پایان نامه مقایسه تطبیقی نقوش مسجد کبود تبریز و مسجد شیخ لطف الله اصفهان (گردونه نقش)

فهرست:

چکیده

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات و پیشینه تحقیق

1-1 تعریف مساله.......... ...................................................................................................................................................................2

1-2ضرورت و اهمیت تحقیق......... ................................................................................................................................................2

1-3سوالات تحقیق............................................................................................................................................................................2

1-4 فرضیات تحقیق.........................................................................................................................................................................3

1-5 اهداف تحقیق.............................................................................................................................................................................3

1-6 روش انجام تحقیق و روش گردآوری اطلاعات و ابزار آن.................................................................................................3

1-7 پیشینه تحقیق............ ..............................................................................................................................................................4

1-8 چگونگی انجام پروژه عملی......................................................................................................................................................4

فصل دوم: معماری و تزیینات

2-1 معماری ایران در دوره اسلامی...............................................................................................................................................6

2-2 تزیینات معماری ایران در دوره اسلامی...............................................................................................................................8

2-3 نقش مایه های تزیینات معماری..........................................................................................................................................12

2-3-1 نقش مایه انسانی........................................................................................................................................................ 12

2-3-2 نقش مایه حیوانی.........................................................................................................................................................13

2-3-3 نقش مایه های گیاهی.................................................................................................................................................13

2-3-4 نقش مایه های هندسی............................................................................................................................................ 14

ک

2-3-5  نقش مایه  خطی (خط نگاره)............................................ ....................................................................................15

2-4 تکنیک های تزیینات معماری..............................................................................................................................................19

2-4-1 آجر و سنگ.................................................................................................................................................................20

2-4-2 گچ.................................................................................................................................................................................21

2-4-3 کاشی و سرامیک....................................................................................................................................................... 24

2-4-4 نقاشی دیواری..............................................................................................................................................................24

فصل سوم: معرفی بنای مسجد کبود و مسجد شیخ لطف الله

3-1 تاریخچه تبریز.........................................................................................................................................................................26

3-2 شیوه معماری آذری...............................................................................................................................................................27

3-2-1 بناهای سبک آذری...................................................................................................................................................28

3-3 مختصری از دولت قره قویونلو.............................................................................................................................................29

3-4 نقش دولت قره قویونلو در تاریخ هنر ایران.......................................................................................................................31

3-5 معماری در دوره قره قویونلو.................................................................................................................................................32

3-6 مسجد کبود.............................................................................................................................................................................33

3-7 بررسی نقوش مسجد کبود تبریز........................................................................................................................................36

3-8 تاریخچه اصفهان....................................................................................................................................................................68 

3-9 شیوه معماری اصفهانی.........................................................................................................................................................68 

3-9-1 بناهای سبک اصفهانی.............................................................................................................................................68

3- 10 مختصری از دولت صفوی..............................................................................................................................................70

3-11 نقش دولت صفوی در تاریخ هنر....................................................................................................................................72

3-12معماری در دوره صفوی....................................................................................................................................................73

3-13 مسجد شیخ لطف الله.........................................................................................................................................................74

ط

3-14 بررسی نقوش مسجد شیخ لطف الله اصفهان................................... ............................................................................77

  فصل چهارم: مقایسه تطبیقی مسجد کبود و مسجد شیخ لطف الله

4-1 مقایسه تطبیقی نقوش مسجد کبود تبریز و شیخ لطف الله اصفهان.......................................................................106

4-2 مقایسه تطبیقی طراحی و مصالح...................................................................................................................................108

4-2-1 کاشی کاری..............................................................................................................................................................108

4-2-2 خط و خوشنویسی.................................................................................................................................................109

4-2-3 آجر............................................................................................................................................................................110

4-2-4 سنگ.........................................................................................................................................................................111

4-2-5 معماری و پلان.......................................................................................................................................................112

4-3 شباهت ها و تقاوت های نقوش.......................................................................................................................................113

4-3-1 اسلیمی دهن اژدری...............................................................................................................................................113

4-3-2 اسلیمی ماری...........................................................................................................................................................113

4-3-3 اسلیمی برگی...........................................................................................................................................................113

4-3-4 اسلیمی خرطومی....................................................................................................................................................114

4-3-5 چنگ یا پیچک.......................................................................................................................................................115

4-3-6 یایه اسلیمی و سراسلیمی.....................................................................................................................................116

4-3-7 برگ...........................................................................................................................................................................116

4-3-8  برگ مو....................................................................................................................................................................121

4-3-9 غنچه.........................................................................................................................................................................121

4-3-10 گل های گرد.........................................................................................................................................................126

4-3-11 گلبرگ.....................................................................................................................................................................126

4-3-12 گل های شاه عباسی.............................................................................................................................................130

4-3-13 گل های خاص مسجد کبود................................

