پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد "MA "
رشته مهندسی صنایع
گرایش: صنایع – صنایع
زمستان 1393
چکیده
امروزه توجه به موضوع زنجیره تأمین و مدیریت آن، در عصر جهانی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و اغلب شرکت ها با توجه به رقابت سنگینی که میان آنها وجود دارد دریافتند بخش خرید آنها می تواند در بازدهی و افزایش کارایی شرکتشان اثر بخشی موثری داشته باشد. اگرچه تاکنون روش های بسیاری در زمینه بهره وری زنجیره تأمین مطرح شده است اما هیچکدام منجر به خلق ارزش در زنجیره تأمین نشده است و بسیاری از پروژه ها پس از پایان به ارزش از پیش تعیین شده دست نیافته اند بنابراین شرکت ها می بایست برای رسیدن به بهره وری مناسب در زنجیره تأمین خود به خلق ارزش در زنجیره تأمین بپردازند؛ بنابراین یکی از جدید ترین و مهمترین این روش ها استفاده از تکنیک FAST یا همان تحلیل کارکرد که به عنوان قلب مهندسی ارزش معرفی می گردد زیرا که این روش می تواند خلأ موجود در سایر روش ها را تحت پوشش دهد و منجر به خلق ارزش شود؛ بنابراین برای اثبات این موضوع به یک تحقیق کاربردی و مطالعه موردی در زمینه پروژه ساخت پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس پرداخته ایم و در بررسی این پالایشگاه خواهیم دید که با حذف کارکرد های غیر ارزش آفرین و اولویت بندی زنجیره تأمین که از طریق نمودار FAST می توان با کاهش هزینه ها و زمان ساخت به خلق ارزش در زنجیره تأمین دست یافت.
کلید واژه: زنجیره تأمین، خلق ارزش، تکنیک FAST، پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس
فصل اول
کلیات تحقیق
مقدمه:
در رقابتهای جهانی در عصر حاضر، باید محصولات متنوع را با توجه به درخواست مشتری، در دسترس وی قرار داد. خواست مشتری بر کیفیت بالا و خدمت رسانی سریع، موجب افزایش فشارهایی در زنجیره تأمین شده است که قبلاً وجود نداشته است، در نتیجه شرکت‌ها بیش از این نمی توانند به تنهایی از عهده تمامی کارها برآیند. در بازار رقابتی موجود، بنگاه‌های اقتصادی و تولیدی علاوه بر پرداختن به سازمان و منابع داخلی، خود را به مدیریت و نظارت بر منابع و ارکان مرتبط خارج از سازمان نیازمند یافته‌اند. علت این امر در واقع دستیابی به مزیت یا مزایای رقابتی با هدف کسب سهم بیشتری از بازار است. بر این اساس، فعالیت‌های نظیر برنامه ریزی عرضه و تقاضا، تهیه مواد، تولید و برنامه ریزی محصول، خدمت نگهداری کالا، کنترل موجودی، توزیع، تحویل و خدمت به مشتری که قبلاً همگی در سطح شرکت انجام می شده به سطح زنجیره تأمین انتقال پیدا کرده است. مسئله کلیدی در یک زنجیره تأمین، مدیریت و کنترل مناسب تمامی این فعالیت ها است.
مدیریت زنجیره تأمین (SCM[1]) پدیده‌ای است که این کار را به طریقی انجام می دهد که مشتریان بتوانند خدمت قابل اطمینان و سریع را با محصولات با کیفیت در حداقل هزینه دریافت کنند.
در حالت کلی زنجیره تأمین از دو یا چند سازمان تشکیل مى‌شود که رسماً از یکدیگر جدا هستند و به وسیله جریان‌های مواد، اطلاعات و جریان‌هاى مالی به یکدیگر مربوط می شوند. این سازمانها می توانند بنگاه‌هایی باشند که مواد اولیه، قطعات، محصول نهایی و یا خدماتی چون توزیع، انبارش، عمده فروشی و خرده فروشی تولیدمی کنند. حتی خود مصرف کننده نهایی را نیز می توان یکی از این سازمانها در نظر گرفت.
