پایان نامه نقش مرزهای هوایی در مناسبات ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران

پایان­نامه تحصیلی جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد (M.A)   رشته: جغرافیا /  گرایش سیاسی

چکیده :

مرز به پدیده ای فضائی اطلاق می شود که منعکس کننده قلمرو حاکمیت سیاسی یک دولت بوده ومطابق قواعدی خاص درمقابل حرکت انسان، انتقال کالا، نشر افکار و ... مانع ایجاد می کند. یکی از مباحث مهم در مورد مرزهای بین المللی، نقش و کارکردهای مختلف مرز و از آن مهمتر شناخت عوامل مختلف موثر بر آنها است. صاحبنظران و کارشناسان نقش ها و کارکردهای متفاوتی را برای مرزها برشمرده اند که از جمله می توان به مواردی مانند جداکنندگی، یکپارچه سازی‌، کشمکش ‌و ارتباط، حدید حدود منطقه اعمال حاکمیت و قدرت حکومت، شکل دهی به مناسبات اقتصادی و سیاسی بین حکومتها، مانع دفاعی واقتصادی و ...اشاره کرد.

در قوانین بین المللی منظور از راه هوایی دالانهای تعریف شده توسط کشورها است که برای حرکت هواپیماها در مسیرهای مشخص بر فراز آسمان یک کشور تعیین می نمایند و می بایست هواپیماهای ترانزیت مطابق قوانین ایکائو در داخل این دالانهای هوایی که ارتفاع و عرض مشخصی دارند و در روی نقشه مشخص شده حرکت نمایند لیکن مرزهای هوایی شامل امتداد مرزهای جغرافیایی یک کشور در روی زمین تا امتداد جو می باشد و ورود به آنها توسط هواپیماهای تجاری و غیر تجاری منوط به هماهنگی و اخذ اجازه از دولت میزبان با رعایت امنیت کشور میزبان می باشد بنابراین مرز هوایی از اهمیت بیشتری در مطالعات ژئوپلیتیک برخوردار می باشد.

نتایج حاصل از این پایان نامه نشان می دهد که مرزهای هوایی چگونه می تواند مناسبات ژئوپولیتیک جمهوری اسلامی ایران را متحول نماید؟

واژه های کلیدی: مرزهای هوایی، نقش و کارکرد مرزهوایی، مناسبات ژئوپلیتیک، جمهوری اسلامی ایران.

1-1 مقدمه:

مرز  هوایی به پدیده ای فضایی اطلاق می شود که منعکس کننده قلمرو حاکمیت سیاسی یک دولت بوده و مطابق قواعدی خاص در مقابل حرکت هواپیماها برای انتقال انسان، کالا ، نشر افکار و ... مانع ایجاد می کند. یکی از مباحث مهم در مورد مرز هوایی، نقش و کارکردهای مختلف  این مرز و از آن مهمتر شناخت عوامل مختلف مؤثر بر آن است. صاحبنظران و کارشناسان نقشها و کارکردهای متفاوتی را برای مرز هوایی بر شمرده اند که از جمله می توان به مواردی مانند جداکنندگی، یکپارچه سازی، کشمکش و ارتباط، تحدید حدود منطقه اعمال حاکمیت و قدرت حکومت، شکل دهی به مناسبات اقتصادی و سیاسی بین حکومتها، مانع دفاعی و اقتصادی و ... در فضای هوایی هر کشور اشاره کرد. به نظر می رسد بر اساس یک رویکرد نوین و یک نگرش کلی می توان مهمترین کارکردهای مرز هوایی را به دو دسته کارکردهای دفاعی – امنیتی و کارکرد تشریفاتی – تجاری تقسیم کرد.

از سوی دیگر، عوامل ژئوپولیتیکی مختلفی برای نقش و کارکرد مرز هوایی مؤثر است که از جمله می توان به مواردی مانند نظامهای سیاسی کشورهای همسایه در دو سوی مرز هوایی، ویژگیهای اقتصادی و اجتماعی کشورهای هم مرز، موقعیت نسبی کشور و نوع فضای استراتژیک مسلط بر منطقه، نوع نگرش و رفتار نظام جمهوری اسلامی ایران نسبت به مرز هوایی، تاثیر اقتصادی استفاده بهینه از مرز هوایی ، پیمانهای سیاسی – نظامی و اقتصادی کشورهای هم مرز با قدرتهای فرا منطقه ای و ... اشاره کرد. در این پایان نامه تلاش شده است تا با مروری بر کارکرد و نقش مرزهوایی ، مهمترین عوامل ژئوپولیتیکی موثر بر کارکرد امنیتی و ارتباطی این مرز ، با تأکید بر مرزهای جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار گیرد.

