پایان نامه آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی رسانه منبر

word 427 KB 30065 180
1391 کارشناسی ارشد مهندسی فناوری اطلاعات IT
قیمت قبل:۶۷,۴۰۰ تومان
قیمت با تخفیف: ۲۴,۸۵۰ تومان
دانلود فایل
  • بخشی از محتوا
  • وضعیت فهرست و منابع
  • پایان‌نامه  جهت اخذ مدرک کارشناسی ارشد رشته فناوری اطلاعات

    چکیده:

    شیوه‌های تبلیغی زیادی از انبیا و پیامبران ذکرشده، آنان بر دعوت مشترک به توحید، معاد، اصول اخلاقی و ... تکیه داشته‌اند. پس از رحلت پیامبر گرامی اسلام نیز، تبلیغ به‌ویژه در شکل «منبر» یکی از ابزارهای اصلی انتقال معارف اسلامی بود و در طول تاریخ تا امروز، دستخوش تحولات فراوان بوده است؛ امّا اساس و بنای آن، اصالت خود را حفظ نموده و در فراز و نشیب‌های مختلف تاریخ، مورداستفاده قرارگرفته است. رسانه منبر دربردارنده‌ی عناصر مبلّغ، مخاطب، موضوع، شیوه و ابزار است. لذا تحقیق حاضر با شناسایی عناصر فوق به بررسی رسانه منبر می‌پردازد تا نسبت به آینده‌نگاری این رسانه اقدام شود.

    این تحقیق برای آینده‌نگاری تحولات رسانه منبر از روش «فرآیند پژوهی» با ابزار مطالعه «اسنادی و کتابخانه‌ای» طی نیم‌قرن اخیر استفاده نموده، ازاین‌رو خطبای شهیر فلسفی، کافی، انصاریان و پناهیان موردمطالعه قرارگرفته‌اند. رویکرد شناسی موضوعات ایشان، اسلوب‌های اقناع اندیشه و روش‌های تحریک احساس و نیز مخاطبان ایشان در این تحقیق موردبررسی است. پس از مطالعه اسناد موجود، برخی از عناصر دارای فرآیند ثابت و مستمر تشخیص داده شد که می‌تواند در آینده‌نگاری منبر مهم باشد: منبر سیاسی، منبر با رویکرد اخلاق اجتماعی و نیز منبر حماسی و داستانی با مخاطب جوان از مهم‌ترین این عناصر هست.

    کلیدواژه‌ها: آینده‌نگاری، رسانه دینی، رسانه منبر، رویکردشناسی، اسلوب‌شناسی، مخاطب شناسی

    1.   فصل اول: کلیات پژوهش

    1.1.        بیان مسئله

    «تبلیغ» به مفهوم عام آن، عبارت است از: «روش یا روش‌های به‌هم‌پیوسته (در قالب یک مجموعه) برای جهت دادن به نیروهای اجتماعی و فردی، از طریق نفوذ در شخصیت، افکار، عقاید و احساسات افراد، به‌منظور رسیدن به یک هدف مشخص که ممکن است سیاسی، نظامی، فرهنگی و... باشد.­»

    در تعریف دیگر آورده‌اند: «تبلیغ عبارت است از: انتقال فکر، به جهت تأثیرگذاری بر افکار و اعمال دیگران و نیل به مقاصد خاص، با استفاده از ابزار و شیوه‌های گوناگون در زمان و مکانی محدود.»

    در این تعاریف، «تبلیغ» به معنای عام آن که در لغت عرب با واژه‌هایی چون: «دعوت»، «اعلام»، «دِعایه» و در فرهنگ غربی با واژه‌ی «­Propagand » معادل است، شناسانده شده است؛ امّا «تبلیغ» در فرهنگ اسلامی از منظری خاص معرفی شده؛ ازجمله «هو اعلاء کلمه اللّه فی کل بکافه وسائل الاتصال المناسبه لکلّ عصر والّتی لا تناقض مقاصد الشریعه الاسلامیه؛ برافراشتن کلمه‌ی توحید در هر زمان با هر وسیله‌ی ممکن و مناسب آن عصر که با مقاصد و اهداف شریعت اسلامی در تناقض و مخالفت نباشد.»

    دعوت و هدایت، از زمان آدم ابوالبشر آغاز شده است تا بعثت حضرت محمد (ص) هزاران پیام‌آور در عرصه‌ی ارشاد و هدایت، گام برداشته‌اند «و لقد بعثنا فی کل امه رسولاً ان اعبدوا اللّه واجتنبوا الطّاغوت؛ ما در میان هر امتی پیامبری فرستادیم، با این هدف که خدا را پرستش کنند و از طاغوت، اجتناب نمایند.»

    قرآن کریم و روایات ائمه‌ی معصومین (ع) ده‌ها شیوه‌ی تبلیغی از انبیا و پیامبران ذکر می‌کند. آنان علاوه بر دعوت مشترک به توحید، معاد و اصول اخلاقی، بر جنبه‌های خاص نیز تکیه داشته‌اند. پس از رحلت پیامبر گرامی اسلام نیز، «تبلیغ» به‌ویژه در شکل «خطابه» و «منبر» یکی از ابزارهای اصلی انتقال معارف اسلامی بود، خطبه‌های ارزشمند امام علی (ع)، سخنان گهربار ائمه‌ی معصومین در مناسبت‌های مختلف و تشکیل جلسات علمی و موعظه، مبیّن این اهتمام است. این نکته نیز قابل‌ذکر است که پس از واقعه‌ی کربلا به توصیه‌ی امامان (ع) موضوع عزاداری حضرت سیدالشهدا (ع) نیز به تبلیغ شیعه، جهت خاص داد؛ حوزه‌ی شناخت و عمل با حوزه‌ی عاطفه درهم‌آمیخته شد.

    «تبلیغ» و «خطابه» در طول تاریخ تا امروز، دستخوش تحولات فراوان بوده است؛ امّا اساس و بنای آن، به‌ویژه در قالب «منبر»، اصالت خود را حفظ نموده و در فراز و نشیب‌های مختلف تاریخ، مورداستفاده قرارگرفته است. فرآیند «تبلیغ» دربردارنده‌ی عناصر مبلّغ، مخاطب (جامعه‌ی تبلیغی)، موضوع، شیوه، ابزار، هدف، زمان و مکان است. ازآنجاکه عنصر اصلی تبلیغ دینی از قدیم‌الایام «منبر» بوده، لذا به‌عنوان یک رسانه عمومی‌شناخته‌شده است.

    ارتباط دین و رسانه با توجه به تنوع پیام‏ها و آموزه‏های دین و متقابلاً تنوع رسانه‏ها و ظرفیت‏های متفاوت آن‌ها، متفاوت خواهد بود. رسانه‏های گوناگون نوشتاری، گفتاری، صوتی و تصویری هر یک به‌تناسب ظرفیت‏ها و محدودیت‏های ذاتی، راهبردهای فرهنگی، سیاست‏های برنامه‏سازی، نوع و قالب برنامه، میزان تقاضا، نقش‏ها، کارکردها، اهداف و انتظارات، نسبت‏های متفاوتی با دین دارند. علاوه بر اینکه اقتضائات و ظرفیت‏های زمینه‏ای و بافت فرهنگی اجتماعی محل فعالیت رسانه، ویژگی مخاطبان، سطح و نوع تقاضا، امکانات بهره‏وری از توان‌های بالفعل و بالقوّه رسانه، درجه و توان حرفه‏ای گردانندگان رسانه، مدیریت رسانه، امکانات جانبی فعالیت‏های رسانه‏ای و... نیز در این نسبت سنجی مؤثر خواهند بود. پیام‌های دینی نیز فی‏نفسه تنوع درخور توجهی دارند. گاه این تنوع در مقام ابلاغ و ارائه، پیچیدگی بیشتری می‏یابد.

