پایان نامه بررسی تأثیر سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی بر عملکرد زنجیره تأمین در شرکت ایران خودرو

پایان نامه جهت دریافت پایان نامه در مقطع کارشناسی ارشد

بررسی تأثیر سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی بر عملکرد زنجیره تأمین در شرکت ایران خودرو

1-1) مقدمه

رقابت­های جهانی موجود در عصر حاضر خواست مشتری بر کیفیت بالا، افزایش تنوع محصولات و خدمت رسانی سریع، موجب افزایش فشارهایی بر سازمان­ها شده است که سابق بر این وجود نداشته است. در نتیجه سازمان­ها بیش از این نمی­توانند به تنهایی از عهده تمامی کارهای خود برآیند. در بازارهای رقابتی موجود، شرکت‌های کوچک و متوسط علاوه بر پرداختن به سازمان و منافع داخلی خود نیازمند مدیریت و نظارت بر منافع و ارکان مرتبط خارج از سازمان می­باشند. علت این امر در واقع دستیابی به مزیت یا مزایای رقابتی با هدف کسب سهم بیشتری از بازار است. بر این اساس فعالیت­هایی نظیر برنامه ریزی عرضه و تقاضا، تهیه مواد، تولید و برنامه ریزی محصول، نگهداری کالا، کنترل موجودی، توزیع، تحویل و خدمت به مشتری که قبلاً همگی در سطح شرکت انجام می­گرفت، امروزه به سطح زنجیره تأمین انتقال پیدا کرده است. در حالت کلی زنجیره تأمین از دو یا چند سازمان تشکیل می­شود که رسماً از یکدیگر جدا هستند و به وسیله جریان­های مواد، اطلاعات و سرمایه به یکدیگر مرتبط می­شوند. این سازمان‌ها می­توانند بنگاه­هایی باشند که مواد اولیه، قطعات، محصول نهایی و یا خدماتی چون توزیع، عمده فروشی و خرده فروشی را تولید می­کنند. حتی خود مصرف کننده نهایی را نیز می­توان یکی از سازمان­ها در نظر گرفت (حیدری قره بلاغ، 1387، 46). بحث و بررسی مقوله زنجیره تأمین به عنوان یک رشته علمی مدیریتی امروزه یکی از مباحث اصلی در حوزه مدیریت عمومی می­باشد که دارای اهمیت ویژه و گسترده­ای در زمینه حفظ و ارتقاء کارکرد سازمان­ها و شرکت­های خدماتی و تولیدی بوده و بر این اساس با جمع بندی فرآیند تکاملی آن که ریشه در تاریخ حیات اقتصادی و اجتماعی جامعه بشری دارد شرایطی فراهم گردیده تا در دنیای رقابتی و پرشتاب کسب و کار امروزی زنجیره تأمین توانسته است فضایی از پیشرفت را به ارمغان آورده که دستاورد 40 ساله آن با نتایج کارکرد 500 ساله بشریت برابری می­نماید. تحقق زنجیره تأمین در صنایع و سازمان­ها جزء اولویت­های ضروری و عامل بقا و ماندگاری آنان بوده و امروزه هیچ صنعت و سازمانی از این قاعده مستثنی نخواهد بود (خاتمی فیروز آبادی و شفیعی نیک آبادی، 1390، 12). سنجش عملکرد زنجیره تامین و شناسایی متغیرهای دخیل در آن از اهمیت زیادی برخوردار است. سیستم برنامه ریزی منابع انسانی یکی از شاخص­های مهم در بهبود عملکرد زنجیره تامین است و در پژوهش حاضر با توجه به موارد بیان شده پژوهش حاضر در پی بررسی تاثیر سیستم برنامه ریزی منابع سازمان بر عملکرد مدیریت زنجیره تأمین شرکت ایران خودرو خواهیم بود. در فصل حاضر پس از بیان مساله و معرفی اهمیت و ضرورت انجام تحقیق، اهداف، سوالات و فرضیات مطرح شده و در پایان در خصوص تعریف مفهومی و عملیاتی واژگان پرکاربرد تحقیق حاضر مطالبی ارائه شده است.

