پایان نامه پیش بینی شکست مالی با استفاده از معیارهای مبتنی بر صورت جریان وجوه نقد

پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته حسابداری(M.A)

چکیده                                                            

رشد انفجاری بازارهای مالی جهان رقابت را میان موسسات سرمایه گذاری بوجود اورده است و به منظور دستیابی به نتایج بهتر سرمایه گذاری موسسات سرمایه گذار باید پیش بینی هایی رادر مورد تصمیمات خود اتخاذ کنند از جمله مهمترین مساله مطرح شده در زمینه مدیریت مالی اطمینان بخشیدن به سرمایه گذاری حقیقی وحقوقی است یکی از مسائلی که می تواند به سرمایه گذاران کمک کندتجزیه وتحلیل صنعت وعملکرد مالی شرکت با هدف کشف نقاط قوت وضعف فعالیتهای گذشته واستفاده از ان جهت تصمیم گیری در مورد فعالیتهای اتی است بنابراین کلیه ذینفعان همواره برروی روشهای پیش بینی ورشکستگی مالی شرکت دقت زیادی دارند یکی از این روشها استفاده از مدلهای پیش بینی ورشکستگی است

در این پژوهش به بررسی پیش بینی ورشکستگی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی سالهای 1389الی 1391به مدت سه سال بااستفاده از صورت جریانهای نقدی پرداخته است

مدلهای پیش بینی ورشکستگی یکی از فنون وابزارهای پیش بینی وضعیت اتی شرکت است که احنمال وقوع ورشکستگی  رابا ترکیب گروهی از نسبتهای مالی تخمین می زنند

در این تحقیق تلاش می شود بااستفاده از اطلاعات حسابداری موجود در صورتهای مالی واطلاعات موجود در صورت جریان وجوه نقد احتمال ورشکستگی شرکتهای بحران زده مالی رابااستفاده از متغیرهای مالی پیش بینی نماییم ومتغیر ها ونسبتهای که می توانند وضعیت ورشکستگی شرکتها را پیش بینی نمایند شناسایی نماییم

 1مقدمه

صورتهای مالی محصول اصلی گزارشگری مالی و ابزار اصلی انتقال اطلاعات حسابداری به افراد خارج از سازمان می باشد

صورت جریان وجوه نقد حتی می تواند تغییرات در سایر صورتهای مالی را گزارش نماید و نیرنگهای دفترداری را با تاکید به انچه سهامداران واقعا به ان اهمیت می دهند بزداید وانچه سهامداران به ان اهمیت می دهندوجه نقد دردسترس برای عملیات سرمایه گذاری است. صورت جریان وجوه نقد برای انعکاس نحوه تاثیر گذاری فعالیتهای عملیاتی وسرمایه گذاری وتامین مالی به حساب وجه نقد طی یک دوره مالی طراحی شده است از نقطه نظر تجزیه وتحلیل صورتهای مالی صور ت جریان وجوه نقد برای کامل شدن تجزیه وتحلیل نسبتها بسیار حائز اهمیت است

  روشهای قدیمی و سنتی ارزیابی مشتریان عمدتا ذهنی و متکی بر دیدگاه مسئول پرداخت وام بوده که بیانگر قضاوتی بودن نظام اعتباری است اکثر بانک های کشور به مقوله ریسک به طور اعم و ریسک تجاری به طور اخص بی توجه هستند. برای دستیابی به مدل پیش بینی ورشکستگی و مدیریت ریسک اعتباری نیازمند اطلاعات کمی می باشیم انگیزه محقق شناسایی دقیق عوامل موثر برای انجام این پیش بینی می باشد تا تصمیمات اعتباری دقیق تر و منصفانه تر و در انتها با استفاده از اعتبار مشتریان صورت گرفته و از بین متقاضیان دریافت تسهیلات معتبر ترین و کم ریسک ترین را گزارش نماید به طوریکه نهایتا موجب کاهش مطالبات معوقه بانکها که در حال حاضر یکی از معضلات سیستم بانکی و دغدغه های ذهنی اکثر مسئولین می باشد شود

پیش بینی ورشکستگی مدتی است که بعد از کاربرد روش شناسی نسبت های مالی در پیش بینی ورشکستگی توسط بیور والتمن یکی از موضوعات تحقیقی بسیار مهم شده است چون اقتصاد جهانی درحال تجربه ی چالش -های شدیدی درطول دهه های گذشته بوده است وهم اکنون نیز اقتصادجهانی دچار بحران شدیدی گردیده است  اکثریت شرکتها چه کوچک وچه بزرگ در حال رویارویی با مشکلات پرونده سازی ورشکستگی می باشند از این رو پیش بینی های ورشکستگی توجه بسیاری را از سوی محققان وحرفه ای ها با اهداف ایجاد سیگنال های به موقع برای سرمایه گذاری بهتر وتصمیمات دولتی به خود جلب کرده اند بسیاری از روشهای سودمند متفاوت که به انها مدلهای پیش بینی ورشکستگی می گوییم توسط محققان به منظور حل مشکلات ایجاد شده در طول فرایند ارزیابی گسترش یافته اند.

