پایان نامه بررسی تاثیر تفکر استراتژیک بر عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد ( مورد مطالعه از دیدگاه کارکنان شرکت نفت اردبیل)

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته مدیریت اجرایی

گرایش بازاریابی و صادرات

چکیده

هدف تحقیق حاضر شناخت رابطه بین تفکر استراتژیک و عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد در شرکت نفت استان اردبیل می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر کلیه کارکنان رسمی،پیمانی و قراردادی شرکت نفت  اردبیل می باشد که با توجه به جدول مورگان ازتعداد 170نفر،  تعداد 118 نفر بعنوان حجم نمونه انتخاب گردید. برای جمع آوری اطلاعات پرسشنامه مشتمل بر39 سوال به صورت محقق ساخته طراحی گردیده و بین اعضای نمونه توزیع گردید و در نهایت  پرسشنامه ها تکمیل و جمع آوری شد. روایی پرسشنامه با گرفتن مشاوره از اعضای هیات علمی متخصص در این زمینه تقویت و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داه ها از آمار توصیفی برای طبقه بندی، تهیه نمودارها و جداول  فراوانی استفاده گردید و عملیات آماری نیز با استفاده از نرم افزار SPSS انجام می پذیرد. جهت آزمون نرمال بودن متغیرها از آزمون اسمیرنوف – کلموگروف استفاده خواهد شد. جهت آزمون فرضیه ها و آزمون معنی داری آن  از ضریب همبستگی پیرسون و همچنین از روش رگرسیون چندگانه در فرضیه آخر استفاده گردید. سپس با استفاده از آمار استنباطی به تجزیه وتحلیل فرضیه های تحقیق پرداخته شد. نتایج نشان می دهد که بین تفکر استراتژیک و عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد ارتباط مثبت و مستقیمی وجود دارد. در نهایت با توجه به آزمون فرضیه ها، پیشنهاداتی ارائه گردید.

کلمات کلیدی : عملکرد وظیفه ای، تفکر استراتژیک، سینرژی، آینده نگری، نگرش فلسفی، خلاقیت و کارآفرینی، برتری طلبی

فصل اول  

کلیات تحقیق

مقدمه :

     تحقیق حاضر شناخت رابطه تفکر استراتژیک با عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد در شرکت نفت اردبیل می باشد. متغیرهای این تحقیق، تفکر استراتژیک بعنوان متغیر مستقل و عملکرد وظیفه ای بعنوان متغیر وابسته می­باشد. ضعف تفکر استراتژیک مدیران ارشد سازمان ها، آن ها را از بهره­گیری از فرصت های جدید محروم می سازد لذا مجهز شدن مدیران ارشد به قابلیت های استراتژیک ضروری و حیاتی به نظر می رسد. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و ماهیت آن توصیفی و همبستگی است. شاخص های تفکر استراتژیک در قالب پنج عامل که دکتر ایرج سلطانی در قالب مدلی ارائه داده اند مورد بررسی قرار گرفته است. در این فصل در مورد بیان مساله اساسی تحقیق و اهمیت عملکرد وظیفه ای و مدلهای بکار گرفته شده برای متغیرهای تحقیق مورد بررسی قرارگرفته و اهمیت و ضرورت انجام تحقیق توضیح داده شده است و بابررسی پیشینه تحقیق جنبه جدید و نوآوری آن مطرح گردیده است و اهداف تحقیق بصورت اهداف آرمانی، کلی، ویژه و کاربردی مطرح شده است و سوالات تحقیق و فرضیه ها به کار گرفته شده بیان گردیده است. و در آخر تعریف مفهومی و عملیاتی متغیر های تحقیق و مدل مفهومی تحقیق بیان شده است.

