پایان نامه بررسی سبک شناختی اشعار سه تن از شاعران شرق گیلان (بیژن نجدی ، محمّد حسین مهدوی(م.مؤیّد)، فرامرز محمّدی پور)

فهرست:

چکیده................................................................................................................................. 1

فصل اوّل: مقدمه و کلیات

1-1 مقدّمه..................................................................................................................................................................... 3

1-2- بیان مسأله­ی تحقیق....................................................................................................................................... 5

1-3- پرسش­های تحقیق........................................................................................................................................... 5

1-4 – اهمیت و ضرورت تحقیق............................................................................................................................ 5

1-5 - پیشینه­ی تحقیق............................................................................................................................................. 6

1-6 - اهداف تحقیق................................................................................................................................................... 6

1-7 - فرضیه­ها............................................................................................................................................................ 7

1-8- تعاریف واژگان کلیدی..................................................................................................................................... 7

1-9- حدود و قلمرو تحقیق..................................................................................................................................... 7

فصل دوم: مبانی نظری و تعریف­ها (سبک­شناسی ساختارگرا)

2-1- درآمدی بر سبک و رویکردهای سبک شناسی..................................................................................... 10

2-2- تعاریف سبک.................................................................................................................................................. 10

2-3- بررسی نوین سبک........................................................................................................................................ 11

2-4- سبکِ هنر آفرین........................................................................................................................................... 12

2-5- سبک ادبی...................................................................................................................................................... 12

2-6- سبک شناسی................................................................................................................................................. 13

2-7- تحلیل سبک شناسیک................................................................................................................................ 14

2-8- سبک در ادبیات............................................................................................................................................. 14

2-9- معنی و اهمیت نظریه سبک..................................................................................................................... 14

2-10- کار سبک شناسی...................................................................................................................................... 15

2-11- نگاهی به برخی نظریات گذشتگان درباره ی سبک.......................................................................... 16

2-12- سبک سنجی زبان شناختی.................................................................................................................... 16

2-13- گونه شناسی (تیپولوژی) سبکها............................................................................................................. 17

2-14- جایگاهِ سبک پژوهی.................................................................................................................................. 18

2-15- تعاریف سبک از دیدگاه سبک شناسان............................................................................................... 18

2-16- نام گذاری سبک ها................................................................................................................................... 19

2-17- مفاهیم سبک ............................................................................................................................................. 19

2-17-1- سبک دوره..................................................................................................................................... 19

2-17-1-1- سبک عراقی...................................................................................................................... 19

2-17-1-2- سبک هندی...................................................................................................................... 20

2-17-2- سبک شخصی............................................................................................................................... 20

2-17-3- سبک ادبی..................................................................................................................................... 21

2-18- اهداف سبک شناسی................................................................................................................................ 21

2-19- مکاتب سبک شناسی................................................................................................................................ 21

2-19-1- سبک شناسی توصیفی.................................................................................................................. 21

2-19-2- سبک شناسی تکوینی................................................................................................................... 21

2-19-3- سبک شناسی ساخت گرا............................................................................................................. 22

2-20- جریان های مهم در سبک شناسی جدید ......................................................................................... 22

2-21- سبک و سبک شناسی در ایران............................................................................................................. 22

2-22- مفهوم سبک در آثار قدما......................................................................................................................... 23

2-23- معاصران........................................................................................................................................................ 23

2-24- ادوار شعر فارسی........................................................................................................................................ 23

2-25- سبک نیمایی ............................................................................................................................................. 24

2-26- شیوه های شعر نو ..................................................................................................................................... 24

2-27- مکتب های ادبی اروپایی.......................................................................................................................... 25

2-27-1- رئالیست یا واقع گرایی............................................................................................................ 25

2-27-2- سوررئالیسمlisme Surrea ........................................................................................... 25

2-27-3- پست مدرنیسم و یا فرانوگرایی ............................................................................................ 26

2-28- روش بررسی سبک شناسی متون......................................................................................................... 26

فصل سوم: معرفی بیژن نجدی، محمدحسین مهدوی(م، مؤیّد) و فرامرز محمّدی پور

3-1- زندگینامه ی بیژن نجدی............................................................................................................................ 29

