پایان نامه زیبایی‌ شناسی در گرافیک متحرک - عنوان پایان نامه عملی موشن گرافیک

مقدمه:

طى دهه‌ی ۱۹۶۰، طراحى گرافیک به عنوان شیوه‌اى براى حل مشکلات ارتباطى و اطلاع‌رسانى مطرح شد و به همین ترتیب در رسانه‌هاى همگانى نیز به عنوان مُد مطرح شد. چیزى که با سلیقه‌ی به روز بودن و حتى پیشرفت مرتبط بود. اما تغییر در سبک آن حاصل چندمین عامل مؤثر مانند پیشرفت‌هاى فناورى در حوزه‌ی رسانه و نیز تحولات رایج در جامعه بود. و از آنجائى که تنها هنر بصرى نبود و کلام نیز در آن نقش مؤثرى داشت مى‌توانست مورد توجه کارشناسان و صاحب‌نظرانى که نسبت به اهمیت اجتماعى ارتباطات آگاه شده بودند، قرار بگیرد.

طراحى گرافیک علاوه بر حوزه‌هایى که پیش از آن در اختیار سنت‌هاى صنعتگرى بود، مانند طراحى روزنامه، به رسانه‌ی تلویزیون و ویدئو هم گسترش یافت و نقش طراحى گرافیک در خدمات عمومى و تبلیغات فرهنگى نیز افزایش پیدا کرد.

در دهه‌ی ۱۹۷۰، طراحى گرافیک به بخشى از تجارت پول بدل شد و عمدتاً از آن براى ارائه نوعى هویت بصرى قابل تشخیص براى شرکت‌‌ها بهره‌بردارى شد. تمام سازمان‌ها و مؤسسات، هرچند کوچک، ضرورت استفاده از یک نوع نماد یا نشانه را حس کردند. به تدریج طراحان جهت بازاریابى محصولات و خدمات و خلق تصاویر که بتواند یک محصول یا شرکت را مشخص سازد، به کار فراخوانده شدند. با این حال هنوز که گرافیک متحرک در جمله مواردی است که بسیار جای کار و تحقیق دارد.

طراحى گرافیک در برگیرنده‌ی نوعى زبان است که با در حال گسترش است. ما تنها زمانى می‌توانیم یک اثر گرافیکى را به درستى درک مى‌کنیم که زبان آن را بفهمیم. اینجاست که زبان تصویر متحرک از اهمیت والایی برخوردار است. در این رساله سعی بر آن شد که در ابتدا به بررسی دقیق‌تر عناصر بصری مرتبط با گرافیک متحرک و نقش و تعامل آنها با یکدیگر بپردازیم.

در انتهای کار با مشاوره استاد راهنما، دست به مطالعه موردی بر روی یکی از فیلم‌های شاخص تبلیغاتی زدم. در ابتدا به جستجو آثار موشن‌گرافیک بیش از چند ‌صد مورد از فیلم‌های تبلیغاتی شرکت‌های معتبر جهان پرداختم که در نهایت امر به یک مورد بسیار مطلوب از فیلم‌های تبلیغاتی شرکتHP  رسیدم.

علت این انتخاب داشتن داستان و سناریو عالی، استفاده مطلوب از بیشتر عوامل مهم صحنه  از جمله تصویربرداری خوب، گرافیک مطلوب، انتخاب شات‌های عالی، ترکیب رنگی زیبا و دیگر عوامل بصری در کار بود.

فصل اول

کلیات پژوهش

۱-1: بیان مسئله

در جهان امروز وسایل ارتباط جمعی، روزنامه، رادیو، تلویزیون و سینما با انتقال اطلاعات و معلومات جدید و مبادله افکار و عقاید عمومی، در راه پیشرفت فرهنگ و تمدن بشری نقش بزرگی را بر عهده گرفته‌اند به طوری که بسیاری از دانشمندان، عصر کنونی را «عصر ارتباطات» نامیده‌اند. فراوانی جمعیت، تمرکز گروه‌های وسیع انسانی در شهرهای بزرگ، شرایط خاص تمدن صنعتی و پیچیدگی وضع زندگی اجتماعی، وابستگی‌ها و همبستگی‌های ملی و بین‌المللی، ناامنی و بحران‌ها، تحول نظام‌های سیاسی و اجتماعی، دگرگونی مبانی فرهنگی، ترک سنت‌های قدیمی و مخصوصاً بیداری وجدان اجتماعی همه از جمله عواملی هستند که روز به روز نیاز انسان را به آگاهی از تمام حوادث و وقایع جاری محیط زندگی بیشتر می‌کند. در این جوامع افراد کوشش می‌کنند همیشه در جریان همه امور و مسائل اجتماعی قرار داشته باشند تا بتوانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم نقش خاص خویش را در زندگی گروهی ایفا کنند. به همین جهت آگاهی اجتماعی از مهم‌ترین ویژگی‌های زمان معاصر به شمار می‌رود.

