پایان نامه بررسی رابطه بین سبک زندگی ارتقا دهنده سلامتی با کیفیت زندگی دانشجویان دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران در سال1392

پایان نامه کارشناسی ارشد رشته رفاه اجتماعی

چکیده

زمینه: شیوه زندگی سالم منبعی ارزشمند برای کاهش شیوع و تاثیر مشکلات بهداشتی و ارتقای سلامت، تطابق با عوامل استرس زای زندگی و بهبود کیفیت زندگی است.سبک زندگی به ما کمک میکند تا آنچه را که مردم انجام می دهند،دلیل انجامشان و معنی عملشان برای خودشان و دیگران را درک کنیم.

هدف:  در پژوهش حاضر، رابطه بین سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت با کیفیت زندگی در دانشجویان، مورد بررسی قرار گرفت.

روش کار: در مطالعه حاضر، 140 دانشجو با روش غیر تصادفی سهمیه ای از دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی انتخاب و با پرسشنامه SF36 و پرسشنامه سبک زندگی ارتقادهنده سلامت مورد آزمون قرار گرفتند. تجزیه تحلیل داده ها به وسیله نرم افزار SPSS و با آزمونهای آنالیز واریانس یکطرفه ، آزمون همبستگی اسپیرمن و آزمونهای تی تست نرمال و غیرنرمال و تحلیل رگرسیون، تحلیل شدند.

یافته ها: بین سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت و کیفیت زندگی دانشجویان رابطه معناداری وجود داشت(00/0 p=). از میان شش بعد رفتارهای ارتقادهنده سلامت، " مسئولیت پذیری در مقابل سلامت خود" ، با میانگین 54/28 بیشترین و " مدیریت استرس" با میانگین  03/9 کمترین امتیاز را به خود اختصاص داده اند. از میان هشت بعد کیفیت زندگی،" عملکرد جسمی" با میانگین 64/26 بیشترین و "محدودیت در ایفای نقش ناشی از وجود مشکلات جسمانی " با میانگین 82/4 کمترین امتیاز را به خود اختصاص داده است.

نتیجه گیری:  نتایج نشان داد که سبک زندگی ارتقادهنده سلامت با کیفیت زندگی دانشجویان رابطه مثبت قوی دارد و همچنین سبک زندگی و کیفیت زندگی دانشجویان با  مقطع تحصیلی ، وضعیت اشتغال و وضعیت تاهل دانشجویان رابطه معناداری دارد و تحلیل رگرسیون نشان داد که متغیر سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت پیش بینی کننده خوبی برای کیفیت زندگی می باشد.

کلید واژه ها: سبک زندگی، سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت، کیفیت زندگی، دانشجویان. 

سبک زندگی نمایانگر نگاه فرد به زندگی، جهان و ارزشهای مورد قبول اوست. به بیان دیگر سبک زندگی سمبل و نماد هدایت افراد یک جامعه است که تمامی جنبه های زندگی آنها را در بر می گیرد. شیوه زندگی سالم منبعی ارزشمند برای کاهش شیوع و تاثیر مشکلات بهداشتی و ارتقای سلامت، تطابق با عوامل استرس زای زندگی و بهبود کیفیت زندگی است.سبک زندگی به ما کمک میکند تا آنچه را که مردم انجام می دهند،دلیل انجامشان و معنی عملشان برای خودشان و دیگران را درک کنیم

( دالوندی،1391 : 10).

سبک زندگی ارتقا دهنده سلامت جزء معطوف به ارتقای سلامت از سبک زندگی است که دارای شش

بعد "فعالیت جسمانی" "تغذیه" "مسئولیت پذیری در مقابل سلامت" "رشد روحی" "روابط بین فردی" و "مدیریت استرس" می باشد.این سبک زندگی علاوه بر تداوم و تقویت سطح سلامت و رفاه باعث احساس رضایت و خودشکوفایی می شود(طل و همکاران، 1390:18).

بر طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی کیفیت زندگی عبارت است از: پندارهای فردی از وضعیت زندگی با توجه به فرهنگ و نظام ارزشی که در آن زندگی می کند وارتباط این دریافتها با اهداف و انتظارات و استانداردها و اولویتها ی مورد نظر(لعل آهنگر،1390: 7).