1-2) تعریف و بیان مسأله

روشن کردن مسأله یا مشکل در یک تحقیق کاربردی یکی از اولی­ترین و ضروری­ترین گام‌های پژوهش است. اگر مسأله به درستی روشن یا تبیین نشود، تمامی مراحل بعدی در فرآیند تحقیقات از قبیل جمع آوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل اطلاعات، و استنتاج یا نتیجه گیری، دچار مشکلات و نواقصی خواهد بود که ناشی از خود آن مراحل نمی­باشد، بلکه ناشی از روشن نبودن یا بیان نکردن درست مسأله یا مشکل است. پس شاید اغراق نباشد که برخی از محققان معتقدند که خوب و درست روشن کردن مسأله، معادل نیمی از فعالیت­های پژوهش است؛ لذا روشن کردن موضوع یا مشکل مورد پژوهش خود اولین مشکل محقق است (میرزایی اهرنجانی،1370، 61).

طی دهه 60 و 70 میلادى، سازمان‌ها براى افزایش توان رقابتى خود تلاش مى‌کردند تا با استاندارد سازى و بهبود فرایندهاى داخلى خود محصولى با کیفیت بهتر و هزینه کمتر تولید کنند. در آن زمان تفکر غالب این بود که مهندسى و طراحى قوى و نیز عملیات تولید منسجم و هماهنگ، پیش‌نیاز دستیابى به خواسته‌هاى بازار و در نتیجه کسب سهم بازار بیشتر است. به همین دلیل سازمان‌ها تمام تلاش خود را بر افزایش کارایى معطوف مى‌کردند. در دهه 80 میلادى با افزایش تنوع در الگوهاى مورد انتظار مشتریان، سازمان‌ها به طور فزاینده­اى به افزایش انعطاف پذیری در خطوط تولید و توسعه محصولات جدید براى ارضاى نیازهاى مشتریان علاقه­مند شدند. در دهه 90 میلادى، به همراه بهبود در فرایندهاى تولید و بکارگیرى الگوهاى مهندسى مجدد، مدیران بسیارى از صنایع دریافتند که براى ادامه حضور در بازار تنها بهبود فرایندهاى داخلى و انعطاف پذیرى در توانایى‌هاى شرکت کافى نیست، بلکه تأمین کنندگان قطعات و مواد نیز باید موادى با بهترین کیفیت و کمترین هزینه تولید کنند و توزیع کنندگان محصولات نیز باید ارتباط نزدیکى با سیاست‌هاى توسعه بازار تولید کننده داشته باشند (کرانفله و تارافدار[1]، 2013، 577).

با چنین نگرشى، رویکردهاى زنجیره تأمین و مدیریت آن پا به عرصه وجود نهاد. از طرف دیگر با توسعه سریع فناورى اطلاعات در سال‌هاى اخیر و کاربرد وسیع آن در مدیریت زنجیره تأمین[2]، بسیارى از فعالیت‌هاى اساسى مدیریت زنجیره با روش‌هاى جدید در حال انجام است. همچنین از سال 1990 به بعد رقابت­­ها شدیدتر شدند و بازارها به سمت جهانی شدن پیش رفتند، چالش­­هایی در خصوص دریافت محصول یا خدمت در مکان مناسب، زمان مناسب و با حداقل هزینه به وجود آمدند. در فضای رقابتی تجارت امروز دنیا، شرکت­ها و سازمان­ها با بهره گیری از انواع فناوری و علوم مدیریت، اقدام به ایجاد مزایای رقابتی از طریق ابزارهای مدیریت داده و مدیریت دانش و بهینه سازی روندهای سازمانی مانند تولید و یا ارتباطات سازمان می­کنند (چن و پاولراج[3]، 2004، 123).

یکی از مهمترین علوم مدیریتی که در این زمینه مباحث بسیار سودمندی را مطرح کرده است، مدیریت زنجیره تأمین است. با بهره گیری از این ابزار سازمان شما قادر خواهد بود روابط تجاری خود را با بهینه‌سازی تبادل اطلاعات با همکاران تجاری نظیر تأمین کنندگان مواد اولیه، توزیع کنندگان محصولات و پیمانکاران حمل و نقل کالا توسعه دهد. بدین ترتیب بنگاه اقتصادی شما موفق خواهد شد تا در زمان بسیار کمتری محصول خود را به بازار عرضه کرده و زمان تولید و هزینه‌های اتلافی را پایین آورد. امروزه سازمان­ها تشخیص دادند که برای بهبود کارایی نباید فقط درون سازمان را در نظر بگیرند بلکه باید تمام زنجیره تأمینی که در آن فعالیت می­کنند را در نظر بگیرند (فتوحی بافقی و ابویی، 1392، 36).