بیان مساله

   حیاتی ترین مسئله در هر سازمانی عملکرد شغلی آن است. اهمیت عملکرد شغلی پژوهشگران را به پژوهش هر چه بیشتر درباره آن واداشته است ( شکرکن، نیسی، نعامی، و مهرابی زاده هنرمند، 1380) .در حوزه عملکرد شغلی دو طبقه وسیع از رفتار کارکنان را شناسایی نموده اند، عملکرد وظیفه ای و عملکرد زمینه ای. مدل­های اخیر عملکرد شغلی، عملکرد را تابعی می دانند که تاکید برجنبه های جداگانه عملکرد دارند( برمن و همکاران، 1997) کمپل و همکاران (1999) نیز مدلی چند عاملی از عملکرد شغلی را براساس مهارت های کاری تخصصی شغل، مهارت های کاری غیر تخصصی شغل مهارتهای ارتباطی شفاهی  و کتبی، بروز دادن سعی و تلاش، حفظ انظباط فردی، تسهیل سنجش عملکرد همکاران، سرپرستی /رهبری، مدیریت / اداره پیشنهاد کردند عملکرد فنی با آنچه که بورمن و موتوویدلو(2000) آن را هسته فنی سازمان یا شغل می نامند ارتباط دارد و فعالیت هایی را شامل می شود که مستقیمایاغیر مستقیما با تبدیل منابع  به محصول در مبادلات اقتصادی انجام میگیرد.اگر چه فعالیتهای خاصی که عملکرد وظیفه ای را ایجاد می کند، به طور متنوعی از یک شغل به شغل دیگر متفاوت است، با این حال عملکرد وظیفه ای می تواند در طبقاتی کلی تر مطرح شود. یک روش دیگر طبقه بندی عملکرد وظیفه ای در نظر گرفتن درجه ای است که محتوای یک شغل ثابت یا متغیر است.بسیاری از سازمان ها رفتارهای عملکرد وظیفه ای را بوسیله انجام تجزیه و تحلیل شغل شناسایی می کنند  شرح شغل بررفتارهای عملکرد وظیفه ای همچون فعالیت ها، وظایف و مسئولیتها که بخش اصلی شغل را تشکیل می دهند تمرکز داردبه عبارت دیگر عملکرد وظیفه ای مجموعه ای از تعهدات مشخص است که کارمند باید برای دریافت حق الزحمه و یاتداوم استخدامش انجام دهد(کول کویت، ترجمه فیضی  و همکاران، 1390).

     متغیر مستقل این تحقیق تفکر استراتژیک می باشد.دکتر ایرج سلطانی ابعاد تفکر استراتژیک را به صورت زیر بیان کرده است (تفکر استراتژیک مدیران زیربنای تحول و تعالی سازمان، 1385) . این ابعاد پایه فرضیه های این تحقیق می باشد.

ایجاد هم افزایی از راه ترکیب استعدادهای مادی و معنوی که موجب هم افزایی در وجدان کاری، مدیریت، اخلاق، صرفه جویی و تفکر می شود.

تفکر و برنامه ریزی برای آینده : استفاده از گذشته و حال برای پیش بینی آینده.

نگرش فلسفی قوی برای تحقق آرمان های بلند مدت.

خلاقیت و کارآفرینی : سرپا نگاه داشتن سازمان با افکار و اندیشه های جدید.

روحیه برتری طلبی برای خود و برای سازمان.

   متغیر وابسته این تحقیق عملکرد وظیفه ای مدیران ارشدمی باشد . یک روش طبقه بندی عملکرد وظیفه ای در نظر گرفتن درجه ای است که محتوای یک شغل ثابت یا متغیر است. عملکرد وظیفه ای ثابت شامل پاسخ های مشخص و واضح به خواسته هایی است که در حالت طبیعی، رایج و یاحداقل قابل پیش بینی می باشد . بنابراین رویه ها و دستورالعمل ها بارها و بارها تکرار می شود. ( کول کویت و همکاران، ترجمه فیضی و همکاران،1390)

     فعالیتهای درون نقشی چون داده پردازی، کارکردن با افراد، التزام به نظم و اقدامات مدیریتی/اداری، شاخصهای عملکرد وظیفه ای ثابت محسوب می شوند برخلاف عملکرد وظیفه ای ثابت، عملکرد وظیفه ای متغیر ( عملکرد وظیفه ای انطباق پذیر) شامل پاسخ کارکنان به تقاضاهای کاری که بدیع، غیر معمول و یا حداقل غیر قابل پیش بینی هستند می باشد.