برای رسیدن به اهداف زنجیره‌ی تأمین، سازمان ها و شرکت ها باید در زنجیره‌ی تأمین خود به خلق ارزش بپردازند؛ زیرا ارزش از دید مشتری دارای مفاهیم گسترده ای است که ممکن است در هر محصول متفاوت باشد. یکی از راه های خلق ارزش که تقریباً در همه ی محصولات و خدمات مشترک است کاهش قیمت مصرف کننده است. در این پروژه هدف این بوده که راه های خلق ارزش برای مشتری شناسایی شود و سپس به بیان راهکار های خلق ارزش مخصوصاً کاهش هزینه در زنجیره‌ی تأمین پرداخته شود.
این فصل تحقیق مروری بر کلیات تحقیق است. در این فصل، در ابتدا موضوع به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته و لزوم پرداختن به این موضوع شرح داده شده است و در ادامه به ضرورت انجام تحقیق و اهداف و سؤالات تحقیق اشاره شده و در انتها به مواردی همچون قلمرو تحقیق و تعاریف متغیرهای اشاره شده است، همچنین در هر جا که نیاز بوده، مناسب با موضوع، تجربیات شرکت های مختلف و دلایل موفقیت آن ها مورد بررسی قرار گرفتند.
1-1- بیان مسئله
امروزه شرکت‌ها دریافته‌اند که بخش خرید آنها می تواند به طور فزاینده ای در افزایش کارایی و اثربخشی آنها مؤثر باشد و به همین دلیل شیوه های خریدشان را تغییر داده و سعی کرده اند تا برای کالاهای خود شیوه خرید مناسب را بیابند، به طوری که بخش خرید بتواند به عنوان جزئی از شرکت، اهداف استراتژیک خرید شرکت را برآورده سازد.
تاکنون تعاریف گوناگونی از زنجیره‌ی تأمین و بهره وری آن ارائه شده است. زنجیره تأمین شامل سازمان ها و فرآیند هایی می شود که کالاها، اطلاعات و خدمات ایجاد شده را ایجاد کرده و به مصرف کنندگان تحویل می دهند. خرید، جریان وجوه، باربری مواد، برنامه ریزی و کنترل تولید، کنترل موجودی و لجستیکی و توزیع و تحویل نیز درون این زنجیره جای خواهند گرفت. به عبارت دیگر، مدیریت زنجیره‌ی تأمین، مدیریت تمام فعالیت های مورد نیاز برای ارائه یک محصول به مشتری نهایی (زنجیره‌ی تأمین) است.
در زنجیره‌ی تأمین، مدیریت اطلاعات در بخش های گوناگونی تأثیر گذار خواهد بود که برخی از آن ها عبارتند از (زنجیرانی،1382):
مدیریت لجستیک
تبادل و پردازش داده ها میان شرکا
جمع آوری و پردازش اطلاعات برای تحلیل فرآیند منبع یابی و ارزیابی، انتخاب و توسعه تأمین کنندگان
جمع آوری و پردازش اطلاعات عرضه و تقاضا و ... برای پیش بینی روند بازار و شرایط آینده عرضه و تقاضا
ایجاد و بهبود روابط بین شرکا (ابراهیمی و همکاران، 1388)
با توجه به شرایط کنونی که بین تولید کنندگان رقابت سنگینی وجود دارد، عدم هماهنگی بین فعالیت های شرکای تجاری به عنوان یکی دیگر از مسائلی که اداره ی زنجیره‌ی تأمین را با مشکل مواجه می سازد، شناخته می شود. این نوع مشکلات هنگامی اتفاق می افتد که یک بخش سازمان با دیگر بخش ها ارتباط خوبی نداشته باشد و یا اینکه اولویت بندی در اجرای زنجیره تأمین جهت بهبود آن انجام نشده باشد.