سلامتی مستلزم ارتقای سبک زندگی بهداشتی است.اهمیت سبک زندگی بیشتر از آن جهت است که روی کیفیت زندگی و پیشگیری از بیماری ها موثر می باشد. برای حفظ و ارتقای سلامتی، تصحیح و بهبود سبک زندگی ضروری است.ارتقای بهداشت و تامین سلامت افراد جامعه یکی ازارکان مهم پیشرفت جوامع می باشد(سلطانی، 1389: 6).  در این راستا، مطالعه حاضر به بررسی ارتباط بین سبک زندگی ارتقا دهنده سلامت و کیفیت زندگی دانشجویان می پردازد.

1-1 بیان مسئله

سبک زندگی سلامت محور به عنوان یک پدیده چند علتی، چند بعدی و چند دلالتی به الگوهای جمعی رفتار که میتوانند برای جلوگیری از مشکلات مربوط به سلامت و تضمین کننده سلامت برای فرد باشد، مربوط می شود و از ابعادی متنوع چون ورزش، تغذیه مناسب و نامناسب، خودکنترلی، رفتارهای پیشگیرانه و ... تشکیل شده است در زمینه سبک زندگی سلامت محور، انسجام در انجام دادن مجموعه ای از رفتارهای مرتبط با بهداشت و سلامتی، جوهره تعریف سبک زندگی سلامت محوراست.

مفهوم شیوه زندگی سالم طی سالهای گذشته با تغییرات مهمی روبرو بوده. مباحث اولیه در شیوه زندگی سالم بر موضوعاتی چون تغذیه، ورزش و مصرف دخانیات تاکید داشت. با این رویکرد، باور نظامهای بهداشتی بر ارتقا آگاهی و آموزش برای تغییر شیوه زندگی متمرکز بود(دالوندی، 1391: 10).

کیفیت زندگی به دلیل گسترش صنعتی شدن و پیشرفت و فناوری که توجه به بعد کمی زندگی انسان را مدنظر قرار می دهد و همچنین به دنبال غفلت از جنبه های کیفی زندگی انسان طی چند دهه گذشته مورد توجه اندیشمندان قرار گرفت تا از این طریق تلاشهایی در راستای ارتقای شرایط زندگی و بهبود بخشیدن به بعد کیفی زندگی بشرصورت گیرد(لعل آهنگر،1390 : 4 ).

مسئله  اساسی این پژوهش عبارت است از: بررسی رابطه بین سبک ز ندگی ارتقادهنده سلامت و کیفیت زندگی در بین دانشجویان. در واقع قصد داریم  در این پژوهش بررسی کنیم  که سبک زندگی ارتقا دهنده سلامت بر روی کیفیت زندگی دانشجویان چقدر می تواند موثر باشد و چگونه متغیر ها و فاکتورهای سبک زندگی ارتقا دهنده سلامت می تواند با متغیرها و ابعاد گوناگون کیفیت زندگی ارتباط و همبستگی داشته باشند.

1-2 اهمیت و ضرورت:

کاربرد الگوهای رفتاری مثبت در زندگی در ارتقای سلامت فردی موثر می باشد.

53% از علل مرگ و میر افراد با سبک زندگی آنها ارتباط دارد. بسیاری از مشکلات بهداشتی از قبیل چاقی،بیماری های قلب و عروق،انواع سرطان و اعتیاد که امروزه در اغلب کشورها به خصوص کشورهای در حال توسعه به چشم می خورد با دگرگونی های سبک زندگی افراد آن جامعه ارتباط دارد(سلطانی و همکاران، 1384: 20).

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، 5 بیماری به عنوان مهمترین بیماری های مزمن در جهان شناخته شده اند که عبارتند از چاقی، سکته قلبی، دیابت، سرطان و پوکی استخوان که تمامی آنها با سبک زندگی و تغذیه ارتباط مستقیم دارند(دالوندی، 1391: 31).

بررسی تاثیر اتخاذ سبک زندگی سالم بر کیفیت زندگی از دو دیدگاه اهمیت دارد:

ارتباط بین شاخصهای سلامت و کیفت زندگی اهمیت بسیار زیادی در تصمیم گیریهای بالینی و سیاست گذاری های بهداشتی دارد به طوری که چشم انداز کیفیت زندگی،یک محرک قوی برای تصمیمات و ترجیحات فرد است.اگر فاصله قابل ملاحظه ای بین وضعیت سلامت فرد و کیفیت زندگی او وجود داشته باشد و این اختلاف مورد توجه سیاست گذاران بهداشتی قرار نگیرد در تصمیم گیری های بالینی و سیاست گذاری های بهداشتی ممکن است با ترجیحات فرد در یک راستا نبوده،در نتیجه به خطا رفته و نتیجه مطلوب از آن حاصل نشود(سلطانی و همکاران، 1384: 30).امروزه دغدغه اصلی محققان و پژوهشگران صرفا یافتن راه های افزایش طول عمر نیست بلکه با نگاهی به آمار و ارقام می توان دریافت که اگر چالش اصلی در قرن بیستم فقط "زنده ماندن" بوده ، چالش قرن جدید "زندگی با کیفیت برتر" می باشد(فرهادی، 1389 : 7).

