فهرست:
چکیده
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1- تعریف مسئله
1-2- ضرورت و اهمیت تحقیق
1-3- سوال‌های تحقیق
1-4- فرضیات تحقیق
1-5- اهداف اصلی و فرعی
1-6- روش تحقیق و روش جمع‌آوری اطلاعات
1-7- کاربرد تحقیق
1-8- پیشینه تحقیق
فصل دوم: تحلیل نشانه-معناشناسی گفتمان
2-1- مقدمه
2-2- نشانه و معنا در گذر از نشانه‌شناسی ساختارگرا به نشانه-معناشناسی گفتمانی
2-2-1- نشانه نزد سوسور
2-2-2- نشانه از نظر یلمسلف
2-2-3- نشانه از نظر پیرس
2-2-4- نشانه از نظر گرمس
2-2-5- مربع نشانه‌شناسی گرماس
2-2-6- نشانه در نگاه گفتمانی
2-3- تعامل نشانه‌شناسی و پدیدارشناسی
2-3-1- پدیدارشناسی هوسرل
2-3-2- مرلوپونتی و ادراک حسی
2-4- نشانه-معناشناسی سیال
2-5- گفتمان
2-5-1- تاریخچه گفتمان
2-5-2- نظریه‌های گفتمان
2-6- تجزیه و تحلیل نشانه-معناشناسی گفتمان
2-7- عملیات زبانی و شاخص‌های اصلی گفتمان
2-7-1- موضعگیری گفتمان
2-7-2- اتصال و انفصال گفتمانی
2-8- طرحواره‌های فرایندی گفتمان
2-8-1- طرحواره‌ی فرایندی افت یا تنزل تنش
2-8-2- طرحواره‌ی فرایندی افزایش یا اوج فشاره‌ی عاطفی
2-8-3- طرحواره‌ی فرایندی افزایش هم زمان قدرت فشاره‌ها و گستره‌ها
2-8-4- طرحواره‌ی فرایندی کاهش هم زمان قدرت فشاره‌ها و گستره‌ها
2-9- بعد شناختی گفتمان
2-9-1- بازی‌های شناختی: مجابی و تفسیری
2-9-2- زاویه دید و شناخت
2-10- بعد حسی- ادراکی گفتمان
2-11- بعد عاطفی گفتمان
2-11-1- فشاره‌های عاطفی
2-11-2- گستره‌های عاطفی
فصل سوم : تحلیل نشانه-معناشناسی گفتمان قرآن (سوره الرحمن)
3-1- زبان قرآن و ویژگیهای آن
3-2- سیمای سوره الرحمن
3-2-1- سوره الرحمن از دیدگاه مفسران
3-3- بررسی عملیات زبانی گفتمان در سوره الرحمن
3-3-1- گفتمان
3-3-2- گفته‌پرداز
3-3-3- گفته‌یاب (گفته‌خوان)
3-3-4- گفته
3-3-5- گفته‌پردازی
3-3-6- حضور
3-4- شاخص‌های اصلی در گفتمان سوره الرحمن
3-4-1- موضعگیری گفتمان
الف) تبادل برونه‌ها و درونه‌ها
ب) حاضرسازی (حضور)
ج) جسمار (جسمانه)
3-4-2- دلالت مستقیم و ضمنی در سوره الرحمن
3-4-3- مفهوم‌سازی درون متنی و ساختار زیربنایی گفتمان در سوره الرحمن
3-4-4- اتصال و انفصال گفتمانی در سوره الرحمن
الف) اتصال (قبض یا فشاره) در سوره الرحمن
ب) انفصال (بسط یا گستره) در سوره الرحمن
3-4-5- زوایه دید در سوره الرحمن
3-4-6-گونه‌های مجابی و تفسیری در سوره الرحمن
3-4-7- عاطفه در اتصال و انفصال گفتمانی
3-4-8- تکرار در سوره الرحمن
3-4-9- نقش آهنگ و نمود در گفتمان
3-4-10- تنش در سوره الرحمن
3-4-11- الگوهای تنشی آیات سوره الرحمن
3-4-12- الگوی تنشی سوره بر اساس تقسیم بندی ارائه شده
فصل چهارم : تحلیل نشانه-معناشناسی گفتمان یک نگاره ایرانی-اسلامی
4-1- خوانش گفتمانی نگاره یوسف و زلیخا اثر کمال الدین بهزاد