ش

.............................................................................................134

4-3-14 ترنج...........................................................................................................................................................................134

4-3-15 قاب............................................................................................................................................................................135

4-3-16 حاشیه......................................................................................................................................................................135

4-3-17 گره چینی............................................................................................................................................................. 136

نتیجه گیری و پیشنهادات........................................................................................................................................................166

فصل پنجم: نشانه چیست؟

5-1 نشانه..................................................................................................................................................................................... 162

5-2 نماد و نشانه در طول تاریخ...............................................................................................................................................169

5-3 نشانه (لوگو) .........................................................................................................................................................................170

5-4 ویژگی‌های بصری نشانه.....................................................................................................................................................170

5- 5 نشان.....................................................................................................................................................................................171

5-5-1تطور نشانه از شمایل به سوی نماد......................................................................................................................171

5-6 نماد ها و احساسات............................................................................................................................................................171

5 – 7 استفاده از رنگ؛ در طراحی نشانه...............................................................................................................................171

5-8  انواع نشانه...........................................................................................................................................................................172

5-8-1 نشانه ی نمایه ای indexi que ......................................................................................................................172

5-8-2 نشانه شمایلی iconique ..................................................................................................................................172

5 -8-3 نشانه نمادین symbolique ..........................................................................................................................172

5-8-4 نشانه‌ تصریحی و تلویحی........................................................................................................................................172  

5-9 اهمیت انتخاب قالب و نوع آن در طراحی آرم ..............................................................................................................173

5-9-1 انواع آرم.....................................................................................................................................................................173

5-9-2 آرم نوشتاری logo type  ..................................................................................................................................173

5-9-3 آرم شمایلی logo iconique یا    ico type .............................................................................................174

5-9-4 آرم تلفیقی logo mixte ...................................................................................................................................175

5-10 نشانه‌های ترسیمی ..........................................................................................................................................................175

5-11 نمادها و ارتباطات بین‌الملل ...........................................................................................................................................175

5-11-1نشانه های تجاری..................................................................................................................................................176

فهرست منابع مطالعاتی.............................................................................................................................................................177

پروژه عملی....................................................................................................................................................................................184

چکیده لاتین.................................................................................................................................................................................190

فهرست تصاویر

5-277 آرم نوشتاری. (منبع: برگرفته از سایت/www.persianGFX.com)..............................................................174

5-278 آرم شمایلی. (منبع: برگرفته از سایت/www.persianGFX.com)...............................................................174

5-279 آرم شمایلی-نمادین. (منبع: برگرفته از سایت/www.persianGFX.com)................................................174

4-1 پلان مسجد شیخ لطف الله اصفهان(منبع:سایت میراث فرهنگی www.Isfahan cht.ir )..............................111

4-2 پلان مسجد کبود تبریز(منبع:سایت میراث فرهنگی www.Isfahancht.ir)......................................................111

شکل3-1تا شکل4-263.......................................................................................................................................................... 136-36

تصویر3-29تا تصویر4-304.................................................................................................................................................. 136-36

طرحهای6- 1 تا 6– 16......................................................................................................................................................189-186 

منبع:

[1] کیانی، محمدیوسف، تاریخ هنر معماری ایران در دوره اسلامی، چاپ دوم، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها(سمت)، تهران،1377.

[2] پرهام، سیروس، دستباف های عشایری و روستایی فارس، ج 1، چاپ اول، انتشارات امیر کبیر، تهران، 1371.

[3] پیرنیا، محمد کریم، تدوین غلامحسین معماریان، سبک شناسی معماری، چاپ چهارم، انتشارات سروش دانش و معمار، تهران، 1384.

[4] خپکوا، گالینا و خکیموف، اکبر، مترجم ناهید کریم زندی، هنر در آسیای میانه، چاپ اول، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، 1372.