    برای بررسی آینده رسانه «منبر» نیم‌قرن اخیر در نظر گرفته شد که با فرآیند پژوهی نسبت به آینده‌نگاری منبر اقدام شود، ازاین‌رو خطیب شهیر مرحوم حجت‌الاسلام محمدتقی فلسفی و حجت‌الاسلام شیخ احمد کافی موردمطالعه قرار می‌گیرد و سپس حجت‌الاسلام شیخ حسین انصاریان و حجت‌الاسلام علیرضا پناهیان موردمطالعه می‌باشند. خصوصیت هر چهار نفر این است که مورد اقبال عمومی قرارگرفته‌اند و جریان ساز بوده‌اند. لذا این تحقیق با فرآیند پژوهی تاریخی منبر این چهار نفر نسبت به آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی منبر در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران اقدام خواهد نمود.

     

    1.2.        اهداف تحقیق

    آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی نه معطوف به تفسیر متن است و نه صرفاً تحلیل توصیفی متن را مدنظر دارد، بلکه بخشی از روش کار را تشکیل می‌دهد که دارای عملکرد پیش‌بینی است؛ زیرا درک درست از تحولات و تغییرات علمی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و بین‌المللی و تجزیه‌وتحلیل پدیده‌ها بسیار سخت و مشکل است؛ بنابراین فرآیندها، الگوهای تغییر در چیزهای پراهمیت از دید مشاهده‌گر هستند که در طول زمان به وقوع می‌پیوندند و اولین گام در آینده‌پژوهی، کشف فرآیندهایی است که هم‌اکنون در جریان هستند. این روش در حقیقت پیش‌بینی آینده از روی قرائن و شواهد تاریخی است که تغییرات یک داده در گذشته نشان می‌دهد. تجزیه‌وتحلیل فرآیندها به‌ویژه برای سنجش کارایی سیاست‌گذاری‌ها و نمایان ساختن مشکلات در حال ایجاد، مفید هست.

    ازاین‌رو «شناسایی رویدادهایی که علیرغم احتمال ناچیز وقوع، اثر بسیار شدیدی باقی می‌گذارند» و «رصد منابع اطلاعاتی» در این روش می‌تواند به‌عنوان مبنایی برای تدوین سناریوها، نقشه راه یا چشم‌انداز استفاده کرد.

     لذا اهداف اصلی این تحقیق عبارت است از:

    فرآیندشناسی رسانه دینی منبر طی 50 سال گذشته و بررسی مهم‌ترین تحولات رسانه دینی منبر

    1.3.        پیشینه تحقیق

    باوجود منابع سودمند متعدد درباره آینده‌نگاری و سناریونویسی، پیرامون آینده‌نگاری رسانه‌ها در دنیا مطالعات خوبی صورت گرفته است و برخی از آن‌ها تا افق سال 2050 میلادی را نیز موردنظر قرارداده‌اند، همین‌طور مطالعات بسیاری درباره آینده رسانه‌ها صورت گرفته است، لکن به‌صورت تخصصی آینده‌پژوهی درباره رسانه دینی موردتوجه نبوده است. مطالعه منبر به‌عنوان یک رسانه دینی نیز در دستور کار بسیاری از محققین بوده است و زوایای مختلف آن موردبررسی قرارگرفته است از کتاب «کبریت الاحمر فی شرائط المنبر» مرحوم بیرجندی گرفته تا کتاب «منبر رسانه عمومی جهان اسلام» جناب دکتر خندان؛ لکن نگاه آینده‌پژوهانه به آن نشده است و کمتر مطالعه‌ای به آینده منبر پرداخته است. در زیر به برخی از پژوهش‌های مهم این حوزه اشاره می‌شود:

    الف) کاویانی، محمد (1390)، روان‌شناسی و تبلیغات با تأکید بر تبلیغ دینی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ چهارم.

    این کتاب که حاصل پژوهشی در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه است، سعی کرده تا کاربرد روانشناسی در تبلیغات را با بیانی ساده و روان، همراه با استحکام علمی و بیان دیدگاه‌های دینی به بحث و تحلیل بگذارد. این کتاب مبتنی بر مکتب خاصی از روانشناسی نیست، بلکه یافته‌های مسلم مکاتب مختلف را موردنظر داشته است؛ لذا ویژگی اصلی این کتاب در دو چیز است: اول اینکه موضوع بحث روان‌شناختی است؛ دوم اینکه همه مباحث به تبلیغات مربوط می‌شود. ازآنجاکه رویکرد این کتاب به تبلیغ دینی هست، در پایان به بحث درباره «مدل تبلیغات دینی» پرداخته است. این کتاب ضمن بررسی ارکان تبلیغ (پیام‌دهنده، پیام‌گیرنده و پیام) به آسیب‌شناسی مشکلات و موانع تبلیغ دینی پرداخته و یک فصل را نیز به جنگ روانی اختصاص داده است.

    مدل موردنظر این پژوهش درباره تبلیغ دینی شامل سه رکن است که برای هرکدام وظایفی تخصیص داده‌شده است: 1. حکومت اسلامی، 2. ستادهای تبلیغاتی، 3. مبلغ. پژوهشگر سپس به یک مدل ساختاری ازاین‌دسته‌بندی رسیده است.

    ب) مقدسی، محمدباقر (1390)، روشنگری در مجالس حسینی، ترجمه محسن دریابیگی، تهران: سوره مهر، چاپ دوم.

    این کتاب با عنوان اصلی «دورالمنبر الحسینی فی توعیه الاسلامیه» رساله دکتری خطیب توانا محمدباقر مقدسی در دانشگاه جهانی علوم اسلامی در لندن است. ناظر علمی این رساله دکتر مرتضی شیرازی (ره) و بعد از وفات ایشان دکتر ابراهیم عاتی بوده است. مقدسی در حدود 40 سال است که به خطابه و سخنرانی در کشورهای اسلامی و غیر اسلامی مشغول است و درواقع این کتاب حاصل مطالعه و تحقیق و تجارب سالیان سال وی است.

    بررسی متدیک و علمی منابر حسینی، طرح قواعد و اصول سخنرانی حسینی، بیان ویژگی‌ها و مشخصات ضروری سخنران از اهداف این پژوهش است. مقدسی در این پژوهش از روش اسنادی استفاده کرده اما از روش میدانی نیز بهره برده است. ازآنجاکه این پژوهش پیرامون منبر حسینی بوده است عمده نتیجه‌گیری خود را پیرامون قیام اباعبدالله الحسین (ع) و چگونگی تشریح و ترویج آن قرارداده است. لکن در مبانی نظری، نگاه خوبی به منبر داشته و با توجه به گستره دید نویسنده در استفاده از متون مرتبط در کشورهای مختلف، اثرات بسیاری دارد.