1-2 بیان مسأله:

بی شک مناسبات ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران باعث شده است مرزهای هوایی ایران بر اساس آن تعریف شود و شاخص هایی با عناوین امنیت، ایمنی، فرهنگ، اقتصاد، سیاست خارجی، سیاست داخلی و... در اولویت های اول تصمیم سازان و تصمیم گیران در مورد مرزهای هوایی ایران خواهد بود.

موقعیت جغرافیایی ایران در آسیا، منطقه خاورمیانه، جهان و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بصورت متقابل باعث شده است مرزهای هوایی نقش اساسی و استراتژیک در ارتباط با کشورهای منطقه و دنیا ایفا کند. نگاه همه جانبه برای حضور ایران در مجامع بین المللی و اهدافی که نظام اسلامی تعریف کرده است می تواند علاوه بر حفظ هویت انقلابی جمهوری اسلامی ایران، تبادلات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را در بر داشته باشد.

به نظر می رسد براساس یک رویکرد نوین و یک نگرش کلی می توان مهمترین کارکرد های مرز را به دو دسته کارکرد های دفاعی- امنیتی و کارکرد ارتباطی – تجاری تقسیم کرد.

از سوی دیگر، عوامل ژئوپولیتیکی مختلفی بر نقش و کارکرد مرزها موثر است ، که از جمله می توان به مواردی چون  نظامهای سیاسی کشورهای همسایه در دو سوی مرز، ویژگیهای اقتصادی واجتماعی مرزنشینان، موقعیت نسبی کشور و نوع فضای استراتژیک مسلط بر منطقه، نوع نگرش و رفتار حکومتها نسبت به مرز، ذخایر و منابع طبیعی موجود در منطقه مرزی، پیمانهای سیاسی-نظامی کشورهای هم مرز با قدرتهای فرا منطقه ای و... اشاره کرد.

در بخش یافته های تحقیق متغیرهای عملیاتی پایان نامه شامل مولفه های   اقتصادی ( نقش فرودگاهها و کریدورهای هوایی در ایجاد ارزش افزوده اقتصادی ، ترانزیت هوایی و ایجاد تعلق ژئوپلیتیک در دیگر کشورها نسبت به ایران و...) ، سیاسی     (راهبندی های هوایی و تاثیر آن در رفتار ژئوپلیتیک کشورها و...) و نظامی ( نقش موقعیت جغرافیایی ایران در تهاجمات هوایی قدرتها بر علیه دیگر کشورها از جمله افغانستان و عراق و...) باشد.  در این راستا نقش مرزهای هوایی در هر کدام از این حوزه ها  قابل بررسی می باشد.

در این پایان نامه مرزهای هوایی متغیّر مستقل و مناسبات جمهوری اسلامی ایران متغیّر وابسته می باشد.

1-3 مساله تحقیق:

مرزهای هوایی چگونه می تواند مناسبات ژئوپولیتیک جمهوری اسلامی ایران را متحول کند؟

1-4 فرضیه ها:

فرضیه 1: مرزهای هوایی می تواند امنیت  منطقه ای جمهوری اسلامی ایران را تامین نماید.

فرضیه2: مرزهای هوایی می تواند بستر صدور فرهنگ انقلاب اسلامی نظام جمهوری اسلامی ایران را فراهم کند.

1-5 سوابق مربوط:

موضوع پایان نامه تحت عنوان نقش مرزهای هوایی در مناسبات ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران موضوع جدیدی می باشد و ادبیات چندانی در رابطه با  آن وجود ندارد. بنظر می رسد در مرحله اول بهتر است به مقالات و کتابهای مرتبط با این موضوع رجوع نمود در این زمینه چندین کتاب از جمله کتاب ژئواستراتژی قطبین و فضا بعد چهارم قدرت نوشته دکتر نامی انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح و در مبانی نظری به کتاب دکتر حافظ نیا با عنوان اصول و مبانی ژئوپلیتیک , کتاب دکتر عزتی و دکتر زین العابدین مراجعه و مفاهیم بنیادین مرتبط با موضوع تحقیق خود از جمله موقعیت ژئوپلیتیک ، تعلق ژئوپلیتیک ، رقابت و ... را تعریف نمایید. در این راستا در زمینه تعریف مرز هوایی کتابهای حقوق بین الملل و سایت سازمان ایکائو نیز کمک زیادی خواهد نمود.