بنابراین عدم استفاده مناسب و عدم تلفیق تکنیک ها در زنجیره تأمین شرکت ها موجب می گردد در زنجیره تأمین، بهره وری و کاربرد ارزشمندی مشاهده نگردد و نتوان مدیریت جامعی بر روی زنجیره تأمین داشت، تاکنون مدل های متفاوتی جهت حل مسئله مدیریت زنجیره تأمین و خلق ارزش ارائه شده است که در زیر یک دسته بندی جامع از این مدل ها بیان شده است:
روش های مبتنی بر برنامه ریزی ریاضی (زنجیرانی،1382)
روشهای تحلیل تصمیم، نظیر تصمیم گیری چند معیاره (AHP- ANP-TOPSIS ...) (لعیا الفت و هکاران، 1390)
استفاده از مهندسی ارزش و تئوری فازی (بیات، 1388)
تکنیک های بهینه سازی
اما با توجه به بکارگیری روش های فوق تاکنون بهره وری ارزشمندی در خصوص خلق ارزش در زنجیره تأمین مشاهده نشده است مهندسی ارزش با تکیه بر آنالیز ارزش شکل گرفته است و فرآیندی است که طی آن تیم طراحی که در زمینه آنالیز ارزش آموزش دیده است سعی در به کار گیری آن در محصول جدید دارد. فرآیند مهندسی ارزش از پنچ فاز تشکیل شده است. (ایر اس، 1383)
1 - فاز اولیه آماده سازی[2]
2- فاز اطلاعات[3]
3-فاز خلاقیت[4]
4-ارزشیابی فاز[5]
5-فاز اجرا[6]
که با به کارگیری هر یک از این مراحل، تکنیک FAST می تواند نسبت به سایر روش های به کار گرفته شده راه گشا شود. چرا که برخی تلاش ها و صرف منابع منجر به تأمین نیاز واقعی مشتریان نمی شود و این بدان معنی است که وقتی محصول یا خدمت در اختیار مشتری قرار می گیرد با نیاز های او منطبق نیست
با توجه به اینکه تولید کننده موفق کسی است که به نیاز مشتریان، با کیفیت و هزینه مناسب به عرضه تولید و یا ارائه خدمت بپردازد. مهندسی ارزش می تواند از طریق شناخت نیاز ها و خواسته های مشتریان این موفقیت را فراهم سازد. می توان گفت ارزش، کمترین هزینه برای این که عملکرد ها و یا خدمات لازم را در زمان و مکان مطلوب و با کیفیت و قابلیت اطمینان مناسب انجام داد می باشد. نسبت بها به هزینه به عنوان شاخص ارزش تعریف می شود (بیرقی، 1389).
بنابراین برای رسیدن به هدف ارزش آفرینی در زنجیره‌ی تأمین، سازمان ها و شرکت ها باید در زنجیره‌ی تأمین خود به تهیه مدل FAST (تکنیک) بپردازند، تحلیل و کارکرد نمودار FAST به‌عنوان قلب مهندسی ارزش تعریف می گردد و انجام کامل آن نقش تعیین کننده ای در شناسایی کشتزارهای خلاقیت و تحلیل هزینه های ناشی از تغییرات بکارگیری ایده ای جدید خواهد داشت.
در این پروژه هدف این است که به کمک نمودار FAST بالاترین مرتبه کارکرد اندازه گیری و کنترل هوشمند مدیریت درآمد و پایین ترین مرتبه هزینه برای مشتری شناسایی شود و سپس با بیان مدل FAST، افزایش ارزش حاصل در زنجیره‌ی تأمین برنامه ریزی می شود؛ که به عنوان نمونه به طور ویژه به بررسی مطالعه موردی در رابطه با برنامه ریزی طراحی، ساخت و برنامه ریزی سفارشات مواد در راستای ساخت پالایشگاه میعانات گازی خلیج فارس با هدف کاهش هزینه های سفارش دهی و کاهش زمان ساخت با توجه به شرایط در حال رخداد و سایر عوامل در خصوص تأخیر و عدم ارزش مناسب با توجه به تأخیر در بهره برداری از این پالایشگاه می پردازیم این مطالعه موردی یکی از روش های تحقیق کیفی است و با توجه به اینکه یکی از ویژگی های عمده تحقیق کیفی، تمرکز آن بر مطالعه عمیق نمونه‌ی معانی از یک پدیده (که به آن مورد می گویند) است. تحقیق کیفی با داده هایی سروکار دارد که واقعیت های مورد مطالعه را به صورت کلامی تصویری، یا امثال آن (نه کمی و عددی) نمایان کرده و مورد تحلیل قرار می دهد و با بررسی این مطالعه موردی می توان به سؤالاتی مانند اینکه چرا در برخی پروژه ها پس از پایان کار متوجه می شویم فعالیت های غیر ارزش آفرینی انجام شده است که قابل پیشگیری بوده و یا اینکه آیا می شود با تکنیک FAST خلأ های موجود در سایر تکنیک های استفاده شده در زنجیره تأمین را پوشش داد؟ که منجر به خلق ارزش شود را عنوان کرد.