    ج) ملا نوری، حسین (1389) روش سخنرانی دینی، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.

    این کتاب از مجموعه کتاب‌های آموزشی حوزه هست که محصول فکری گروه مهارت‌های خطابی (حجج‌اسلام آقایان: محمدرضا برادران، علیرضا پناهیان، مرحوم عبدالله ضابط، محمدمهدی ماندگار و حسین ملانوری) هست. این کتاب به‌منظور تدریس در کلاس‌های درس «روش سخنرانی دینی» در دو واحد درسی که شامل 34 ساعت تدریس است، تهیه و تدوین گردیده است. روشمند کردن تبلیغات دینی در ابعاد مختلف آن ازجمله ویژگی‌های این کتاب است. تاریخ، تعریف، اهداف و تقسیمات سخنرانی دینی ازجمله فصول این کتاب است. فصل دوم به حوزه‌های تأثیرگذاری و شاخص‌های موفقیت سخنرانی می‌پردازد و فصل سوم به ترسیم تمهیدات سخنرانی همت گمارده است. فصل چهارم به محتوای سخنرانی پرداخته و فصل پنجم به روش‌های تأثیرگذاری اشاره‌کرده است. فصل ششم و هفتم هم به چینش مطالب در سخنرانی دینی و کیفیت اجرای سخنرانی پرداخته است. این کتاب یک راهنمای عملیاتی برای کسانی است که می‌خواهند تبلیغ دینی از طریق منبر داشته باشند.

    1.1.        محدودیت‌ها و مشکلات

    در انجام این پژوهش مشکلات بسیاری بر سر راه وجود داشت. مهم‌ترین این مشکلات عبارت است از:

    اسناد لازم کاملاً در اختیار نبود. به‌عنوان‌مثال برخی سخنرانی‌های اولیه مرحوم کافی و شیخ حسین انصاریان در دسترس نبود. دلیل این امر شاید در کمبود وسایل ضبط‌صوت و معروف نبودن ایشان در سال‌های اولیه فعالیت باشد. این موضوع در مورد پناهیان نیز صادق است، البته با این تفاوت که پناهیان در آن سال‌ها (دهه60) موردتوجه نبوده است. سخنرانی‌های دهه 60 انصاریان نیز به‌ندرت موجود بود، باوجوداینکه شروع معروفیت انصاریان طی دهه 60 بوده است.

    زمان و امکانات تحلیل محتوای سخنرانی‌ها موجود نبود، لذا برداشت از سخنرانی‌ها بر اساس استماع سخنرانی و یادداشت‌برداری از سخنرانی‌ها صورت پذیرفت.

    عدم مشاهده مشارکتی پژوهشگر در مجالس مرحوم فلسفی و کافی، وی را بر این طریق کشاند که از افرادی که در جلسات ایشان حضور داشته‌اند، مساعدت جسته و نظرات ایشان را به‌خصوص درباره مخاطب شناسی منبرهای ایشان بررسی نماید. متأسفانه عکس یا فیلمی نیز از این سخنرانی‌ها موجود نیست.

    برخی اسناد موجود درباره نمونه‌های تحقیق متناقض یکدیگر بودند، در این موارد سعی بر رجوع به اسناد اولیه بود. به‌عنوان‌مثال تناقضاتی درباره روش و منش آقایان فلسفی و کافی در برخورد با رژیم پهلوی مشاهده می‌شود و برخی افراد قلم‌فرسایی‌هایی در این حوزه نموده‌اند، جهت رسیدن به اصل موضوع مجبور به مراجعه به اسناد منتشره ساواک شدیم؛ اما آنچه واقعیت است را خدا می‌داند و بس.

    با توجه به‌جایگاه روحانیت در میان مردم و احترام ویژه‌ای که به ایشان گذاشته می‌شود، برخی بررسی‌ها و نقل‌قول‌ها درباره ایشان فارغ از غلو نیست، لذا سعی شد تأثیر این‌گونه موارد در این تحقیق به حداقل برسد تا فارغ از پیش‌داوری به بررسی و تحلیل موضوع بنشینیم.

     

     

     

     

     

     

    2.   فصل دوم: چهارچوب مفهومی

     

    2.1.        آینده‌نگاری تحولات در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران

    اشتیاق بشر برای دانستن درباره آینده از عهد باستان وجود داشته ‌است؛ پیشگویان و کاهن‌ها نمونه‌هایی از کسانی هستند که در گذشته تلاش داشتند به نحوی به این اشتیاق در نزد خاص و عام پاسخ دهند. اولین نشانه‌های جدی‌تر توجه بشر به آینده در عصر روشنگری دیده می‌شود، عصری که بشر باور داشت که علوم برای هر چیزی راه‌حلی خواهند یافت. قوانین نیوتن در مورد حرکت، درک و تحلیل بسیاری از پدیده‌ها را ممکن ساخته بود. در اثر رشد شتابان علوم در این دوره، متفکرین عصر روشنگری واقعاً به این نتیجه رسیده بودند که تنها زمان می‌خواهد تا همه قوانین و قواعد جامعه و محیط پیرامون بشر معلوم و آشکار شود.

    در همین دوران، برخلاف گذشته که بیشتر متفکرین، افق‌های کاملاً روشنی از آینده (مدینه فاضله)، تصویر می‌کردند، تجسم‌های تیره‌تری از آینده نیز نضج یافت. آثار متفکرینی چون اچ جی ول[1]، جورج اورول[2] و آلدوس هاکسلی[3] از زمره چنین اندیشه‌هایی محسوب می‌شود و با چنین نمونه‌هایی است که کلاً آینده‌پژوهی راه خود را به ادبیات باز می‌کند. موفقیت عظیم رمان‌های ژول ورن[4] و پا گرفتن سبک علمی تخیلی در ادبیات، در ادامه همین راه رخ می‌دهد.

    برگزاری نمایشگاهی در سال ۱۸۹۳ که در آن اختراعات و ابداعات شگفت‌انگیزی نظیر تلفن، لامپ برق و کینتوسکوپ (اولین دوربین فیلم‌برداری) معرفی شد، باعث هیجان عمومی گردید. در همان روزها یک نشریه مطرح، فراخوانی از ۷۴ شخصیت برجسته آن روزگار اعلام می‌کند و از آنان می‌خواهد که در مورد قرن بعدی پیش‌بینی‌هایی به عمل آورند. بعدها معلوم شد که پیش‌بینی‌های آنان تا حد زیادی خوش‌بینانه بوده و در ضمن، تقریباً هیچ‌یک از رخدادهای مهم قرن بیستم نظیر اختراع خودرو، رادیو و تلویزیون، بروز دو جنگ جهانی، کشف انرژی اتمی، پرواز به فضا و البته ظهور کامپیوتر در فهرست آینده‌نگاری آنان یافت نمی‌شد.

