روش تحقیق افسردگی

چكيده :

همانطور كه مي دانيم افسردگي و مانيا يكي از اختلالت خلقي شايع مي باشند كه بيشتر اختلالات عاطفي ناميده مي شوند . اختلالات خلقي گروهي از بيماريهاي روانپزشكي مي باشند كه به شكل خلق پايين و تصورات ذهني ناهنجار بروز مي نمايند .

نماي باليني افسردگي مي تواند بصورت خلق افسرده ، احساس نااميدي ، احساس غم ، بي ارزشي ، آشفتگي خواب و اشتها و يا فقدان انرژي و ميل جنسي بروز كند . اين اختلالات مي توانند منجر به مشكلاتي در عملكرد شغلي ـ تحصيلي ـ اجتماعي و روابط بين فردي گردند . بدين منظور و جهت شناخت بيشتر وضعيت و شيوع افسردگي تحقيقي را بر روي دانشجويان پسر بومي و غير بومي دانشگاه تربيت معلم تهران واحد حصارك كرج انجام داديم . مطالعه با استفاده از تست بك (BDI) بر روي 280 نفر از دانشجويان پسر انجام گرديده است .

روش تحقيقي كه از آن استفاده شد ، روش تحقيق يا علّي ـ مقايسه اي با روش آماري مقايسة بين ميانگين دردو گروه مستقل و بااستفاده از فرمول t   بوده است . روش نمونه گيري نيز بطور تصادفي ساده و با مراجعه به جدول اعداد تصادفي و به تعداد 140 نفر از هر گروه بوده است . روش جمع آوري اطلاعات نيز با بهره گيري از تست افسردگي بك صورت گرفته است . با قرار دادن نمرات خام درفرمولt    وبا سطح اطمينان 90% و در سطح  به علت كوچك تر بودن عدد بدست آمده از عدد جدول فرض تحقيق معني دار نيامد و مي توان گفت كه « تفاوت معني داري بين ميانگين شيوع افسردگي در دو گروه دانشجويان بومي و غير بومي وجود ندارد .»

فصل 1

مقدمه

خلق يا Mood ماية هيجاني يك وضعيت عاطفي پايدار است كه در طول طيفي بهنجار از غم وشادي تجربه مي شود . اختلالات خلقي با احساسهاي نابهنجار افسردگي يا سرخوشي مشخص مي شوند كه در برخي موارد شديد با خصوصيات پسيكوتيك همراهند . اختلالات خلقي به انواع اختلالات دو قطبي و اختلالات افسردگي تقسيم مي شوند . اين علائم در برخي گروههاي خاص از نظر جنس و سن و وضعيت رواني اجتماعي افراد متفاوت مي باشد .

در اين پژوهش افسردگي نه بعنوان يك بيماري ، بلكه بعنوان واكنشي رواني در مقابل مسائل و مشكلاتي كه دانشجويان با آنها گريبانگير هستند ، مطرح است .

بيشتر دانشجويان بخاطر تحصيل دردانشگاه از خانواده و شهر يا روستاي خود جدا شده ، در محيط جديدي قرار گرفته اند كه احياناً ازنظر عاطفي مشكلاتي برايشان بوجود مي آيد . اين مشكلات رواني و عاطفي موقعي تشديد پيدا مي كند كه آنان نتوانند خود را با محيط جديد دانشگاه تطبيق دهند .

عدم سازگاري با محيط آموزشي دانشگاه ، محيط سكونت در خوابگاه و قرار گرفتن در شبكة جديد روابط ، برخي عكس العملهاي عاطفي از جمله افسردگي را بدنبال دارد .

1ـ1ـ بيان مسئله:

شايد كمتر كسي باشد كه در طول زندگي خود لحظاتي از نگراني و افسردگي را احساس نكرده باشد . افسردگي يك اختلال شايع عاطفي است . اگر شدت اينحالت از حد معمول بگذرد ، عرصة زندگي را بر فرد تنگ كرده او را از همه چيز حتي از خودش بيزار مي كند . بنظر مي رسد ادعاي اينكه اصولاً افسردگي جزئي از زندگي بشر است زياد مشكل نباشد .