1-6 اهداف تحقیق:

تحلیل نقش مرزهای هوایی درحوزه اقتصادی.

تبیین نقش مرزهای هوایی درحوزه سیاسی و روابط بین الملل.

شناسایی اهمیت مرزهای هوایی درحوزه نظامی و دفاعی.

1-7 ضرورت تحقیق:

کشور ایران با توجه به موقعیت بالقوه ژئوپولتیک خود در منطقه و قرارگرفتن در مسیر اصلی راههای هوایی جنوب شرق آسیا به سمت اروپا دارای اهمیت خاصی میباشد. در صورت برنامه ریزی دقیق و اصولی و تعیین چشم انداز روشن آینده صنعت در کشور و تعریف ماموریت آن، مسئولیت بخش های مختلف متولی حمل و نقل هوایی در ابعاد کلان معین خواهد گردید. شایان ذکر است که در شرایط کنونی، زمان عامل بسیار مهمی بوده و در صورت عدم توجه و برنامه ریزی بموقع عملا از گردونه رقابت منطقه عقب مانده و فرصت جبران را نیز نخواهیم داشت چرا که رقبای ما در منطقه برنامه-های مشخصی تعیین و با جدیت در حال تعقیب و اجرای برنامه های خود میباشند، از جمله میتوان به برنامه های انجام شده در قالب شبکه ارتباطی هوانوردی[1] در منطقه اشاره نمود که براساس برنامه ریزی صورت گرفته عملا کشور ایران در مسیر اصلی (Route) این شبکه قرار نگرفته است. بدیهی است که پس از ایجاد یک رویه امکان تغییر آن بسیار سخت و بعضاً غیرممکن خواهد بود. یا بعنوان مثال میتوان به برنامه هایی که در حال حاضر کشورهای همسایه ایران در راستای جذب ترافیک عبوری به سمت اروپا آغاز نموده اند اشاره کرد. شایان توجه است که در سالیان گذشته به کرات از سوی سازمان های بین المللی نظیر یاتا در خصوص رفع موانع پروازی و ایجاد مسیرهای هوایی موازی و منعطف تذکراتی داده شده بود ولی متاسفانه اقدام جدی در این خصوص صورت نگرفته که در نتیجه بعد از باز شدن منطقه اطلاعات پروازی عراق و نیز اقدامات انجام شده از سوی کشورهای شمالی ایران الگوی پروازی  شرکتهای هواپیمایی در منطقه دستخوش تغییراتی شده و این در حالی است که در صورت عدم برنامه ریزی در این خصوص، کشور در سال های آتی ضررهای جبران ناپذیری را متحمل خواهد گردید. موارد اشاره شده و مواردی از این دست هشدارهایی است که ما را ملزم می- سازد تا با انجام مطالعات راهبردی در صنعت حمل و نقل هوایی ضمن تعیین چشم انداز و ماموریت کلان صنعت، مسیر  دستیابی به اهداف را تعیین و با مشخص نمودن  مسئولیتها و وظایف عناصر درگیر در بخش های مختلف از فرصت های موجود حداکثر استفاده را ببریم. از این حیث این پایان نامه و مطالعاتی از این دست از زاویه نگاه استراتژیک به صنعت نگریسته و سعی دارد تا راهکارهای استراتژیک را پیش روی صنعت قرار دهد از اهمیت بالایی برخوردار میگردند. 

1-8 روش تحقیق:

روش های تحقیق را می توان به موارد زیر بخشبندی نمود:

1 تحقیق بنیادی پژوهشی است که به کشف ماهیت اشیا، پدیده‌ها و روابط بین متغیرها، اصول، قوانین و ساخت یا آزمایش تئوری‌ها و نظریه‌ها می‌پردازد و به توسعه مرزهای دانش رشته علمی کمک می‌نماید.

2 تحقیق نظری : نوعی پژوهش بنیادی است و از روش‌های استدلال و تحلیل عقلانی استفاده می‌کند و بر پایه مطالعات کتابخانه‌ای انجام می‌شود.