    اولین فعالیت آینده‌پژوهی در قالب یک تحلیل علمی در سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۳۳ توسط یک گروه محققین و با سرپرستی ویلیام اف آگبرن[5] درزمینهٔ جامعه‌شناسی که علم نوپایی شناخته می‌شد، در آمریکا انجام شد. این گروه برای اولین بار متدولوژی‌های علمی نظیر برون‌یابی[6] و بررسی‌های علمی را در مورد فرآیندهای اجتماعی روز آمریکا به انجام رسانده و ضمن انتشار اولین کاتالوگ فرآیندها در آن کشور، موفق به آینده‌بینی‌های مهمی ازجمله افزایش نرخ مهاجرت و ازدیاد طلاق شد. همچنین بلافاصله پس از جنگ جهانی دوم و به دنبال تجزیه‌وتحلیل فناوری‌های مورداستفاده در آلمان و ژاپن، متدهای نوینی برای آینده‌پژوهی ابداع شد و درنتیجه آن دستاوردهای فنّاوری مهم دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ شامل رادار، موشک‌های بالستیک قاره‌پیما و حمل‌ونقل هوایی از قبل پیش‌بینی شد.

    آینده‌پژوهی به‌مثابه‌یک فعالیت عمومی از دهه شصت آغاز شد. برتراند دوژوئنل[7] اولین مطالعه نظری در مورد آینده را بنام «هنر گمان” را نوشت. او در این زمینه با اشاره به این‌که » هیچ واقعیتی در مورد آینده وجود ندارد»، نتیجه گرفت که یافتن مدارک و استنتاجات برای آینده، نیازمند روش‌هایی غیرمتداول هست.

    در سال ۱۹۶۴ نیاز به پیش‌بینی فنّاوری، منجر به انجام یکی از مشهورترین ارزیابی‌ها با استفاده از روش دلفی[8] گردید. در چارچوب حمایت‌های موسسه رند[9]، خبرگان فناوری‌های مختلف طی یک پروژه مشترک مأمور شدند که فناوری‌های نوظهور در یک‌صد سال آینده را پیش‌بینی نمایند. بررسی آنان شش مقوله «تحولات مهم علمی»، «کنترل جمعیت»، «خودکارسازی»، « پیشرفت درزمینهٔ علوم فضایی»، «جلوگیری از جنگ» و «سامانه‌های تسلیحاتی» را شامل می‌شد. این فن از افراد می‌خواست که ضمن ارائه ارزیابی خود، پراکندگی پاسخ‌های سایر خبرگان را نیز در نظر گرفته و پس از بحث در مورد تفاوت‌ها، نهایتاً ارزیابی‌های تجدیدنظر شده خود را ارائه کنند. نتایج این فن به طرز عجیبی در پیش‌بینی ظهور فناوری‌های دهه‌های بعدی، دقیق بود.

    آینده‌پژوهان مثبت اندیش نیز در دهه ۶۰ به‌سختی مشغول بودند. دانیل بل[10] جامعه‌شناس برای اولین بار اصطلاح «جامعه فرا صنعتی» را در کتابی به همین نام به کار برد. بل سرآغاز تعداد زیادی از آینده‌پژوهان نظیر مارشال مک لوهان[11]، آلوین تافلر[12] و جان نیسبیت[13] بود که آینده مورد پیش‌بینی آن‌ها گرچه کمی دیر محقق شد ولی دنیا شاهد تحولات اساسی درزمینهٔ ارتباطات و کسب‌وکار از طریق ظهور کامپیوترهای شخصی در دهه ۸۰ و ظهور اینترنت در دهه ۹۰ بود. آینده و آن‌هم از نوع دیجیتال وارد شده بود. (سایت آینده‌نگاری، به نقل از ویکی‌پدیا: ذیل مدخل آینده‌نگاری)

    2.1.1.  آینده‌نگاری

    ارائه‌ی تعریف مشخص و دقیق از آینده‌نگاری مشکل است؛ چراکه اولاً تفاوت دیدگاه‌های افراد مختلف که آینده‌نگاری را از حوزه‌ی موردعلاقه‌ی خود می‌نگرند، باعث می‌شود تا آنان تعریفی بر اساس دیدگاه موجود در آن حوزه ارائه دهند؛ ثانیاً عمر کوتاه این دانش و سیر تجربیات گوناگون از این دانش باعث گردیده است که مفهوم آینده‌نگاری مرتباً تغییر یابد.

    در سال‌های اخیر کشورهای متفاوتی فعالیت آینده‌نگاری را در برنامه‌های ملی خود قرارداده‌اند. هر یک از این فعالیت‌ها بر دانش آینده‌نگاری افزوده است و لذا روزبه‌روز توسعه این مفهوم ادامه دارد.

    بن مارتین به‌عنوان یکی از متقدمین و پیشروان بحث آینده‌نگاری مطرح است. اولین تعریفی که تقریباً موردپذیرش عمومی قرار گرفت، متعلق به وی است. وی در سال 1995 آینده‌نگاری تحقیقات را به‌صورت ذیل تعریف نمود: آینده‌نگاری تحقیقات، تلاش سامانمند برای نگاه به آینده‌ی بلندمدت علم، فنّاوری، اقتصاد و اجتماع است که باهدف شناسایی فنّاوری‌های عام نوظهور و تقویت حوزه‌های تحقیقات استراتژیکی است که احتمالاً بیشترین منافع اقتصادی و اجتماعی را به همراه دارند.

    مارتین این تعریف از آینده‌نگاری فنّاوری را دارای پنج جنبه‌ی مهم زیر می‌داند:

    تلاش برای نگاه به آینده، هنگامی فعالیت آینده‌نگاری نامیده می‌شود که تلاشی سامانمند باشد. این امر تفاوت میان آینده‌نگاری و ساخت سناریوهایی که روزانه برای برنامه‌ریزی‌ها استفاده می‌گردد را نشان می‌دهد.

    دومین وجه تمایز این فعالیت، نگاه بلندمدت آن است که بسیار فراتر از افق‌های برنامه‌ریزی معمول است. افق زمانی در فعالیت‌های آینده‌نگاری از 5 تا 30 است.

    سومین جنبه‌ی مورد لحاظ در تعریف آینده‌نگاری، توجه به تعادل میان است. بدین ترتیب، نوآوری تنها محدود به فشار فنّاوری نمی‌شود و به نقش نیازهای برآمده از عوامل اقتصادی –اجتماعی در فعالیت آینده‌نگاری نیز پرداخته می‌شود.

    تمرکز فعالیت آینده‌نگاری بر فنّاوری‌های نوظهور یعنی تمرکز بر فنّاوری‌هایی است که وارد مرحله‌ی رقابتی نشده‌اند و این امر باعث می‌شود تا دولت، مشروعیت سرمایه‌گذاری و ورود به این حوزه‌ها را به دست آورد.

