پایان نامه تکوین یک روش گاز کروماتوگرافی انتخابی جهت تعیین مقدار آمانتادین در مایعات بیولوژیک

چكيده

در اين تحقيق يك روش ساده و كم هزينه به منظور تعيين مقدار آمانتادين در سرم با استفاده از دستگاه گاز كروماتوگراف طراحي گرديد.

در اين روش از گاز حامل نيتروژن ، ستون OV17 و دتكتور FID به همراه استاندارد داخلي پسودوافدرين استفاده شد. نمونه ها توسط اسيد پركلريك پروتئين زدايي شده و عمل استخراج توسط اتر انجام گرديد كه بازيافت روش كامل بود.

در شرايط مذكور پيك آمانتادين ،‌استاندارد داخلي از يكديگر و مواد آندوژن به خوبي جدا گرديد. ضريب تغييرات درون روزي و بين روزي روش آناليز در حد قابل قبول بوده و حد آشكارسازي روش 8/0 محاسبه شد.

واژه هاي كليدي: آمانتادين ،‌ساس ،‌پلاسما

Title:

Author : Arezou Fattahi

Super Visors: Dr. A.Zarghi and Dr. A. Tabatabaie.

Adress: School of Pharmacy, Shaheed Beheshti university of medical sciences, Tehran, P.O.Box: 14155-6132

Abstract:

In the study amantadine was determined by a ?? gas chromatography (G.C) method ?? FID detector??

Nitrogen was used as carrier gas, on a OV16 column, with internal standard , pseudoephedrin HCL.

Serum Samples prepration was performed by protein preciptation using perchioric Acid, then extraction with diethil ether. Recovery of the method was perfect.

Standard and endogenous compounds.

The percentage of coefficient Variation of intra-day and inter-day analysis method was approved and detection limit of the method 0.8  was calculated.

Key words: Aman tadin, G.C, Plasma

پيشگفتار

آمانتادين دارويي ضد ويروسي است كه داراي خواص آنتي پاركينسوني است

بيماري پاركينسون چهارمين بيماري شايع نورودژنراتيو در افراد مسن است . كه 1% افراد بالاي 65 سال و 4/0% افراد بالاي 40 سال را تحت تأثير قرار مي‌دهد . سن متوسط شروع حدود 57 سال است . ( 1 )

ايتولوژي و پاتوفيزيولوژي :

در پاركينسون اوليه ، نورونهاي جسم سياه و ساقه مغز از دست مي‌ روند كه دليل آن شناخته نشده است . از دست رفتن اين نورنها باعث كاهش نوروترنسمي‌تر دو پامين در اين مناطق مي‌ شود . شروع معمولاً بعد از 40 سال است .

پاركينسونسيم ثانويه ، در اثر بيماريهاي ايديوپاتيك دژنراتيو ، داروها ، يا توكسين ها ايجاد مي‌ شود . شايع ترين دليل پاركينسونيسم ثانويه مصرف داروهاي آنتي سايكوتيك و رزرپين است كه بوسيله بلوك رسپتورهاي دو پامين باعث پاركينسون مي‌ شوند . دلايل ديگر عبارتند از مونواكسيد كربن مسمومي‌ت با منگنز ، هيدروسفالوس ، تومورها و انفاركت هايي كه مغز مي‌اني را تحت تأثير قرار مي‌ دهند . ( 1 )

داروهايي كه سبب ايجاد سندرم پاركينسونيسم مي‌ شوند يا آنتاگونيست رپستورد و دوپامين هستند ( مثل داروهاي آنتي سايكوتيك ) ، يا سبب تخريب نورونهاي دوپا منيرژيك در نيگرو  استر يا تال مي‌ شوند . ( مثل MPTP ) ( 2 )

علائم و نشانه هاي باليني :

در 50 تا 80 درصد بيماران ، بيماري بي سرو صدا و غافلگيرانه با 4 تا  8 HZ ترمور ( Pill – rolling ) يك دست شروع مي‌ شود . ترمور و لرزش در حال استراحت بيشترين مقدار است و در حال حركت كمتر مي‌ شود . و در هنگام خواب ناپدپد مي‌ شود . و با فشارهاي روحي و خستگي بيشتر مي‌ شود . معمولاً دست ها و بازوها و پاها بيشتر تحت تأثير قرار مي‌ گيرند . و به همين ترتيب فك ، زبان ، پلك هم مي‌ توانند تحت تأثير قرار بگيرند . اما صدا لرزش پيدا نمي‌ كند . در خيلي از بيماران فقط ريجيديتي رخ مي‌ دهد . و لرزش وجود ندارد . سفتي پيشرفت مي‌ كند و حركات كند مي‌ شود . ( برادي كاردي ) يا كم مي‌ شوند ( هيپوكينزيا ) و يا شروع حركات سخت مي‌ شود ( آكينزيا ) .