Abstract
Nowadays, the issue of supply chain management is very important in the world and most companies considering to the heavy competition that exists between them they found that the purchasing department can increase productivity and efficiency is effective. Although many methods have already been proposed in the context of supply chain efficiency but none has led to the creation of value in the supply chain and many projects do not reach the end of the predicted value. So companies need to achieve good efficiency in the supply chain to create value in their supply chain. So caused by using the FAST technique or the same function as the heart of value engineering analysis to study them. Because this method can cover gaps in other methods, resulting in the creation of value. So to prove this is a case study in the field of applied research and the Persian Gulf Star gas condensate refinery project discussed. In this refinery will see that the elimination of non-value function and prioritize supply chain that are achieved through the FAST diagram can be used with the aim of reducing costs and time to create value in the supply chain to achieve.
فهرست منابع
الف) منابع داخلی
ابراهیمی عباس و همکارانش، 1388، مدیریت استراتژیک زنجیره تأمین، تهران، جلد اول
ارسطو، 1367، متافیزیک، ترجمه شرف الدین خراسانی (شرف)، نشر گفتار، چاپ اول و دوم
اقدیسی محمد و سید ملیحی احسان، 1383، ساختار منظومه ای زنجیره عرضه بستری برای کاهش اثر شلاقی، کنفرانس بین المللی مهندسی صنایع
ایر، اس، 1383، روش به کار گیری مهندسی ارزش، ترجمه ی محمد سعید جبل عاملی و سید علی رضا میر محمد صادقی، انتشارات فرات
بازرگان، عباس؛ مقدمه‌ای بر روشهای تحقیق کیفی و آمیخته، تهران، دیدار، 1387، چاپ اول، ص 29.
باور ساکس دونالد و همکارانش، 1389، مدیریت لجستیک زنجیره تأمین، فرقانی علی و همکارانش، جهاد دانشگاه صنعتی شریف
بیرقی حمید، 1389، نمودار FAST نقشه گنج پنهان سازمانی، مرجع دانش مهندسی ارزش ایران
جوادی الهام، 1389، میلیاردها مدیریت زنجیره تأمین برای بسیاری از شرکت ها در سرتاسر جهان، مدیریت دنیا اقتصاد
جولای محمد رضا و همکارانش، 1386، ارائه ی یک متدولوژی برای بهبود عملکرد زنجیره های تأمین بر مبنای اتحادهای مختلف بین شرکاء، نخستین کنفرانس بین الملی مدیریت زنجیره تأمین و سیستم های اطلاعات
حبیب الله بیات، 1388، نکات آموزشی پیرامون فنون مهندسی ارزش، انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر
خسروی نازنین و معاضدی امین، 1380، بررسی روشهای مختلف آنالیز کارکرد و زمینه های کاربرد هریک، مجموعه مقاله های نخستین سمینار ملی مهندسی ارزش
ربانی، مسعود & رضایی، کامران، 1383، مدیریت و مهندسی ارزش مبتنی بر استاندارد های S A V E و EN 12973:2000، انتشارات آتنا
سالاری محمد امیر، ارائه مدل تدوین استراتژی زنجیره تأمین و انتخاب سامانه تولید با استفاده از روش تلفیقی TOPSIS_AHP (مورد کاوی: صنعت کابل سازی)، سال 1390، پایان نامه مدیریت صنعتی- تحقیق در عملیات به شماره 1076
سید رضوی حاجی آقا حسین و همکارانش، 1391، بررسی تأثیر کاربرد ترکیبی روش های پیش بینی بر اثر شلاق چرمی در زنجیره های تأمین چند سطحی، بهبود مدیریت، ص ص 113-96
شکاری امیر و همکارانش، 1387، ارائه ساز و کار پیشنهادی جهت ناب سازی بخش هایی از مدیریت زنجیره تأمین، فصلنامۀ علمی پژوهشی
صفائی قادیکلایی عبد الحمید و همکارانش، 1390، ارزیابی مقایسه ای استراتژی های زنجیره ی تأمین ناب، چابک و ناب-چابک، پژوهشنامه بازرگانی، ص ص 83-102
عبدالله پورنژدی شهریار و همکاران، 1389، آیا مهندسی ارزش صرفاً یک نگرش است؟ مرجع دانش مهندسی ارزش ایران
عیسایی حسین، 1390، مدیریت لجستیک و کار کردها و فرآیند ها، چاپ و انتشارات دانشگاه جامع امام حسین (ع)
غفاری توران حسین، سیستم مدیریت روابط تأمین کنندگان رویکردی نوین در لجستیک و زنجیره تأمین، سال 1386، پنجمین کنفراس ملی مهندسی صنایع
غنضفری مهدی و همکارانش، 1380، مدیریت زنجیره تأمین، مدیریت تدبیر، ص 21
قاسم پور محمد، 1385، تاریخچه ی مهندسی ارزش، مرجع دانش مهندسی ارزش ایران
قاسم پور محمد، 1389، مهندسی ارزش (مدیریت ارزش)، مرجع دانش مهندسی ارزش ایران
کاردرلاله و زنجیرانی فراهانی رضا،1389، زنجیره تأمین و لجستیک در سطح ملی و بین الملل، موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی
گال، مردیت و دیگران؛ روشهای تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی، احمدرضا نصر و دیگران، تهران، سمت و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، 1383، چاپ اول، ج 2، ص 942-943.
