پایان نامه بررسی سواد اطلاعاتی کتابداران شاغل در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

پایان­نامه کارشناسی ارشد

گرایش اطلاع رسانی

شهریور 1390

چکیده:

هدف : پژوهش حاضر، بررسی میزان سواد اطلاعاتی کتابداران سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران است.سواد اطلاعاتی به مجموعه مهارتهای شناخت نیاز اطلاعاتی، روش یافتن منابع، ارزیابی نتایج جستجو، ترکیب دانش جدید یافت شده با دانش قبلی و ایجاد دانش جدید و استفاده از آن و توجه به روند اخلاقی در این مراحل اطلاق می گردد. بنابراین سواد اطلاعاتی مجموعه مهارت هایی است که فرد را قادر می سازد از مجموعه منابع استفاده شایسته کند و به یادگیرنده مادام العمر تبدیل شود. کتابداران چون بیشترین ارتباط را با منابع دارند از مفهوم سواد اطلاعاتی بیشتر بهره می گیرند. و مفهوم سواد اطلاعاتی تنها مختص رشته کتابداری نیست.

روش شناسی :  این پژوهش از رویکرد کمی استفاده کرده و از روش پیمایشی- تحلیلی بهره می­برد. جامعه آماری 250 نفر کتابداران شاغل در سازمان اسناد و کتابخانه ملی با تحصیلات کتابداری و غیر کتابداری است. لازم به ذکر است از میان جامعه تحقیق هیچ نوع نمونه­گیری صورت نگرفته و کل جامعه بررسی شد. ابزار گردآوری داده، پرسشنامه محقق ساخته است.

یافته ها : یافته­ها نشان داد که کتابداران فارغ تحصیل در رشته کتابداری فقط در استاندارد اول(شناخت و تعیین ماهیت و گستره نیاز اطلاعاتی)، نسبت به کتابداران فارغ تحصیل سایررشته­ها از مهارت سواد اطلاعاتی بیشتری برخوردار هستند. بطوریکه میانگین کل امتیازات فارغ تحصیلان کتابدارای برابر با 51/6و میانگین کل امتیازات فارغ تحصیلان غیرکتابداری برابر با59/5 است. اما در سایر مهارت‏ها هیچ تفاوتی بین دو گروه کتابداری و غیر کتابداری وجود ندارد. بر اساس نتایج پژوهش حاضر مهارت سواد اطلاعاتی کتابداران بدون در نظر گرفتن رشته تحصیلی آنها را می توان چنین عنوان کرد: از182 نفر کتابدار امتیاز میانگین مقایسه شده(60درصد کل نمرات) در مهارت سواد اطلاعاتی استاندارد دوم برابر با 6/12 است. به عبارتی  به شیوه‌ای مؤثر و کارآمد به اطلاعات مورد نیاز دسترسی پیدا می‌کنند. اما در سایر استاندارها بین میانگین نمرات کسب شده و 60 درصد حداکثر نمرات، تفاوت معنی‏داری از لحاظ آماری­وجود دارد.                                                                                                  

 نتیجه­گیری: با توجه به نتایج حاصله از پژوهش حاضر، ضرورت دارد به این امر، بالا بردن سواداطلاعاتی دردوره کارشناسی توجه بیشتری باشد. برگزاری کارگاه­های سواداطلاعاتی،    کلاس­های آموزشی ضمن­خدمت، آموزش زبان انگلیسی برای تقویت مهارت سواد اطلاعاتی بیشترتأکید شود.

کلیدواژه ها : سواد اطلاعاتی، کتابدار، سازمان اسناد وکتابخانه ملی

فصل اول:

کلیات پژوهش

1-1مقدمه

درمکتب ما کتابمان خواندنی و کلمات پیشوایانمان سخن نو نام دارد. دراصل سوم قانون اساسی جمهوری ­اسلامی ­ایران، بالابردن سطح­آگاهی­های عمومی و همچنین تقویت روحیه بررسی و تتبع و ابتکار در همه زمینه های علمی، فنی، فرهنگی و اسلامی مورد تاکید قرارگرفته است. امروزه در قرن بیست و یکم با توجه به حجم عظیم اطلاعات، افراد به سوی مدیریت اطلاعات هدایت می­شوند. اکنون که دسترسی به اطلاعات و استفاده مؤثر از آن برای تمامی قشرهای جامعه به منزله یک اصل اساسی در زندگی اجتماعی و حرفه ای به شمار می رود. سواد اطلاعاتی معنای متفاوتی برای هر فرد دارد.

 ازدیدگاه برخی از صاحبنظران این حوزه به مهارت هایی که فرد به منظور ادامه حیات در جامعه اطلاعاتی به آن ها نیازمند است ، سواد اطلاعاتی گفته می شود([1]ماریز، 1992،ص 75).

باسواداطلاعاتی فردی است که تشخیص می­دهد چه زمانی به اطلاعات نیاز دارد وتوانایی ­جایابی، ارزیابی، و استفاده­ مؤثرازاطلاعات­ مورد نیاز راداشته ­باشد(ALA[2]،1989)­.