[5] مرزبان، پرویز، خلاصه تاریخ هنر، چاپ اول، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، تهران، 1365.

[6] ویلبر،دونالدن، مترجم عبدالله فریار، معماری اسلامی ایران در دوره ایلخانان، چاپ دوم، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، 1365.

[7] علوی نژاد، سید محسن، بررسی مفهوم دیوارنگاری در منابع هنر اسلامی، فصلنامه تحلیلی پژوهشی نگره، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد، شماره 7، ص22­-34 ، تابستان 1387.

[8] رهنورد، زهرا، حکمت هنر اسلامی، چاپ اول، نشر سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، تهران،1378.

[9] رجایی باغسرخی، سید امیر، بررسی قابلیت های گرافیکی نقوش تزیینات معماری محراب بقعه پیربکران در طراحی نشانه، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنر رشته ارتباط تصویری، دانشگاه شاهد، تهران، 1388.

[10] کونل، ارنست، مترجم هوشنگ طاهری، هنر اسلامی، چاپ دوم، نشرتوس، تهران، 1355.

[11] مکی نژاد، مهدی، تاریخ هنر ایران در دوره اسلامی، چاپ اول، انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، تهران،1387.

[12] قرآن کریم، سوره کهف، آیه 7. همچنین ر.ک رهنورد، زهرا، حکمت هنر اسلامی، چاپ اول، نشر سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، تهران،1378.

[13] اپهام پوپ، آرتور و آکرمن، فیلیس و شرودر، اریک، اقتباس و نگارش پرویز ناتل خانلری، شاهکارهای هنر ایران، چاپ سوم، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، 1383.

[14] پاپا دوپولو، الکساندر، مساجد نخستین در اسلام، مترجم سیدضیاء الدین دهشیری، فصلنامه هنر، شماره 33، ص510 -520 تابستان و پاییز 1376.

[15] بورکهارت،تیتوس،مترجم جلال ستاری،هنر مقدس، چاپ اول، انتشارات سروش، تهران،1369 .

[16] عموزاد مهدیرجی، محمدرضا و رجایی باغسرخی، سید امیر، تاثیر پذیری هنر کتیبه نگاری عصر تیموریان از دوره های قبل و نقش آن بر دوره های بعدی در اصفهان، پژوهشکده هنرهای سنتی

اسلامی وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اصفهان،  شماره 5، ص42 - 50، 1389.

 [17] الامدی، حامد و دیگران، ثلث نویسی، چاپ اول، انتشارات یساولی، تهران، 1377.

 [18] گرومن،آدولف،مترجم مهناز شایسته فر،منشا و توسعه ابتدایی کوفی گلدار،چاپ اول، انتشارات موسسه مطالعات هنر اسلامی، تهران، 1383.

 [19] عجمی،حمید، تالار دانستنی ها هنر قسمت خوشنویسی،خط،مرجع دانلود ایران تالار دانستنی ها،بازبینی شده در6 تیر1387برابر 18/7/2008 در سایت: www.allfile.ir                                                   [      [20] فضائلی، حبیب الله، اطلس خط، چاپ دوم، انتشارات مشعل، اصفهان، 1362.

 [21] اتینگهاوزن، ریجارد و یار شاطر، احسان، مترجم هرمز عبداللهی و رویین پاکباز، اوج های درخشان هنر ایران، چاپ اول، انتشارات نقش جهان،تهران، 1349.

 [22] قوچانی، عبدالله، خط کوفی مقعلی در مساجد باستان اصفهان، چاپ اول، نشر بنیاد اندیشه اسلامی، تهران، 1346.

 [23] پورصفر،شهرزاد،مطالعه تزیینات بنای خواجه اتابک،چاپ اول،نشر مرکز کرمان شناسی،کرمان، 1386.

 [24] حاتم، غلامعلی،معماری اسلامی ایران در دوره ی سلجوقیان، چاپ اول،موسسه انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران،  1378.

 [25] زمررشیدی، حسین، معماری ایران، چاپ سوم، انتشارات آزاده، تهران، 1384.

 [26] پاکباز، رویین، دایره المعارف هنر، چاپ سوم، انتشارات فرهنگ معاصر، تهران، 1381.

 [28] معین، محمد، فرهنگ معین، چاپ اول،انتشارات فرهنگ نما با همکاری انتشارات کتاب آراد، تهران،1387.