4-2- ویژگیهای نگاره گریز یوسف از زلیخا
4-2-1- ویژگی بینشی نگاره
4-2-2- ویژگی مضمونی نگاره
4-2-3- ویژگی ساختاری نگاره
الف) پلان و تناسبات در نگاره
ب) رنگ در نگاره
4-3- گفتمان نگاره گریز یوسف از زلیخا
4-3-1- نظام تنشی نگاره
الف) قبض و بسط عناصر در نگاره و رابطه آن با فضای تنشی
ب) زاویه دید و جهت‌مندی عناصر در نگاره و رابطه آن با فضای تنشی
ج) عامل حضور(پیکره ها) در نگاره و رابطه آن با نظام تنشی
د) کارکرد رنگ در فضای تنشی نگاره
4-3-2- نظام ارزشی نگاره
الف) کارکرد رنگ در نظام ارزشی نگاره
4-4- طرحواره‌ی فرایند تنشی نگاره
4-5- بازخوانی فرایند گفتمانی (تنشی و ارزشی) نگاره بر اساس مربع معناشناسی گرماس
فصل پنجم : پروژه عملی
5-1- چگونگی انجام پروژه عملی
نتیجه‌گیری و پیشنهادات
مراجع
منبع:
اﺣﻤﺪی، ب ، ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﺗﺄوﯾﻞ ﻣﺘﻦ (2): ﺷﺎﻟﻮده ﺷﮑﻨﯽ و هرﻣﻨﻮﺗﯿﮏ. چاپ سوم، ﻧﺸﺮ ﻣﺮﮐﺰ، تهران، 1375.
بشیر، ح، تحلیل گفتمان دریچه‌ای برای کشف ناگفته‌ها، چاپ چهارم، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، 1384.
آیت اللهی، ح، مبانی نظری هنرهای تجسمی، چاپ هشتم، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی، تهران، 1389.
آیتی، ا، بررسی نشانه– معناشناسی گفتمان در شعر "پی دارو چوپان" نیما یوشیج ، مجله جستارهای ادبی ، سال 46 ، ش 180، ص 105-124، 1392.
بی نام، بخش دوم ، نقد نامه: در آمدی بر تحلیل گفتمان ، پژوهشنامه فرهنگستان هنر، شماره 12، ص 36-53، 1388.
پاکباز، ر، دایره المعارف هنر، چاپ ششم، فرهنگ معاصر، تهران، 1386 آ.
پاکباز، ر، نقاشی ایران از دیر باز تا کنون، چاپ ششم، زرین و سیمین، تهران، 1386ب.
ﭘﻮرﻧﺎﻣﺪارﯾﺎن، ت، ﺳﯿﺮی در هزاره‌ی دوم آهوی ﮐﻮهی، ﺳﻔﺮﻧﺎﻣﻪی ﺑﺎران: ﻧﻘﺪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ اﺷﻌﺎر ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ، ﺑﻪﮐﻮﺷﺶﺣﺒﯿﺐاﷲﻋﺒﺎﺳﯽ، چاپ چهارم، روزﮔﺎر، 1378.
تاجیک، م.ر، گفتمان، پادگفتمان و سیاست ،. چاپ اول، موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی، تهران، 1383.
چندلر، د/ پارسا، م، مبانی نشانه شناسی، چاپ سوم، انتشارات سوره مهر، تهران، 1387.
حجازی، ب، نیم نگاهی به عروس قرآن، فصلنامه بینات ، شماره 41، ص 14-19، 1383.
حسن پور، ع، مرلوپونتی، فیلسوف انضمامی، کتاب ماه فلسفه،شماره 57، ص13-17، 1391.
حمدی زقزوق، م / معزی، ع، انسان مخاطب کلام خدا در قرآن، مجله بینات، شماره 36، ص 123-164، 1381.
خوش منش، ا ، زبان قرآن کریم و کارکردهای آن ، پژوهش و حوزه ، شماره 33، ص114-144، 1387.
خوش منش، ا ، "ظرفیت‌های زبان قرآن در زمان حاضر" ، نشریه پژوهشهای قرآن و حدیث ، سال چهل و پنجم ، شماره 7، ص 67-88، 1391.