    توجه به منافع اجتماعی و عدم تمرکز صرف بر ایجاد ثروت، پنجمین وجه از تعریف فوق است. (ناظمی، ص 27-28)

    آن‌گونه که ذکر شد، شدت افزایش دانش آینده‌نگاری باعث گردید تا مارتین در سال 2000 تغییرات بسیار اندکی را در تعریف خود اعمال نماید. به‌این‌ترتیب مارتین آینده‌نگاری را مجدداً به‌صورت ذیل تعریف نمود:

    «آینده‌نگاری، فرآیند تلاش سامانمند برای نگاه به آینده‌ی بلندمدت علم، فنّاوری، محیط‌زیست، اقتصاد و اجتماع است که با هدف شناسایی فنّاوری‌های عام نوظهور و تقویت حوزه‌های تحقیقات استراتژیکی است که احتمالاً بیشترین منافع اقتصادی و اجتماعی را به همراه دارند.» (همان، ص 28)

    به‌این‌ترتیب علاوه بر پنج جنبه‌ی مهم قبلی، وی جنبه‌ی ششمی را نیز بر تعریف قائل شد:

    فعالیت آینده‌نگاری یک فرآیند است. به‌این‌ترتیب که طراحی مناسب فعالیت، حضور بازیگران فعال و کلیدی از گروه‌های ذی‌نفع جامعه مانند جامعه‌ی متخصصین، دولت، صنعت، سازمان‌های غیردولتی و گروه‌های مصرف‌کننده می‌تواند در جهت ایجاد جامعه‌ی مطلوب آینده مؤثر باشد.

    آینده از آن‌کسی است که بتواند آینده را پیش‌بینی یا حداقل آن را تخیل یا ترسیم کند. آینده زمانی است که نیامده و به عبارتی زمانی است که مثل گذشته موجود نیست. چگونه می‌توان درباره چیزی که موجود نیست و نیامده سخن گفت. گذشته نیز موجود نیست ولی آثار آن باقی مانده است که در قالب نشانه‌های تصویری، نوشتاری و یا ذهنی خود را نمایش می‌دهند. در مورد آینده نه خاطره‌ای و نه نشانه‌ای وجود دارد مگر آنکه با توجه به گذشته و نشانه‌ای که از آن باقی مانده و نوع تکرار نشانه‌ها در زمان حال، تصور شود که آینده نیز این‌گونه خواهد بود. توضیح آنکه، این نوع استدلال بر این نکته و باور استوار است که زندگی نوعی تکرار است و آنچه در گذشته رخ‌داده احتمالاً بازهم تکرار خواهد شد. پس آنچه هم‌اکنون، در حال رخ دادن است و در معرض دید انسان واقع می‌شود می‌تواند در آینده نیز رخ دهد. گذشته می‌تواند آینه آینده باشد و فواید مطالعه تاریخ، تسلط بر آینده است. عبرت از تاریخ یعنی فهم آینده، یعنی هر ملتی که تاریخ خود را به‌خوبی دریابد، آینده را به دست خواهد آورد. فردی که به دنبال آینده است بایستی تاریخ را به‌خوبی مطالعه کند. (فیاض، 1388، ص14)

    بل نیز آشکارا معتقد است مطالعات آینده نوعی علم و به‌ویژه علمی عملی است؛ زیرا در آن اطلاعات علمی گردآوری‌شده، مبنای طرح و تحقق کنش آگاهانه است. (پورنگ و آقاپور، ص 60

     

    [1] H.G.Well

    [2] George Orwell

    [3] Aldous Huxley

    [4] Jules Verne

    [5] William F.Ogburn

    [6] Extrapolation

    [7] Bertrand de Jouvenel

    [8] Delphi

    [9] Rand

    [10] Daniel Bell

    [11] Marshall Mcluan

    [12] Alvin Toffler

    [13] John Naisbitt

     

  • فهرست:

    فهرست

     فصل اول: کلیات پژوهش---  3

    1.1.        بیان مسئله 3

    1.2.        اهداف تحقیق_ 5

    1.3.        پیشینه تحقیق_ 6

    1.4.        محدودیت‌ها و مشکلات_ 8

     فصل دوم: چهارچوب مفهومی -  10

    2.1.        آینده‌نگاری تحولات در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران_ 10

    2.1.1.              آینده‌نگاری_ 12

    2.1.2.              هدف آینده‌نگاری_ 16

    2.1.3.              افق 1404جمهوری اسلامی ایران_ 17

    2.2.       دین و رسانه  21

    2.2.1.              فراگرد ارتباطات   21

    2.2.2.              رویکردها به رابطه دین و رسانه 31

    2.2.3.              رسانه دینی و ارتباط مؤثر 39

    2.2.4.              انواع شبکه‌های ارتباط دینی_ 47

    2.2.5.              رسانه منبر 53

    2.2.6.              منبر و سایر رسانه‌ها 66

    2.3.        عناصر منبر 72

    2.3.1.              رویکردشناسی محتوای منبر 72

    2.3.2.              اسلوب‌های اقناع اندیشه 77

    2.3.3.              روش‌های تحریک احساس_ 80

    2.3.4.              مخاطب شناسی منبر 81

    2.3.5.              رفتار غیرکلامی_ 85

     فصل سوم: روش تحقیق---  90

    3.1.       روش آینده‌نگاری   90

    3.2.        سئوالات کلیدی تحقیق_ 96

    3.3.       روش مورداستفاده  96

    3.4.       ابزار گردآوری و تحلیل اطلاعات   97

    3.5.        جامعه آماری_ 97

    3.6.       نمونه تحقیق   97

    3.7.        تعریف عملیاتی متغیرها 98

     فصل چهارم: بررسی یافته‌های تحقیق---  101

    4.1.       حجت‌الاسلام شیخ محمدتقی فلسفی_ 101

    4.1.1.              رویکردشناسی منبر فلسفی_ 112

    4.1.2.              اسلوب‌های اقناع اندیشه 113

    4.1.3.              روش‌های تحریک احساس_ 114

    4.1.4.              مخاطب شناسی منبر 115

    4.1.5.              ارتباطات غیرکلامی_ 116

    4.2.       حجت‌الاسلام شیخ احمد کافی_ 118

    4.2.1.              رویکردشناسی منبر کافی_ 125

    4.2.2.              اسلوب‌های اقناع اندیشه 126

    4.2.3.              روش‌های تحریک احساس_ 126

    4.2.4.              مخاطب شناسی منبر 127

    4.2.5.              ارتباطات غیرکلامی_ 128

    4.3.       حجت‌الاسلام شیخ حسین انصاریان_ 130

    4.3.1.              رویکردشناسی منبر انصاریان  144

    4.3.2.              اسلوب‌های اقناع اندیشه 145

    4.3.3.              روش‌های تحریک احساس_ 145

    4.3.4.              مخاطب شناسی منبر 145

    4.3.5.              ارتباطات غیرکلامی_ 146

    4.4.       حجت‌الاسلام شیخ علیرضا پناهیان_ 148

    4.4.1.              رویکردشناسی منبر پناهیان_ 155

    4.4.2.              اسلوب‌های اقناع اندیشه 156

    4.4.3.              روش‌های تحریک احساس_ 156

    4.4.4.              مخاطب شناسی منبر 157

    4.4.5.              ارتباطات غیرکلامی_ 159

     فصل پنجم: جمع‌بندی و نتیجه‌گیری--  162

    5.1.                  تحلیل محیط خارجی_ 162

    5.2.                  تحلیل محیط داخلی_ 163

    منابع_ 169

    منابع مکتوب------ 169

    منابع غیرمکتوب---   172

     

     

     

     

     

    فهرست جداول

     

    جدول1- ویژگی‌های مورد انتظار جامعه ایرانی و مردمان آن در افق 1404 بر اساس سند چشم‌انداز کشور.... 19

    جدول 2 تعریف عملیاتی متغیرها........................................................................................................................................ 99

    جدول 3 جمع‌بندی مؤلفه های موردبررسی منبر حجت‌الاسلام فلسفی.................................................................. 117

    جدول 4 جمع‌بندی مؤلفه های موردبررسی منبرحجت‌الاسلام کافی...................................................................... 129

    جدول 5 جمع‌بندی مؤلفه های موردبررسی منبرحجت‌الاسلام انصاریان................................................................ 147

    جدول 6 جمع‌بندی مؤلفه های موردبررسی منبرحجت‌الاسلام پناهیان................................................................. 160

    جدول 7 جمع‌بندی مؤلفه های موردبررسی در چهار نمونه تحقیق......................................................................... 167

     

    منبع:

    منابع مکتوب

    قرآن کریم

    آرونسون، الیوت و پراتکانیس، آنتونى (1379)، عصر تبلیغات، ترجمه کاووس سید امامى و محمد صادق عباسى، تهران.