با نگاهی به اوضاع و احوال جوامع امروزی و تأثیراتی که رسانه‌های نوین در شکل‌گیری فرهنگ و آداب یک جامعه دارند به این مسئله پی خواهیم برد که استفاده از ابزار در رساندن یک پیام نقش بسزایی را ایفا می‌کند.

با پیشرفت تکنولوژی در صنعت سینما شاهد تحولات عظیم در تکنیک‌های فیلم‌سازی هستیم. توجه به این امر مرا به این مسئله واداشت که سیر تحولات این صنعت نوین را در زمینه جلوه‌های ویژه کامپیوتری در حد وسع خویش بررسی نمایم. طراحی گرافیک و سینما هر دو زاده‌ی یک تفکر حاکم در جوامع مدرن و امروزی می‌باشند. این رسانه‌های ارتباطی همواره به عنوان مؤلفه‌های جدانشدنی زندگی بشری مطرح بوده و هستند. اما آنچه مهم تلقی می‌شود، بررسی موشکافانه زیبایی‌شناسی در تصویر متحرک است، این‌که چطور می‌توان قابلیت‌های زیبایی‌شناختی را از درون این گرافیک متحرک که به نوعی همان تصویر متحرک محسوب می‌شود بیرون آورد، و برای انتقال پیام درست و صحیح به مخاطب عرضه داشت.

اما آنچه عامل پیوند این دو بوده تاثیر گرافیک بر جنبه‌های مختلف سینما است. از جمله عنوان‌بندی فیلم که در جهت اطلاع‌رسانی عناوین فیلم، افکت‌های تصویری بر روی شات‌ها، تکنیک‌های گرافیک در تدوین، قاب‌بندی نماها توسط تصویربردار و... می‌باشد.

۱-۲: پرسش‌های پژوهش

ما برای انتقال مفاهیم و برقراری ارتباط و جهان خویش ناچاریم به ابزارهای امروزی رجوع کنیم، همانطور که تاریخ و تجربه غرب در این ابزارها نشان از بهترین استفاده ممکن را داشتند و دارند. حال این پرسش‌ها مطرح است که:

۱- آیا تکنولوژی و ابزارهای مدرن می‌تواند در جهت بهبود سلامت گرافیک متحرک و پویا نقش ایفا کند؟

۲- چطور می‌توان در جهت ارتقاء سطح کیفی تصویر متحرک، از ظرفیت‌های گرافیکی عناصر بصری که در اختیار ما قرار می‌دهد، بهره برد؟

۳- علل مهم کم‌توجهی به نگاه زیبایی‌شناسانه در رسانه‌های متحرک از سوی جامعه هنری معاصر ایران چیست؟

۴- راز جاذبه‌های پنهان تصاویر متحرک در میان رسانه‌های مدرن امروزی همچون سینما، تلویزیون، وب، اپلیکیشن، تلفن همراه، ویدئو وال و... در چیست؟

۵- نگاه زیبایی‌شناختی در تصویر متحرک چیست؟ و عدم توجه کافی به این مقوله در بین حرفه‌گران این کار چه می‌تواند باشد؟

1-3: فرضیات پژوهش

در عالم هنر و کاربرد آن در ارتباطات جمعی، بحث زیبایی‌شناسی و چگونگی استفاده از آن در صحنه عمل همیشه یکی از دغدغه‌های اصلی بشر بوده است. گرافیک متحرک از جمله رشته‌های نوظهور در عالم هنر محسوب ‌می‌شود، چرا که خیلی از زوایای پنهان در تصویر متحرک وجود دارد که هنوز کشف نشده است. مخصوصا در کشور ما که علم و آگاهی کمی نسبت به کاربرد گرافیک در جامعه و علی‌الخصوص گرافیک متحرک دیده می‌شود. در این مسیر شناخت چند عامل مهم و اساسی به شمار ‌می‌رود: ۱- شناخت صحیح عناصر بصری ۲- شناخت تاثیرات عناصر بصری و انواع ترکیبات آن ۳- انواع کادربندی تلویزیونی ۴- اصول روانشناسی زبان تصویر ۵- خلاقیت صدا و تصویر و مهم‌تر از همه این موارد آگاهی درست کلیه عوامل سازنده یک فیلم که در جای خود به نسبت باید اطلاعاتی از این دست، مرتبط با موضوع خویش داشته باشند.