3 تحقیق کاربردی : پژوهشی است که با استفاده از نتایج تحقیقات بنیادی به منظور بهبود و به کمال رساندن رفتارها، روش‌ها، ابزار‌ها، وسایل، تولیدات، ساختارها و الگوهای مورد استفاده جوامع انسانی انجام می‌شود.

4 تحقیق‌عملی: پژوهشی است که با استفاده از نتایج تحقیقات بنیادی و با هدف رفع مسائل و مشکلات جوامع انسانی انجام می‌شود

این پایان نامه با روش میدانی به دنبال پاسخ به این سوال می باشد که مرزهای هوایی چگونه می تواند مناسبات ژئوپولیتیک جمهوری اسلامی ایران را متحول نماید؟

1-9 محدوده مورد مطالعه:

مرزهای هوایی ایران شامل امتداد مرزهای جغرافیایی این کشور در روی زمین تا امتداد جو می باشد و ورود به آنها توسط هواپیماهای تجاری و غیر تجاری منوط به هماهنگی و اخذ اجازه از دولت جمهوری اسلامی ایران با رعایت امنیت کشور ایران می باشد بنابراین مرز هوایی از اهمیت بیشتری در مطالعات ژئوپلیتیک برخوردار می باشد.

1-10 بهره وران تحقیق:

وزارت اطلاعات، وزارت دفاع، وزارت امور خارجه، وزارت کشور، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت اقتصاد و دارایی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی کشور، کمسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، سازمان هواپیمایی کشوری، شرکت مادر تخصصی فرودگاه های کشور، سازمان پدافند غیرعامل، سازمان کنفرانس اسلامی، دبیرخانه جنبش عدم تعهد، ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران واتاق بازرگانی ایران.

1-11 واژه ها و مفاهیم:

واژه های کلیدی: مرزهای هوایی،نقش و کارکرد مرزهوایی، مناسبات ژئوپلیتیک، جمهوری اسلامی ایران.

1-12 محدودیتهای تحقیق:

در این پایان نامه فقط به مطالعه مرزهای هوایی ایران اشاره شده است.

2-1 مقدمه:

مرز به خط فاصل میان دو کشور گفته می‌شود .بر اساس تعریف آخرین حد قلمرو زمینی، دریایی، هوایی و تحت الارضی (زیرزمینی) هر کشور را مرز آن کشور می‌گویندمرز مهمترین عامل تشخیص و جدایی یک کشور از کشور همسایه‌است.

خط مرزی، خطی اعتباری و قراردادی است که به منظور تحدید حدود یک کشور روی زمین و اسناد مرزی مشخص می‌شود.خطوط مرزی میان کشورها گاهی به وسیله عوارض طبیعی مانند خط القعرها و خط الراس‌ها و گاهی با استفاده از خطوط فرضی و قراردادی (مانند بخش عمده‌ای از مرز میان کانادا و آمریکا که منطبق بر مدار ۴۹ درجه می‌باشد) تعیین و توافق شده‌است.

2-2 مبانی نظری:

در سالیان گذشته به کرات از سوی سازمان های بین المللی نظیر یاتا در خصوص رفع موانع پروازی و ایجاد مسیرهای هوایی موازی و منعطف تذکراتی داده شده بود ولی متاسفانه اقدام جدی در این خصوص صورت نگرفته که در نتیجه بعد از باز شدن منطقه اطلاعات پروازی عراق و نیز اقدامات انجام شده از سوی کشورهای شمالی ایران الگوی پروازی  شرکتهای هواپیمایی در منطقه دستخوش تغییراتی شده و این در حالی است که در صورت عدم برنامه ریزی در این خصوص، کشور در سال های آتی ضررهای جبران ناپذیری را متحمل خواهد گردید. موارد اشاره شده و مواردی از این دست هشدارهایی است که ما را ملزم می سازد تا با انجام مطالعات راهبردی در صنعت حمل و نقل هوایی ضمن تعیین چشم انداز و ماموریت کلان صنعت، مسیر دستیابی به اهداف را تعیین و با مشخص نمودن  مسئولیتها و وظایف عناصر درگیر در بخش های مختلف از فرصت های موجود حداکثر استفاده را ببریم. از این حیث این پایان نامه و مطالعاتی از این دست از زاویه نگاه استراتژیک به صنعت نگریسته و سعی دارد تا راهکارهای استراتژیک را پیش روی صنعت قرار دهد از اهمیت بالایی برخوردار میگردند. 