از نظر(دویل[3]،1992) فرد با سواداطلاعاتی نیاز به اطلاعات را تشخیص می­دهد؛ تشخیص می­دهدکه اطلاعات دقیق و کامل، اساس تصمیم گیری هوشمندانه است، منابع بالقوۀ اطلاعات را تشخیص می‌دهد، استراتژی­های جستجوی موفق را طراحی می کند، به منابع اطلاعات،مشتمل بر منابع رایانه­ای و دیگر فناوری­ها دسترسی می یابد، اطلاعات را ارزیابی می­کند، اطلاعات را برای کاربرد عملی سازماندهی می­کند، اطلاعات­ جدید را در دانش موجود تلفیق می­کند، اطلاعات را برای تفکر انتقادی و حل مسأله به کار می­گیرد.

باسواد اطلاعاتی‌فردی است که برای فرمول­بندی پرسش­های پژوهش،مهارت­های‌تحلیل­گرانه و انتفادی دارد و نتایج را ارزیابی می­کند و برای رفع نیازهای اطلاعاتی خود، درجستجو و دستیابی به طیف متنوعی از انواع اطلاعات، توانمند است(لنوکس و والکر[4]، 1993).

ازنظر(شپیرو و هاگز[5]، 1996)سواد اطلاعاتی هنر آزاداندیشی جدیدی است که از دانستن در زمینه چگونگی استفاده از رایانه­ها ودسترسی به اطلاعات برای بازتاب طبیعت خوداطلاعات و تأثیر آن بر جامعه، سخن می گوید. مجموعه قابلیت­ها و تواناییهای تشخیص این مسأله که چه زمانی به وجود اطلاعات نیاز است و چه زمانی نیست. همچنین توانایی جایابی، ارزیابی و استفاده مؤثر از اطلاعات مورد نیاز(رادر[6]، 2000). سواد اطلاعاتی شامل دانش درباره نیاز اطلاعاتی اشخاص، و توانایی تعریف، جایابی، ارزیابی و سازماندهی و استفاده مؤثر و کارآمد از اطلاعات، پیش شرط بنیادی برای سهیم شدن در جامعه اطلاعاتی است. و بخشی‌از حقوق ‌اساسی انسان برای یادگیری مادام المعر محسوب می‌شود(دکلریشن،‌2003). بدون توجه به دیدگاه های متفاوت، تعاریف سواد اطلاعاتی معمولا شامل توانایی دسترسی، ارزیابی‌و استفاده از اطلاعات است(اباذری، 1387).برخی سواد اطلاعاتی را توانایی کاربران در مکان­یابی اطلاعات مورد نیاز، بیشترین ربط اعتبار اطلاعات و به کار گیری صحیح آن برای حل مشکلات در هنگام تصمیم گیری می‌دانند و برخی سواداطلاعاتی را فراتر از سواد رایانه­ای و استفاده از آن دانسته و از آن به عنوان سواد چند رسانه ای نام می­برند(دیانی، 1383).

مجهز شدن به مهارت های سواد اطلاعاتی برای تمام اقشارجامعه، به ویژه کتابداران یک اصل ضروری به شمار می‌رود(رسول آبادی، 1386). درهمه برنامه های توسعه هم که تاکنون تصویب واجرا شده است برترویج کتاب و کتابخوانی و اشاعه اطلاعات تاکیدی ویژه شده است. پژوهش های انجام یافته نیزبیانگراین واقعیت هستند که خواندن و سواد اطلاعاتی زیر ساخت توسعه انسانی درهمه ابعاد آن است. نهادهای مختلفی نیز به این مهم پرداخته وبرنامه هایی را اجرا کرده اند. در عین حال، نتایج بسیاری از پژوهش ها به ویژه پژوهش های انجام گرفته در ایران حاکی از آن است که پژوهشگران، مشکلات عمده ای در شناسایی منابع و نظام های اطلاعاتی، بهره گیری مؤثر از آنها، و دسترسی به اطلاعات دارند(فتاحی، 1383). پراکندگی و غیرمکمل بودن این فعالیت ها ازاثربخشی آن ها کاسته و اصولا گاهی نیز توجه به این امرحیاتی مغفول مانده است. برای ایجاد هم افزایی در توسعه سواد اطلاعاتی لازم است کتابداران به عنوان کارکنان اصلی حوزه اطلاعات با مفهوم سواداطلاعاتی عجین شده و نحوه آموزش آن را نیز فرابگیرند. در این تحقیق اطلاع از وضعیت موجود می تواند زمینه ساز طراحی وضعیت مطلوب و جدید شود.

1-2بیان مسأله

در سالهای اخیر، تحولات شگرفی در همه جنبه‌های زندگی­انسانها، ازجمله در حوزه اطلاعات و ارتباطات رخ داده است. یکی از این تحولات که با تولید، انتقال، توزیع، تبدیل و کاربرد اطلاعات ارتباط دارد، سواد اطلاعاتی است. عبارت سواد اطلاعاتی اولین بار دردهه 1970 میلادی به کار گرقته شده. زورکفسکی[7] نخستین کسی بود که سواد اطلاعاتی را به کار برد و چنین تعریف کرد: "افرادی با سواد هستند که درزمینه کاربرد منابع اطلاعاتی برای کار خود آموزش می‌بینند" (نظری،1384،ص.90)