۱-4: اهداف پژوهش

هدف کلی تحقیق را در سه بخش به طور خلاصه می‌توان شرح داد:

1- امروز توسعه فن‌آوری دیجیتال به عنوان چالشی مهم در طراحی گرافیک و جلوه‌های بصری متحرک مطرح شده است. به نحوی که سرعت پیشرفت تکنولوژی و تعدد امکاناتی که در اختیار طراحان و هنرمندان قرار می‌گیرد، فرصت تفکر و خلاقیت را از میان برداشته است. این پژوهش بر آن است که به زعم خود به بررسی ظرفیت‌های گرافیکی در جلوه‌های ویژه بصری علی‌الخصوص در رسانه هنر هفتم یعنی سینما بپردازد. یعنی در قالب تکنیک‌ها و ابزارهای مدرن و نحوه ارائه آن که نهایتاً در محصول می‌بینیم.

2- ارتقاء دانش تولید فیلم برای دست‌اندرکاران فیلم‌ساز و ارتقاء سطح کیفی فیلم که در جهت جذب مخاطب تأثیرگذار خواهد بود.

3-گسترش رابطه گرافیک و سینما و نقش بسزایی که گرافیک می‌تواند در تولید یک فیلم داشته باشد.

۱-5: پیشینه تحقیق

اجتماع و فرهنگ دو مفهوم جداناپذیر از هم هستند و هنر به عنوان مفهومی که در جستجوی معنا و معرفت است، در صورت رسیدن به این معرفت، می‌تواند بر رشد فرهنگی جامعه بسیار تأثیرگذار باشد. سینما نیز به عنوان هنر بسیار تأثیرگذار بر مخاطب در این میان نقش اساسی دارد.

با گذشت سال‌ها از عمر گرافیک متحرک و سینما به معنای حرفه‌ای آن در ایران هنوز مورد عنایت و توجه جمعی واقع نشده است. کمبود منابع اطلاعاتی، نبود توجه و تألیف کتاب مرتبط. کم‌توجهی به این رشته در بین مسئولین مربوطه از قبیل رسانه‌های جمعی، اساتید رشته‌های مرتبط، پژوهشگران، دانشجویان، طراحان و مراکز آموزشی، اهمیت به این مسئله را دو چندان می‌کند.

با بررسی به عمل آمده در این زمینه به جز در چند مورد پایان نامه که مربوط به چند سال اخیر می‌باشد و بیشتر به جنبه‌های هنری در عنوان‌بندی فیلم‌ها اشاره دارند هیچ‌گونه اشاره‌ای در زمینه ظرفیت‌های گرافیکی در جلوه‌های ویژه سینمایی و نقش آن در پیش‌برد یک مفهوم نشده است.

1-6: روش پژوهش

توصیفی تحلیلی می‌باشد البته در جمع‌آوری اطلاعات گاهی نیاز به تحقیقات میدانی می‌باشد. مراجعه به پایگاه اینترنتی معتبر در این زمینه بسیار راهگشا اما سخت است.

فصل دوم

هستی زیبایی‌شناسی تصویر

2-1 مقدمه

زیبایی همان حقیقت مطلق است و یا اینکه زیبایی مطلق است. زیبایی و هنر هر دو یکی هستند و هنر همیشه زیباست؟ و یا آنکه هر آنچه که زیباست، الزاماً هنرگونه هم هست؟ زیبایی در تعامل با ماهیت زیبایی چیست و حقیقت آن کدام است؟ و معیارهای زیبایی و اصول زیبایی‌شناسی چیست؟ به راستی هنر همیشه زیباست و باید اینگونه باشد؟ و یا اینکه جنبه‌های پنهان مفاهیم زیبایی‌شناسانه در هنر به ظاهر نازیبا چگونه است؟ در این فصل، به بررسی تعریف و جایگاه زیبایی در میان علوم مختلف کلامی و فلسفی می‌پردازیم. رابطه‌ی متقابل محتوا و فرم و ارتباط این دو با معیارهای زیبایی‌ شناسی چگونه است؟ تعریف زیبایی در رسانه و بخصوص سینما و تلویزیون چیست؟ مفاهیم زیبایی‌شناسی چیست؟ زیبایی‌شناسی در تصویر متحرک چه جایگاهی دارد و نظریه گشتالت در این باره چیست؟ و اینکه چگونه می‌توان از عناصر غیرداستانی در جهت زیبایی فیلم بهره برد؟ در این فصل، در این باره به توضیح و تفسیر آن خواهیم کرد.