3-1-1- ویژگی داستان ها و اشعار نجدی ........................................................................................... 30

3-1-2- وفات نجدی................................................................................................................................... 31

3-1-3- آثار بیژن نجدی .......................................................................................................................... 31

3-2- زندگینامه محمدحسین مهدوی (م.موید) ............................................................................................. 32

3-2-1- تحصیلات م. مؤید در ایران....................................................................................................... 33

3-2-2- ویژگی شعری م. مؤید................................................................................................................ 33

3-2-3- سبک شعری م.مؤید .................................................................................................................. 35

3-2-4- آثار مؤید......................................................................................................................................... 35

3-2-5- ویژگی های چندمجموعه شعر مؤید...................................................................................... 35

3-3- زندگینامه ی فرامرز محمّدی پور ............................................................................................................ 37

3-3-1- مسئولیت های محمّدی پور .................................................................................................... 37

3-3-2- سبک شعری محمّدی پور ....................................................................................................... 38

3-3-3- ویژگی های شعری محمدی پور ............................................................................................ 38

3-3-4- آثار محمدی پور ......................................................................................................................... 38

3-3-5- دیگر آثار......................................................................................................................................... 39

فصل چهارم: بررسی سبک­شناختی اشعار بیژن نجدی، محمّد حسین مهدوی(م.مؤیّد) و فرامرز محمّدی­پور

4-1 سبک شناسی اشعار بیژن نجدی................................................................................................................ 41

4-1-1  روش بررسی سبک شناختی متون............................................................................................ 41

4-1-1-1 سطح زبانی (Literally Level).................................................................................... 43

4-1-1-1-1 سطح آوایی یا سبک شناسی آواها(Phonostylistics)................................ 43

4-1-1-1-1-1  انواع موسیقی شعر.......................................................................................... 43

4-1-1-1-1-2  انتخاب کارکردهای زبانی زیبا و منحصر.................................................... 44

4-1-1-1-1-3  واج آرایی............................................................................................................ 45

4-1-1-1-1-4  جناس................................................................................................................. 47

4-1-1-1-1-5  تکرار.................................................................................................................... 49

4-1-1-1-1-6  طرد و عکس...................................................................................................... 51

4-1-1-1-2 سطح لغوی (Lexical) یا سبک­شناسی واژه­ها.................................................. 51

4-1-1-1-2 -1 ریشه شناسی لغات و مفردات اشعار نجدی.............................................. 51

4-1-1-1-2 -2 واژگان عربی به کار رفته در اشعار نجدی................................................. 52

4-1-1-1-2 -3 رویکرد نجدی به واژگان کهن  سنّت ادبی............................................... 52

4-1-1-1-2 -4 واژگان کهن سنّت ادبی در اشعار بیژن نجدی......................................... 53

4-1-1-1-2 -5 ساخت واژ( واژه های بسیط و غیربسیط)................................................. 53

4-1-1-1-2 -6 واژگان پربسامد اشعار بیژن نجدی............................................................... 55

4-1-1-1-3 سطح نحوی(Syntactical) یا سبک شناسی جمله........................................ 56

4-1-1-1-3 -1 ترکیب سازی واژگانی.................................................................................. 57

4-1-1-1-3 -2 ترکیبات خلّاق و تازه................................................................................ 57

4-1-1-1-3 -3 ترکیبات اضافی.......................................................................................... 58

4-1-1-1-3 -4 ترکیبات وصفی.......................................................................................... 58

4-1-1-1-3 -5 ساختار نامتعارف جمله............................................................................ 58

4-1-1-1-3 -6 فعل................................................................................................................ 60

4-1-1-1-3 -7 حذف فعل.................................................................................................... 61

4-1-1-2 سطح ادبی (Literary Level)............................................................................................. 61

4-1-1-2-1  تضاد(مطابقه یا طباق)................................................................................................. 62

4-1-1-2-2  مراعات نظیر(تناسب).................................................................................................. 62

4-1-1-2-3  تلمیح.............................................................................................................................. 63

4-1-1-2-4  تضمین............................................................................................................................ 64

4-1-1-2-5  حسّامیزی....................................................................................................................... 64

4-1-1-2-6  متناقض نما(پارادوکس) Paradox...................................................................... 64