تورو مي گويد :« اكثر مردم عمرشان در افسردگي خاموش مي گذرد » و شوپنهاور چنين نوشت :« زندگي انسان بين ملال و اندوه نوسان دارد ».

دراين تحقيق افسردگي عبارت از واكنشي است در برابر عوامل اجتماعي و محيط .

بعبارت ديگر حالتي است عاطفي به نحوي كه فرد قدرت و توانايي لازم و كافي براي انجام امور و تكاليف عادي روزمرةخود را ندارد و كاهش چشمگير در فعاليتهاي سازندة وي ديده مي شود .

افراد افسرده گرايش دارند به اينكه به تشريح دروني شكستها و تشريح بيروني موفقيت هايشان بپردازند ، بعبارت ديگر به بروز و بيان شكست هايشان و عدم بروز موفقيت هايشان مي پردازند . امروزه دانشمندان رشتة روانشناسي و روانپزشكي انسان را بعنوان مجموعه اي متشكل از واحدهاي زيستي ، رواني ـ اجتماعي مي شناسند .

( نور بالا ، احمد ، رابطة بين مذهب و بهداشت رواني از ديدگاه اسلامي ـ دارو و درمان ، 1371 ، تهران ).

بين انسان و محيط زندگيش كنش و واكنش مداوم وجود دارد بطوري كه رفتار در كشاكش بين نيروهاي محيط و عكس العمل هاي فرد شكل مي گيرد . عواملمحيطي نقش مهمي درنوع رفتار او به عهده دارند . مسئله تحقيق حاضر در اينجا بيان اين موضوع است كه آيا تغيير و تحول در محيط فرد مي تواند عاملي براي تغيير خلق و عاطفة وي قلمداد گردد . به عبارتي ديگر آيا استرس هاي ناشي از قرار گرفتن در محيط فيزيكي جديد با انتظارات و مسئوليتهاي جديد مي تواند عامل بروز تغييرات عاطفي ـ رواني در فرد گردد .سؤال پژوهش حاضر در اين زمينه مطرح مي شود كه آيا ارتباطي بين ميزان شيوع افسردگي و بومي يا غير بومي بودن دانشجويان وجود دارد يا خير ؟ و اگر ارتباطي وجود دارد آيا اين ارتباطات فقط تحت تأثير همين تغيير در شرايط محيط زندگي است يا اينكه عوامل و فاكتورهاي متعدد و متنوع ديگري در اين زمينه دخيلند ؟ عواملي مثل زمينة زيستي ويا دلواپسي هاي آنان از آيندة شغلي و اقتصادي ، همراه با وجود ابهام در اين زمينه ها مي تواند درفرد درجاتي از پايين بودن خلق و افسرده خويي را ايجاد نمايد .

1ـ2ـ اهميت مسئله :

مسئله حاضر از اين جهت حائز اهميت مي باشد كه با بررسي اين مطلب آيا تفاوتي بين ميزان افسردگي دانشجويان بومي وغير بومي وجود دارد يا خير ؟ اگر اين تفاوت چشمگير باشد بايد از مسئولين مربوطه انتظار بهبود و رفع معضلات ناشي از شرايط زندگي و تحصيل اين قبل دانشجويان را داشته باشيم .

1ـ3ـ اهداف تحقيق :

دانشجويان به اقتضاي سن و موقعيتي كه در آن قرار دارند در معرض ابتلاء به انواع اختلالات عاطفي مي باشند بيشتر آنان از يكطرف بخاطر تحصيل دردانشگاه از خانواده و شهر خود جدا شده و در محيط جديدي قرار گرفته اند كه بايد با مشكلات خود مبارزه نمايند . از طرف ديگر با توجه به اينكه دانشجويان بايد در حين فراغت از تحصيل و يا پس از فراغت از تحصيل ، خود را براي تشكيل خانواده و زندگي جديد آماده نمايند و نيز شغل مطلوب خود را بدست آورده و وارد بازار كار شوند ، اين مسائل خواه ناخواه نوعي اضطراب و نگراني در آن ها فراهم مي آورد .