تحقیقات مرتبط با پیش بینی ورشکستگی از سال 1960میلادی صورت جدی به خود گرفته است به طوری که امروزه شاهد وجود تنگناهای متعدد ومتنوعی برای پیش بینی ورشکستگی هستیم بیشترین تاثیر این قبیل پژوهشها برای تصمیمات وام دهی موسسات اعتباری وتوانایی سوددهی انها می باشد قبل از انکه موسسات اعتباری به تقاضای وام شرکت پاسخ دهند باید امکان ورشکستگی شرکت مورد نظر را پیش بینی نمایند بنابراین پیش بینی صحیح وبه موقع ورشکستگی تاثیر مهمی برروندکاری ودوام موسسات اعتباری دارد.

سرمایه گذاران واعتبار دهندگان تمایل زیادی برای پیش بینی ورشکستگی مالی شرکتها دارند زیرا در صورت ورشکستگی انها بالاترین هزینه هارا متحمل خواهند شد لذا پیش بینی ورشکستگی مالی شرکتها مساله بسیار مهمی در تصمیم گیری اشتباه می تواند پیامدهای مهمی چون تنگناها وبحران های مالی را به همراه داشته باشند.به طور کلی می توان چنین اظهار داشت که برای کلیه استفاده کنندگان از صورتهای مالی اگاهی از این پیش بینی اهمیت بالایی دارد  اگاهی از ورشکستگی مالی شرکتها مانند هشدار به موقع تصمیمات تصمیم گیرندگان را تحت تاثیر قرار می دهد از دیدگاه مدیریتی ابزار پیش بینی ورشکستگی مالی این امکان را فراهم می اورند تا اقدامات راهبردی بموقعی اتخاذ واز ورشکستگی اجتناب شود در هنگام پیش بینی ورشکستگی برای سرمایه گذاران واعتبار دهندگان مهم می باشد که بتوانند شرکتهای بحران زده را نیز شناسایی کنند وشرکتهای بحران زده ای که روبه ورشکستگی  می روند وانهایی که ورشکسته نمی شوند راتفکیک کنند به همین منظور دراین پژوهش تلاش می شود تا به پیش بینی ورشکستگی شرکتها با مدلهای پیش بینی ورشکستگی که قابلیت پیش بینی احتمال ورشکستگی شرکتهای بحران زده مالی را با استفاده متغیرهای مالی دارد بپردازیم

تعیین دلیل یا دلا‌یل دقیق ورشکستگی و مشکلا‌ت مالی در هر مورد خاص کار آسانی نیست. در اغلب موارد دلا‌یل متعددی با هم منجر به پدیده ورشکستگی می‌شوند. اما طبق تحقیقات‌ دان و براد استریت دلا‌یل اصلی ورشکستگی مشکلا‌ت مالی و اقتصادی است. در برخی موارد دلا‌یل ورشکستگی با آزمون صورت های مالی و ثبت ها مشخص می‌شود. حسابدارانی که در تجزیه و تحلیل وضع مالی شرکت های رو به زوال تجربه دارند می‌توانند به راحتی دلا‌یل ورشکستگی را شناسایی و تعیین کنند. اما گاهی، بعضی مسائل، از گردش حساب مناسب در یک واحدتجاری در یک دوره نسبتاً کوتاه مدت حمایت می‌کند و ورشکستگی را از چشم حسابداران پنهان می‌سازد.(رهنمای روپشتی،نیکومرام و دیانی ، 1385: (445.نیوتن[6] (1998) دلا‌یل ورشکستگی را بطورکلی به دو دسته دلا‌یل درون‌سازمانی و برون‌سازمانی تقسیم کرده است. از نظر او دلا‌یل برون‌سازمانی عبارتند از:

دلایل برون سازمانی ورشکستگی

ویژگی های سیستم اقتصادی

رقابت

تغییرات در تجارت و بهبودها و انتقالا‌ت در تقاضای عمومی

نوسانات تجاری

تامین مالی

نیوتن (1998)  عوامل درون‌سازمانی ورشکستگی واحدهای تجاری را عواملی می‌داند که می‌توان با برخی اقدامات واحدتجاری از آنها جلوگیری کرد. اغلب این عوامل ناشی از تصمیم گیری غلط است و مسئولیت آنها را باید مستقیماً متوجه خود واحدتجاری دانست. ازنظر او این عوامل عبارتند از:

ایجاد و توسعه بیش از اندازه اعتبار

مدیریت ناکارا

سرمایه ناکافی

خیانت و تقلب

امید است نتایج این پژوهش برای سرمایه گذاران و......که با اتکا بر صورتهای مالی اساسی به اخذ تصمیمات اقتصادی می پردازند راهگشا باشد.

1-2بیان مسئله

پیش بینی عنصری کلیدی در تصمیمات اقتصادی است و سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان ومدیریت وسایر اشخاص برای نتیجه گیری های اقتصادی خود به پیش بینی ها و انتظارات اتکا می نماید

پژوهش حاضر در پی انست که بحران مالی و از دست رفتن کنترل شرکت را با توجه اطلاعات حسابدرای پیش بینی نماید وچنانچه اطلاعات حسابداری توانایی لازم را جهت پیش بینی موضوع داشته باشد در این صورت می توان مدلی را پیشنهاد نمود که سهامداران وسایر مدعیان را در خصوص بحران مالی در شرکت اگاه نماید با پیش بینی اضمحلال شرکتها می توان برنامه ریزی لاز م را جهت جلوگیری از ورشکستگی انها انجام داده بنابراین این مطالعه با بررسی جامع نسبتها وشاخصهای مالی بهترین متغیرهای حائز اهمیت در پیش بینی مالی را مشخص وبا استفاده از مدلهای تفکیکی اقدام به ارائه مدل جهت پیش بینی بحران مالی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران نموده است.

با پیش بینی بحران مالی شرکتها می توان برنامه ریزی لازم راجهت جلوگیری از ورشکستگی انها انجام داده ولذا یافتن روشهایی برای پیش بینی بحران مالی که قبل از ور شکستگی اتفاق می افتد بسیار حایز اهمیت بوده است که در این زمینه اطلاعات حسابداری نقش بسزایی دارد.

سرمایه گذارن همواره می خواهند با پیش بینی امکان ورشکستگی یک شرکت از ریسک سوخت شدن اصل وفرع سرمایه خود جلوگیری کنند چون در صورت ورشکستگی قیمت اوراق بهادار به شدت کاهش می یابد از این رو در پی روشهایی هستند که بتوان بدان وسیله ورشکستگی راپیش بینی کنند.

یکی از راههای که می توان با استفاده از ان به بهره گیری مناسب از فرصتهای سرمایه گذاری وهمچنین جلوگیری از به هدر رفتن منابع کرد پیش بینی در ماندگی یا ورشکستگی است به این ترتیب که اولا با ارائه هشدارها دست به اقدامهای مقتضی بزنند ودوم اینکه سرمایه گذاران فرصتهای مطلوب سرمایه گذاری را از فرصت های نا مطلوب تشخیص دهند.

یکی از موضوعات بحث برانگیز در دهه های اخیر وجود بحرانهای مالی است که شرکت های بزرگ و کوچک با آن مواجه می شوند . بحرانهای مالی و نهایتاً ورشکستگی شرکت ها می تواند زیانهای هنگفتی برای سرمایه گذاران ، تأمین کنندگان منابع مالی ، میزان کارکنان، عرضه کنندگان مواد اولیه و مشتریان در پی داشته باشد.

محققان از طریق ترکیب نسبتهای مالی که یکی از ابزارهای تجزیه و تحلیل مسائل مالی هستند توانستند مدلهای چند متغیره ای برای پیش بینی بحرانهای مالی ارائه دهند بطوریکه با توجه به مشکل بودن پیش بینی و اهمیت تصمیم گیری یکی از موفقیت آمیزترین محصولات آکادمیک و ابزارهای تصمیم گیری در عمل می باشند.

تحقیقات زیادی در مورد مدل آلتمن انجام شده اما در مورد توقف فعالیت شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار می باشدکه در رابطه با شرکتهای ورشکسته انجام نشده ومدل آلتمن یک مدل ورشکستگی است.