4-1-1-2-7  تشبیه.............................................................................................................................. 65

4-1-1-2-7-1  انواع تشبیهات به کار رفته در اشعار نجدی.......................................... 65

4-1-1-2-7-2  تشبیه مرسل.................................................................................................. 65

4-1-1-2-7-3  تشبیه بلیغ (فشرده)..................................................................................... 66

4-1-1-2-8  استعاره............................................................................................................................ 67

4-1-1-2-8-1  استعاره مصرّحه............................................................................................. 67

4-1-1-2-8-2 استعاره مکنیه (کنایی)................................................................................. 68

4-1-1-3  سطح فکری (Philosophical Level)......................................................................... 69

4-1-1-3-1  جهان بینی اشعار نجدی............................................................................................ 69

4-1-1-3-2  زمان و جلوه های آن در اشعار نجدی................................................................... 70

4-1-1-3-3  برون گرایی.................................................................................................................... 73

4-1-1-3-4 انزوا طلبی نجدی........................................................................................................... 73

4-1-1-3-5  عقل ستیزی و عشق خواهی در اشعار بیژن نجدی........................................... 74

4-2 سبک شناسی اشعار م.مؤیّد......................................................................................................................... 75

4-2-1 سطح زبانی (Literally Level)................................................................................................... 75

4-2-1-1 سطح آوایی................................................................................................................................. 75

4-2-1-1-1  انواع جناس در اشعار م.مؤیّد................................................................................... 75

4-2-1-1-2 واج آرایی......................................................................................................................... 78

4-2-1-1-3 تکرار.................................................................................................................................. 79

4-2-1-1-4 طرد و عکس................................................................................................................... 80

4-2-1-2 سطح لغوی................................................................................................................................. 80

4-2-1-2-1 تبارشناسی لغات و مفردات اشعار م.مؤیّد............................................................... 81

4-2-1-2-2 برخی از واژگان عربی اشعار م.مؤیّد......................................................................... 81

4-2-1-2-3 کاربرد برخی لغات و اصطلاحات عربی در اشعار م.مؤیّد.................................... 81

4-2-1-2-4 رویکرد م.مؤیّد به واژگان کهن سنّت ادبی............................................................. 82

4-2-1-2-4 -1 واژگان کهن سنّت ادبی در اشعار م.مؤیّد.................................................. 82

4-2-1-2-5  ذهنیت و عینیت گرایی واژگان در اشعار م.مؤیّد............................................... 82

4-2-1-2-6  ساخت واژ (واژه های بسیط و غیر بسیط)........................................................... 83

4-2-1-2-7  دایره ی واژگان و روابط مفهومی آن...................................................................... 84

4-2-1-2-8  واژگان پربسامد اشعار م.مؤیّد................................................................................... 84

4-2-1-2-8 -1 نمونه هایی از واژگان پربسامد اشعار م.مؤیّد............................................ 84

4-2-1-2-9  عمر و حباب................................................................................................................. 85

4-2-1-2-10  نمونه هایی از واژگان سکر و مستی در اشعار م.مؤیّد.................................... 85

3-2-1-3 سطح نحوی................................................................................................................................ 86

4-2-1-3-1  ترکیب سازی واژگانی................................................................................................. 86

4-2-1-3-2  ترکیبات کهن سنّت ادبی.......................................................................................... 86

4-2-1-3-3  ترکیبات اضافی............................................................................................................. 86

4-2-1-3-4  ترکیبات وصفی............................................................................................................ 87

4-2-1-3-5  ساختار غیرمتعارف جمله.......................................................................................... 87

4-2-1-3-6  فعل.................................................................................................................................. 89

4-2-1-3-7  حذف فعل..................................................................................................................... 89

4-2-2 سطح ادبی (Literary Level)..................................................................................................... 90

4-2-2 -1 انواع تشبیه............................................................................................................................... 90

4-2-2 – 1-1 تشبیه گسترده........................................................................................................... 90

4-2-2– 1-2 تشبیه فشرده (بلیغ).................................................................................................. 91

4-2-2­-1-3  تشبیهات اشعار م.مویّد به اعتبار طرفین تشبیه.................................................. 92