يكي از زمينه هاي مشكلات روحي دانشجويان مسئله انتخاب شغل و حرفه و به مفهوم گسترده تر امنيت شغلي است ، دانشجويان وقتي از سال اول پا به دانشگاه مي گذراند يكي ازمسائلي كه دائماً ذهن آنها را به خود متوجه مي كند اينست كه آيا پس از اتمام اين دوره تحصيل ، قابليت كافي براي آن وظيفه و شغل و حرفه اي كه در نظر دارم پس از اتمام تحصيلات به آن بپردازم ، در من پديد مي آورد ومسائلي از اين قبيل موجبات اغتشاش ذهني آنها را فراهم مي آورد .

زمينة ديگر مشكلات دانشجويان تمايل شديد به ازدواج در برابر موانع و مقتضياتي كه از انجام آن جلوگيري مي كند مي باشد خود اين مسئله نگراني و اضطراب شديدي را در دانشجويان فراهم مي كند .موقعيت سني و مرحلة رشد ايجاب مي كند كه در فكر ازدواج باشند ، ياحداقل درمورد انتخاب هاي خود جدي تر بينديشند .

مورد بعدي به دليل جوان بودن ودارا بودن توانائيهاي جسماني و انرژي ، دانشجويان تمايل به تفريحات سالم اجتماعي دارند . اين تمايل به خودي خود اشكال ندارد اما وقتي كه اين تمايل در برابر ضرورت و تمايل زياد به درس خواندن قرار مي گيرد قضيه را دشوار مي كند .

در اينجا وجود يك برنامه ريزي درست براي پاسخگويي به نيازهاي جسماني و رواني و ذهني مي تواند يك راه حل باشد ـ مورد ديگر كه زمينة مشكلات و نگراني هاي دانشجويان را فراهم مي كند نياز مبرم به پيشرفت دردروس است .احساس بي كفايتي، عدم فهم دروس و گرفتن نمرات كم زمينة يكسري اضطرابها و نگراني ها را دردانشجويان فراهم مي كند .

 با توجه به اينكه دانشجويان در هر جامعه اي آينده سازان و برنامه ريزان و مديران آن جامعه خواهند بود سلامت رواني آنان مي تواند نقش مؤثري در فرآيند توسعه داشته باشد . در صورتي كه آنان از بهداشت رواني برخوردار نبوده و به خاطر مشكلاتي كه ذكر آن رفت دچار اختلالات روحي و عاطفي از جمله افسردگي شوند ،نه تنها خود دراين جريان ضربه مي بينند ، بلكه در نهايت جامعه نيز متضرر مي گردد . شناخت عواملي كه مشكلات رواني دانشجويان را فراهم مي آورد مستلزم مطالعات علمي است. از طريق شناخت اين عوامل است كه مي توان به برنامه ريزي در جهت مرتفع ساختن مشكلات عاطفي دانشجويان همت گماشت و بهداشت رواني آنان را تأمين كرد . تا زماني كه بهداشت رواني درميان دانشجويان وجود نداشته باشد نه تنها انواع اختلالات روحي از جمله افسردگي ، از خود بيگانگي و … گريبان گير آنها خواهد شد، بلكه اين امر منجر به افت تحصيلي و هدر رفتن سرمايه گذاريهايي خواهد شد كه در اين راه به كار گرفته شده است .

بيان فرضيه

1ـ4ـ فرضيه تحقيق :

ميزان افسردگي در بين دانشجويان پسر غير بومي نسبت به دانشجويان پسر بومي بالاتر است .

1ـ5ـ اصطلاحات مهم و تعاريف عملياتي متغيرها :

1ـ افسردگي :

افسردگي اصطلاحي وسيع و مبهم است . براي شخص عادي حالتي مشخص با غمگيني و گرفتگي و بيحوصلگي و براي پزشك گروه وسيعي از اختلالات عاطفي با زير شاخه هاي متعدد را تداعي مي كند . ( پور افكاري 1373)

منابع فارسي

1ـ آناستازي ا .روان آزمايي ـ مترجم : براهني م.ن1376 تهران . دانشگاه تهران

2ـ اتكينسون ر.ل. اتكينسون ر.س. و هيلگارد 1. زمينة روان شناسي ج1و2 مترجم ك براهني م. و ديگران 1368 تهران رشد .