    آژینی، محسن (بی تا)، تبلیغ دینی (محورها و نکات اساسی رهنمودها و دیدگاه‌های رهبر معظم انقلاب اسلامی در موضوع تبلیغ دینی)، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.

    احمدی، سید جعفر و نوری، ابو القاسم (1387) روان‌شناسی تبلیغ، قم: ماهنامه مبلغان، شماره 111.

    ارکان، عاطفه (1386)، سیر تحول وسایل ارتباطی بشر از جامعه ابتدایی تا جامعه اطلاعاتی، قم: هفته نامه پگاه حوزه، شماره 213.

    استوت، دانیل (1388) برگزیده دانش نامه دین، ارتباطات و رسانه، به همت گروه مترجمان، قم: مرکز پژوهشهای اسلامی صداوسیما

    ایران نژاد پاریزی، مهدی (1386)، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: نشر مدیران.

    باهنر، ناصر (1385)، رسانه‌ها و دین: از رسانه‌های سنتی تا تلویزیون، تهران: مرکز تحقیقات صداوسیما.

    بولتون، رابرت (1386)، روان‌شناسی روابط انسانی (مهارت‌های مردمی)، ترجمه حمیدرضا سهرابی، تهران: رشد.

    بیرجندى، محمدباقر (1377 ق)، کبریت الاحمر فى شرائط المنبر، تهران.

    پاکزاد، عبدالعلی (1389)، مهارت های ارتباط کلامی میان فردی در قرآن، مجله معارف، شماره 80.

    پورحسن، قاسم (1390)، دین و رسانه، دوفصلنامه رسانه و فرهنگ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال اول، شماره اول، بهار و تابستان.

    پورنگ، حمید و آقاپور، علی (1391)، مقالاتی در باب آینده‌نگاری، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.

    پناهیان، علیرضا (1386)، گفتگو با ماهنامه خیمه.

    پناهیان، علیرضا (1391)، گفتگو با خبرگزاری فارس.

    تفرّجی، محمدتقی (1388)، رسانه‌هایی با گنبد و مناره، ماهنامه دیدار آشنا، شماره 103، ص 28-29

    تمری، محمدرضا (1390)، زندگی و مبارزات حجت‌الاسلام محمدتقی فلسفی به روایت اسناد، سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

    تهرانی، مجتبی (1391)، اخلاق الهی (جلد اول): در آمدی بر اخلاق و مباحث خرد، تدوین: محمدرضا جباران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

    حسین زاده، احمد (1382)، نقش ارتباطات و عوامل اجتماعی مؤثر بر تبلیغ چهره به چهره، ماهنامه معرفت، شماره 72، ص70-77.

    حسینیان، روح الله (1384)، بیست سال تکاپوی اسلام شیعی در ایران (1320-1340)، تهران: مرکزاسناد انقلاب اسلامی.

    خسروپناه، عبدالحسین (1386)، انتظارات بشر از دین، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ دوم.

    خندان، محسن (1374)، تبلیغ اسلامى و دانش ارتباطات اجتماعى، تهران.

    دوانی، علی (1376)، خاطرات ومبارزات حجه الاسلام فلسفی، تهران: مرکزاسناد انقلاب اسلامی.

    ربیعی، فرهاد و دیگران (بی تا)، روحانیت از دیدگاه علامه شهید مرتضی مطهری، جهاد دانشگاهی دانشگاه اصفهان.

    رشیدپور، ابراهیم (1349) وسایل ارتباط جمعی و رشد ملی، بی جا.

    رفیعی، محمد ناصر (1382)، تاریخچه ی تبلیغ و منبر، ماهنامه خیمه، شماره 5.

    روحانی، حمید (1376)، خاطرات و مبارزات حجت‌الاسلام فلسفی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

    روحبخش، رحیم (1387) شبکه پیام‌رسانی در نهضت امام خمینی (ره)، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

    روحبخش، رحیم (1388) نگاهی بر نقش سخنرانی‌های فلسفی در سال‌های نخست نهضت روحانی، سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

    ریچموند، ویرجینیا پی (1387)، رفتار غیرکلامی در روابط میان فردی، ترجمه فاطمه سادات موسوی و ژیلا عبدالله پور، تهران: دانژه.

    زارعی، عیسی (1390)، کتابشناسی توصیفی دین و رسانه، قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما.

    ساجدی، ابوالفضل (1387) دین و دنیای مدرن، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).

    زورق، محمد حسین (1371) مبانی تبلیغ، تهران: سروش، چاپ دوم.

    سبحانی نیا، محمد (1388)، مجموعه مقالات علمی همایش ملی مناسبات روحانیت و نسل جوان، جلد اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

    ستایش، حسن (1386)، «بررسی مفهوم خطابه و منبر و سیر تاریخی پیدایش آن» درمجموعه مقالات همایش بزرگداشت استاد فلسفی، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

    سوسمان، لایل و دیپ، سان (1376) تجربه ارتباطات در روابط انسانی، ترجمه حبیب الله دعائی، مشهد: دانشگاه فردوسی.

    سولیوان، تیم او و دیگران (1385)، مفاهیم کلیدی ارتباطات، ترجمه میر حسن رئیس زاده، تهران: فصل نو.

    شرف‌الدین، سید حسین (1388)، مجموعه مقالات علمی همایش ملی مناسبات روحانیت و نسل جوان، جلد اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

    شریعتى سبزوارى، محمدباقر (1376)، اصول و مبادى سخنورى، قم: دفتر تبلیغات اسلامى، چاپ دوم.

    شوارتز، پیتر (1388) هنر دورنگری، برنامه ریزی برای آینده در دنیای با عدم قطعیت، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی

    صادقی اردستانی، احمد (1374) روشهای تبلیغ و سخنرانی. قم: دفتر تبلیغ اسلامی حوزه علمیه.

    ضیایى، على اکبر (1373)، آیین سخنورى و نگرشى بر تاریخ آن،، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.

    فراتی، عبدالوهاب (1390)، روحانیت و سیاست: مسائل و پیامدها، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

    فتحی، اصغر (1358) منبر یک رسانه عمومی در اسلام. تهران: پژوهشکده علوم ارتباطی و توسعه.