لعیا الفت و همکاران، مقتضیات تحقق مدیریت زنجیره ی تأمین سبز در صنعت خودروسازی ایران، علوم مدیریت ایران، 1390، ایران
ماکویی احمد و فضل الهی سمیرا، 1386، عارضه یابی سیستم لجستیک با استفاده از روش (تعیین ارزش مشتری)، مطالعه موردی شرکت خودروساز، دانش مدیریت، ص ص 91-114
مری سامر،1387، برنامه ریزی منابع سازمان، رسول شفایی و نورالدین دبیری، انتشارات نصیر
منصوری سعیده و ریاضی کاترین، 1392، بررسی مدل های زنجیره ارزش در صنعت آموزش الکترونیکی و ارائه مدل بهینه، مدیریت فناوری اطلاعات دانشگاه تهران، ص ص 202-191
مهدیه علی اکبر، 1387، نقش و جایگاه متدولوژیهای ارزش در تعالی سازمانهای پروژه محور، سومین کنفرانس ملی مهندسی ارزش
میان آباد و عباسعلی، 1389، مدیریت زنجیره تأمین، علوم مدیریت ایران
نقشینه نادر و شقایقی مهدی، تعمیم زنجیره ارزش پورتر به فعالیت های کتابخانه های تخصصی و تأثیر فناوری اطلاعات برآن، 1388، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
هارتموت استدلر، کریستوف کیلگر، 1382، مدیریت زنجیره تأمین و برنامه ریزی پیشرفته، رضا زنجیرانی فراهانی (مترجم)، نسرین عسگری، تهران، جلد اول
ب) منابع خارجی
Agrawal, A. (2014). Managing Raw Material in Supply Chains, European Journal of Operational Research
Abdullah, z. & Rosidah, M. (2014). The Effect of Trust and Information Sharing on Relationship Commitment in Supply Chain Management. University Teknologi MARA, (130), 266-272
Arjan, Van Weele, (2003), Purchasing Strategy and Value Creation, Eind Hoven University of Technology
Christopher, Martin & Gattorna, John, (2005), Supply Chain Cost Management and Value-based Pricing, Cranfield University, Sydney Business School
Donatelli J. Anthony&Harris R. Gregory, (2001), Combining value Stream Mapping and Discrete Event Simulation, University of Alabama
Eduardo, L & Porter, D. (2013). Supply chain models for an assembly system with preprocessing of raw materials: A simple and better algorithm. Department of Industrial and Systems Engineering, (37)14–15, 7883-7887
Holweg, M. & Helo, P. (2014). Defining value chain architectures: Linking strategic value creation to operational supply chain design. International Journal of Production Economics, (147), 230-238
Keyte, Beau, (2002), Value Stream Mapping and Management, LEI Faculty
Kaufman, Ralph G. (2004), Cost Saving in the Supply Chain, University of Houston
Mehrjoo, M & Zbigniew J. (2014). Impact of Product Variety on Supply Chain in Fast Fashion Apparel Industr. Journal of Industrial and Manufacturing Systems Engineering, (17), 296–301
Pieraa, C & Robertob, C & Teresaa, M. E-procurement and E-supply Chain: Features and Development of E-collaboration. University of Naples Federico II, (6), 8–14
Tillinghast, Ralph, (2000), Lean Manufacturing&Value Stram Mapping,
Turkett, Ronald L. (1999),Lean Manufacturing Implementation - Lean Supply Chain, University of Michigan
Wilkinson, M. (2003), Improvement Program Value Chain& Improvement EVSM, Available in internet
Yin, S. & Nishi, T. (2014). A Supply Chain Planning Model with Supplier Selection under Uncertain Demand And Asymmetric Information. Graduate School of Engineering Science, (17), 639-644