کلیات ..........................................................................................................................................................................................23
مقدمه..........................................................................................................................................................................................24
مفاهیم پایه: نیاز، فضا و فرم...................................................................................................................................................26
:بیان مسئله تحقیق و بررسی آن..........................................................................................................................................27
سوال تحقیق...............................................................................................................................................................................29
مطالعه نمونه ها جهت دستیابی به راهکارها.......................................................................................................................30
قلمرو مکانی تحقیق..................................................................................................................................................................32
-نتیجه گیری و ارائه راهکار....................................................................................................................................................33
مراحل اجرایی تحقیق...............................................................................................................................................................34
فصل اول .................................................................................................................................................................................. 35
مقدمه..........................................................................................................................................................................................36
1 تعاریف ...................................................................................................................................................................................36
1-1-بنا و معماری .................................................................................................................................................................36
1-2-معماری و تمدن اسلامی .............................................................................................................................................38
1-3-خانه اعتقادات جمعی ..................................................................................................................................................38
1-4-فضا ..................................................................................................................................................................................39
1-5-زیبایی معماری اسلامی-ایرانی....................................................................................................................................40
1-5-1-معماری دوران اسلامی- ایرانی..............................................................................................................................40
1-6-مصالح ساختمانی استفاده شده در معماری اسلامی..............................................................................................42
1-7فضاهای خانه در معماری ایرانی –اسلامی ................................................................................................................43
1-8-معماری ایرانی –اسلامی معماری درونگرا................................................................................................................45
1-8-1-خصوصیات معماری درونگرا...................................................................................................................................46
1-8-1-1-امنیت...................................................................................................................................................................47
1-8-1-2-محرمیت................................................................................................................................................................48
1-8-1-3-وحدث و کثرت..................................................................................................................................................48
1-8-1-4-نظم و بی‌نظمی..................................................................................................................................................49
1-8-1-5-گونه‌گونی و یکنواختی.......................................................................................................................................49
1-8-1-6-مرکزیت ...............................................................................................................................................................49
1-8-1-7-ابهام و ایهام.........................................................................................................................................................49
1-8-1-8-تعادل.....................................................................................................................................................................50
1-8-1-9-تنوع.......................................................................................................................................................................50
1-8-1-10-چند کارکردی بودن فضاها و عناصر...........................................................................................................50
1-8-1-1-11- پرهیز از اسراف...........................................................................................................................................51
1-9-رویکرد ایرانی- اسلامی در شهرسازی........................................................................................................................51
1-10- معماری ایرانی –اسلامی (سنتی) و معماری مدرن ...........................................................................................53
1-10-1-مهمترین ویژگیهای معماری ایرانی –اسلامی(سنتی) و تفاوت آن با هنر و معماری مدرن ..............53
1-10-2- پاسخ به نیاز انسان در یک اثر معماری .........................................................................................................54
1-10-3-دنیای جدید و معماری جدید..............................................................................................................................57
1-11-نتیجه گیری ................................................................................................................................................................59
فصل دوم : مفاهیم پایه و مبانی نظری ...............................................................................................................................60
مقدمه...........................................................................................................................................................................................61
2-مبانی نظری...........................................................................................................................................................................61
2-1-تعاریف...............................................................................................................................................................................61
2-1-1- فضای شهری............................................................................................................................................................61
2-1-2-انواع تقسیم بندی فضا...........................................................................................................................................62
2-2-2-ارزش اجتماعی فضاهای عمومی...........................................................................................................................62
2-2-3-فضای عمومی بستر تعاملات اجتماعی ................................................................................................................64
2-2-4-فضای عمومی و حیات جمعی ...............................................................................................................................65
2-2-5-فضای عمومی و هویت جمعی ..............................................................................................................................65
2-2-6-فضاهای عمومی به عنوان عوامل شناخت و هویت شهر .................................................................................65
2-3-طبقه بندی ابعاد فضای عمومی در پاسخگویی به نیاز های انسان...................................................................66
2-3-1-پاسخگویی کالبدی- فضایی..................................................................................................................................66
2-4-اصول برنامه ریزی شهری.............................................................................................................................................66
2-4-1-معیارهای برنامه ریزی شهری برای فضاهای عمومی .......................................................................................66
2-5-فضاهای چندمنظوره(چند عملکردی)......................................................................................................................67
2-5-1-چند عملکردی طراحی کردن فضاهای شهری.................................................................................................67
2-6-انعطاف پذیری................................................................................................................................................................69
2-6-1-تعریف و ماهیت انعطاف پذیری............................................................................................................................69
2-6-2-نگاهی به پیشینه طراحی انعطاف پذیر ..............................................................................................................71
2-6-3-ساختار فضاهای چند منظوره و منعطف ...........................................................................................................71