منظور از این تحقیق شناسایی رفتارهای مرتبط با عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد و تاثیر پذیری آن از ابعاد تفکر استراتژیک می باشد. سوالی که مطرح است اینست که :

چه رابطه ای بین تفکر استراتژیک و عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد سازمان وجود دارد؟ تفکر استراتژیک بعنوان یک متغیر مستقل و عملکرد وظیفه ای بعنوان متغیر وابسته در این سوال مطرح می گردد. جنبه مجهول این تحقیق وجود رابطه بین این دو متغیر مستقل و وابسته می باشد. که در این تحقیق بایستی جواب داده شود

 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق:

     امروزه نه تنها جهان و محیط خارجی در حال تحول است، بلکه اقتصاد و بازارهای کشور نیز در حالت گذار قرار دارد. در این شرایط، بسیاری از فرصتهای گذشته ازبین می رود و فرصتهای تازه ایجاد می شود. فقدان تفکر استراتژیک در مدیران ارشد بنگاه ها و سازمان های دولتی و صنعتی ما را از بهره برداری از فرصت های جدید محروم می سازد . لذا مجهز شدن مدیران ارشد به رویکرد استراتژی، ضروری و بلکه حیاتی به نظر می رسد. مسئله این تحقیق، روشن نبودن وضعیت تاثیر تفکر استراتژیک بر عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد می باشد.

تحقیق حاضردر پی رفع این شکاف است که :

     اولا اکثر مطالعات به شناسایی عوامل تفکر استراتژیک اختصاص دارد، درحالی که دراین تحقیق تاثیر تفکر استراتژیک بر عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد بررسی خواهد شدکه عملکرد فوق از اصلی ترین اهداف مدیران ارشد در یک سازمان می باشد. ثانیا عملکرد وظیفه ای و ارتباط آن با تفکر استراتژیک مدیران ارشد، آنها را تشویق به تقویت این تفکر در خود می نماید تا زمینه ساز موفقیت شغلی بیشتر در سازمان خود و در نهایت منجر به موفقیت در پیشبرد اهداف سازمان می گردد.

انجام این تحقیق از جنبه نظری منجربه غنی شدن چارچوب نظری می شود و همچنین از جنبه های عملی نیز منجر به بهبود عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد سازمان می گردد . تفکر استراتژیک، مدیر را قادر می سازد تا بفهمد چه عواملی در دستیابی به اهداف مورد نظر موثرند و چه عواملی موثر نیستند و چرا؟ این بصیرت نسبت به عوامل تاثیر گذار در خلق ارزش، قدرت تشخیص ایجاد می کند . بدون این تشخیص، صرف منابع ( مادی و غیرمادی ) سازمان برای دستیابی به موفقیت، بی حاصل خواهد بود. کارکرد اصلی تفکر استرات‍‍ژیک خلق چشم انداز می باشد.چشم انداز، سمت و سوی مطلوب برای حرکت سازمان را مشخص می کند. لذا با توجه به مزایای ذکر شده در فوق وفقدان تحقیقات در این خصوص و نیاز به مطالعه و تحقیق بیشتر در این زمینه ضرورت و اهمیت تحقیق را نمایان مینماید.

جنبه جدید بودن و نوآوری تحقیق:

      مطالعه تحقیقات تجربی در این زمینه که به نمونه های از آنها در پیشینه تحقیقات اشاره شدنشان می دهد که  نخست اینکه اغلب مطالعات با استفاده از روشهای کیفی به شناسای عوامل تفکر استراتژیک آن هم به طور منفک یا جدا ازیکدیگر پرداخته اند.دوم اینکه اکثر مطالعات تاثیر تفکر استراتژیک بر عملکرد و موفقیت سازمان را مورد مطالعه قرارداده اند. نوآوری که در این تحقیق وجود دارد این می باشد که تاثیر تفکر استراتژیک را بر عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد مورد بررسی قرار می دهد مطالعه ای با این عنوان در رابطه با عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد صورت نپذیرفته است. از بعد نظری و عملی، تحقیق حاضر تلاش دارد که رابطه بین تفکر استراتژیک و عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد شرکت نفت اردبیل را مورد بررسی قرار می دهد نظر به اینکه موضوع فوق در شرکت نفت برای اولین بار مطرح می باشد و مورد بررسی علمی قرار می گیرد می توان گفت جزو تحقیقات نوآور و جدید در این سازمان می باشد.

اهداف تحقیق:

1-5-1- اهداف آرمانی :

ارائه راهکارهایی بربهبود عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد در شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی- منطقه اردبیل

1-5-2- اهداف کلی :

شناخت تاثیر تفکر استراتژیک بر عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد

1-5-3- اهداف ویژه :

1- شناخت رابطه  هم افزایی با عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد

2- شناخت رابطه آینده نگری با عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد

3-  شناخت رابطه نگرش فلسفی با عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد

4- شناخت رابطه خلاقیت و کار آفرینی با عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد

5- شناخت رابطه برتری طلبی با عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد

6- شناخت تاثیر همزمان  مولفه های تفکر استراتژیک بر عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد

1-5-4-هدف کاربردی:مدیران شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی منطقه اردبیل می تواننداز دستاوردهای تحقیق بهره مند شوند وهمچنین بعنوان الگوی اولیه وقابل بررسی می توان برای دیگرصنایع نیز مطرح کرد.