از سوی دیگر سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی[4] یک بسته تکنولوژی اطلاعات استاندارد است که این فرصت را به سازمان­های پیشرفته می­دهد تا فرآیندها و عملیات خود را یکپارچه نمایند (داونپورت[5]، 2000، 118). این نرم افزار به طور گسترده در میان سازمان­ها با هدف جایگزینی سیستم‌های سنتی، بهبود کارایی عملیاتی درون و بین سازمانی، کسب مزیت رقابتی و ... در حال انتشار است. رقابتی شدن محیط کسب و کار، ضرورت یکپارچگی درون سازمان و بین سازمانی و تحول گسترده در حوزه فناوری سیستم­های اطلاعاتی، عوامل اصلی شکل گیری سیستم برنامه ریزی منابع سازمان بوده­اند. سیستم­های برنامه ریزی منابع سازمان، سیستم جامعی است که سعی در یکپارچه نمودن تمامی وظایف و بخش­های موجود در یک سازمان (متمرکز و غیرمتمرکز) با استفاده از یک سیستم کامپیوتری واحد را دارد (ایفیندو[6]، 2006، 36).

علاوه ﺑﺮ ﻣﻮارد ﻓﻮق ﻋﺎرﺿﻪﻫﺎی دﻳﮕﺮی ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻬﺮه­وری ﭘﺎﻳﻴﻦ (ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎی ﻓﺮاوان ﺟﺬب ﻧﺸﺪه ﻧﺎﺷﻲ از ﺿﻌﻒ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی)، ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺑﺎﻻ (ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺰ ﻳﻨﻪﻫﺎ در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ)، ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻋﺮﺿﻪی ﻛُﻨﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت (ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪی ﺳﺎزﻣﺎن)، ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻧﺎدرﺳﺖ (ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت)، ﺑﺤﺮان ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ (ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﻣﻮﺟﻮدی ﻣﻮاد و ﻛﺎﻻ) و دﻻﻳﻠﻲ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ، ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ را آزار ﻣﻲدﻫﺪ. ﺑﺮای ﻓﺮار از اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎن و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺘﻌﺪد رﻓﺘﺎری آن را ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﭘﻮﺷﺶ داده، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی را ﻣﻤﻜﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﻛﻨﺘﺮل را ﻧﻴﺰ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺳﺎزد ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ، ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﭼﺎﺑﻚ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮔﺮدﻧﺪ (آزان و بوکر[7]، 2011، 183).

ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺎس ﻃﻲ ﺳﺎلﻫﺎی اﺧﻴﺮ، ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﺎرآﻣﺪ ﺑﺎ ﻫﺪف ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزی ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ­اﻧﺪ و این امر در زنجیره تأمین به عنوان یکی از مهمترین وظایف سازمان و پیوند دهنده تمامی فعالیت­های سازمانی از اهمیت شایانی برخوردار است (مهدی بیگی و همکاران، 1392، 63).

ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﻃﺮاﺣﻲ و ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺳﺎﭘﻜﻮ از ﺳﺎل 1373، ﻋﻤﻼً ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺄﻣﻴﻦ را در ﺷﺮﻛﺖ اﻳﺮان ﺧﻮدرو ﺑﻪ ﻋﻬﺪه داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ، ﻳﻌﻨﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺎﭘﻜﻮ ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ ﺗﺄﻣﻴﻦ داﺧﻠﻲ و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﺎرﺟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻔﻜﻴﻚ اﺳﺖ. در ﺑﺨﺶ ﺗﺄﻣﻴﻦ داﺧﻠﻲ، ﻣﺮاﺣﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ، ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ، اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻨﺒﻊ و ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻘﺪ ﻗﺮارداد ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ﻃﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ. ﻗﺮاردادﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﺔ ﻛﻠﻲ ﺗﻜﻮﻳﻦ، ﺗﻀﻤﻴﻦ و ﺧﺮﻳﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ. در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل، ﻋﻼوه ﺑﺮ ارزﻳﺎﺑﻲ اوﻟﻴﺔ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن، ﻣﻤﻴﺰیﻫﺎی دﻳﮕﺮی در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ از آﻧ­ﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه و در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ و اﺟﺮاﻳﻲ ﻛﺮدن ﻃﺮحﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ارﺗﻘﺎی ﮔﺮﻳﺪ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن اﻗﺪام ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﻗﻄﻌﻪﺳﺎزان در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎﭘﻜﻮ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ در ﭼﻬﺎر ﺳﻄﺢ A و B و C و D ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ. ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی ﮔﺮﻳﺪ A از ارزش ﺑﺎﻻﺗﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دو ﮔﺮﻳﺪ دﻳﮕﺮ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ و ﮔﺮﻳﺪ D ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ارزش در اﻳﻦ ﮔﺮﻳﺪﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. این شرکت از سال 1387 نیز اقدام به پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع در درون زنجیره تامین جهت بهبود فعالیت­ها در سطح این زنجیره نموده است.