كه سختي و هيپوكينزي ممكن است منجر به درد و احساس خستگي شوند . صورت شبيه ماسك مي‌ شود . با دهان باز و ناپدپد شدن برق چشم ها كه ممكن است بادپرسيون اشتباه شود . راه رفتن مشكل مي‌ شود . فرد به اين سو و آن سو حركت مي‌ كند و خودش را مي‌ كشد . قدم ها كوتاه و بازوها در كنار كمر ثابت اند و حركت نمي‌ كنند. ( 1 )

درمان

بيماري پاركينسون معمولاً پيشرونده است و منجر به ناتواني فزاينده مي‌ شود مگر اينكه درمان موثر انجام گيرد .  غلظت دوپامين كه بطور طبيعي در هسته هاي قاعده اي مغز بالا مي‌ باشد در پاركينسونيسم كاهش مي‌ يابد . تلاش هاي دارويي براي تقويت فعاليت دوپامينرژيك با آگوسيت هاي دوپامين توفيقاتي در تخفيف تعداد زيادي از علايم كلينيكي اين عارضه داشته است . يك رويكرد ديگر كه مكمل روش قبل است عبارتي از ايجاد تعادل طبيعي بين تأثيرات كولينرژيك و دوپامينرژيك روي هسته هاي قاعده اي توسط داروهاي آنتي موسكاريني مي‌ باشد . ( 2 )

داروهاي مورد استفاده ( 1 و 3 )

1 ـ  Carbidopay levodopa

2 ـ Bromocriptine

3 ـ Pergoide

4 ـ Ropinirole

5 ـ Pramipexole

6 ـ‌Entacapone

7 ـ Tolcapone

8 ـ Selegiline

9 ـ Amantadin

10 ـ  Trihexphenidy

1 ـ 1 ـ ويژگيهاي فيزيكوشيمي‌ايي

آمانتادين

پودر سفيد رنگ كريستالي كه به راحتي در كلروفرم حل مي‌ شود و در آب بسيار كم ( spaningly ) حل مي‌ شود .

PH محلول  20% آبي آن بين 3 و 5 است .

نام شيمي‌ايي آن  مي‌ باشد ( 4 و 5 )

فرمول ساختماني آن                                                

آمانتادين هيدروكلرايد

پودر سفيد كريستالي ، با نقطه ذوب  همراه با تخريب آن

به نسبت 5/2 : 1 در آب ، 5 : 1 در اتانول و  در كلروفرم حل مي‌ شود . و در اتر نسبتاً غير قابل حل است . ( 4 و 5 )

آمانتادين سولفات

Pka = 104

2 ـ 1 ـ فارماكوكينتيك :

جذب  : به راحتي و اغلب به طور كامل از دستگاه گوارش جذب مي‌ شود . يك دوز mg100 خوراكي آن سطح سرمي‌  در مدت 8 ـ 1 ساعت ايجاد مي‌ كند( 6 ) اوج غلظت پلاسمايي 4 ساعت بعد از‌مصرف ايجاد مي‌ شود. (4 و5)

حداكثر غلظت بافتي هنگامي‌ كه دوز mg100 هر 12 ساعت مصرف شود در مدت 48 ساعت ايجاد مي‌ شود ( 6 )

انتشار :

بعد از مصرف خوراكي آمانتادين در بافتهايي مانند قلب و كليه و كبد و شش ها يافت شده است . از جفت و سد خوني ـ‌‌ مغزي عبور مي‌ كند و همچنين به شير ترشح مي‌ شود . پروتئين با يندينگ آن در حدود 67% است . ( 4 )

دفع :

بيشتر دارو به صورت دست نخورده از طريق فيلتراسيون گلومرولي دفع مي‌ شود . هر چند متابوليت استيله هم در ادرار رديابي شده است . (‌4 )

در حدود 56% دوز به صورت دست نخورده در مدت 24 ساعت در ادرار وارد مي‌ شود و در حدود 86% آن در طي 4 روز وارد ادرار مي‌ شود . ( 6 )‌

3 ـ 1  فارماكولوژي

مكانيسم دقيق آن شناخته نشده است اما تصور مي‌ شود باعث ريليز دو پامين از انتهاي دو پامينرژيك اعصابي مي‌ شود كه در جسم سياه افراد پاركينسوني باقي مانده اند . ( 7 ) در بيماري انفلوانزا ، آمانتادين از نفوذ ذرات RNA ويروس به سلول مي‌زبان جلوگيري مي‌ كند . همچنين از نسخه برداري ويروس جلوگيري مي‌ نمايد ( 6 )

4 ـ 1  عوارض جانبي

عوارض معمولاً وابسته به دوز هستند و نسبتاً خفيف مي‌ باشند.  غلظت هاي پلاسمايي بالا از آمانتادين ( 1 تا 5 ميكروگرم در ميلي ليتر) با پاسخ هاي نورتوكسيك جدي همراه است شامل : تحريك پذيري ، اشكال در تمركز ، سرگيجه ،‌ گيجي ، بي خوابي ، سردرد تغييرات خلق يا واكنش هاي سايكوتيك ، توهمات، هذيان ، تشنج يا كوما و آريتمي‌‌هاي قلبي ( 3 )

اثرات نوروتوكسيك آمانتادين با مصرف همزمان آنتي هيستامين ها ، داروهاي سايكوتروپيك و آنتي كولينرژيك ها مخصوصاً در افراد مسن تر افزايش مي‌ يابد . ( 3 )

ساير عوارض آمانتادين شامل هيپوتانسيون ارتواستاتيك ، ادم محيطي ، آتاكسي ، لتارژي، تهوع و استفراغ ، بي اشتهايي ، خشكي دهان ، يبوست ، راش پوستي ، تاري ديد ، حساسيت به نور ، لكوپني و CHF .