دالمایر، ف/ شکورزاده،پ، بازگشت امر سرکوب شده،احیای مرلوپونتی، کتاب ماه فلسفه، شماره 57، ص74-77، 1391.
رﺣﻤﺪل ﺷﺮﻓﺸﺎهی، غ، ﻧﮕﺎهی ﭘﺪﯾﺪار ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﯽﻧﺎﻣﻪی ﻣﻮﻟﻮی، ﻣﺠﻠﻪی داﻧﺸﮑﺪهی ادﺑﯿﺎت و ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽداﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﯽ مشهد، شماره 14، ص 248-235، 1382.
سعیدی روشن، م ، زبانشناسی قرآن، مجله بینات، شماره 17، ص 67-74، 1377
سعیدی روشن، م ، تحلیل زبان قرآن و روش شناسی فهم آن ، پژوهشگاه فرهنگ: اندیشه اسلامی سازمان انتشاراتی موسسه پژوهشی حوزه و دانشگاه، ناشر دیجیتالی: مرکز تحقیقات رایانه‌ای قائمیه اصفهان، تهران ، 1383.
سعیدی روشن، م ، شیوه شناسی زبان قرآن ، تحقیقات علوم و قرآن و حدیث ، سال چهارم، شماره 8، ص 5-24، 1386.
سعیدی روشن، م، زبان قرآن از منظر کارکرد شناسی، مطالعات تفسیری، سال دوم، شماره 5، ص169 تا 198، 1390.
سیلورمن، ج.ه، مترجم: نگار داوری اردکانی، نظرات مرلوپونتی در باب زبان و ارتباط، نامه فرهنگ ، شماره 42، ص 108- 115، 1380.
شعیری، ح ، بررسی نقش بنیادی ادراک حسی در تولید معنا، نشریه شناخت، شماره 45 و 46، ص131 تا 146، 1384.
شعیری، ح، مطالعه ی فرایند تنشی گفتمان ادبی، پژوهش ادبیات معاصر جهان، شماره 25، ص 187 تا 205، 1384.
شعیری، ح.ر، بررسی نقش بنیادی ارداک حسی در تولید معنا ، نشریه شناخت ، شماره 45 و 46، 1384.
شعیری، ح.ر، ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ ادراک ﺣﺴﯽ در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻌﻨﺎ،. ﭘﮋوهشﻧﺎﻣﻪی ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ. شماره 45و 46. ص 146-131، 1384 ب.
شعیری، ح.ر، مطالعه‌ی فرایند تنشی گفتمان ادبی، پژوهش ادبیات معاصر جهان، شماره 25، ص 187-205، 1384 پ.
شعیری، ح.ر، راﺑﻄﻪی ﻧﺸﺎﻧﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﭘﺪﯾﺪارﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪای ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ از ﮔﻔﺘﻤﺎن ادﺑﯽ- هنری، ادبﭘﮋوهی (ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪی ﺗﺨﺼﺼﯽ زﺑﺎن و ادﺑﯿﺎت ﻓﺎرﺳﯽ)، شماره3، ﺺ 81-61، 1386.
شعیری، ح.ر، قبادی، ح و هاتفی، م، معنا در تعامل متن و تصویر، مطالعه نشانه-معناشناسی دو شعر دیداری از طاهر صفارزاده، فصل نامه پژوهشهای ادبی، سال 6، شماره 25، ص39-70 ، 1388.
شعیری، ح.ر، مبانی تحلیل گفتمان رویکرد نشانه – معناشناختی ، پژوهشنامه فرهنگستان هنر، شماره 12 ، 54-72، 1388 ب.
ﺷﻌﯿﺮی، ح.ر، از ﻧﺸﺎﻧﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﺳﺎﺧﺖﮔﺮا ﺗﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪ- ﻣﻌﻨﺎﺷﻨﺎﺳﯽﮔﻔﺘﻤﺎﻧﯽ، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪی ﻧﻘﺪ ادﺑﯽ، سال2، شماره 8، ص 51-33، 1388پ.
شعیری، ح.ر، مبانی معناشناسی نوین ، چاپ دوم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی و دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه‌ی علوم انسانی ، 1388.