2-3 انواع خطوط مرزی زمینی

مرزهای قبل از سکونت: بعضی از مرزها در نواحی خالی از سکنه و قبل از استقرار اجتماعات انسانی ترسیم شده‌اند و مردمی به تدریج در کنار این‌گونه مرزها سکونت یافته‌اند، توانسته‌اند زندگی خود را با مرز تطبیق دهند و امروزه با مشکل مواجه نیستند. به این گونه مرزها، مرز پیشتازگفته می‌شود. این مرزها از آنجا که قبل از اسکان جمعیت کشیده می‌شوند باعث تطبیق انسان‌ها با مرز می‌شوند و از این نظر جزء مرزهای خوب می‌باشند.

مرزهای تطبیقی: مرزهای هستند که بصورت دقیق دو گروه انسانی دارای فرهنگ، زبان و.. متفاوت را از یکدیگر جدا می‌کنند مانند مرز هندوستان و پاکستان.

مرز تحمیلی: به مرزهای سیاسی که با حدود نواحی قومیت، زبان، مذهب و فرهنگ کشورها هماهنگ نیست؛ مرز تحمیلی گفته می‌شود. این مرزها افراد یک ملت یا گروه نژادی را از هم جدا می‌سازد و باعث می‌شود که بخشی از یک قوم در یک کشور و بخش دیگر آن در کشورهای همسایه قرار گیرد. در شکل‌گیری این مرزهای سیاست‌های بین‌المللی تأثیرگذار هستند؛ این مرزها معمولاً زمینه تنش و ناآرامی را فراهم می‌کنند.

مرزهای متروکه: مرزهایی هستند که در گذشته به عنوان مرز از آنها استفاده می‌شده‌است ولی در حال حاضر این اعتبار خود را از دست داده‌اند مثل مرز بین آلمان غربی و شرقی.

مرز طبیعی:رود، کوه، بیابان، باتلاق و کویرمی‌توانند مرز بین کشورها باشند. رشته‌کوه‌هایی مانند آلپ، هیمالیا، آند، پیرنه و آراراتار مهم‌ترین کوه‌های مرزی هستند. این کوه‌ها عموماً مرتفع هستند، غیرقابل عبورند و از نظر نظامی اهمیت دارند. دریاها، دریاچه ها، رودخانه‌ها و آبراه‌ هایی که میان دو یا چند کشور قرار دارند؛ نیز می‌توانند مرز به شمار آیند.

مرز غیرطبیعی: برای تعیین مرزهای بین‌المللی در جاهایی که پدیده‌های طبیعی مشخص وجود ندارد، از خطوط نصف‌النهار، مداریا خطوط مستقیم استفاده می‌شود که دارای شکل تقریباً منطقی هستند و به همین دلیل مرزهای هندسی نامیده می‌شوند.

2-4 خطوط مرزی دریایی

هر کشوری که به آبهای آزاد دسترسی دارد، لاجرم دارای مرز دریایی است. مجمع الجزایر ها مانند [[فیلیپین]] و برخی از کشورهای جزیره ای مانند ]ایسلند[ ، صرفا دارای مرز دریایی می‌باشند.

از نظر حقوقی، قوانین حاکم بر آبهای ساحلی با قوانین حاکم بر خاک یک کشور متفاوت است. در بخشی از آبهای ساحلی که به آبهای سرزمینی معروفند و در داخل مرز دریایی هرکشور جای می‌گیرند، کلیه حقوق آبها و عمق دریاها متعلق به کشور مربوطه بوده ولی حق عبور بی ضرر کشتی‌های سایر کشورها به رسمیت شناخته می‌شود. همچنین در بعضی مناطق دریایی مثل منطقه انحصاری-اقتصادی یا فلات قاره، کشور ساحلی تنها از بخشی از حقوق برخوردار است مانند استفاده از منابع زیر بستر دریا یا اکتشاف و استخراج نفت یا ماهیگیری در این مناطق کشتیرانی سایر کشورها آزاد است.

بر اساس مقررات حقوق بین الملل از جمله کنوانسیون سازمان ملل متحد درباره حقوق دریا و کنوانسیون ژنو راجع به دریای سرزمینی و منطقه نظارت، مرز دریای سرزمینی، معمولاً به خط فرضی ای گفته می‌شود که فاصله‌ای برابر با حداکثر دوازده مایل دریایی (هر مایل دریایی امروزه معادل دقیقا ۱۸۵۲ متر تعریف می‌شود) از خط مبداء ساحل هر کشور دارد. این مرز برای منطقه نظارات ۲۴ مایل و برای مناطق فلات قاره و انحصاری اقتصادی ۲۰۰ مایل است.  خط مبداء معمولا خط [[ساحل]] در پایین‌ترین حالت جزر در فصل بهار است که به خط مبدا عادی نیز شهرت دارد.