با توجه به موارد بیان شده محقق در پی پاسخگویی به این پرسش است که سیستم برنامه ریزی منابع سازمان چه تأثیری بر عملکرد مدیریت زنجیره تأمین شرکت ایران خودرو دارد؟

1-3) ضرورت و اهمیت انجام تحقیق

هر موضوع و مسأله اجتماعی را به صرف اینکه قابل تحقیق می‌باشد، نباید مورد بررسی قرار داد. در انتخاب موضوع تحقیق، باید به اهمیت مسأله مورد نظر توجه داشت، تا اگر واجد ارزش و اهمیت کافی نیست، برای آن انرژی و وقت و بودجه انسانی بدون جهت تلف نگردد. ارزش کار محقق در صورتی قابل توجه است که با صرف حداقل زمان و کمترین نیروی انسانی و مالی، بتواند موفق به کسب بیشترین نتیجه بشود (سکاران، 1390، 89). زمانی که  محقق موضوعی را برای تحقیق بر می‌گزیند، یا پیشنهادی را می‌پذیرد، به ارزش کار واقف است، اصولاً در این برهه از تحقیق ارزش‌ها در کار تحقیق بسیار دخالت دارند. به همان نسبت که ارزش تحقیق بالاست، به همان نسبت نیز انگیزه‌های بیشتری برای انجام آن در خود می‌یابد، بنابراین اصل فراغت از ارزش‌ها نه تنها در این برهه، که در برهه‌ها و مقاطع دیگر تحقیق مطرح می‌شود. اما محقق باید بتواند، ارزش‌های اساسی تحقیق مورد نظر را به دیگران نیز منتقل نماید؛ بنابراین محقق باید ارزش‌های اساسی تحقیق را مطرح نماید (ساروخانی، 1390، 145).

اگر زمانی بالا بردن توان رقابتی تنها با بهبود فرآیندهای داخلی و یا افزایش انعطاف پذیری در خطوط تولیدی قابل دستیابی بود، امروزه برای همگان محسوس و ملموس است که دیگر باقی ماندن در قالب درونی، آن فواید را در برنخواهد داشت؛ بلکه شرایط حضور موفق در بازار، سازمان را مجاب ساخته تا مشتریان را از یک سو و تأمین کنندگان را از سوی دیگر شریک و همراه خود دانسته و با ایجاد ارتباطات میان سازمانی و راهبری حلقه­های این ارتباط به گونه‌ای که این زنجیره، تمامی اعضایش را منتفع سازد، جایگاه ویژه­ای را برای خود رقم زنند. دوران حاضر، کاربرد روش­های ایجاد، توسعه و بهبود را در این حوزه پرثمر، که از آن جمله بکارگیری مدیریت زنجیره تأمین است و به علت دارا بودن چندین لایه تفصیلی این امکان را مهیا ساخته تا سازمان­ها فرایندهای زنجیره تأمین و ارتباطات درون و برون سازمانی خود را با دیدی منتقدانه بررسی و نظارت نمایند، نشان می­دهد (زوکرمن، 1389، 87).

با گذشت زمان، اثرات مثبت بهبود فرآیندهای داخلی به تدریج رنگ باخته و استراتژیست­ها متوجه شدند که برای توان رقابتی در بازاری که بر فشار روز افزونش پایانی نیست، علاوه بر اصلاح امور داخلی، هر سازمانی باید با نگاهی فرا سازمانی در پی ایجاد پیوندی باشد که تأمین کنندگان آغازگر آن و مشتریان خاتمه دهنده آن باشند. این پیوند باید طوری طراحی می­شد که برای اعضایش امتیاز به بار می­آورد، از این رو در فضایی که لازم بود تمامی سطوح تأمین کنندگان و شبکه توزیع و خدمات پس از فروش به بازوان سازمان­های تولیدی تبدیل شوند، عملاً رویکردهای زنجیره تأمین و مدیریت آن متولد گردید که به عنوان یکی از اجزاء مهم مدیریت سازمان بسیار حائز اهمیت می­باشد (کرانفله و تارافدار، 2013، 578).

 مدیریت موثر فعالیت‌های زنجیره تأمین علاوه بر ایجاد منافع برای سازمان (افزایش عملکرد آن­ها)، خرسندی مشتریان را نیز در پی خواهد داشت چرا که موجب ارائه محصولات و خدمات مورد نظر مشتری در زمان و مکان مناسب و با کیفیت بالا و هزینه پایین می­گردد (غضنفری و فتح الله، 1390، 122).