ﺷﻌﯿﺮی،ح.ر و وﻓﺎﯾﯽ،ت ، راهی ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ-ﻣﻌﻨﺎﺷﻨﺎﺳﯽ ﺳﯿﺎل؛ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻮردی «ﻗﻘﻨﻮس» ﻧﯿﻤﺎ، ﻋﻠﻤﯽوﻓﺮهنگی، تهران، 1388.
شعیری، ح.ر، تجزیه و تحلیل نشانه-معناشناسی گفتمان، چاپ دوم، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) مرکز تحقیق و توسعه ی علوم انسانی، 1389.
شعیری، ح.ر، نشانه-معناشناسی دیداری، نظریه‌ها و کاربردها، نشر سخن، تهران، 1391.
شعیری، ح.ر، رابطه نشانه شناسی با پدیدارشناسی، راهکاری برای تحلیل گفتمان ادبی-هنری، تارنمای انسان شناسی و فرهنگ، www.anthropology.ir/node/2653 ، بازیابی در 23/01/1392 آ
شعیری، ح ، نظام تنشی و ارزشی از دیدگاه نشانه–معناشناسی سیال–الگویی جهت تحلیل گفتمان ادبی، عنوان صفحه: انسان‌شناسی و فرهنگ، عنوان وبسایت: انسان‌شناسی و فرهنگ، anthropology.ir ، بازیابی در: 12/12/1392ب
شعیری، ح.ر، نظام تنشی و ارزشی از دیدگاه نشانه-معناشناسی سیال – الگویی جهت تحلیل گفتمان ادبی، انسان شناسی و فرهنگ ، http://fsh.ir/ ، بازیابی در 12/12/1392پ
شیرازی، ع. ا، بهشت زلیخا ، جهنم یوسف(ع): نگاهی به نگاره بهزاد: گریز یوسف (ع) از زلیخا، نشریه خیال، شماره 16، ص 159-167، 1384.
طالب‌زاده، س. ح.، ادراک حسی در پدیدار شناسی مرلوپونتی، نشریه فلسفه، شماره 12، ص 63-72، 1385.
طباطبایی، م، ح / موسی، م ، ب، ترجمه تفسیر المیزان، ، جلد 19، ناشر دفتر انشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم)، قم ، 1374
عضدانلو، ح، درآمدی بر گفتمان یا گفتمانی درباره گفتمان، اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره 103 و 104 ، ص 47-52، 1375 آ.
عضدانلو، ح، گفتمانی درباره گفتمان2 ، اطلاعات سیاسی-اقتصادی ، شماره 133 و 134 ، ص 88-93، 1377 ب.
عضدانلو، ح، گفتمان و جامعه ، نشر نی، تهران، 1380.
فاضلی، م، گفتمان و تحلیل گفتمان انتقادی ، پژوهش نامه علوم انسانی و اجتماعی، شماره 14، ص 81-106، 1383
فرقانی، م.م، راه دراز گذار، چاپ اول، فرهنگ و اندیشه، 1382.
ﻓﺮﯾﺎر، ا، ﻣﺮوری ﺑﺮ ﭘﺪﯾﺪارﺷﻨﺎﺳﯽ و ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﺪﯾﺪاری، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪی ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪی طﺒﺎطﺒﺎﯾﯽ، دوره‌ی 2، شماره 5 و 6، ص 201-169، 1373.
قرائتی، م ، تفسیر نور، جلد 9، ناشر مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، تهران، 1388.
قریشی، ع. س.، درآمدی بر اندیشه‌های مرلوپونتی، کتاب ماه فلسفه، شماره 69 ، ص 69-77، 1392.
کارمن ، ت / علیا ، م ، مرلوپونتی ، ققنوس، تهران ، 1390.
کرباسیان،ق،گفتمان،پژوهشکده‌باقرالعلومhttp://www.pajoohe.com/25513/index.php?Page=definition&UID=45811 ، بازیابی در 20/12/1392.
معین، ب، معرفی آراء و اندیشه‌های اریک لاندوفسکی. تارنمای انسان‌شناسی و فرهنگ، www.anthropology.ir/node/17929 ، بازیابی در 02/03/92.
کریم پورقراملکی، ع ، جامعیت قرآن از نظر مفسران، مجله بینات، شماره 43، ص50 تا 69، 1383.