[27] پاکباز،رویین،نقاشی ایرانی از دیر باز تا کنون،چاپ دوم،انتشارات زرین و سیمین،تهران، 1380.

[29] بی نام، زیرنظر:غلامعلی حداد عادل، دانشنامه جهان اسلام، (تبریز) ،ج ۶، چاپ اول، نشربنیاد دائره المعارف اسلامی، تهران، ۱۳۸۰.

[30] بی نام، ایران، نشریه اسامی عناصر و واحدهای تقسیماتی ( به همراه مراکز )، وزارت کشور، معاونت سیاسی و اجتماعی، دفتر تقسیمات کشوری، تهران، ص 3 - 20، 1380.

[31] جمعی از نویسندگان، زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی، دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج1، چاپ اول، نشر دایره المعارف بزرگ اسلامی، تهران، 1367.

[32] جمعی از نویسندگان،زیرنظر احسان یارشاطر، دانشنامه ایران و اسلام، ج1، چاپ اول، نشربنیاد دایره المعارف اسلامی، تهران، 1375.

[33] ذکاء، یحیی، به کوشش محمدیوسف کیانی، تبریز در شهرهای ایران ،ج 3،نشرجهاد دانشگاهی، تهران، 1368.

[34] صالحی، نصرالله و جوادیان، مسعود و حداد عادل، غلامعلی، تاریخ معاصر ایران،چاپ چهارم، شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران تهران ، ۱۳۸۶.

[35] دیماند،موریس اسون،مترجم عبدالله فریار،راهنمای صنایع اسلامی، چاپ اول، شرکت انتشارات علمی فرهنگی،تهران، 1365.

[36] سیه چهره قادیکلائی،ابوالفضل،معماری درمساجد ایران،چاپ اول،نشرروحین مهر،ساری،1390.

[37] حسن زاده، اسماعیل، حکومت ترکمان قراقویونلو وآق قویونلو در ایران، چاپ اول، سازمان مطالعات و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، تهران، 1379.

[38] بی نام، مترجم یعقوب آژند، تاریخ کمبریج تاریخ ایران دوره تیموریان، چاپ سوم ،نشر جامی، تهران، ۱۳۸۷.

[39] بیانی اسلامی ندوشن، شیرین، تاریخ آل جلایر ،چاپ اول، نشر دانشگاه تهران، تهران، 1345.

[40] مینورسکی،ولادیمیر،مترجم و تحشیه عبدالعلی کارنگ،تاریخ تبریز، چاپ اول،نشرآیدین،تهران، 1389.

[41] اولئاریوس،آدام، مترجم حسین کردبچه، سفرنامه آدام اولئاریوس: اصفهان خونین شاه صفی،ج 1،چاپ اول، نشر کتاب برای همه، تهران، 1369.

[42] عبدالرزاق سمرقندی، عبدالرزاق بن اسحاق، به اهتمام عبدالحسین نوایی، مطلع السعدین و مجمع بحرین، ج 2، جزء 1، چاپ طهوری، تهران، 1373.

[43] میرخواند، محمدخاوند شاه، تاریخ روضه الصفا ،ج 6،چاپ اول، نشر خیام ، تهران، 1338.

[44] مشکور، محمدجواد، تاریخ روابط فرهنگی ایران از آغاز تا قاجاریه:تاریخ تبریز تا پایان قرن نهم هجری، چاپ اول، نشر معاونت روابط فرهنگی وزارت فرهنگ وهنر، تهران، 1352.

[45] منجم باشی،احمد بن لطف الله،صحائف الاخبار،ج3،ترجمه ترکی،نسخه خطی، استانبول،1285.

[46] هینتس، والتر، مترجم کیکاوس جهانداری، تشکیل دولت ملی در ایران : حکومت آق قوینلو و ظهور دولت صفوی، چاپ اول، نشر خوارزمی، تهران، 1361.

[47] روملو، حسن، مترجم عبدالحسین نوایی، احسن التواریخ ، ج 11،چاپ اول، ناشر بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، 1349.

[48] انصاری،مجتبی و ابراهیمی نژاد،احد، هندسه و تناسبات در معماری دوره ترکمانان قویونلو-مسجدکبود(فیروزه جهان اسلام،کتاب ماه علوم و فنون، شماره 129،ص35-45،دوره دوم شهریور 1389 .