بانکها درواقع از تأمین کنندگان اصلی منابع مالی شرکتها محسوب  می شوند. بنابراین بانکها بیشترین ریسک را در مورد نوسانات ارزش سهام شرکتها و ورشکستگی شرکتها پذیرفته‌اند.

برای تصمیم گیری سرمایه گذاری مالی در مورد یک موسسه شاخص های علمی وواقعی مناسب مورد نیاز است یکی از شاخص های مناسب برای این اهداف ارزیابی درست احتمال ورشکستگی شرکتها است اعلام ورشکستگی بنگاهی تجاری در ایران مرسوم نیست وممکن است علی رغم وجود شرایط ورشکستگی این شرکتها به حیات ظاهری خود ادامه دهند وبه نوعی غیر مستقیم منابع را به هدر دهند.

مدلهای پیش بینی ورشکستگی یکی از فنون وابزارهای پیش بینی وضعیت اتی شرکتها است که احتمال وقوع ورشکستگی رابا ترکیب گروهی از نسبت های مالی تخمین می زنند در هیچ یک از مدلهای پی بینی ورشکستگی قضاوتی بین شرکتهای بحران زده مالی که ورشکسته هستند وشرکتهای بحران زده مالی که ورشکسته نشده اند وجود ندارد . بنابراین شناسایی شرکتهای بحران زده روبه ورشکستگی از شرکتهای بحران زده غیر ورشکسته می تواند کمک شایانی به اقتصاد ایران درراستای اهداف توسعه اقتصادی نموده واز بروز زیانهای هنگفت اقتصادی جلوگیری نماید.

در این تحقیق تلاش می شود با استفاده از اطلاعات حسابداری وهمچنین صورت جریان وجوه نقد موجود در صورتهای مالی احتمال ورشکستگی شرکتهای بحران زده مالی را بااستفاده از متغیرهای مالی پیش بینی نماییم ومتغیرهایی راکه می توانندوضعیت ورشکستگی شرکتها را پیش بینی نمایند شناسایی نماییم .

1-3 اهمیت وضرورت پژوهش

مجامع تحقیقاتی ودانشگاهی در ابداع مدلهایی برای تصمیم گیری وپیش یبنی بحران مالی کوششهای فراوانی انجام داده اند که استفاده از نسبت های مالی از نتایج این تحقیقات است .

بحران مالی ونهایتا ورشکستگی داده های اقتصادی می تواند زیانهای هنگفتی را در سطح خرد وکلان وارد نماید در سطح کلان بحران مالی شرکتها سبب کاهش تولید ناخالص داخلی افزایش بیکاری اتلاف منابع کشور ونظایر ان می گردد در سطح خرد نیز ذینفعان و بنگاههای اقتصادی نظیر سهامداران- سرمایه گذاران بالقوه- اعتبار دهندگان- مدیران-کارکنان –عرضه کنندگان مواد اولیه و مشتریان متحمل زیان می شوند وخسارت قابل توجهی می تواند به این گروهها وارد شود در نتیجه به منظور اجتناب از زیانهای هنگفتی که به واسطه بحران مالی پدید می اید لازم است مطالعه ای دراین زمینه صورت گیرد وچنانچه اطلاعات حسابداری توانایی لازم را جهت پیش بینی موضوع داشته باشند در این صورت می توان مدلی پیشنهاد نمود که با توجه به ان سهامداران وسایر مدعیان را در خصوص وقوع بحران مالی در شرکت اگاه نماید .

با توجه به تورم موجود در کشور وعلم به این نکته که اقلام ترازنامه وصورت سودوزیان ایستا هستند ودر ایران نیز صورتهای مالی مبتنی بر ارزشهای جاری تهیه نمی گردد به نظر می رسد که اتکا بیش از حد به نسبتهایی که با توجه با اطلاعات تاریخی این صورتهای مالی تهیه می گردد ساده انگارانه باشد زیرا نکته مهم در بحث ور شکستگی 1-نقدینگی 2-توان باز پرداخت بدهی هاست    

هنگامی که شرکت توان باز پرداخت بدهی هایش را نداشته باشد اصطلاحا ورشکسته خوانده می شود وتوان باز پرداخت بدهی هارابطه مستقیم با نقدینگی وانعطاف پذیری مالی دارد بنابراین می توان گفت زمانیکه بحث تحلیل نقدینگی مطرح می شود اطلاعات صورت جریان وجوه نقد به مراتب قابل اتکا تراز اطلاعات ترازنامه یا صورت سود وزیان است .