این مهارت به مدد فناوری­های نوین گسترش فوق العاده­ای یافته است. تا کنون تعاریف متعددی از سواد اطلاعاتی ارائه شده است که در اکثر آنها سواد اطلاعاتی به‌ معنای‌توانایی در اتخاذ رفتار اطلاع­یابی‌ مناسب و به منظور شناسایی اطلاعات مورد نیاز برای تأمین نیازهای اطلاعاتی است به طوری که دسترسی به اطلاعات موردنظر به استفاده صحیح اخلاقی و موثر از اطلاعات درجامعه منجر شود. اطلاعات مورد نیازممکن است ازطریق هرکانال یارسانه­ای که میسر باشد بدست آید. با توجه به تعریف سواد اطلاعاتی باسواد اطلاعاتی کسی که آموخته باشد چگونه بیاموزد. ارزش اطلاعات تشخیص داده و وقتی برای حل مشکلی، به اطلاعات نیازمند است، توانایی پیداکردن و تحلیل آن ها را داشته و قادر است محتوای اطلاعات را با دید انتقادی ارزیابی‌کند، همچنین استفاده از محتوای اطلاعاتی را به درستی و با مهارت انجام دهد و از طرفی، توانایی ایجاد محتوای کیفی را نیز دارد و دسترسی به اطلاعات و استفاده از آن را ازجنبه­های اخلاقی و حقوقی موردتوجه قرار      می‌دهد.

کاربران در فرایند دستیابی به‌اطلاعات با سوالات‌و‌مشکلاتی مواجه می­شوند.حرفه کتابداری و اطلاع رسانی، که همواره در ایجاد راههای موثر دسترسی به اطلاعات نقش اساسی داشته، در رفع این مشکل نیزپیشگام است. باتوجه به خصوصیات ذکرشده کتابداران موجه­ترین افراد برای آموزش سواد اطلاعاتی به شمارمی روند. آنها می­دانند چه تحولاتی در محیط اطلاعاتی رخ داده و استفاده­کنندگان به چه نیازدارند. آنها براساس تجربه و پژوهش دریافته­اند که چه کسانی به چه نوع آموزشی نیاز دارند وچه شیوه­ها و ابزارهایی برای آموزش افراد مختلف مناسب­تراست. براساس اطلاعات [8] اورت(۱۹۸۶)در آلمان ازقرن ۱۸ آموزش ساده­ای برای مراجعان وجود داشته و این فعالیت به طورتقریب، در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم به صورت ابتدایی در آمریکا آغاز شد(پریرخ، 1386،ص.24-23). حرفه کتابداری درطول تاریخ خود هیچ گاه ازآموزش جدا نبوده و کتابداران عواملی بوده­اند که به دیگران درکسب دانش کمک می­کردند. در چند دهه اخیر به آموزش کتابداران  برای آموزش توجه خاصی شده است. همچنین با نگاهی‌به فعالیتها و برنامه‌های کتابخانه ها و همایش­های برگزار شده، حرفه کتابداری تا حدی دراین زمینه اقدام کرده است از جمله این فعالیت­ها، تشکیل کمیته­های سواد اطلاعاتی در انجمن های کتابداری و برگزاری همایش­های تخصصی در کشورهای مختلف است اما مساله اساسی این است که کتابداران تا چه اندازه با مهارت سواد اطلاعاتی آشنایی دارند؟ اگر میزان آشنایی آنان کم باشد طبیعتاً نمی­توانند آموزشگرانی موفق باشند. 

1-3 تعاریف مفهومی مسأ له

سواد اطلاعاتی: سواد اطلاعاتی عبارتست از ایجاد توانایی درافراد تا بتوانند تشخیص دهند چه وقت به اطلاعات نیاز دارند، همچنین توانایی ذخیره کردن اطلاعات، ارزشیابی و استفاده موثر از آن را در زمان نیازداشته باشند(زمانی،۱۳۸۲،ص۱۹).

انجمن کتابخانه­های ­دانشکده­ای و پژوهشی(ACRL) نیز قابلیتهای زیر را برای باسواد اطلاعاتی در نظر گرفته­است:

- میزان نیاز اطلاعاتی خود را تعیین کند؛

- اطلاعات مورد نیاز را به صورت مؤثر و کارآمد به دست آورد؛

- اطلاعات و منابع کسب آن را ارزیابی کند؛

- اطلاعات گزیده شده را در مجموعه دانش خود ادغام کند؛

- از اطلاعات به طورمؤثر برای انجام یک کار مشخص استفاده کند؛

- مسایل اقتصادی،حقوقی، و اجتماعی مرتبط با کاربرد اطلاعات را درک کند و در دسترسی و استفاده از اطلاعات به مسایل اخلاقی و حقوقی آن توجه نماید(پریرخ،1386،ص.17).

کتابدار[9]: کسی است که با داشتن دانش کتابداری به کار کتابداری و امور فنی آن اشتغال داشته باشد(سلطانی، راستین،1379،ص.341).

کتابخانه ملی ایران[10]: مطابق تعریف یونسکو کتابخانه ملی کتابخانه­ای است که بدون توجه به نامی که به آن اطلاق می شود، وظیفه به دست آوردن و نگهداری نسخه هایی از همه نشریات مهم منتشر شده  در کشور را بر عهده دارد. چه این وظیفه بر اساس قانون به آن محول شده باشد و چه به ترتیبی دیگر، عملا نقش کتابخانه مادر را ایفا می کند. افزون بر این، کتابخانه ملی به طور متعارف برخی از وظایف زیر را بر عهده دارد. تهیه کتابشناسی ملی، گردآوری و روزآمد نگه داشتن مجموعه­ای از متون و کتاب­های خارجی به ویژه آنها که در مورد کشور مورد نظر است، انجام وظیفه به عنوان مرکز اطلاعات کتابداری و چاپ و نشر کتابشناسی ملی(اجلالی و تابش، 1378).