[49] نخجوانی، حسین،به کوشش یوسف خادم هاشمی نسب، چهل مقاله ،چاپ اول، نشرکتابفروشی تهران، تهران، 1343.

[50] حافظ بن کربلایی (ابن کربلائی)، حافظ حسین بن کربلایی، روضات الجنان و جنات الجنان، ج1، ترجمه و نشر کتاب، تهران، 1344.

[51] برشور میراث فرهنگی آذربایجان شرقی.

[52] بی نام، ویرایش ادبی محمد مهدی عقابی، دایره المعارف بناهای تاریخی در دوره اسلامی (مساجد) ، چاپ اول، حوزه هنری، تهران ، 1378.

[53] سلطانزاده،حسین، تبریز خشتی استوار در معماری ایرانی، چاپ اول، چاپ صهبا، تبریز، 1376.

[54] عالم پور رجبی، مسعود،میراث فرهنگی و گردشگری آذربایجان شرقی، چاپ اول، نشر احساس، تبریز شهرستان مرند،1383.

[55] هنرفر، لطف الله، تصویری از اصفهان پیش از اسلام، اصفهان، ضمیمه ی نشریه گسترش، ص8 -12، بهار 1373.

 [56] زنده‌دل، حسن و دستیاران، استان اصفهان، مجموعه ی راهنمای جامع ایرانگردی، چاپ اول، نشرموسسه تحقیقات و انتشارات ایرانگردان، تهران،1377.

 [57] محسنی،محمدرضا، پان ترکیسم، ایران و آذربایجان،چاپ اول، انتشارات سمرقند،تهران،1389.

 [58] محسنی،حسین و نفری،بهرام، اطلاعات عمومی هنر، چاپ اول، نشر عفاف، تهران، 1379.

 [59] زکی، محمدحسن، مترجم محمد ابراهیم اقلیدی، هنر ایران در روزگار اسلامی، چاپ اول، نشرصدای معاصر، تهران، 1377.

 [60] روملو ،حسن، مترجم عبدالحسین نوایی، احسن التواریخ ، ج 12،چاپ اول، ناشر بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، 1349.

 [61] حسینی خاتون آبادی، عبدالحسین، تصحیح محمدباقر بهبودی، وقایع السنین و الاعوام  یا گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال 1195 هجری، چاپ اول، کتابفروشی اسلامیه، تهران، 1352.

 [62] رحیملو، یوسف،بررسی تشبثات مذهبی عثمانیان در برابر صفویان،نشریه دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز، دانشگاه تبریز، شماره 1،ص30- 42، بهار 1375 .

 [63] منشی، اسکندر، تاریخ عالم آرای عباسی،ج1،چاپ اول، نشر دنیای کتاب،تهران، 1377.

 [64] نوائی، عبدالحسین ، ایران و جهان ،چاپ اول، موسسه نشرهما، تهران، 1364.

 [65] میراحمدی،مریم، تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران در عصر صفوی،چاپ اول،نشرامیرکبیر،تهران، 1371.

 [66] امبرسز، نیکلاس و ملویل، چارلز، مترجم ابوالحسن رده، تاریخ زمین لرزه های ایران، چاپ اول، نشرآگاه، تهران، 1370.

 [67] منشی، اسکندر، تاریخ عالم آرای عباسی،ج2،چاپ اول، نشر دنیای کتاب،تهران، 1377.

 [68] فائقی، ابراهیم، آذربایجان در مسیر تاریخ ایران ،ج2،چاپ اول، نشر یاران، تبریز، 1375.

 [69] نوایی، عبدالحسین، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوران صفویه، چاپ دوم، سازمان مطالعات و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت)،تهران، 1381.

 [70] تاجبخش، احمد، تاریخ صفویه ،ج2، چاپ اول، انتشارات نوید شیراز، شیراز،  1378.

 [71] سیوری ،راجر، مترجم کامبیز عزیزی، ایران عصر صفوی ،چاپ اول، نشر مرکز،تهران،1374.

 [72] الرّفاعی،انوار،مترجم عبدالرحیم قنوات، تاریخ هنر در سرزمین‌های اسلامی،چاپ اول، نشرجهاد دانشگاهی مشهد، مشهد،1377.