4-2-2­-2  عناصر طبیعت در تشبیهات م.مؤیّد...................................................................... 94

4-2-2­-3  استعاره.......................................................................................................................... 94

4-2-2­-3-1 استعاره مصرّحه............................................................................................................. 94

4-2-2­-3-2 استعاره ی مکنیه.......................................................................................................... 95

4-2-2­-3-3 اضافه ی استعاری......................................................................................................... 95

4-2-2­-4 کنایه....................................................................................................................................... 97

4-2-2­-5 صنایع معنوی...................................................................................................................... 97

4-2-2­-6 متناقض نما یا پارادوکس.................................................................................................. 98

4-2-2-7  حسّامیزی............................................................................................................................ 98

4-2-2­-8 مراعات نظیر(تناسب)......................................................................................................... 99

4-2-2­- 9 تضاد...................................................................................................................................... 99

4-2-2­-­10 تلمیح............................................................................................................................... 100

4-2-2­-­11 اقتباس............................................................................................................................. 101

4-2-3  سطح فکری (Philosophical Level)............................................................................... 102

4-2-3-1  اشعار م.مؤیّد و نوع نگرش او به جهان........................................................................... 103

4-2-3-2  برون گرایی............................................................................................................................. 104

4-2-3-3  تقدیر و جبرگرایی................................................................................................................ 104

4-2-3-4  عقل ستیزی و عشق خواهی در اشعار م.مؤیّد............................................................. 105

4-3  بررسی سبک­ شناختی اشعار فرامرز محمدی­پور............................................................................... 107

الف- اشعار مجموعه­ی «دلم را بخشیدم به دریا»......................................................................................... 107

4-3-1  سطح زبانی (Literally Level)........................................................................................ 113

4-3-1-1 سطح آوایی یا سبک شناسی آواها(Phonostylistics)................................... 113

4-3-1-1-2 انواع جناس در اشعار محمّدی پور........................................................................ 113

4-3-1-1-3 واج آرایی...................................................................................................................... 114

4-3-1-1-4 تکرار واژه...................................................................................................................... 114

4-3-1-2 سطح لغوی (Lexical) یا سبک­شناسی واژه­ها........................................................... 115

4-3-1-2-1 رویکرد محمّدی پور به واژگان عربی..................................................................... 115

4-3-1-2-2 ساخت واژ( واژه های بسیط و غیربسیط)........................................................... 115

4-3-1-2-3 واژگان پربسامد اشعار محمّدی پور........................................................................ 116

4-3-1-2-4 نمونه هایی از واژگان پربسامد اشعار محمّدی پور............................................ 117

4-3-1-3 سطح نحوی(Syntactical) یا سبک شناسی جمله................................................. 117

4-3-1-3-1  ترکیب سازی واژگانی.............................................................................................. 117

4-3-1-3-2  ساختار غیرمتعارف جمله....................................................................................... 118

4-3-1-3-3  انواع فعل..................................................................................................................... 118

4-3-1-3-4 حذف فعل.................................................................................................................... 118

4-3-2  سطح ادبی (Literary Level)................................................................................................ 119

4-3-2-1 انواع تشبیه.............................................................................................................................. 120

4-3-2-1 -1 تشبیه گسترده.......................................................................................................... 120

4-3-2-1 -2 تشبیه بلیغ (فشرده)................................................................................................ 120

4-3-2-1 -3 تشبیه بلیغ اضافی.................................................................................................... 120

4-3-2-2 استعاره............................................................................................................................................ 121

4-3-2-2-1 استعاره­ی مصرّحه............................................................................................................. 121

4-3-2-2-2 اضافه ی استعاری............................................................................................................. 121

4-3-2-2-3 استعاره مکنیه (کنایی)................................................................................................... 122

4-3-2-2-4 کنایه..................................................................................................................................... 123

4-3-2-2-5 صنایع معنوی.................................................................................................................... 124

4-3-2-2-5-1 پارادوکس یا متناقض نما.................................................................................... 125

4-3-2-2-5-2 حسّامیزی................................................................................................................ 125

4-3-2-2-5-3 مراعات نظیر........................................................................................................... 125

4-3-2-2-5-4 تضاد یا طباق.......................................................................................................... 125