کنعانی ، ا ، تعامل پدیدارشناسی و نشانه-معناشناسی، ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ هماﯾﺶ ﻣﻠﯽ ﻧﻈﺮﯾﻪ و ﻧﻘﺪ ادﺑﯽ در اﯾﺮان ، چاپ اول ، ص 343-364 ، مشهد، 1389
لکلاو، ا، گفتمان ، مترجم حسینعلی نوذری ، نشریه گفتمان، شماره 0، ص39- 53، 1377آ.
مکارم شیرازی، ن، (با همکاری جمعی از نویسندگان) ، تفسیر نمونه: تفسیر و بررسی تازهای درباره‌ی قرآن مجید با در نظر گرفتن نیازها، خواست‌ها، پرسش‌ها ، مکتب‌ها و مسائل روز، چاپ سی و ششم، جلد 23، دارالکتب الاسلامیه، ، تهران ، 1387.
محمد، ف، خطابههای مرلوپونتی تلاشی در مسیر شناخت جهان ادراک و جهان علم ، کتاب ماه فلسفه، شماره 69، ص 82-85، 1392.
مرلوپونتی، م، مترجم مراد فرهادپور، اولویت ادارک و پیامدهای فلسفی آن، نشریه فرهنگ، شماره 18، ص 124-149، 1375.
مکارم شیرازی، ن، فقیهی/ مرعشی/ رضایی/ ابراهیمی/ ... ، قرآن حکیم و شرح آیات منتخب، چاپ اول ، مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران ، قم، 1388.
میرصادقی ،ج ، عناصر داستان، چاپ اول، نشر سخن ، تهران، 1385.
میر، م / حری ، ا، خاستگاه هنر در دین: ویژگی‌ها و مولفه‌های زبانی قرآن کریم ، نشریه زیبا شناخت ، شماره 16، ص321 تا 364، 1386.
میرفخرایی، ت، فرایند تحلیل گفتمان، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، 1383.
ﻧﺼﺮی، ع، راز ﻣﺘﻦ هرﻣﻨﻮﺗﯿﮏ، ﻗﺮاﺋﺖ ﭘﺬﯾﺮی ﻣﺘﻦ و ﻣﻨﻄﻖ فهم دﯾﻦ، ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و اﻧﺘﺸﺎرات آﻓﺘﺎب ﺗﻮﺳﻌﻪ، تهران، 1381.
نقاشیان، ب، افول متافیزیک روح و بر آمدن هستی شناسی بدن، بنیادهای فلسفی عطف به بدن نزد مرلوپونتی، فصلنامه تاریخ پزشکی، سال چهارم، شماره یازدهم، 73-96، 1391.
نوریس، ک، مترجم حسینعلی نوذری، گفتمان، نشریه گفتمان، شماره 0 ، ص 17-38، 1377.
ون‌دایک، ت، میرفخرایی،ت و دیگران، مطالعاتی در تحلیل گفتمان ، چاپ اول، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، تهران، 1382.
هیسون، ی، مترجم :علی رضا صادقی، بررسی نگرش مرلوپنتی و هابرماس درباره زبان و پرکسیس، کتاب ماه فلسفه، شماره 57 ، ص 101- 107، 1391.
Bertrand, D., Précis de sémiotique littéraire, Nathan, Paris, 2000.
Fontanille, J., Semiotique du disciurs, PULIM, Limoges, 1988.
Greimas, A.J., Semantique structural, PUF, Paris, 1986.
Greimas, A.J., Essais de semiotique poetique , Larousse, Parie, 1972.
Benveniste, E ., Problemes de linguistique general, Gallimard, Paris, 1966.
Focuault, M., The Archaeology of knowledge, Tavistock, London, 1974.
Macdonell, D., Theoris of discourse: An Introduction, Basil Blackwell, oxford, 1986.
Gee, J. P., An Introduction to discourse analysis: Theory and method. Routledge,1999.
Jaworski, A. & Coupland, N., The Discourse Reader. Routledge, 1999.
Courtes, j., Semiotique narrative et discursivc,Hachette,1993
Charaudeau, P., Dominique mainguenau dictionnaire ,analyse du discours, le seuil, Paris, 2002.
Landowski, E., Les intéractions risqué.InNouveaux acts sémiotique№101,102,103, PULIM, Limoges, 2005.
Chandler, D., Semioticst the basics, Routledge, London, 2004.
Merleau - Ponty, M., / Smith, C, Phenomenology of perception, RotledgeClassics, London and New York, 2002.