    فرقانی، محمدمهدی (1382) درآمدی بر ارتباطات سنتی در ایران. تهران: مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه‌ها.

    فروغی، محمد علی (1344)، آئین سخنوری، تهران: انتشارات کتابفروشی زوار.

    فرهنگی، علی اکبر (1389)، ارتباطات انسانی، جلد اول: مبانی، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، چاپ شانزدهم.

    فضل الله، محمدحسین (1367)، گامهایی درراه تبلیغ، ترجمه احمد بهشتی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.

    ، فلسفی، محمّدتقی (1378)، سخن و سخنوری، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

    فیاض، ابراهیم (1388)، ایران آینده به‌سوی الگویی مردم شناختی برای ابرقدرتی ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات، چاپ دوم.

    فیاض، ابراهیم (1389)، مردم‌شناسی دینی توسعه در ایران (دین، فرهنگ و توسعه در ایران)، تهران: نشر بین الملل.

    کاوه، شاهین (1386)، کل‌گرایی در آینده‌پژوهی، فصلنامه حوزه و دانشگاه، علمی- تخصصی (علوم انسانی-اجتماعی) سال سیزدهم، شماره 52.

    کافی، مهدی (1388)، کافی واعظ شهیر، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ دوم.

    کاویانی، محمد (1390)، روان‌شناسی و تبلیغات با تأکید بر تبلیغ دینی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ چهارم.

    کرمی پور، حمید و دیگران (1382)، خاطرات حجت‌الاسلام حاج شیخ حسین انصاریان، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

    کرنیش، ادوارد (1388) آینده‌پژوهی پیشرفته، ترجمه سیاوش ملکی فر، تهران: اندیشگاه آصف.

    کرمی، رضا علی (1377)، روشهاى تبلیغ، قم: دارالثقلین.

    کوبلی، پل (1387)، نظریه های ارتباطات (جلد سوم)، سرویراستار فارسی: سعیدرضا عاملی، ترجمه احساس شاقاسمی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

    کوئن، بروس (1370)، درآمدى بر جامعه‌شناسى، ترجمه محسن ثلاثى، تهران.

    گیویان، عبدالله (1386) دین، فرهنگ و رسانه، تهران: فصلنامه رسانه، شماره 69.

    لوکاس، استفن. ای (1384)، هنر سخنرانی: مهارت های عملی فن بیان، ترجمه ساده حمزه و باباطاهر علیزاده، تهران: رشد، چاپ دوم.

    لیتل جان، استیفن (1384)، نظریه های ارتباطات، ترجمه دکتر سید مرتضی نوربخش و دکتر سید اکبر میرحسنی، تهران: نشر جنگل.

    مایرز، گیل. ای، مایرز، میشله. تی (1383)، پویایی ارتباطات انسانی، ترجمه حوا صابر آملی، تهران: انتشارات دانشکده صداوسیما.

    محسنیان راد، مهدی (1368)، ارتباط شناسی، تهران: سروش.

    محسنیان راد، مهدی (1384)، ایران در چهار کهکشان ارتباطی (جلد اول)، تهران: سروش.

    محسنیان راد، مهدی (1391)، «خطابه» و «منبر» درعصرارتباطات، فایل الکترونیکی: کتابخانه سایت تبیان.

    مرکز بررسی اسناد تاریخی (1386)، اتفاقات تاریخ به روایت اسناد ساواک، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی.

    مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات (1378)، زبان گویای اسلام، حجت‌الاسلام و المسلمین محمدتقی فلسفی : از مجموعه یاران امام به روایت اسناد ساواک (کتاب نهم)، تهران : مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.

    مشکینی، علی (1378)، راه و رسم تبلیغ، قم: دفتر نشر برگزیده.

    معاونت پژوهشی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س) (1374)، روحانیت و حوزه‌های علمیه از دیدگاه امام خمینی (س)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).

    معتمد نژاد، کاظم (1390) وسایل ارتباط جمعی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، چاپ هشتم.

    مقدسی، محمدباقر (1390)، روشنگری در مجالس حسینی، ترجمه محسن دریابیگی، تهران: سوره مهر، چاپ دوم.

    مک کوایل، دنیس (1385) درآمدی بر نظریه ارتباطات جمعی، ترجمه پرویز اجلالی، چاپ دوم، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه

    ملا نوری، حسین (1389) روش سخنرانی دینی، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.

    میرحسینی، سید علی نقی (1387) رسانه‌ها در عصر اهل‌بیت علیهم السلام، مجله فرهنگ کوثر، شماره 76.

    میلر، جرالد ر (1385)، ارتباط کلامی، ترجمه علی ذکاوتی قراگوزلو، تهران: سروش، چاپ سوم.

    ناظمی، امیر، آینده‌نگاری از مفهوم تا اجرا؛ بی جا، بی تا.

    نجفی، موسی (1390)، بصیرت تاریخی، اصول شناخت تاریخ تحولات معاصر ایران، نشر آرما.

    نگارش، حمید (1383) تبلیغ دین از منظر دین. قم: پژوهشکده تحقیقات اسلامی.

    نیکو، مینو و دیگران (1381)، شناخت مخاطب تلویزیون با رویکرد استفاده و رضا مندی، تهران: سروش.

    هارجى، اون و دیگران (1377)، مهارت هاى اجتماعى در ارتباطات میان فردى، ترجمه خشایار بیگى و مهرداد فیروز بخت، تهران.

    . هومن، حیدر علی (1385)، راهنمای عملی پژوهش کیفی، تهران: سمت.

    هوور، استورات (1390)، دین در عصر رسانه، ترجمه‌ علی عامری مهابادی، فتاح محمدی، اسماعیل اسفندیاری، قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما.

    یحیایی ایله ای، احمد (1385) اصول مشتری مداری، تهران: نشر معتمد.

    منابع غیرمکتوب

    سایت رسمی مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) www.khamenei.ir

    سایت رسمی استاد حسین انصاریان www.erfan.ir

    سایت رسمی استاد علیرضا پناهیان www.bayanemanavi.ir

    سایت رسمی مرکز اسناد انقلاب اسلامی www.irdc.ir

    سایت فرهنگی شهید آوینی www.aviny.ir

    سایت فرهنگی تبیان www.tebyan.ir

    سایت رسمی حوزه علمیه قم www.hawzah.net

    نرم افزار مجموعه آثار حضرت امام خمینی (ره)، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.

    نرم افزار سخنرانی‌های مرحوم حجت‌الاسلام و المسلمین محمدتقی فلسفی، 120 ساعت صدا در 128 جلسه، گنجینه معرفت.

    نرم افزار سخنرانی‌های مرحوم شیخ احمد کافی، بیش از 180 ساعت صدا، گنجینه معرفت.

    نرم افزار حجت‌الاسلام المسلمین شیخ حسین انصاریان، 2100 ساعت صدا و 14 ساعت فیلم، گنجینه معرفت.

    نرم افزار حجت‌الاسلام المسلمین علیرضا پناهیان، 700 ساعت صدا و 50 ساعت فیلم، گنجینه معرفت.