Abstract:

Purpose: Information literacy is a set of skills including information need recognition, method of finding resources, evaluation of search result, combination of the new knowledge and the old one making a new knowledge and using it, regarding morality in all above-mentioned steps. So information literacy is a set of skills which makes a person able to use resources efficiently and become a permanent learner. As librarians deal with resources more, they benefit information literacy more. The main purpose of this study is to measure librarians’ information literacy in National Archives and Library of Iran.

Methodology: Research method was analytical-survey (quantitative approach) and a researcher made questionnaire was used in order to collect data. Statistical population consists of 250 librarians educated in “library and information science” and other fields of study in National Archives and Library of Iran. It must be considered that the information literacy of all 250 librarians was studied.

Findings: Findings show that library graduates benefit more information literacy skill than non-library graduates only in the first standard. The average total scores of library graduates and non-library graduates respectively are 6.51 and 5.59. However, there is no difference between the two educated groups in other skills. According to the research result, librarians’ information literacy of National Archives and Library of Iran regardless of their field of study is as follow: the average score compared in the second standard is 12.6 among 182 librarians. In other words they can reach their information need efficiently and effectively. Where as in other standards, there is a significant relationship between the average score and 60 percent of the maximum scores. Conclusion: results of this study emphasize on efficiency of information literacy workshops, training courses while working, and English learning in order to improve information literacy.

Keywords:

Inforamtion literacy, Librarian, National Archives and Libray Of Iran

فهرست منابع فارسی

- آزاد پیله ورد ، لیلا (1385). "بررسی سواداطلاعاتی اعضای­هیأ­ت علمی گروه­های کتابداری و نقش آن برتولید اطلاعات­علمی آنان در دانشگاه­های آزاد و دولتی شهرتهران". پایان­نامه کارشناسی­ارشد کتابداری و اطلاع­رسانی. تهران : دانشگاه آزاد اسلامی ، دانشکده علوم انسانی واحد تهران شمال.

- اباذری، زهرا. (1387). "طرح توسعه آموزش سواد اطلاعاتی در سند ملی چشم انداز بیست ساله آموزش و پرورش و ارایه الگویی جهت تحقق اهداف سواد اطلاعاتی". رساله دکتری. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد علوم تحقیقات تهران.

 - ابراهیم زاده، عیسی. (1375)." آموزش بزرگسالان". تهران. دانشگاه پیام نور

- اجلالی، حسین؛ تابش، احمد. (1378)." تعریف و طبقه بندی کتابخانه ها در ایران". پیام کتابخانه، سال نهم، 34، ص 11-6.

- اسدی، کرگانی؛ اباذری، زهرا. (1380)." واژه نامه علوم کتابداری و اطلاع رسانی". تهران: کتابدار.

 -اسکامبر، لیندا. "نقش کتابخانه ها در سوادآموزی نقش کتابخانه ها در سوادآموزی"؛ مترجم  فرض الله عزیزی. قابل دسترس در:

http://mlibrarianship.blogfa.com/post-.aspx  

  - اصنافی،امیررضا.(1387). "سواد اطلاعاتی ،مهارتی چندگانه درگفتگوی با دکترزاهد بیگدلی". کتاب ماه کلیات،مرداد . ص. 12-8

 - اکبرزاده، فریده.( 1383 ). "بررسی رفتار اطلاع یابی الکترونیکی اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کرمانشاه". پایان نامه کارشناسی ارشد. تهران.دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

- انجمن کتابداران آموزشگاهی ،" آموزش استانداردهای سواد اطلاعاتی به دانشجو : شاخص ها و استانداردها"؛  مترجم: فرض الله عزیزی . قابل دسترس در:

 http://www.farzollah.blogfa.com

- انگورج تقوی، معصومه.(١٣٨٧ ). " بررسی میزان سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانه های عمومی شهر تهران وابسته به نهادکتابخانه های عمومی کشور" .  پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکده­تهران شمال.

- بختیارزاده ، اصغر (1381). " بررسی سواد اطلاعاتی دانشجویان سال آخردوره کارشناسی دانشگاه الزهرا " . پایان نامه کارشناسی­ارشد کتابداری و اطلاع­رسانی . دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران ، دانشکده مدیریت و اطلاع­رسانی.

- بختیارزاده ، اصغر (1381). " بررسی سواد اطلاعاتی دانشجویان سال آخردوره کارشناسی دانشگاه الزهرا " . پایان نامه کارشناسی­ارشد کتابداری و اطلاع­رسانی . دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران ، دانشکده مدیریت و اطلاع­رسانی.

- بروس، کریستین سوزان.(1385). "تجربیات سواد اطلاعاتی در محیط کار". ترجمه حسن  صیامیان، مجید جودی، افسانه شهرابی. مجله الکترونیکی نما. 5(3). قابل دسترس در: 

    http://www.irandoc.ac.ir/data/e_j/vol5/siamian_abs.htm

- بیگز، مری(1381). "آموزش کتابشناختی". ترجمه مرتضی کوکبی. دائره المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی. ج. 1. تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، 68-69.

- پریرخ،­رمهری.(1386)." آموزش سواد اطلاعاتی: مفاهیم، روش ها و برنامه ها". تهران: کتابدار.

- پریرخ، مهری (1377). "نقش آموزشی کتابخانه‌های دانشگاهی: مروری بر مباحث عمده و جریان  شکل‌گیری". کتابداری و اطلاع‌رسانی، 1(3). 36-55.