امروزه با وجود پیشرفت علوم مدیریت و به خصوص شیوه­های مدیریت زنجیره تأمین، اما فقدان مهارت و تجربه کافی در پیاده سازی مناسب آن می‌تواند تبعات زیان باری را به دنبال داشته باشد که از آن جمله می­توان به افزایش سطح موجودی­ها، افزایش اتلاف­ها، افزایش هزینه­ها، افزایش زمان تولید، کاهش رضایت مشتریان، کاهش توان رقابتی، کاهش بهره­وری، کاهش سهم بازار و سود حاصله برای تمامی شرکای زنجیره تأمین و در کل عملکرد نامناسب و ناکارآمد زنجیره تأمین اشاره نمود (مهدی بیگی و همکاران، 1392، 67).

 همانطور که قبلاً ذکر شد، فقدان آگاهی کافی از جنبه­های مختلف مدیریت زنجیره تأمین و فقدان مهارت، تخصص و تجربه کافی در نحوه مدیریت آن و مسائلی مانند فقدان روابط قوی و درست میان اعضاء زنجیره، عدم صلاحیت زنجیره، ضعف در اجرای صحیح عملیات و لجستیک و ... سبب عدم دستیابی به نتایج واقعی و برخورداری از مزایای آن می­شود. در راستای حل این مسائل و مشکلات، مدیریت صحیح و موثر زنجیره تأمین و کسب مهارت کافی در پیاده سازی آن، برقراری روابط مناسب، تقویت توانمندی­های زنجیره و دقت و تلاش در جهت اجرای هرچه بهتر عملیات لجستیک می­تواند موثر واقع شود. همچنین انجام تحقیقات گوناگون در این زمینه و استفاده از نتایج آن­ها می‌تواند سبب ارتقاء سطح آگاهی و مهارت مدیران سازمان‌ها در رابطه با موضوع مورد نظر شود (برنون و منا[8]، 2013، 448).

از سوی دیگر مطالعات نشان می­دهد که حدود 60% شرکت­های حاضر در لیست فورچون (500 شرکت برتر جهان) سیستم برنامه ریزی منابع سازمان را پیاده سازی نموده­اند و از این سیستم­ها استفاده می­نمایند (حنیفه زاده، 1386، 36). نتایج تحقیقات صورت گرفته نشان می­دهد که فواید ناشی از سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی بسیار قابل توجه می­باشد. این فواید اغلب از یکپارچه سازی فعالیت­های اصلی کسب و کار ناشی می­شود که به وسیله آن سازمان فرآیندهای کسب و کار خود را کاراتر و اثربخش­تر می­سازد. اما ماهیت پیچیده سیستم­های برنامه ریزی منابع سازمانی، بسیاری از سازمان­ها را نیازمند تخصیص منابع سازمانی و مالی قابل توجهی جهت آغاز برنامه ریزی منابع سازمانی کرده است که در واقع سازمان را با چالش­های غیر منتظره­ای در ارتباط با اجرای سیستم روبرو ساخته است. به این دلیل اجرای برنامه ریزی منابع سازمانی بطور کلی به عنوان یک فعالیت هزینه بر و پر ریسک مورد توجه است که بخش مهمی از بودجه سرمایه­ای شرکت را مصرف می­کند و با سطح بالایی از ریسک و عدم اطمینان همراه است (گارگیا و بردی[9]، 2005، 508).

با توجه به این که بازار خودرو مقوله­ای بسیار حساس، پرفرصت، پرتحرک، پر رقابت، پرمخاطره و تحت تاثیر کلیه فناوری­ها است، لذا حضور ماندگار در بازارهای جهانی خودرو کار ساده­ای نمی­باشد. طبق گزارش بیزینس مانیتور در سال 2012 میلادی میزان تولید خودرو 88 میلیون دستگاه بوده است که این رقم در سال 2014 به 97 میلیون دستگاه افزایش خواهد یافت که بیانگر نرخ رشد مثبت این صنعت است. در همین دوره تولید خودرو در ایران از یک میلیون و 100 هزار در سال 90 به یک میلیون و 500 هزار در سال 92 رسیده است که رشد 12 درصدی را نشان می­­دهد. با توجه به این موارد ضرورت توجه به عملکرد زنجیره تامین و برنامه ریزی منابع سازمانی بیش از پیش ضروری به نظر می­رسد.