5 ـ 1 تداخل دارويي

ممكن است اثرات آنتي كولينرژيك ها را تشديد كند ( 4 )

داروهايي كه PH ادرار را بالا مي‌ برند ممكن است ترشح آمانتادين در ادرار را كم كنند.(4 )‌

Refrences:

The Merck-Manual of Diagnosi and Therapy , 1th. Ed., Merck Research laboratories, vol 22, 1466-1470, 1999.

2- مژدهي آذر، همايون، نيايش، مهران، مدرس موسوي، فرزاد (مترجمان)، فارماكولوژي پايه و باليني كاتزونگ، انتشارات ارجمند، صفحه 609-597 و 1377.

3- Goodman Gilman, J., Hardman, J.G., Goodman and Gilman’s the pharmacological basis of therapeutics, loth. Ed., Mc. Graw- Hill publishing co., 1328-1330, 2001.

4- Martindale the complete drug Refrence 33re.ed., The pharmaceutical press, 1161-1162.

5- Clarke’s isolation and identification of Drugs, 2nd. ed., pharmaceutical society of Great Britain, 333-334 1986.

6- Williams, D.A., Lemke, t.l., Foye’s principles of Medicinal chemistry, 5th. ed., Lippincott williams & Wilkins, 957, 2002.

7- CADA, D.J., Covington, T.R., et. al ., Drug Facts and Comparisons, Pocket version, 6th. ed., Facts and comparisons , 899-901, 2002.

8- شفيعي، عباس (مترجم)، تجزيه داروها در مايعات زيستي، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، صفحه 48-38 و 120-119 و 1371

9- سلاجقه ، عبدالرضا، توسلي، ويدا، موسوي ، سيدرضا (مترجمان) دستور كار آزمايشگاه تجزيه دستگاهي ، مركز نشر دانشگاهي، 445-439 و 1380.

10- توسلي، ويدا، خليلي، هوشنگ، معصومي، علي (مترجمان)، مباني شيمي تجزيه، چاپ اول، مركز نشر دانشگاهي، جلد دوم، صفحه 805-790 ، 1376.

11- كمالي زاد، عباس (مترجم)، مباني كروماتوگرافي گازي، مركز نشر دانشگاهي، صفحه                 ، 1367.

12- شفيعي، عباس، كروماتوگرافي و طيف سنجي، انتشارات دانشگاه تهران، صفحه     ، 1373.

13- Kirschbaum, J., Analytical Profiles of Drug Substances, The American pharmaceutical Association, Vo. 12, 20-30,

14- Fujino, H., Goya, Sh., A Fluorogenic Reagent, 3-(4,6 – Diflurotriazinyl) amino – 6- methoxy coumarin, for the Determination of Amantadine by itigh-performance Liquid chromatography, J.chem. pharm. Bull., 38 (2), 544-545, 1990.

15- SCHMER MUND, J.T., Locke, D., Design of photoioniz?? Detector for High- performance Liquid chromatography using an automated liquid – to – vapor phase interface and application ta phendoarbital ?? an animal feed and to amantadine , j.chromatogr, 505, 319-328, 1990.

16- Vander Horst, F.AL, Teeu Wsen, J., et al., High – Performance liquid chromatographic determination of amantadine in urine after micelle – mediated pre-column derivatization with 1-fluoro – 2,4-dinitrobenzene, J. pharmaceutical & biomedical analysis , 8, 799-804.??

17- Zhon, F., krull, I.S., Direct determinatim of adamantanamine in plasma and urine with 619,93-40, 1998.

18- Stumph, MJ., Noall, MW., et al., , Gas – Chromatographic determination of amantadine in human urine, J.Clin chem, 26 (2), 295-6, 1980.

19- Slouf 1, A., POMMIER, F., Gas Chromatographic Determinatim of Amantadine Hydrochloride (Symmetrel) iN Human plasma and urine, J.Chromatogr., 183, 33-39, 1980.

20- BELANGER, P.M., BELANGER, O.G, Gas-liquid Chromatographic determination of plasma and urinary levels of amantadine in man, J.Chromatogr., 228,327-332,1982.

21- Rakestraw, D., Determination of amantadine in human plasma by capillary gas chromatography using electron – capture detection following derivatization with petafluorobenzoyl chloride, J. pharm Biomed And., 11(8), 699-703, 1993.