2-6-3-1-فضای متغیر .......................................................................................................................................................71
2-6-3-2-فضای نیمه ثابت ...............................................................................................................................................71
2-6-3-3- فضای ثابت ......................................................................................................................................................71
2-7-بررسی عملکرد در حوزه انعطاف پذیری .................................................................................................................72
2-7-1بررسی نقش انعطاف پذیری در حفظ و حراست محیط زیست ......................................................................72
2-8-گونه های انعطاف پذیری..............................................................................................................................................73
2-8-1 -تطبیق پذیری(جابجایی فصلی وروزانه).............................................................................................................73
2-8-2-تغییرپذیری تفکیک و تجمیع...............................................................................................................................73
2-8 -3تنوع پذیری ( فضای چند عملکردی )................................................................................................................73
2-9-تاریخچه مترو ................................................................................................................................................................74
2-9-1تعریف ایستگاه مترو ...................................................................................................................................................75
2-9-1-1-فضای تصمیم گیری..........................................................................................................................................76
2-9-1-2-فضاهای فرصت یا مکث...................................................................................................................................76
2-9-1-3-فضاهای حرکتی...............................................................................................................................................76
2-10-اولین مترو جهان .......................................................................................................................................................77
2-10-1-تاریخچه مترو جهان..............................................................................................................................................78
2-10-2-مترو برای غیر مسافر ...........................................................................................................................................78
2-10-3-متروِ؛ جان پناه.......................................................................................................................................................78
2-11-ایستگاه‌های مترو.........................................................................................................................................................79
2-11-1-کار مترو...................................................................................................................................................................79
2-12- مترو در تهران ...........................................................................................................................................................79
2-13-تفاوت ساختاری ایستگاه ها و ورودی های مترو...............................................................................83
2-14-عوامل موثر در تدوین ضوابط طراحی فضاهای پیرامون ورودی مترو..................................................85
2-14-1- معیارها و ضوابط طراحی موجود در مورد طراحی بخش بیرونی ورودی های مترو.............................85
2-15-مزایای فضاها وتونل های مترو ............................................................................................................................88
2-15-1-عملکرد چندگانه فضاها وتونل های زیرزمینی و مترو ها............................................................................88
2-15-1-1-کارکرد ارتباطی وحمل و نقل.....................................................................................................................89
2-15-1-2-مراکز فرماندهی و کنترل.............................................................................................................................90
2-15-1-3-مراکز داده .......................................................................................................................................................90
2-15-1-4-کاربری مراکز نگهداری اقلام،تجهیزات ،دارو و مراکز صنعتی و تولیدی زیرزمینی ......................90
2-15-1-5-کاربری مراکزدرمانی......................................................................................................................................91
2-16-جایگاه ایستگاه های مترو در منظر شهری ..........................................................................................................93
2-17-نتیجه گیری ...............................................................................................................................................................96
فصل سوم:بررسی نمونه های داخلی و خارجی .................................................................................................................97
3- نمونه های خارجی ...........................................................................................................................................................98
3-1-مترو مسکو: موزه زیرزمینی.........................................................................................................................................98
3-1-1-تاریخچه مترو............................................................................................................................................................98
3-1-2-مشخصات ..............................................................................................................................................................100
3-2- مترو نیویورک سیتی ...............................................................................................................................................102
3-3- متروی پکن.................................................................................................................................................................103
3-3-1-تاریخچه....................................................................................................................................103
3-3-2-ساعت کار..................................................................................................................................104
3-3-3-خطوط مترو...............................................................................................................................104
3-3-4-بلیط..........................................................................................................................................105
3-3-5-زباله به جای بلیط.....................................................................................................................105
3-4- ایستگاه متروی امام خمینی..........................................................................................................105
3-4-1-مشخصات..................................................................................................................................105
3-4-2-ورودی‌ها....................................................................................................................................106
3-4-3- مشخصات عمومی ایستگاه ...............................................................................................................................106
3-5- مترو مفتح ..................................................................................................................................................................107
3-5-1-مشخصات عمومی ایستگاه .................................................................................................................................107
فصل چهارم : کلیات جغرافیایی ، تاریخی......................................................................................................................109
4-1- :جغرافیای طبیعی.....................................................................................................................................................110
4-1-1 موقعیت و حدود شهرتهران و تقسیمات آن....................................................................................................110
4-1-2- شناخت طبیعی ، ناهمواریها.............................................................................................................................110
4-1-3- آب و هوا................................................................................................................................................................113
4-1-4- بادها.......................................................................................................................................................................114
4-1-5-منابع تامین آب تهران.........................................................................................................................................115
4-1-6-پوشش گیاهی.......................................................................................................................................................115
4-1-7-زلزله خیزی در استان..........................................................................................................................................115
4-1-8- جغرافیای اقلیمی...............................................................................................................................................116
4-1-8-1- تاثیر عوامل اقلیمی ....................................................................................................................................117
4-1-8-2- تاثیر تابش آفتاب بر ساختمان ................................................................................................................118