2-2 تعریف زیبایی

تعریف توماس قدیس (Thomas Aquinas) از زیبایی، تعریفی مختص به اوست. او در جامع علم کلام دو تعریف از زیبایی ارائه می‌دهد که در اساس مشابه یکدیگرند اما از برخی جهات با هم تفاوت دارند. در تعریف اول او اشیایی را زیبا می‌خواند که نگاه کردن به آن‌ها لذتی در بیننده ایجاد می‌کند، در تعریف دوم آن دسته از اشیاء را «زیبا» می‌نامد که ادراک حقیقی آن‌ها موجب لذت می‌شود چنین به نظر می‌رسد که این دو تعریف با یکدیگر ناسازگارند،‌ زیرا در یکی زیبایی به گونه‌ای محدودتر از دریچه‌ای نگریستن به چیزی تعریف شده، و در دیگری برای زیبایی تعریفی گسترده‌تر و از دریچه ادراک ارائه شده است، تعریف اول زیبایی را به اشیاء مرئی محدود می کند،‌ در حالی که تعریف دوم این‌گونه نیست. البته توماس در جایی دیگر توضیح می‌دهد که بینایی به عنوان کامل‌ترین حس، در اصطلاح او نایب مناسب حواس دیگر است و اصطلاح «دیدن» در مورد تمامی شناخته‌های دیگر حواس به کار می‌رود. بنابراین، می‌توان فرض کرد که توماس قدیس تنها یک تعریف از زیبایی داشته، اگرچه به دو صورت متفاوت آن را بیان کرده است (نبئی، 1387).

اختلاف نظر میان معتقدین به اصالت فایده در آثار هنری و معتقدین به جنبه صرفاً هنری بر سر نوع انگیزه‌ای است که باعث تولید شیء زیبا شده است. این موضوع ما را به قلمرو زیبایی‌شناسی می‌کشاند که در برگیرنده تحقیق راجع به ماهیت دریافت حسی و چگونگی تجربه و احساس زیبایی است و منظور از زیبایی بیشتر جنبه هنری آن است. سقراط پرسیده بود که: آیا تجربیات ما از زیبایی دارای ارزش ذاتی است یا آنکه ارزش آنها را باید بر اساس میزان فایده و سودآوری آنها سنجید؟ فلاسفه هم همگی بر این موضوع معتقدند که در هنر عواطف و احساسات و موضوع وجود دارد، ولی در هنرهای بصری اعم از نوع مذهبی و اجتماعی و خانگی، همواره با تغییر هدف تولید، موضوع نیز تغییر می‌کند. تنها وجهی که در تمام هنرها وجود دارد این است که به وسیله آنها می‌توان با دیگران ارتباط برقرار کرد، خواه این ارتباط صورتی مشخص داشته باشد و خواه انتزاعی. هانری برگسون (Henri Bergson) در این باره می‌نویسد: «هنر، صرفاً مشاهده مستقیم‌تر واقعیت است.»

از این عبارت می‌توان نتیجه گرفت که هنرهای بصری حتی در شکل عالی خود نیز کار ویژه‌ای دارند و از این رو دارای فایده هستند. «حال به نشان دادن رابطه انواع مختلف هنرهای بصری و جایگاه آنها در سلسله مراتب ارزشیابی میان هنر کاربردی و هنر زیبا می‌پردازیم.»

شکل قدیمی تقسیم هنر به دو قطب هنر زیبا و کاربردی از نظر معاصران صورت جدیدی گرفته است. امروز میزان اهمیت بیان ذهنی و کاربرد کیفی هنر ملاک آن تقسیم‌بندی قرار می‌گیرد. تعابیر شخصی همراه با بیان خلاقانه، به قلمرو هنر‌های زیبا مربوط می‌شود توجه به فایده و موارد استفاده، مربوط به هنر‌های کاربردی است. این درست است که یک نقاش هنگامی که بدون سفارش قبلی تابلویی می‌کشد، به شرط آنکه غم بازار و فروش کارش را نداشته باشد، و فقط برای ارضای خودش بدان کار بپردازد (داندیس، 1392، ۲۰-2۳).