- پندپذیر ، معصومه(1388) . " بررسی سواد اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه علوم پژشکی کرمانشاه براساس مدل شش مهارت بزرگ آیزنبرگ و برکویتز" . پایان­نامه کارشناسی­ارشد کتابداری و اطلاع­رسانی. تهران : "[بی جا] .

- پورنقی ، رویا  (1386). " بررسی تطبیقی میزان سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانه های بررسی تطبیقی میزان سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانه های دانشگاه های علوم پزشکی ایران، علوم پزشکی شهید بهشتی،تهران و تربیت مدرس" . . پایان­نامه کارشناسی­ارشد کتابداری و اطلاع­رسانی. تهران : دانشگاه آزاد اسلامی ، دانشکده علوم انسانی واحد تهران شمال.

- تهوری، زهرا.(1385)." آموزش سواد اطلاعاتی، گامی برتر در جهت آموزش استفاده‌کنندگان از کتابخانه‌های دانشگاهی ". فصلنامه کتاب ، 68،دوره هفدهم ، ص 162-143.

- جولاهی ساروی ، لاله (1385). " بررسی میزان سواداطلاعاتی پرستاران در بیمارستانهای خصوصی شهر تهران " . پایان­نامه کارشناسی­ارشد کتابداری و اطلاع­رسانی. تهران : دانشگاه آزاد اسلامی ، دانشکده علوم انسانی واحد تهران شمال.

- حری، عباس؛ شاهبداغی، اعظم. (1385). "شیوه های استناد در نگارش های علمی رهنمودهای      بین المللی". تهران: دانشگاه تهران، موسسه  انتشارات و چاپ .

- حسن زاده، محمد. "جایگاه سواد اطلاعاتی در مدیریت دانش سازمانها".

- خسروی ، فریبرز. (1390). " اساسنامه «کمیته ملی سواد اطلاعاتی و خواندن» جهت تصویب نهایی به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی تقدیم شد " . به نقل از خبرگزاری یزد فردا . قابل دسترسی در:

www.yazdfarda.com/news/37090.html - Cached - Similar

- خسروی، فریبرز.(1375)." سواد آموزی اطلاعاتی در مدارس". فصلنامه کتاب ، بهار 75، ص 19- 26.

- خسروی ، فریبرز. (1389). سواد اطلاعاتی ، تفکر خلاق. قابل دسترس در: http://www.lisna.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=3913:1389-10-07-18-46-10&catid=3:main

- داورپناه ، محمد رضا ؛ سیامک ، مرضیه (1386)."ساخت و اعتباریابی پرسشنامه سنجش سواداطلاعاتی پایه و واقعی دانشجویان مقطع کارشناسی " . کتابداری و اطلاع­رسانی ، ج 12، ش 1.

- دایره المعارف کتابداری و اطلاع رسانی،(1385).  ذیل مداخل سواد اطلاعاتی

- دیانی، محمد حسین. (1383)." تقاضا بین واسطه رهایی کردن و کارگزارشدن". درهمایش آموزش استفاده کنندگان و توسعه سواد اطلاعاتی در کتابخانه ها، مراکز اطلاع رسانی و موزه ها(مجموعه مقالات). مشهد1و2 خرداد 1383. به کوشش رحمت اله فتاحی . مشهد. سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.20-11

- رسول آبادی، مسعود. (1386). "بررسی میزان آشنایی اعضای هیأت علمی و سایر مدرسین دانشگاه علوم پزشکی با شیوه های جستجوی اطلاعات در اینترنت و رابطه آن بر فعالیت های علمی و پژوهشی آنان". مجله الکترونیکی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران، نما، 7(2). قابل دسترس در:

http:// ejournal.irandoc.ac.ir/browse. php? mag id= 25 & slc lang= fa& sid(Accessed on Feb. 2010)

- زمانی، عشرت. (1382). "استانداردهای سواد اطلاعاتی". فصلنامه اطلاع­رسانی،19(1،2)، 41-34.

- سراج، شهناز (1384). "مفهوم سواد اطلاعاتی و باسواد اطلاعاتی در یک نگاه از دیدگاه کتابخانه". مجله الکترونیکی مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران [پیوسته]، قابل دسترس در:

http://www. Irandoc.ac.ir/data/e_1/vol3/information-literacy.htm(2005)

- سرینی واسولو. (1378). "سواد رایانه‌ای و اطلاعاتی:‌چالش‌های پیش روی اطلاع‌رسانان مدرن در آستانه قرن بیست و یکم". ترجمه حمید رضا جمالی مهموئی. فصلنامه پیام کتابخانه. 9(2). ص. 62-66.

- سلطانی، پوری؛ راستین، فروردین.(1379). "داشنامۀ کتابداری و اطلاع­رسانی" . تهران: فرهنگ معاصر.

- سمیعی‏، میترا (‏1383)‏." امکان سنجی ایجاد آموزش مجازی سواد اطلاعاتی در اینترنت‏". در همایش مقالات آموزش استفاده کنندگان و توسعه سواد اطلاعاتی در کتابخانه و مراکز اطلاع رسانی و موزه ها . (مجموعه مقاله­ها). به کوشش رحمت الله فتاحی. سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی: مشهد ،478-459.