1-4) اهداف تحقیق

هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی تأثیر سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی بر عملکرد زنجیره تأمین در شرکت ایران خودرو می­باشد.

اهداف فرعی پژوهش حاضر را می­توان به صورت زیر بیان نمود:

1- سنجش میزان یکپارچگی فرآیندها و تاثیر آن بر عملکرد زنجیره تأمین در شرکت ایران خودرو؛

2- سنجش مدیریت موجودی و تاثیر آن بر عملکرد زنجیره تأمین در شرکت ایران خودرو؛

3- سنجش برنامه ریزی تولید و تاثیر آن بر عملکرد زنجیره تأمین در شرکت ایران خودرو؛

4- سنجش کنترل فرآیندها و تاثیر آن بر عملکرد زنجیره تأمین در شرکت ایران خودرو؛

5- سنجش مدیریت جریان کاری و تاثیر آن بر عملکرد زنجیره تأمین در شرکت ایران خودرو؛

1-5) فرضیات تحقیق

یکی از انگاره‌های مهم در پژوهش‌های روشمند و اصولی، بهره‌وری از فرضیه یا فرضیات تحقیق و قرار دادن آن‌ها در چارچوب نظری و تئوریک است؛ یعنی، متمرکز شدن در یک یا چند مؤلفه مهم و بنیادی و استخراج و استنباط دانش و نکته جدیدی از آن در یک یا چند زمینه خاص و بر اساس قواعد و قوانین شناخته شده روش تحقیق. فرضیه یک جمله خبری است که رابطه علّی و چگونگی تأثیرپذیری پدیده‏ها را مشخص می‏سازد و نشانگر عمق بینش پژوهشگر است و دقّت او را در کشف علّت و معلول پدیده‏ها و بررسی فعل و انفعالات معرّفی می‏کند. به عبارت روشن‏تر فرضیه حدس یا گمان اندیشمندانه درباره ماهیت، چگونگی و روابط بین پدیده‏ها، اشیاء و متغیّرها است که محقّق را در تشخیص نزدیک‏ترین و محتمل‏ترین راه برای کشف مجهول کمک می‏کند (حافظ نیا، 1388، 110).

بر مبنای پژوهش ساهات و اُدین[10] (2012) سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی در بردانده پنج بعد یکپارچگی[11]، مدیریت موجودی[12]، برنامه ریزی تولید[13]، کنترل[14] و مدیریت جریان کاری[15] می­باشد با مد نظر قرار دادن این مطلب و با توجه به اهداف مطرح شده فرضیات پژوهش حاضر به شرح زیر مطرح می­گردد:

1- یکپارچگی فرآیندها تأثیر مثبت و معنی داری بر عملکرد زنجیره تأمین در شرکت ایران خودرو دارد.

2- مدیریت موجودی تأثیر مثبت و معنی داری بر عملکرد زنجیره تأمین در شرکت ایران خودرو دارد.

3- برنامه ریزی تولید تأثیر مثبت و معنی داری بر عملکرد زنجیره تأمین در شرکت ایران خودرو دارد.

4- کنترل فرآیندها تأثیر مثبت و معنی داری بر عملکرد زنجیره تأمین در شرکت ایران خودرو دارد.

5- مدیریت جریان کاری تأثیر مثبت و معنی داری بر عملکرد زنجیره تأمین در شرکت ایران خودرو دارد.

1-6) قلمرو زمانی، موضوعی، و مکانی تحقیق

برای رسیدن به نتایج روشن و پیاده کردن پیشنهادات حاصل از آن بایستی محدوده تحقیق کاملاً معلوم و معین باشد در این حالت دقت و ارزش علمی پژوهش افزایش می‌یابد. با تعین محدوده تحقیق، کنترل متغیرهای مربوطه بهتر صورت می‌گیرد و در ضمن هزینه‌های مربوط به تحقیق را کاهش می‌دهد.

قلمرو موضوعی: متغیرهای پژوهش حاضر شامل سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی و عملکرد مدیریت زنجیره تأمین در حوزه بازاریابی و منابع انسانی و در قلمرو مدیریت قرار دارد.

قلمرو زمانی: محدوده زمانی این تحقیق از تیر ماه 1393 تا دی ماه 1393 می‌باشد

و قلمرو مکانی: شرکت ایران خودرو است.

1-7) تعریف مفاهیم

زنجیره تأمین

تعریف مفهومی: مجموعه عواملی هستند که خالق ارزش افزوده در اقتصاد هستند. درست عمل نکردن این زنجیره مانعی برای خلق ارزش افزوده در نگاه کلان اقتصادی خواهد بود (ساهات و اُدین، 2012، 580).

تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر هدف از زنجیره تأمین مجموعه عوامل بالا دستی و پایین دستی در شرکت ایران خودرو است که می­تواند سبب کسب سود گردد. 

مدیریت زنجیره تأمین

تعریف مفهومی: مدیریت زنجیره تأمین یک رویکرد یکپارچه سازی برای برنامه ریزی و کنترل مواد و اطلاعات می‌باشد که از تأمین کنندگان تا مشتریان جریان دارد همانگونه که در وظایف مختلف در یک سازمان جریان دارد (دو[16]، 2007، 67).

تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر مدیریت زنجیره تأمین، مدیریت موجودی با تمرکز بر مدیریت عملیات را با آنالیز ارتباطات در سازمان­ ارتباط می­دهد و با شاخص­هایی از قبیل افزایش کیفیت محصولات، تحویل به موقع محصولات، کاهش هزینه­های موجودی و انبار داری، رضایت مشتریان از محصولات و خدمات شرکت، کاهش هزینه­های عملیاتی شرکت، افزایش سرعت جریان اطلاعات، افزایش میزان پاسخگویی مشتریان، وجود اطلاعات واقعی و صحیح جهت تصمیم گیری پس از استقرار زنجیره تامین سنجیده خواهد شد.

سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی

تعریف مفهومی: سیستم­های رایانه محوری هستند که برای انجام تراکنش­های سازمان و تسهیل فرآیندهای یکپارچه و به موقع برنامه ریزی، تولید و پاسخگویی به مشتریان سازمان طراحی شده­اند. فرآیند سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی شامل ثبت، ارزیابی و گزارش داده است (اولری[17]، 2000، 221). 

تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر مراد از سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی پنج بعد یکپارچگی فرآیندها، مدیریت موجودی، برنامه ریزی تولید، کنترل فرآیندها و مدیریت جریان کاری است.

یکپارچگی فرآیندها

تعریف مفهومی: یکپارچگی عبارت است از استفاده اشتراکی دو یا چند کاربر از اطلاعات یکسان با منبع ذخیره یکسان و پیوند میان بخش­های مختلف و متوازن که شامل جهت گیری­های استراتژیک، تمرکز بر بازار، منابع، مهارت­ها و فرهنگ می­باشد و باعث ایجاد رابطه­ای متقابل میان تیم­های داخلی و وظایف موجود می­گردد (براگانزا[18]، 2002، 564).

تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر این مفهوم اشاره به آزادی پرداخت، نحوه وارد شدن داده­ها، بهبود کیفیت در داخل زنجیره تامین و دانش واحد فروش دارد. 

مدیریت موجودی

تعریف مفهومی: ایجاد تعادل بین موجودی در دسترس و هزینه نگهداری موجودی است (ساهات و اُدین، 2012، 583).

تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر این مفهوم اشاره به مفاهیمی از قبیل توانایی ارسال مواد به تامین کنندگان، ارسال مواد بر مبنای سفارشات، ایجاد ارتباط قوی بین تامین تامین کنندگان و مشتریان دارد.

برنامه ریزی تولید

تعریف مفهومی: فرایند برنامه ریزی و کنترل وجوه مختلف کل فعالیت­های تولید به منظور برآوردن تقاضای مشتریان کارخانه است (ساهات و اُدین، 2012، 583).

تعریف عملیاتی: این مفهوم در پژوهش حاضر اشاره به مفاهیمی از قبیل تعریف بودجه تولید محصول در زنجیره تامین، تعریف محصولات قبل از حضور در زنجیره تامین، تعریف اهداف محصول در زنجیره تامین و تعریف مواد خام مورد نیاز جهت طراحی محصول در زنجیره تامین دارد.

کنترل فرآیند

تعریف مفهومی: نظارت و بازرسی بر حسن انجام کار در زنجیره تامین را کنترل می­نامند (ساهات و اُدین، 2012، 584).

تعریف عملیاتی: این واژه اشاره به مفاهیمی از قبیل دریافت منظم اطلاعات تحلیلی در خصوص تولید، دریافت منظم بازخور ازتامین کنندگان، مشتریان و سایر ذینفعان، برخورداری از اطلاعات مورد نیاز توسط مشتریان دارد.