 [73] مختاری اصفهانی، رضا و اسماعیلی، علیرضا، هنر اصفهان از نگاه سیاحان(از صفویه تا پایان قاجاریه)، چاپ اول، فرهنگستان هنر، تهران، 1385.

 [74] شایسته‌فر، مهناز، هنر شیعی:عناصر شیعی در نگار گری و کتیبه نگاری تیموریان، صفویان، چاپ اول، مؤسسه مطالعات هنر اسلامی، تهران، 1384.

 [75] هنرفر، لطف الله، گنجینه آثار تاریخی اصفهان،چاپ اول، نشر زیبا، تهران، 1350.

 [76] ویلسن،کریستی،مترجم عبدالله فریار،تاریخ صنایع ایران،چاپ اول،نشرفرهنگسرا،تهران، 1366.

 [77] دیولافوا، مادام ژان، مترجم و نگارش علی‌محمد فره وشی(مترجم همایون سابق)، ایران، کلده، شوش، چاپ ششم، نشر خیام، تهران، 1376.

 [78] فلاندن، اوژن، مترجم حسین نور صادقی، سفرنامه اوژن فلاندن به ایران در سالهای1840-1841، چاپ اول، نشر اشراقی، تهران، 1356.

 [79] جمعی از نویسندگان، به اهتمام دکتر محمد خزایی، مجموعه مقالات اولین همایش هنر اسلامی، چاپ اول، مؤسسه مطالعات هنر اسلامی، تهران، 1381.

 [80]  بی نام، به کوشش دفتر برنامه ریزی آموزش ابتدایی، تاریخچه هنر معماری در ایران، چاپ اول، نشر ندا، تهران، 1352.

[81] جمعی از نویسندگان، مجموعه مقالات دومین همایش بین اللملی معماری مسجد افق آینده، ج2، چاپ اول، دانشگاه هنر، تهران، 1380.

[82] جمعی از نویسندگان، مجموعه مقالات همایش معماری مسجد گذشته، حال ، آینده، ج 1، چاپ اول، چاپ آذروش، نشر دانشگاه هنر،تهران، 1378.

[83] جمعی از نویسندگان، مجموعه مقالات معماری مساجد، ،چاپ اول، به کوشش دبیرخانه ستاد عالی هماهنگی و نظارت بر کانون‌های فرهنگی هنری مساجد، نشر دانش، تهران،  1386.

[84] گروبه، ارنست و دیگران، مترجم یعقوب آژند، معماری جهان اسلام(تاریخ و مفهوم اجتماعی آن)،چاپ دوم، نشرمولوی، تهران،1380.

[85] موسوی بجنوردی،کاظم و جمعی از نویسندگان، ایران؛تاریخ، فرهنگ، هنر، چاپ اول، نشرمرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، تهران، 1384.

[86] گدار، آندره، مترجم ابوالحسن سروقد مقدم، آثار ایران،چاپ اول،نشر بنیادپژوهش‌های اسلامی، مشهد، 1371.

[87] نجم آبادی، محمدحسین، مسجد شیخ لطف الله و ویژگیهای آن، چاپ دوم، نشر فرزان روز، تهران،1381.

[88] شهبازی شیران، حبیب، مصادیق مهمّ ابنیّه مذهبی و برجستگی‌های معماری و تزیینی تمدّن اسلامی ایران در دوره صفویان، مقطع دکتری، دانشکده معماری، دانشگاه محقّق اردبیلی، اردبیل، ۱۳۸۹.

[89] رئیس زاده، مهناز و مفید، حسین، بیهوده سخن ،چاپ اول، انتشارات مولی ، تهران،1383.

[90]کریمی، ویکتوریا،هنر درمانی رنگ، فرم و فضا، مجله رهپویه هنر، شماره 2 ،ص 4 -12 ، 1386.

[91] موظف رستمی، محمدعلی، آئین مسجد، ج 3 ،چاپ اول، انتشارات گویه ،تهران،1381.

[92] رضایی،علی،جایگاه مساجد در فرهنگ اسلامی،چاپ اول، موسسه فرهنگی ثقلین،تهران،1382.

[93] جمعی از نویسندگان، مجموعه مقالات هنر و معماری مساجد، ج1،چاپ اول، به کوشش: دبیرخانه ستاد عالی هماهنگی و نظارت بر کانون‌های فرهنگی هنری مساجد، نشر رسانش،تهران،  1384.