4-3-2-2-5-5 تلمیح....................................................................................................................... 125

4-3-2-2-5-6 اقتباس...................................................................................................................... 126

ب- اشعار مجموعه­ی «پیشانی بهار»................................................................................................................ 126

4-3-1 سطح زبانی (Literally Level)................................................................................................ 131

4-3-1 -1 سطح آوایی یا سبک شناسی آواها (Phonostylistic)........................................ 131

4-3-1 -1-1 قافیه............................................................................................................................. 131

4-3-1 -1-2 ردیف............................................................................................................................ 131

4-3-1 -1-3 واج آرایی در اشعار محمّدی پور.......................................................................... 132

4-3-1 -1-4 تکرار............................................................................................................................. 132

4-3-1­-2 سطح لغوی (Lexical) یا سبک شناسی واژه ها....................................................... 132

4-3-1­-2 -1 تبارشناسی لغات و مفردات اشعار محمّدی پور................................................ 132

4-3-1­-2 -2 برخی اصطلاحات در اشعار محمّدی پور........................................................... 133

4-3-1­-2 -3 ساخت واژ (واژه های بسیط و غیر بسیط)........................................................ 133

4-3-1­-2 -4 مظاهر طبیعت در اشعار محمّدی پور................................................................. 133

4-3-1­-2 -5 نمونه هایی از مظاهر طبیعت در اشعار محمّدی پور...................................... 134

4-3-1­-3 سطح نحوی(Syntactical) یا سبک شناسی جمله................................................. 134

4-3-1­-3-1 ترکیب سازی واژگانی................................................................................................ 134

4-3-1­-3-2 ترکیبات وصفی........................................................................................................... 134

4-3-1­-3-3 ساختار غیرمتعارف جمله........................................................................................ 135

4-3-1­-3-4 حذف فعل.................................................................................................................... 136

4-3-1­-3-5 فعل................................................................................................................................ 137

4-3-2 سطح ادبی (Literary Level).................................................................................................. 137

4-3-2­-1 انواع تشبیه.............................................................................................................................. 137

4-3-2­-1­-1 تشبیه گسترده............................................................................................................ 137

4-3-2­-1­-2 تشبیه بلیغ (فشرده).................................................................................................. 138

4-3-2­-1­-3 تشبیهات اشعار محمدی پور  براساس طرفین تشبیه..................................... 139

4-3-2­-2 استعاره...................................................................................................................................... 139

4-3-2­-2 -1 استعاره مصرّحه(آشکار).......................................................................................... 139

4-3-2­-2 -2 اضافه­ی استعاری...................................................................................................... 140

4-3-2­-2 -3 استعاره ی مکنیه...................................................................................................... 140

4-3-2­-3 کنایه.......................................................................................................................................... 141

4-3-2­-4 صنایع معنوی.......................................................................................................................... 142

4-3-2­-4-1 مراعات نظیر(تناسب)................................................................................................ 142

4-3-2­-4-2 اقتباس.......................................................................................................................... 142

4-3-2­-4-3 نماد................................................................................................................................ 143

4-3-3 سطح فکری (Philosophical Level)................................................................................ 144

4-3-3 -1 اشعار محمّدی پور و نوع نگرش او به جهان.......................................................... 144

4-3-3-2 اشعار محمّدی پور و جلوه های زمان......................................................................... 145

4-3-3-3 درون گرایی....................................................................................................................... 145

4-3-3-4 غم گرایی........................................................................................................................... 146

فصل پنجم: نتیجه گیری

نتیجه گیری............................................................................................................................................................. 150

پیوست....................................................................................................................................................................... 155

فهرست منابع........................................................................................................................................................... 162

Abstract............................................................................................................................................................... 164

منبع:

اقدامی، علیرضا، (1380)، بدیع شگردهای شاعرانه، رشت، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت.

انوشه، حسن، (1375)، دانشنامه ی ادب فارسی (ج1)، تهران، مؤسّسه ی فرهنگی و انتشاراتی دانشنامه.

باطنی، محمّد رضا، (1380)، زبان و تفکّر، تهران، نشر آگه.

بهار، ملک الشعرا، (1386)، سبک شناسی یا تطوّر نثر فارسی، تهران، چاپ پیکان.