- سیامک، مرضیه (1386). "تدوین ابزاری استاندارد برای سنجش مهارت‌های سواد اطلاعاتی پایه دانشجویان مقطع کارشناسی و آزمون آن بر روی دانشجویان دانشگاه فردوسی". پایان نامه کارشناسی ارشد گروه کتابداری و اطلاع­­رسانی.  مشهد : دانشگاه فردوسی مشهد.دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.

- شکرخواه، یونس ( 1384). " تفاوت سواد رسانه ای و آموزش رسانه ای". قابل دسترس در:

http: // dcsfs.ut.ac.ir g m j /1_2.asp

- شیبانی ، بهنار (1389) . " شناسایی محیط های اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز و رابطۀ این محیط با مهارت های سواد اطلاعاتی آنان " . پایان نامه کارشناسی ارشد گروه کتابداری و اطلاع­­رسانی . تهران : دانشگاه شهید بهشتی . دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.

- صیامیان، حسن ؛ شهرابی، افسانه (1383). "ویژگی های باسواد اطلاعاتی در قرن بیست و یکم" در همایش آموزش استفاده کنندگان و توسعه سواد اطلاعاتی در کتابخانه ها، مراکز اطلاع رسانی و        موزه ها(مجموعه مقالات). مشهد1و2 خرداد 1383. به کوشش رحمت اله فتاحی . مشهد. سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.

- طالبی ، سهیلا (1390). " " بررسی تطبیقی سواداطلاعاتی دانشجویان کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی با دانشجویان کارشناسی ارشد فناوری اطلاعات دردانشگاه تهران" . . پایان نامه کارشناسی ارشد گروه کتابداری و اطلاع­­رسانی . تهران : دانشگاه شهید بهشتی . دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.

- طباطبایی، ناهید. (1378). "بررسی مفهوم سواد اطلاعاتی". پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی. تهران : دانشگاه تهران. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.

- طبیب­نیا، ویدا (1385) . "بررسی سواد اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده اقتصاد علامه طباطبایی " . پایان­نامه کارشناسی­ارشد کتابداری و اطلاع­رسانی. تهران : دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد علوم و تحقیقات .

- عینی(1387) . " طرح توسعۀ آموزش سواد اطلاعاتی در سند ملی چشم اندازبیست سالۀ آموزش و پرورش و ارایه الگویی جهت تحقق اهداف سواد اطلاعاتی". پایان­نامه کارشناسی­ارشد کتابداری و  اطلاع­رسانی. تهران : دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد علوم و تحقیقات .

- فتاحی، رحمت ا.... (1383)." آموزش استفاده‌کنندگان و توسعه سواد اطلاعاتی در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی و موزه‌ها". مشهد 1 و 2 خرداد 1383. مشهد: سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.

- فتاحی، رحمت ا.... (1383). "سواد اطلاعاتی و بهسازی رفتار اطلاع یابی بژوهشگران : ضرورت ادغام سواد اطلاعاتی در فرایند بژوهش و تولید دانش‏".در همایش مقالات آموزش استفاده کنندگان و توسعه سواد اطلاعاتی در کتابخانه و مراکز اطلاع رسانی و موزه ها . (مجموعه مقاله­ها). به کوشش رحمت الله فتاحی. سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی: مشهد. 153-135.

- قاسمی، علی حسین .(2010). "استاندارد قابلیت های سواد اطلاعاتی برای آموزش عالی ".کنفرانس سالانه ا نجمن کتابخانه های آمریکا. قابل دسترس در :

 iraninfolit.persianblog.ir/ http : //

- قاسمی ، علی­حسین(1385) . " بررسی وضعیت سواداطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی و انطباق آن با استانداردهای سواداطلاعاتی ACRL و چهارسند توسعۀ ملی ". پایان­نامه دکترا . مشهد : دانشگاه فردوسی ، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی .

- قاسمی، علی حسین ... و دیگران (1385) "هنجاریابی استاندارد قابلیت های سواد اطلاعاتی (ای سی آرال) برای جامعه دانشگاهی ایران".دو فصلنامه مطالعات تربیتی و روانشناسی، دو فصلنامه علوم تربیتی، روانشناسی،کتابداری.3.8. (پیاپی17). ص.98 -75.

- کرایست، جان . (1365). "مبانی فلسفه کتابداری آموزشی". ترجمه اسدا... آزاد. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.

- کیانی، حسن. (1386)."سواد اطلاعاتی و نقش آن در توسعه کشور". کتاب ماه کلیات. آذر. ص. 47-38.

- گلستان ، محمد­حسن (1388) . " بررسی عوامل موثر بر سواد اطلاعاتی کارکنان شرکت پتروشیمی اصفهان با استفاده از مدل اسکانل" . پایان­نامه کارشناسی­ارشد دانشکده علوم تربیتی ، دانشگاه پیام نور.

-. لارنزن، مایکل (1383). "یادگیری فعال و آموزش کتابخانه‌ای". ترجمه فاطمه حمیدی. فصلنامه کتاب. 15(2). 220-228.

- مقدس­زاده ، حسن (1385). " بررسی میزان سواداطلاعاتی اعضای­هیأ­ت دانشگاه آزاد اسلامی – واحد مشهد " . پایان­نامه کارشناسی­ارشد کتابداری و اطلاع­رسانی. تهران : دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد علوم و تحقیقات .