[94] جمعی از نویسندگان، مجموعه مقالات هنر و معماری مساجد، ج2،چاپ اول، به کوشش: دبیرخانه ستاد عالی هماهنگی و نظارت بر کانون‌های فرهنگی هنری مساجد،نشر رسانش، تهران،  1384.

[95] سایت میراث فرهنگی،قسمت پلان ونقشه ها،باز بینی شده در20آذر1391 از:

www.Isfahancht.ir  

[96] آریان‌پور، منوچهر و دیگران، فرهنگ انگلیسی به فارسی، ج2،چاپ ششم، نشر جهان‌رایانه، تهران،1385.

[97] بورکهارت، تیتوس،مترجم و تدوین امیر نصری،مبانی هنر اسلامی،چاپ اول، انتشارات حقیقت، تهران، 1386.

[98] بورکهارت، تیتوس، مترجم جلال ستاری، رمزاندیشی و هنر قدسی‌، چاپ اول، نشر مرکز، تهران،1376 .

[99] محسنیان راد، مهدی، ارتباط‌شناسی، چاپ هفتم، نشر سروش، تهران، 1385.

[100] دینه‌سن،آنه ماری، مترجم مظفر قهرمان، درآمدی بر نشانه‌ شناسی،چاپ اول، نشر پرسش، تهران،1380.

[101] آلستون، ویلیام، مترجمین احمد ایرانمنش و احمدرضا جلیلی، فلسفه زبان، چاپ اول، دفتر نشر و پژوهش سهرودی، تهران، 1381.

[102] هوهنه گر، آلفرد هوهنه گر، مترجم علی صلح جو، نمادها و نشانه ها،چاپ اول، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،تهران،1376.

[103] آسابرگر، آرتور، مترجم پرویز اجلالی، روش‌های تحلیل رسانه‌ها، چاپ سوم، وزارت فرهنگ ارشاد دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها، تهران،1387.

[104] یوهانسن، یورگن دنیس و لارسن، سونداریک، مترجم علی میرعمادی، نشانه‌شناسی چیست؟، چاپ دوم، نشر ورجاوند، تهران، 1388.

[105] کوثری، مسعود، نشانه‌شناسی رسانه‌های جمعی، فصلنامه رسانه، سال نوزدهم، شماره 1، شماره پیاپی 73،  ص35-42، بهار 1387.

[106] سمیعی اصفهانی، مهری، طراحی نشانه با استفاده از نقوش باستانی ایران (تل باکون، تپه سیلک، تپه گیان، تپه شوش)، پایان نامه کارشناسی،دانشکده هنر رشته ارتباط تصویری،موسسه آموزش عالی بزرگمهراصفهان،1390.

 [107] بی نام، لوگوهای جدید،  به کوشش امیر اعلاعدیلی و گردآورنده انتشارات پیچ‌وان، چاپ اول، نشر همام، اصفهان،1384.

[108] افشارمهاجر،کامران، گرافیک مطبوعاتی،چاپ دهم، انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، تهران،1389.

[109] ممیز، مرتضی، حرف‌های تجربه، چاپ اول، نشر دید، تهران،1382.

[110] حسینی، سیدرضا، شناخت هنر گرافیک، چاپ سوم، نشر مارلیک، تهران، 1388.

[111] نصری، عبدالله، راز متن، هرمونتیک، قرائت‌پذیری متن و منطق فهم دین، چاپ اول، نشر آفتاب علم، تهران،  1381.

[112] عابدی، علی، کارگاه گرافیک،چاپ اول، نشر اختران، تهران، 1384.

[113] ایمانی،حسین،معرفی نامه و تاریخچه ی آرم و لوگو،ماهنامه الکتریکی جی پی ایکس، شماره 37،بازبینی شده در 4آبان 1391، از سایت:                                                          www.persianGFX.com  

[114] کووایاما، یاسابورو، مترجم مقصود نامدار، علایم تجاری و نمادها، ج4،چاپ اول، نشرفرهنگان، تهران، ۱۳۷۱.

[115] کووایاما،اسابورو، مترجم مقصود نامدار، علایم تجاری و نمادها، ج1،چاپ اول، نشرفرهنگان، تهران، ۱۳۷۱.

[116] صیفوری، بیژن، نشانه‌ها،چاپ دوم، انتشارات یساولی، تهران، 1381،از مقدمه مرتضی ممیز.