پورنامداریان، تقی، (1381)، سفر در مه، تهران، انتشارات پگاه،.

حسینی، سیّد رضا، (1384)، مکتب های ادبی، ج2، تهران، انتشارت نگاه.

خانلری، پرویز، (1367)، وزن شعر فارسی، تهران، توس.

دلیری مالوانی، ابراهیم، (1381)، سبک شناسی نثر و نظم فارسی، قم، چاپخانه و لیتوگرافی مهربخش.

زمرّدی، حمیرا، (1387)، نمادها و رمزهای گیاهی در شعر فارسی، تهران، انتشارات زوّار.

سرتیپ پور، جهانگیر، (بی تا) نامها و نامدارهای گیلان، رشت، نشر گیلکان.

شفیعی کدکنی، محمّدرضا، (1370)، موسیقی شعر، تهران، انتشارات آگاه.

شمیسا، سیروس، (1374)، کلیات سبک شناسی، تهران، انتشارات فردوس.

.........، .............، (1371)، نگاهی تازه به بدیع، تهران، انتشارات فردوس.

.........، .............، (1375)، سبک شناسی شعر، تهران، انتشارات فردوس.

صفا، ذبیح الله، (1366)، تاریخ ادبیات ایران، تهران، فردوسی.

طایفه، شجاع الدّین، (1391)، لاهیجان در نگاهی دیگر، تهران، انتشارات میرماه.

عبادیان، محمود، (1372)، درآمدی بر سبک شناسی در ادبیات، تهران، مؤسسه ی انتشارات آوای نور.

عباسی، هوشنگ، (1375)، شاعران گیلک و شعرگیلکی، ج1، رشت، نشر گیلکان.

.............، .............، (1382)، شاعران گیلک و شعرگیلکی، ج2، رشت، نشر گیلکان.

علوی مقدّم، محمّدرضا و اشرف زاده، (1383)، آیه های ارغوان، تهران، قو: چاپار.

................، .......................................، (1387)، معانی و بیان، تهران، انتشارات سمت.

غیاثی، محمدتقی، (1368)، درآمدی بر سبک­شناسی ساختار، تهران، انتشارات شعله اندیشه.

فتوحی­رود­معجنی، محمود، (1390)، سبک­شناسی: نظریه­ها، رویکردها و روش­ها، تهران، انتشارات سخن.

فخرایی، ابراهیم، (1356)، گیلان در قلمرو شعر و ادب، تهران، نشر جاوید.

لوریا، الکساندرمانویج، (1376)، زبان و شناخت، ترجمه حبیب الله قاسم زاده، تهران، انتشارات فرهنگان.

محمدی پور، فرامرز، (1386)، پیشانی بهار، گیلان،  رستگار.

.............، .............، (1386)، دلم را بخشیدم به دریا، تهران، انتشارت سوره مهر.

مصباح یزدی، محمّد تقی، (1384)، اصول عقاید، چاپ و نشر بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی.

مهاجر، مهران و محمّد نبوی، (1386)، به سوی زبان شعر، ره یافتی نقش گرا، تهران، نشر مرکز.

مهدوی، محمّد حسین(م، مؤید)، (1385)، سیماب های سیمین، تهران، نشر ثالث.

میرصادقی، جمال، (1367)، عناصر داستان، چاپ دوم، تهران، شفا.

نجدی، بیژن، (1380)، خواهران این تابستان، تهران، انتشارات ماه ریز.

نوری علاء، اسماعیل، (1348)، صور و اسباب در شعر امروز ایران، چاپ اوّل، تهران، انتشارات بامداد.

نیما، یوشیج، (1357)، حرف های همسایه، تهران، انتشارات دنیا.

وردانک، پیتر، (1389)، مبانی سبک شناسی، محمّد غفّاری، تهران، نشر نی.

هارلند، ریچارد، (1385)، درآمدی تاریخی بر نظریه ی ادبی از افلاطون تا پارت، گروه ترجمه شیراز، علی معصومی و همکاران، چاپ دوم، تهران، نشر چشمه.

همایی، جلال الدّین، (1388)، نرگسِ هنوز، تهران، نشر تکا.

.............، .............، (1389)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران، نشر اهورا.