- منصوریان، یزدان و نعیم آبادی، محمد (1383)." نقش وب سایت کتابخانه ها در ارتقای سواد اطلاعاتی". در: آموزش استفاده کنندگان و توسعه سواد اطلاعاتی در کتابخانه ها، مراکز اطلاع رسانی و موزه ها مشهد1و2 خرداد 1383. به کوشش رحمت اله فتاحی. مشهد. سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی

- منصوریان ، یزدان . (1389). سواد اطلاعاتی ، تفکر خلاق. قابل دسترس در: http://www.lisna.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=3913:1389-10-07-18-46-10&catid=3:main

- مومن زاده، پونه؛ امیری، ز هرا.(1387). "سواد و سواد اطلاعاتی". ماهنامه الکترونیکی ارتباط علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران. قابل دسترس در:

http://www.irangofteman.ir/maghaleh/29-k...23-12.html

- میرحسینی، زهره؛ بهروزی، فاطمه.(1390)." بررسی میزان سواد اطلاعاتی کتابداران سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران". در همایش کتابداری و اطلاع رسانی با محوریت نقش سواد اطلاعاتی در تولید علم و ثروت. (مجموعه مقاله ها). قم. دانشگاه پیام نور.

- نظری، مریم.( 1384 ). "سواد اطلاعاتی". تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.

- نوروزی چاکلی، عبدالرضا. (1383)." سیاست های سواد اطلاعاتی در جوامع اطلاعاتی". در همایش استفاده کنندگان و توسعه سواد اطلاعاتی در کتابخانه­ها، مراکز اطلاع رسانی و موزه­ها(مجموعه مقاله ها). به کوشش رحمت الله فتاحی. مشهد. سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.

- نوشادی، ناصر. (بی تا)." بررسی گرایش دانشجویان رشته‌های علوم انسانی‌‌به تفکر انتقادی:ا ارائه چارچوب مفهومی برای پرورش تفکر انتقادی دانشجویان علوم انسانی".

- نیلی، ترزا. (1389)." سنجش سواد اطلاعاتی با استفاده از ابزارها و تکالیف استاندارد". مترجمان علی اکبرخاصه، رحیم علیجانی. تهران: چاپار. 

- وزیری، اسماعیل (1385)." بررسی وضعیت سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانه های دانشگاه شیراز در سال تحصیلی 85-1384". پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی. شیراز: دانشگاه شیراز،  دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی .

-. هپورث، مارک (1380). "مطالعه‌ای در باب سواد و مهارت‌های اطلاعاتی دانشجویان دوره کارشناسی، گنجاندن آموزش سواد و مهارت‌های اطلاعاتی در برنامه‌های درسی دوره کارشناسی". مجموعه مقالات ایفلا 1999، تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، 149-167.

- همایش ملی کتابخانه‌های آموزشگاهی پویا سازی نظام آموزشی و مشارکت درفرایند یاددهی _ یادگیری، مشهد، اردیبهشت ماه  1388

- یادگارزاده، غلامرضا، پرند، کوروش و بهرامی، آرش(1386)." نحوه حضور دانشگاهیان در جامعه اطلاعاتی". تدبیر.سال 18.شماره 181. 1386.

فهرست منابع لاتین

-ALA (1989). "The 1989 report of the presidential committee on information literacy". Available at:www.ala.org/acrl/nili/ilit1st.html

- American Library Association (ALA). Presidential Committee on Information Literacy.(1989). Final Report.Chicago: American Library Association. Available at:  http://www.ala.org/ala/mgrps/divs/acrl/ publication/ whitepapers/ presidential.cfm(Accessed on Oct. 2010)

-American Library Association Presidential Committee on Information Literacy (1998). Final Report. Available: http://infolit.org/document.html
-Amazon ]web site[ Editorial Reviews & about the Author of Digital-Age Literacy for Teachers: Applying Technology Standards to Everyday Practice. Available at: 

http://www.amazon.com/ Digital-Age Literacy- Teachers- Technology- Standards/dp

- Ampaks, S. A. 2000. Survey of the quantity of the students acquaintance in the Midogory University library (ISA). 4 (3) 3.

- Anna Marie Johnson, Sarah Jent . (2005) . Library instruction and information literacy References Services Review, Vol . 33 . Iss: 4 , pp . 487- 530. . Available at:  http://www.emeraldinsight.com/journals.htm  

- Association of College and Research Libraries (ACRL) (2003). Information Literacy Competency Standards for Higher Education Available at:  http://www.ala.org/content/navigation

- Breivik, P. S. 1989. The role of libraries the search for educational excellence, School library. Media Quarlerly (fall).

- Brooks- Young, Susan (2007). Digital-Age Literacy for Teachers: Applying Technology Standards to Everyday Practice, Eugene, OR: International Society for Technology in Education.

- Brooks- Young, Susan (2002).Making technology standards  work  for you: a guide for school administrators,  Eugene, OR: International Society for Technology in Education.

- Bruce, C. 2000. “Information Literacy Programs and Research: An International Review.” Australian Library Journal 49, 3, p. 21.

- Bruce, C. 2000. “Information Literacy Programs and Research: An international Review.” Australian Library Journal 49, 3, pp 209-218.

- Critchfield , Ron . (2005). The development of an information literacy indicator for incoming college freshmen . Nova Southeastern University.

 - D’Angelo, Barbara J. 2010. Information Literacy and WPA Outcomes Statement An Analysis of the WPA Outcomes Statement and ACRL Standards. . Available at: http://knol.google.com/k/information-literacy-and-wpa-outcomes-statement>

- Doyle’ Chritian. (1992). Outcome measures for information literacy with the national education goals of 1990: final report of the National Forum on Information Literacy. Summary of  Findings. Washington, D.C.: US Department of education. Available at:

http://www.eric.ed.gov/ PDFS/ ED351033.pdf(Accessed on Dec.2010).