دانشجویان تعداد زیادی از جمعیت جوان کشور را شکل می دهند و شرایط سنی و موقعیت اجتماعی آنها به عنوان الگو برای سایرین قرار می گیرد. بنابراین انتخاب هر نوع سبک زندگی به وسیله آنها نه تنها در زندگی خودشان اثرگذار بوده بلکه بر رفتارها و سبک زندگی سایر اقشار نیز تاثیر می گذارد.

از طرف دیگر ، کیفیت زندگی و سبک زندگی مرتبط با سلامت به صورت افزایشی در حال تصدیق است و به عنوان یک مقیاس مناسب و معتبر سلامت در نظر گرفته می شود (جونکیو[1]، 2012: 7).

اگرچه در تحقیقات پیشین رایطه معناداری بین سبک زندگی سالم و کیفیت زندگی تایید و به اثبات رسیده است با این وجود لزوم انجام تحقیق حاضر به این دلیل بوده که اولا بیشتر تحقیقات پیشین در بین سالمندان و بیماران بررسی شده است و ثانیا رفتارهای ارتقادهنده سلامت در بین دانشجویان دانشگاه های مختلف مسلما متنوع خواهد بود. در مطالعه حاضر میزان کیفیت زندگی و میزان انجام رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در بین دانشجویان دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی که مقوله بهداشت و سلامت نسبت به دانشگاه های دیگر در این دانشگاه بیشتر مدنظر است و اهمیت دو چندای می یابد، بررسی شده است.

1-3 تعاریف واژه ها:

1-3-1                 تعریف کیفیت زندگی:

الف) تعریف نظری:

تعاریف متعددی از "کیفیت زندگی" ارایه شده است که به برخی از آنها اشاره می شود:

کیفیت زندگی یکی از اجزاء ذهنی رفاه یا بهزیستی است. تعریفی که از کیفیت زندگی می توان ارائه نمود به صورت ذیل است: مجموعه ای از رفاه جسمی، روانی و اجتماعی که به وسیله شخص یا اشخاص درک می شود مانند شادی، رضایت و افتخار، به نحوی که در زندگی منظور است مثل سلامتی، ازدواج، کار، و موقعیت اقتصادی، فرصتهای آموزشی، خودگردانی، خلاقیت، احساس مالکیت و همکاری با دیگران ( لعل آهنگر ،1390: 9). سازمان بهداشت جهانی کیفیت زندگی را برداشت فرد از وضعیت زندگی خود با توجه به فرهنگ و نظامهای ارزشی موجود در متن زندگی اش و ارتباط این دریافتها با انتظارات، استانداردها و اولویتهای مورد نظر فرد می داند (هادی و همکاران،1389: 50).

ب) تعریف عملیاتی کیفیت زندگی:

منظور از کیفیت زندگی در این پژوهش نمره ای است که فرد از پرسشنامه SF-36 دریافت می کند. این پرسشنامه از 8 خرده مقیاس شامل عملکرد جسمی، ایفای نقش جسمی، درد بدنی، سلامت عمومی، سرزندگی، عملکرد اجتماعی، ایفای نقش هیجانی و سلامت روانی تشکیل می شود.

1-3-2                 تعریف سبک زندگی

تعریف نظری: طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، سبک زندگی ترکیبی از الگوهای رفتاری و عادات فردی در سراسر زندگی شامل تغذیه، تحرک، عادات رفتاری و ... است که در پی فرایند اجتماعی شدن به وجود آمده است (دالوندی،1391: 5).

سبک زندگی به تعبیر پندر[2] و همکاران عبارت است از " مجموعه ای از فعالیت های انتخابی که دارای تاثیر مهمی بر سلامت فرد بوده و جزء  اساسی از الگوی زندگی وی محسوب می شوند" (طل و همکاران،1390: 8).

سبک زندگی ارتقا دهنده سلامت: جزء معطوف به ارتقای سلامت از سبک زندگی است که دارای شش بعد "فعالیت جسمانی" ، " تغذیه" ، "مسئولیت پذیری در مقابل سلامت" ، " رشد روحی" ، "روابط بین فردی" ، "مدیریت استرس" می باشد. این سبک زندگی علاوه بر تداوم و تقویت سطح سلامت و رفاه باعث احساس رضایت، امتناع شخصی و خود شکوفایی می شود (طل و همکاران،1390: 63).