4-1-8-3-عامل باد بر شکل ساختمان..........................................................................................................................119
4-2-بخش دوم:جغرافیای انسانی ....................................................................................................................................119
4-2-1- ترکیب جمعیت ..................................................................................................................................................119
.4-2-2- مذهب...................................................................................................................................................................121
4-2-3- زبان........................................................................................................................................................................121
4-3-معرفی منطقه 5 تهران ...........................................................................................................................................122
4-3-1-محدوده....................................................................................................................................................................122
4-3-2-جمعیت ..................................................................................................................................................................122
4-3-3-تقسمات پیشنهادی منطقه (نواحی و محلات ) ............................................................................................124
4-4-معرفی شهرک اکباتان ..............................................................................................................................................124
4-4-1-تاریخچه....................................................................................................................................124
4-4-2-ساختار......................................................................................................................................125
4-4-3-هیأت مدیره مرکزی شهرک اکباتان............................................................................................127
4-4-4-مکان‌های عمومی شهرک اکباتان................................................................................................129
4-4-5-ورزشگاه‌ها.................................................................................................................................130
4-4-6-گرافیتی ....................................................................................................................................131
4-5- تحلیل مترو ارم سبز ................................................................................................................................................132
فصل پنجم : برنامه فیزیکی طرح .....................................................................................................................................136
مقدمه.......................................................................................................................................................................................137
5- استاندارد ها و ضوابط طراحی......................................................................................................................................137
5-1-جا به جایی درونی .....................................................................................................................................................137
5-1-1-گلوگاههای کنترل ...............................................................................................................................................137
5-1-2-دسترسی به سکو ها – پله ها............................................................................................................................ 138
5-2- انواع سکوها ...............................................................................................................................................................140
5-2-1-حوزه امنیت سکو...................................................................................................................................................142
5-2-2-حوزه ذخیره ..........................................................................................................................................................142
5-2-3-حوزه امد و شد مسافرین ....................................................................................................................................142
5-2-4-حوزه تجهیزات سکو ............................................................................................................................................142
5-3-فضاهای نشستن ........................................................................................................................................................143
5-3-1-فضاهای اداری .......................................................................................................................................................143
5-4-عبور و مرور عابران پیاده .........................................................................................................................................144
5-5-ملاحظات عملی در طراحی ایستگاه مترو.............................................................................................................144
5-5-1-جابجایی بیرونی.....................................................................................................................................................144
5-5-2-جابجایی درونی......................................................................................................................................................146
5-6-نواحی اصلی عملکردی ایستگاه در حالت کلی.....................................................................................................146
5-6-1-هال اصلی و انتظار ...............................................................................................................................................147
5-6-2-بخش فروش بلیط.................................................................................................................................................148
5-6-3-سکوها......................................................................................................................................................................149
5-6-4-مراکز تجاری در ایستگاه ها ...............................................................................................................................149
5-6-5-اعلانات و اطلاع رسانی سفر................................................................................................................................150
5-6-6-تامین ایمنی و امنیت...........................................................................................................................................151
5-6-7-کنترل صدا..............................................................................................................................................................153
5-6-8-تبلیغات....................................................................................................................................................................153
5-6-8-1-راه های دسترسی و ورودی ایستگاه ...........................................................................................................154
5-6-8-2-بخش اطلاع رسانی بلیط................................................................................................................................154
5-6-8-3-بخش تجار و انتظار..........................................................................................................................................154
5-6-8-4-سکو و محل سوار شدن..................................................................................................................................154
5-7- کارهای هنری............................................................................................................................................................155
5-8-تاسیسات .....................................................................................................................................................................156
5-8-1-تاسیسات برقی .....................................................................................................................................................156
5-8-2-تاسیسات تهیویه ..................................................................................................................................................157
5-8-3- اتاق های تاسیسات برقی....................................................................................................................................157
5-8-3-1-برق اضطراری ..................................................................................................................................................158
5-8-3-2-تاسیسات مربوط به آتش سوزی .................................................................................................................158
5-8-3-3-سیستم اعلام حریق .......................................................................................................................................158
5-8-3-4-سیستم اطفای حریق .....................................................................................................................................159
5-9- سازه بنا ......................................................................................................................................................................160
5-10-برنامه فیزیکی طرح.................................................................................................................................................161
نتیجه گیری ..........................................................................................................................................................................162
جمع بندی و نتیجه گیری ................................................................................................................................................163
فهرست منابع و مواخذ .....................................................................................................................................................173