اما در بسیاری از موارد تعیین حد جزر  به دلیل دندانه دار و مضرس بودن ساحل امکان پذیر نیست. به همین دلیل بسیاری از کشور ها (مانند ایران، نروژ، چین و...) اقدام به ترسیم خطوط مبدا مستقیم می کنند. در این روش پیشرفته ترین برآمدگی های ساحلی توسط خطوط مستقیم به هم متصل می شوند، به این ترتیب آب های پشت خط مبدا تحت نظام آب های داخلی کشور ساحلی قرار می گیرند.

در بخشهایی از دریا که عرض دریا کمتر از حد لازم است، برای تعیین مرز دریای سرزمینی خط منصف، ملاک عمل خواهد بود.  اما بر اساس بند ۱ مواد ۸۳ و ۷۴ کنوانسیون حقوق دریاها (مونته گو بی ۱۹۸۴) تحدید مرزها در مناطق انحصاری-اقتصادی و فلات قاره  «اصل انصاف» است. همچنین در نزدیکی مرز خشکی دو کشور، خط عمود بر ساحل (خط میانه)، مرز دریایی دو کشور را تشکیل می‌دهد.

قانون هواپیمایی کشوری:

ماده 1- منظور از هواپیما که در این قانون ذکر می‌شود وسیله نقلیه‌ای است که بتواند در نتیجه عکس‌العمل هوا خود را در فضا نگاهدارد.

ماده 2- این قانون مربوط به هواپیماهای کشوری است و شامل هواپیماهای نظامی نمی‌باشد.

ماده 3- دولت حق حاکمیت مطلق و انحصاری در فضای بالای آب‌های ساحلی آن را دارا می‌باشد.

ماده 4- برای ایجاد و توسعه هواپیمایی کشوری دولت مکلف است:

الف- مؤسسات هواپیمایی کشوری را به منظور تأمین نیازمندی‌های حمل‌ونقل داخلی و خارجی مسافر و بار و محمولات پستی تشویق نموده، توسعه دهد.

ب- خطوط هوایی داخلی را به نحوی که نقاط مختلفه کشور بتواند از فواید آن بهره‌مند گردد تنظیم و فرودگاه‌های لازم را تأسیس و وسایل مربوط به تأمین بی‌خطری پرواز هواپیماها را فراهم سازد.

ج- به مؤسسات هواپیمایی ایرانی مساعدت نماید تا سرویس‌های هوایی مورد نیاز کشور را به طریق غیرانحصاری تأسیس و دایر کند.

د- به منظور بسط و تقویت روابط اجتماعی و اقتصادی ایران با سایر کشورهای جهان ارتباط هوایی را بر اساس معامله متقابله برقرار نموده و توسعه دهد.

ماده 5 (اصلاحی 25/1/1367)- برای اجرای این قانون سازمان مستقلی به نام سازمان هواپیمایی کشوری وابسته به وزارت راه و شهرسازی تأسیس می‌شود. سازمان دارای رییسی است که در عین حال معاون وزیر راه و شهرسازی نیز می‌باشد و به پیشنهاد وزیر راه و شهرسازی و تصویب هیأت دولت برای مدت حداکثر 3 سال به این سمت منصوب می‌شود، انتصاب مجدد وی به این سمت به روال فوق بلامانع می‌باشد. سازمان مزبور در انجام وظایف خود از نظر مالی و استخدامی و اداری، طبق مقررات مربوطه تحت نظر وزیر راه مستقلاً اقدام می‌نماید و سازمان آن به موجب تصویب‌نامه هیأت‌وزیران تعیین می‌شود.

سازمان می‌تواند از محل درآمدهای قانونی خود در قالب بودجه‌های مصوب و در صورت وجود کسری از محل درآمدهای عمومی کشور طبق مقررات استفاده نماید. وظایف عمده سازمان مزبور به قرار زیر می‌باشد:

الف– ایجاد، توسعه، بهره‌برداری و نگهداری فرودگاه‌ها و دستگاه‌های ناوبری و مخابراتی، رادیویی و تلگرافی و تلفنی که مخصوص تنظیم رفت‌وآمد هواپیماها و تأمین بی‌خطری پرواز آنها می‌باشد و به طور کلی هر نوع نظارت و مساعدتی که به منظور پیشرفت هواپیمایی کشوری و تأمین بی‌خطری پرواز لازم باشد.