تعریف عملیاتی: منظور از سبک زندگی در این پژوهش ، سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت است که با استفاده از ابزار پرسشنامه استاندارد سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامتی سنجیده خواهد شد و نمره ای که هر پاسخگو به سوالات پرسشنامه میدهد که این سنجش بر اساس مقیاس لیکرت انجام می گیرد.

1-4 اهداف پژوهش

1-4-1                 هدف کلی:

بررسی رابطه بین سبک زندگی ارتقا دهنده سلامت و کیفیت زندگی در بین دانشجویان دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران در سال 1391.

1-4-2                 اهداف اختصاصی:

بررسی رابطه بین سبک زندگی ارتقا دهنده سلامت و کیفیت زندگی دانشجویان

بررسی رابطه بین وضعیت تغذیه با کیفیت زندگی دانشجویان

بررسی رابطه بین مسئولیت پذیری در مقابل سلامت دانشجویان با کیفیت زندگی آنها

بررسی رابطه بین رشد روحی با کیفیت زندگی دانشجویان

بررسی رابطه بین روابط بین فردی  با کیفیت زندگی دانشجویان

بررسی رابطه بین مدیریت استرس با کیفیت زندگی دانشجویان.

بررسی رابطه بین فعالیت جسمی با کیفیت زندگی دانشجویان.

بررسی رابطه بین جنس و کیفیت زندگی دانشجویان.

بررسی رابطه بین سن و کیفیت زندگی دانشجویان

بررسی رابطه بین مقطع تحصیلی و کیفیت زندگی دانشجویان

1-4-3                 اهداف کاربردی

انجام این پژوهش می تواند پیشنهاداتی را در جهت  اصلاح سبک زندگی و افزایش کیفیت زندگی دانشجویان ارائه دهد.

1-5 فرضیه ها

بین سبک زندگی ارتقا دهنده سلامت و کیفیت زندگی دانشجویان رابطه وجود دارد.

بین وضعیت تغذیه با کیفیت زندگی دانشجویان رابطه دارد

بین مسئولیت پذیری در مقابل سلامت دانشجویان با کیفیت زندگی آنها رابطه دارد

بین رشد روحی با کیفیت زندگی دانشجویان رابطه دارد.

بین روابط بین فردی  با کیفیت زندگی دانشجویان رابطه دارد.

بین مدیریت استرس با کیفیت زندگی دانشجویان رابطه دارد.

بین فعالیت جسمی با کیفیت زندگی دانشجویان رابطه دارد.

بین جنس و کیفیت زندگی دانشجویان رابطه وجود دارد.

بین سن و کیفیت زندگی دانشجویان رابطه وجود دارد.

بین مقطع تحصیلی و کیفیت زندگی دانشجویان رابطه وجود دارد

1-6 سوالات

رفتارهای ارتقا دهنده سلامت در بین دانشجویان دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در چه وضعیتی می باشد؟

کیفیت زندگی دانشجویان در چه حدی می باشد

[1]- Junxu

[2] Pender

Abstract

Background: healthy lifestyles to reduce the incidence and impact of a valuable resource for health and sanitation problems, coping with life stressors and improve quality of life. Lifestyle helps us to see what people are doing, and why do they mean for their action. and others to understand.

Purpose:in the present study, the relationship between health promoting lifestyle and quality of life of the students, were studied.

Method: i n this study, 140 students using a quota for non-random selection of Social Welfare and Rehabilitation Sciences and the SF36 questionnaire promoting lifestyle questionnaire and were tested. Data analyzed by SPSS software using ANOVA tests, normal and abnormal Spearman correlation test and t-test and regression analysis.

Results:Health promotion lifestyle and quality of life among students, there was a significant relationship (p= 00/0). Among the six dimensions of health promoting behaviors, "the responsibility of their health", with a mean of 54/28 highest and "stress management" with an average of 03/9 to have the lowest score. Among the eight domains of quality of life, "physical" with an average of 64/26 Highest and "role limitations due to the physical problems" with an average of 82/4 is allocated to the lowest rating.

Conclusion:The results showed a strong positive relationship between students' lifestyles, promoting quality of life and also lifestyle and quality of life for students at educational,

Employment status and marital status is a significant correlation and regression analyzes showed that students' lifestyles, health promotion is a good predictor for quality of life.

Key words:  lifestyle, promoting healthy lifestyle, quality of life, social welfare and rehabilitation students.