موضوع پایان نامه آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی رسانه منبر, نمونه پایان نامه آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی رسانه منبر, جستجوی پایان نامه آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی رسانه منبر, فایل Word پایان نامه آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی رسانه منبر, دانلود پایان نامه آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی رسانه منبر, فایل PDF پایان نامه آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی رسانه منبر, تحقیق در مورد پایان نامه آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی رسانه منبر, مقاله در مورد پایان نامه آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی رسانه منبر, پروژه در مورد پایان نامه آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی رسانه منبر, پروپوزال در مورد پایان نامه آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی رسانه منبر, تز دکترا در مورد پایان نامه آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی رسانه منبر, تحقیقات دانشجویی درباره پایان نامه آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی رسانه منبر, مقالات دانشجویی درباره پایان نامه آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی رسانه منبر, پروژه درباره پایان نامه آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی رسانه منبر, گزارش سمینار در مورد پایان نامه آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی رسانه منبر, پروژه دانشجویی در مورد پایان نامه آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی رسانه منبر, تحقیق دانش آموزی در مورد پایان نامه آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی رسانه منبر, مقاله دانش آموزی در مورد پایان نامه آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی رسانه منبر, رساله دکترا در مورد پایان نامه آینده‌نگاری تحولات رسانه دینی در افق 1404 جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی رسانه منبر

پایان نامه، برای دریافت درجه کارشناسی ارشد"M.A"رشته تولید سیما چکیده تحقیق: نشر آموزه های دین اسلام، از ضروری ترین عوامل بقاء و تداوم این آیین توحیدی می باشد. تبلیغ و اطلاع رسانی این مفاهیم و مبانی دینی، مهمترین راهکار نشر و ایقاء آن می باشد. با شروع غیبت امام زمان(عج)، روحانیون به عنوان نائبان آن حضرت، به این رسالت مهم پرداختند و می پردازند؛ در عصر غیبت، روحانیون مسلمان، به ...

پایان نامه تحصیلی مقطع کارشناسی ارشد تبلیغ و ارتباطات فرهنگی چکیده: تعزیه نمونه بارز نبوع نمایشی ایرانیان است که ردپای آن هنوز هم در استان‌های مختلف از شمالی ترین شهرهای خراسان و آذربایجان تا جنوبی ترین شهرهای سیستان و اهواز از پهنه کویر تا حاشیه های زاگرس و البرز و از دریای خزر تا خلیج فارس، در ایام محرم دیده می‌شود.تعزیه هنری است که به نوعی درون خود از تمام هنرها وام گرفته ...

پایان نامه تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد ارتباطات،گرایش تبلیغ و ارتباط فرهنگی چکیده: این پژوهش با هدف بررسی نقش رسانه‌های‌جدید‌در ارتقاء‌فرهنگ‌دینی‌درمیان دانشجویان رشته ارتباطات دانشگاه تهران و سوره است. سوال اصلی این تحقیق این است که آیا رابطه‌ای بین رسانه های جدید و ارتقاء فرهنگ دینی وجود دارد؟ در این پژوهش با سود جستن ازآراء صاحب نظران،نتایج تحقیقات پیشین و مشاهدات شخصی ...

پایان نامه تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد رشته تبلیغ و ارتباطات فرهنگی چکیده پژوهش حاضر تلاشی است برای تبیین سیره تبلیغی امام صادق(ع) برای نشر و گسترش معارف اسلامی و مخاطب­شناسی آن حضرت. در این پژوهش پس از تشریح مکاتب مختلفی ارتباطاتی، در نهایت تلفیقی از مکتب انتقال و ارتباطات آیینی برای تشریح سیره تبلیغی آن حضرت ارائه شده است. در ادامه مبتنی بر منظومه معرفتی اندیشمندان شیعه، سعی ...

پایان نامه نظری دوره کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی گرایش فیلمنامه نویسی چکیده: مسئله تحقیق، بررسی پیش­فرض ها برای رسیدن به فیلمنامه دینی است. برای پاسخ به این مسئله از روش توصیفی-تحلیلی استفاده شده است. چارچوب نظری، تبدیل عالم معقول به جهان محسوس در نظریه آیت الله جوادی آملی، - ﺧﻠﻖ آثاری ﮐﻪ نقطه شروعش فهم ﻋﻘﻞ، میانه اش درک و پردازش معقول در دستگاه مخیله و در نهایت محسوس کردن آن ...

پایان نامه تحصیلی درمقطع کارشناسی ارشد چکیده موسیقی مردم پسند به عنوان هنری روزآمد و محل تلاقی ابزارهای نوین موسیقایی، رسانه های مختلف و بازارهای فرهنگی مدرن با مخاطبانی گسترده، محملی را برای مطالعات میان رشته ای فراهم آورده است، که از خلال آن می توان به شناختی درباره جامعه، به ویژه گروه های جوان آن نائل آمد. در این رساله، محقق سعی نمود با استفاده از روش نظریه داده بنیاد، ابعاد ...

پایان نامه تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد تبلیغ و ارتباطات فرهنگی چکیده تحقیق پیش رو به آن دلیل نگاشته شده است که خواننده بتواند پس از مطالعه کامل آن آگاهی نسبتاً جامع و کاملی از عوامل موثر بر مسئله پوشش زنان در جامعه امروز ایران بدست آورد. این تحقیق با این پیش فرض انجام شده است که پوشش زنان ایرانی تا حد زیادی از آیین‌های ارتباطی که زنان را احاطه کرده‌اند تأثیر می‌پذیرد. منظور از ...

پایان‌نامه تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد تبلیغ و ارتباطات فرهنگی چکیده پژوهش حاضر رابطه استفاده از شبکه‌های اجتماعی و هویت دینی کاربران را با هدف شناخت رابطه میان ویژگی‌های فردی کاربران و عوامل سیاسی و اجتماعی با هویت دینی آنها و در پی پاسخ به این پرسش اساسی که شبکه‌های اجتماعی مجازی چه آثار و پیامدهایی بر هویت کاربران دارند با استفاده از روش پیمایشی مورد مطالعه قرار داده است. ...

پایان نامه نظری دریافت درجه کارشناسی ارشد رشته ادبیات نمایشی چکیده در این تحقیق به تعریف و بررسی فرهنگ عامه پرداخته شده است با توجه به این که عصر حاضر عصر تغییر و تحولات گسترده است و فن آوری ارتباطی از ابزارهای مهم در انتقال و تبادل اطلاعات و فرهنگ است .نقش و اهمیت فرهنگ بیش از هر دوره ی دیگری حائز اهمیت است . یکی از مهم ترین مسائل فرهنگی که کمتر مورد توجه قرار گرفته بحث فرهنگ ...

پایان نامه تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد سینما مقدمه این پژوهش تلاشی برای مطالعه ی «دگردیسی زیبایی شناسی در سینما ی مستند نوین دهه ی 80 ایران» است. دلیل انتخاب این موضوع ناشی از پر رنگ شدن گرایش های سنت شکنانه ای است که در فیلم های این دوره دیده می شود و به تدریج بر رویکردهای کلاسیک پیشین سایه می اندازد. گرایش هایی که در مقایسه با رویکردهای کلاسیک مستند سازی کمتر مجالی برای تجزیه ...

ثبت سفارش