3ـ اخوت و دانشمند . ارزشيابي شخصيت 1375 ـ تهران ـ دانشگاه تهران .

4ـ انجمن روانپزشكي امريكا ـ طبقه بندي اختلالات رواني DSMIV ـ مترجم : پورافكاري .ن1374 ـ تبريز .

5ـ بست .ج روشهاي تحقيق در علوم تربيتي و رفتاري ـ مترجم: پاشا شريفي ح.وطالقاني .ن 1374 تهران – رشد.

6ـ پروين 1.روان شناسي شخصيت ـ مترجم : جوادي .م.ج وكديور پ- 1374 تهران .رسا .

8ـ پورافكاري . ن نشانه شناسي بيماريهاي رواني 1375 تبريز ـ آزاده .

9ـ دلاور . ع . روشهاي تحقيق در روان شناسي و علوم تربيتي 1371 تهران ـ دانشگاه پيام نور .

10ـ راس .ا.ا روان شناسي شخصيت ـ مترجم : جمالفرس 1375 تهران ، روان .

11ـ راس م. افسردگي ـ مترجم : رواندوست و 1369 تهران

12ـ راوك . ج . مباحث عمده در روانپزشكي ـ مترجم : وهاب زاده ج 1369 تهران

سازمان انتشارات آموزش انقلاب اسلامي

13ـ سازمان بهداشت جهاني (WHO) طبقه بندي اختلالات رواني و رفتاري ICD-IO 1992 مترجم : نيكخو . م . غفراني . م آواديس يانس 1375 تهران سخن .

14ـ شاملو . س . آسيب شناسي رواني 1368 تهران ـ رشد .

15ـ شفيع آبادي ع . و ناصري ع. نظريه ها در روان شناسي شخصيت 1368 تهران ـ رشد .

16ـ شفيع آباد ع. و ناصري ع . نظريه هاي مشاوره و رواندرواندرماني 1368 تهران . مركز نشر دانشگاهي .

17ـ فيش . ف . آسيب شناسي رواني باليني ـ مترجم : پورافكاري . ن 1369 تبريز .

18ـ كاپلان . سادوك ب ـ چكيدة روانپزشكي باليني ـ مترجم : پورافكاري ن . 1376 تهران ـ‌ آزاده

19ـ كاپلان . سادوك . ب ـ‌ خلاصه  روانپزشكي جلد 2و 1 ـ مترجم :‌ پورافكاري . ن 1368 تبريز انتشارات ذوقي

20ـ كرولي د. روان شناسي افسردگي زنان ـ مترجم : رحمتي بهزاد . 1375 تهران زرياب

21ـ كريمي ـ ي . روان شناسي شخصيت 1375 ـ تهران . ويرايش

22ـ گانونگ اف . فيزيولوژي پزشكي ـ مترجم : فرخ شادان 1363 ـ تهران ـ چهره

23ـ ميلاني فر . ب . بهداشت رواني 1374 تهرن قومس

24ـ فلاحي خشكناب . مقاله در چهارمين كنگرة پژوهشهاي روانپزشكي و روانشناسي در ايران ـ 1375 «بررسي ميزان شيوع و عمق افسردگي در دانشجويان مقيم خوابگهاي دانشجويي…»

25ـ ناظم بافقي . عليرضا . «بررسي و تعيين ميزان شيوع افسردگي در دانشجويان حقوق دانشگاه آزاد شمال تهران» بر اساس تست بك (تهران 1375)

26ـ فخرايي . سيروس . بررسي مقايسه اي عوامل رواني ـ اجتماعي مؤثر در افسردگي دانشجويان دانشگاه تبريز و علوم پزشكي . (ادارة امور پژوهش 1373)

27ـ سيف . ع ـ روش تهية پژوهشنامه ـ 1375 . تهران . دوران .

28ـ بررسي شيوع افسردگي بين دانشجويان دختر بومي و غير بومي دانشگاه آزاد اسلامي واحد شرق گيلان ـ لاهيجان ـ 1378 ـ سيده زهرا احسان بخش