سوالات تحقیق:

1) سوال اصلی :  آیا بین تفکر استراتژیک و عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد رابطه معنی داری وجود دارد؟

سوالات فرعی :

1) آیا بین هم افزایی و عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد رابطه معنی دار وجود دارد؟

2) ایا بین آینده نگری و عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد رابطه معنی دار وجود دارد؟

3) آیا بین نگرش فلسفی و عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد رابطه معنی دار وجود دارد؟

4) ایا بین خلاقیت و کارآفرینی و عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد رابطه معنی دار وجود دارد؟

5) آیا بین برتری طلبی و عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد رابطه معنی دار وجود دارد؟

6)آیا تاثیر همزمان  مولفه های تفکر استراتژیک بر عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد معنی دار است؟

 فرضیه های تحقیق :

فرضیه اصلی

بین تفکر استراتژیک و عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد رابطه معنی داری وجود دارد.

فرضیه های فرعی:

فرضیه1: بین هم افزایی و عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد رابطه معنی دار وجود دارد.

فرضیه2: بین آینده نگری و عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد رابطه معنی دار وجود دارد.

فرضیه3: بین نگرش فلسفی و عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد رابطه معنی دار وجود دارد.

فرضیه4: بین خلاقیت و کارآفرینی و عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد رابطه معنی دار وجود دارد.

فرضیه5: بین برتری طلبی و عملکرد وظیفه ای مدیران ارشد رابطه معنی دار وجود دارد.

فرضیه 6: تاثیرهمزمان مولفه های تفکراستراتژیک برعملکرد وظیفه ای مدیران ارشدمعنی دار است.

تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق:

1-8-1- تعریف مفهومی :

1-8-1-1- تفکر استرات‍‍ژیک : آبراهام تفکر استرات‍ژیک را شناسایی استراتژی های قابل اطمینان و یا مدل های کسب و کاری می داند که به خلق ارزش برای مشتری منجر شوند. او معتقد است جستجوبرای یافتن گزینه های استراتژیک مناسب، که معمولا به عنوان بخشی از فرآیند مدیریت استراتژیک انجام می گیرد، در واقع نتیجه عملی تفکر استراتژیک است. ( ابراهام،2005، ص 5-12)

1-8-1-2- عملکرد وظیفه ای : عملکرد وظیفه ای شامل رفتار کارکنانی است که به طور مستقیم در تبدیل منابع سازمانی به کالاها و خدمات سهیم هستند. (فیضی و همکاران، 1390)

1-8-2- تعریف عملیاتی :

تفکر استراتژیک: ویژگی مدیران دارای تفکر استراتژیک دارای 5 بعد می باشدکه به تکفیک در جدول زیر آمده است (تفکر استراتژیک مدیران زیربنای تحول و تعالی سازمان، 1385).

                  جدول (1-1) ابعاد وشاخص های تفکر استراتژیک

Effect of Strategic Thinking on Task Performance of Senior Managers

(Case Study in Oil Company of Ardebil)

Abstract:

The study is correlational and its aim is to analyze relationship between strategic thinking and task performance of senior managers. The population of this study is personnel of the oil company in Ardabilthat were 170. We determined the amount of the sample size with the used of Morgan Table sampling method which the statistical sample is 118 of these personnel

which have been selected through the simple random sampling.To gathering of data, we used a questionnaire. Questionnaires reliability was estimated by calculating Cronbach’s Alpha. In order to analyze the data resulted from collected questionnaires deductive and descriptive statistical methods are used, and to display some statistical data we used column diagram and

in deductive level to test the hypothesis of the research we used Pearson correlation coefficients. Findings show thatthe Strategic thinking dimensions (synergistic, futurism, philosophical attitude, creativity and entrepreneurship, and dominance) have relationship with task performance of senior managers at Oil Company in Ardabil.

Keywords: task performance, strategic thinking, synergistic, futurism, philosophical attitude, creativity and entrepreneurship, dominance