مدیریت جریان کاری

تعریف مفهومی: تمامی فرآیندها دارای یک روند اجرایی هستند. این فرآیند به بخش­های مختلف تقسیم شده و به افراد مختلف اختصاص داده و انجام می‌شوند. در واقع هر وظیفه در یک سازمان از وظایف کوچکتری تشکیل شده است که به طور معمول این وظایف توسط افراد مختلف انجام می‌شود. هر وظیفه یک روند اجرایی خاص دارد و برای انجام شدن، یک جریان خاص را در سازمان طی می­کند (ساهات و اُدین، 2012، 584). 

تعریف عملیاتی: این واژه در پژوهش حاضر اشاره به مفاهیمی مانند قضاوت کارکنان در خصوص جریان کار، دریافت بازخور در خصوص شرکت از سوی مشتریان، توانایی کارکنان جهت انجام سایر کارها دارد.

1-8) ساختار تحقیق

تحقیق حاضر مبتنی بر پنج فصل به شرح زیر است:

فصل اول: شامل کلیات تحقیق است که در آن ضرورت و اهمیت تحقیق، اهداف، سوالات و فرضیات پژوهش مطرح و همچنین جامعه مورد بررسی بیان می­گردد. 

فصل دوم: پژوهشگر در این فصل به بیان ادبیات موضوعی تحقیق و مفاهیم کلی در خصوص مدیریت زنجیره تامین و برنامه ریزی منابع سازمانی پرداخته و مدل­های ارائه شده در این زمینه را بیان می­نماید. همچنین در این فصل مروری کامل بر تحقیقات ارائه شده در این خصوص خواهیم داشت. 

فصل سوم: در این فصل نیز روش­ها و تکنیک­های آماری نظیر تحلیل عاملی تأییدی و معادلات ساختاری که جهت تجزیه و تحلیل داده­ها به کار رفته است، توضیح داده می­شوند.

فصل چهارم: شامل تجزیه و تحلیل داده­های تحقیق، توصیف جامعه و آزمون فرضیات است که این امر با استفاده از داده­های موجود در پرسشنامه صورت می­پذیرد.

 فصل پنجم: بیان نتایج و پیشنهادات بر اساس یافته­های تحقیق نیز در این فصل ارائه شده که امید است مجموعه فعالیت­هایی که پژوهشگر در این تحقیق انجام داده است، مفید فایده واقع گردد.

1-9) جمع بندی و خلاصه فصل اول

در فصل نخست فصل حاضر که به عنوان زیربنای سایر فصول می­باشد پس از بیان مسأله مورد بررسی و اهمیت و ضرورت انجام تحقیق حاضر، در خصوص اهداف و فرضیات تحقیق بحث شد. قلمرو تحقیق نیز به طور مفصل توسط محقق در فصل حاضر بیان گردید. در نهایت تعریف مفهومی و عملیاتی واژگان مورد استفاده در تحقیق حاضر بیان گردید و ساختار تحقیق نیز که نشان دهنده روند انجام کار در هر فصل می­باشد، بررسی گردید.

[1] Qrunfleh and Tarafdar

[2] Supply chain management

[3] Chen and Paulraj

[4] Enterprise Resource Planning (ERP) systems

[5] Davenport

[6] Ifinedo

[7] Azan and Bollecker

[8] Bernon and Mena

[9] Gargeya and Brady

[10] Shatat and Udin

[11] Integration

[12] Materials management

[13] Production planning

[14] Controlling

[15] Workflow management

[16] Du

[17] O'Leary

[18] Braganza

Abstract:

Today Discuss about of supply chain management as an academic discipline in management is one of the major issues in the field of public administration has great importance in preserving and enhancing the functioning of the service and manufacturing organizations. In today's competitive and accelerated business supply chain has brought an atmosphere of progress. Fulfillment supply chain in industries and organizations is essential component and one of the factors for survival and persistence of them, today no industry and organization is exception to this rule. Measurement supply chain performance and identification the variables affecting on its performance is very important. Enterprise resource planning (ERP) is one of the most important factors in improving supply chain performance. Due to high competition in the automotive industry focus on these factors, it seems more than ever necessary. The aim of this study investigates the effect of ERP system on supply chain management performance Iran Khodro Company.   Managements and experts of supply chain companies in Iran Khodro are elected as the population of this study and according to Cochran formula the sample size is 306 and collects opinions of the people. Data were collected using questionnaires and structural equation modeling (SEM) in Lisrel software was used for data analysis. The obtained results confirm the all hypothesis.  According to the results production Planning and Control Processes are the maximum and minimum impact on supply chain performance. At the end of study tips to improve supply chain performance and enterprise resource planning in each of the variables under consideration are presented.

Keywords: Enterprise resource planning (ٍERP), supply chain performance, structural equation modeling (SEM).