ب– نظارت در فعالیت هواپیمایی کشوری طبق مقررات مربوط به منظور جلوگیری از وقوع مخاطرات و رقابت‌های مضره بین متصدیان حمل‌ونقل هوایی و حفظ مصالح عمومی.

ج– تربیت متخصصین فنی هواپیمایی کشوری با هماهنگی دستگاه‌های ذی‌ربط.

د– اهتمام در پیشرفت و توسعه هواپیمایی کشوری و تشویق صنایع مربوط.

ه – مطالعات و تحقیقات علمی و فنی در مسائل مربوط به هواپیمایی کشوری و ایجاد تسهیلات و تشویق افراد و مؤسسات صلاحیت‌دار به انجام این امور و تهیه موجبات آن.

و– تهیه طرح موافقتنامه و قراردادهای هواپیمایی با دول خارجی که طبق مقررات به وسیله دولت تقدیم مجلس شورای اسلامی می‌شود.

تبصره 1 - سازمان هواپیمایی کشوری مجاز است در زمینه‌های ایجاد و نگهداری و اداره فرودگاه‌ها رأساً و یا با مشارکت بخش‌های دولتی، تعاونی و خصوصی با رعایت اصل 44 قانون اساسی مبادرت به تأسیس شرکت بنماید.

تبصره 2- اساسنامه‌ها و آیین‌نامه‌های اجرایی این ماده حداکثر ظرف مدت شش ماه توسط سازمان هواپیمایی کشوری تهیه و از طریق وزارت راه و شهرسازی جهت تصویب به هیأت‌وزیران تسلیم خواهد شد.

2-5 حمل ونقل: مسافرت هوائی، زمینی، دریایی، راه آهن

تلا‌ش در جهت رسیدن به توسعه و استفاده بهینه از منابع طبیعی از اهداف برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورهاست و این امر مستلزم گسترش سایر فعالیت‌های ارز آور مانند توریسم است. دیری است که توریسم بین المللی بعنوان ابزاری ساده که از نظر اقتصادی به پیشرفت کشورهای در حال توسعه کمک می کند مورد توجه قرار گرفته است، چرا که علا‌وه بر اشتغال و درآمد زائی و ارتقای سطح فرهنگی به مثابه پلی قلمداد می شود که انسانها و ملیت‌های گوناگون را به یکدیگر ارتباط می دهد و موجب استحکام پیوندهای اجتماعی ملل می شود و در بسط و گسترش روابط بین الملل و برقراری صلح جهانی نیز سهم بسزائی دارد.

در این بین حمل و نقل و خطوط مواصلا‌تی در ارتباط ملت‌ها با هم و توسعه توریسم نقش بسزائی را ایفا می نمایند چرا که رابطه بین جهانگردی و حمل ونقل جنبه بسیار حیاتی از مطالعات جهانگردی به شمارمی آید و ساختار مناسب حمل و نقل و دسترسی به بازارهای تولید کننده جهانگردی یکی از مهمترین لا‌زمه‌های ایجاد هر منطقه جهانگردی است.‌

[1] ATN 

Abstract:

Border is applied to a space phenomenon that reflects political governance territory of a government and according to particular rules blocks human movements, good transfer and thoughts publication,... . One of the important topics about international borders is the role and different functions of them and more important than that is recognition of different effective factors on borders. Experts and professionals have enumerated roles and various functions for borders for example: separator, integration, conflict, periphery reservation, sovereignty apply, government authority, shaping economical and political relations and defensive barrier. In the international rules the purpose of airline is identified passage-ways by countries. These passage-ways identify in which paths airlines can fly. So transit airplanes must fly on these passage ways. According to Eiakou rules these passage-ways have identified length and width. In this cause they must fly on this identified map. So the airline borders include the length of the country geographical borders on the land until atmosphere and entering to these areas depends on the agreement and the permission of the host government with regarding the security of the host country. So airline border is very important in geopolitical studying. The conclusions of this essay show that how airline borders can progress the geopolitical terms of Islamic Republic of Iran.

Keywords: airline borders, the role and the function of the airline border, Geopolitical terms, Islamic Republic of Iran.