- Dury, P. 1968. A study of library use of at university of Keel. Research in librarianship-Research. 2 (7).

- Evelyn A . Idiodi . (2005) . Approaches to Information Literacy aqquisition in Nigeria . Library Review, . Vol . 54, Iss; 223, pp . 223-230. . Available at:  http://www.emeraldinsight.com/journals.htm

- Flaspoher , M . (2003)." Information Literacy program assessment : One small college takes the big plunge" . Reference Services Review . Vol . 31, No . 2, pp . 129-140.

- Hadmani ,  B. Manjunath ;  Rajgoli ,  Iqbalahmad  U . (2010). Assessing information literacy competence among the undergraduate students of college of Agriculture , Raichur : a case study , Journal of library & information technology , 30 (2) , 70-78.

- humes, Barbara(1999). understanding information literacy. Available at:

http://www.ed.gov/pubs/UnderLit/index.html

- International  Society for Technology in Education ]web site[.] Online[. Available at:  ttp://www. I s t e. Org/ AM/ Template.

- Jain, Priti.1998.Perceptions on empowerment and productivity in academic and public ibraries in Botswana. Library Review. Vol. 19. Issue.1

-  iao, Q.G. : Onmuegbuzie, A. J. 1995.College and Research libraries. Library Review.46(586).

- Kuiper , E .; Volman , M .; Terwel , J. (2008) . Students use of Web literacy skills and  strategies: , reading and  evaluating  Web information. Information Research , 13 (1). Available at: http: // Information R. net/ ir / 13-3/ paper 351 . html (Accessed on 2 Mar. 2010).

- Lenox, M. F.; Walker, M.L. (1993). Information Literacy in the educational process. The Educational Forum. 57 (2), 312-324.

- Lonsdale,  M .;  McCurry, D. (2004).  Literacy  in  the millennium. Adelaide: Australian Council  for  Educational  Research,  NCVER.  Retrieved  2 October  2005. Available at:  http:// www .ncver .edu .au/ publication/ 1490 .html (Accessed on Dec. 2010).

- Marais, J.J.(1992). "Evolution of Information Literacy as product of Information Education". South African Journal Library and Information Science. Vol   ,60No,2,  pp.79-75.

- Maughan , P . D. (2001) . Assessing  information  Literacy  among  undergraduates: a discussion  literature  and  university of  California – Berkeley  assessment  experience . College  and  research  libraries . 62  (1). 71-85 . Available  at:  http: // www . crl . acrl . org / content / 62/  1/ 71 . full . pdf + html  (Accessed on Dec. 2010).

-  Moore , Evia Briggs. (2006).  The impact of Library Information Literacy instruction on the subsequent academic performance of community college students in online courses . University of the Pacific.

- Pausch, L.  M. & Popp, M.P. (1997).  Assessment of information literacy: Lessons from the higher education assessment movement. Paper  presented at the 9th national conference of the Association  of College & Research Libraries, April 8-11 , Detroit , MI. Retrieved September 30, 2006, . Available at: http: //  www.ala.org/ acrl    /pa perhtm / 30.html

- Popkewitz, T &Lynn Fendler.(1999).Critical Thinking and Critical Pedagogy:Relations,Differences and Limits (New York : Routledge).

 - Progue Declration . Towards an Information Literate Society. Avaialble online at: http: //www . nclis. gov/ libinter/infolitconf&meet/post- infolitconf&meet/Prague Declration.pdf

-Rader, Hannelor. (2000). A silver anniversary: 25 years of reviewing the literature related to user instruction. Reference services review, 28 (3), 290-296.

- Sandock, Sh. 1998. The impact of user education at the university of Bostowana library. Information Development. V 14

- Saracevic,T: Waber, F.E. 1974. A study of library users and use in a university: selected, proceeding of the American society for information science. V 2.

- Saulles , D . M . (2007) . Information Literacy as a liberal art : enlightenment proposals for new curriculum . Educom Review , . Vol  , 31 . No, 2 ,

- Seamans, Nancy  H . (2001) . Information Literacy: A study of freshman students perceptions, with recommendaioms . P. H. D theses . Virginia Polytechnic State University.

- Shapiro, Jeremy J.; Hughes, Shelly K. (1996). Information literacy as a liberal Art: Enlightenment proposals for a new curriculum. Educom review, 31(2), 31-35.

- Singh, Rajesh. 2010. Information Literacy: A Review of Literature - a knoll. Available at:

- Unomah, J. I. 1985. Students utilization of academic libraries in Nigeria: an assessment. Journal of library and Information Science. 10 (2).

- Vernon, -Christie. 1973. An Analysis of faculty and student Attitudes Toward the Thomas Nelson Community College Library.

- Wilde mu th , Barbara  M. , et. al . (1995) . Medical  Students Personal  Knowledge , Searching , Proficiency , and Database use in Problem Solving . Journal of The  American  Society  for  Information  Science ,  46 (8) ,  590-607. Available  at:  http:// www 3 . inter science . wiley . com/  cgibin/  fulltext/ 10050221/ PDFSTART (Accessed on 10 Mar . 2010).

- Zuke , Janice E . (2005). The teaching of information literacy by public community college librarians in the United State . Southern Illinois University at Carbondale.