پایان نامه تعیین رابطه بهره¬وری نیروی انسانی و سرمایه بر تقسیم سود در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران

پایان‌نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد

 گرایش: حسابداری

چکیده

در این تحقیق رابطه بین سیاست تقسیم سود سهام با بهره­وری را موردبررسی قرار داده­ایم. تحقیق موردنظر از جهت هدف، یک تحقیق کاربردی است. ازلحاظ نوع طرح تحقیق به جهت تکیه بر اطلاعات تاریخی، پس­رویدادی است و روش استنتاج آن استقرایی و از نوع همبستگی می­باشد.

تحقیق حاضر شامل یک فرضیه اصلی و دو فرضیه فرعی می­باشد. جامعه مطالعاتی پژوهش حاضر شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی یک دوره پنج‌ساله (سال‌های1392-1388) می­باشد. درنهایت با توجه به محدودیت­های تحقیق اطلاعات مربوط به 94 شرکت جمع­آوری گردید و سپس با استفاده از جدول مورگان تعداد 75 شرکت به روش نمونه­گیری تصادفی ساده انتخاب گردید.

جهت مستند­سازی نتایج تجزیه‌وتحلیل آماری و ارائه راه‌حل­های نهایی، محقق از شیوه آماری با استفاده از نرم­افزارهای SPSS و Eviews اقدام به تجزیه‌وتحلیل سؤالات و فرضیات نموده است.

فرضیه­های تحقیق با استفاده از رگرسیون­های چندگانه خطی دومتغیره و چند متغیره و آزمون‌های F و t تحلیل‌شده‌اند. نتایج حاصل از آزمون فرضیه­ها نشان می‌دهد که: بین سیاست تقسیم سود و بهره­وری رابطه معناداری وجود دارد و همچنین بین سیاست تقسیم سود و بهره­وری نیروی انسانی رابطه معناداری وجود دارد ولی بین سیاست تقسیم سود و بهره­وری سرمایه رابطه معناداری وجود ندارد.

واژه‌های کلیدی:سیاست تقسیم سود، بهره­وری سرمایه، بهره­وری نیروی انسانی، اندازه شرکت

بهره­وری مفهومی جامع و کلی است که افزایش آن به‌عنوان یک ضرورت، ارتقای سطح زندگی، رفاه بیشتر، آرامش و آسایش انسان­ها مطرح و هدف اساسی برای همه­ی کشورهای جهان محسوب می­شود. در دنیای امروز ارتقای بهره­وری یکی از اولویت‌های ملی هر کشور به‌حساب می­آید زیرا ادامه حیات اقتصادی و بهبود سطح زندگی افراد یک جامعه، وابسته به ارتقای بهره­وری است. در بحث کلان کشور افزایش یا رشد بهره­وری منجر به افزایش رشد اقتصادی، کنترل نرخ تورم، افزایش قدرت رقابت اقتصادی، افزایش درآمد سرانه، کاهش هزینه­ها و افزایش تولید ناخالص داخلی و... می­شود و چون تولید ناخالص داخلی تقسیم‌بر جمعیت کشور بیانگر درآمد سرانه است لذا بهبود بهره­وری منجر به افزایش ثروت تقسیم‌شده بین افراد جامعه خواهد شد.

امروزه با توجه به محدودیت عوامل مختلف تولید، نیاز حیاتی به بهره­وری فزون­تر، چه در کشورهای توسعه‌یافته و چه در کشورهای درحال‌توسعه دارد. کارشناسان و صاحب‌نظران اقتصادی در نظام‌های مختلف عملاً به نحوی یکسان اهمیت موضوع افزایش بهره­وری را مورد تأکید قرار داده‌اند.

  کلارک[1] (1938) سطح زندگی بالای مردم آمریکا را ثمره مستقیم بهره­وری بیشتر اقتصادی آمریکا می‌داند. استاینر و گلدنر[2] (1982) عنوان می­کنند که رویای زحمتکشان جهان، یعنی دستمزد بیشتر و ساعات کار کمتر با افزایش بهره­وری تحقق‌پذیر می­باشد.

موضوع بهره­وری برای اولین بار در برنامه دوم و در قالب تبصره 35 موردتوجه قرار گرفت. در برنامه سوم توسعه اقتصادی ایران هدف مشخصی برای بهره­وری در نظر گرفته نشد. در برنامه چهارم توسعه اقتصادی کشور به مقوله بهره­وری توجه خاص معطوف گردید و اهداف کلی معینی برای ارتقای آن در نظر گرفته شد (ولی زاده زنوز، پروین، 1384). افزایش بهره­وری نه تنها به مفهوم استفاده مطلوب از منبع است. بلکه به ایجاد موازنه­ی بهتر میان ساختارهای اقتصادی اجتماعی و سیاسی در جامعه کمک می­کند.

همچنین یکی از مباحث مطرح در مدیریت مالی، تقسیم سود است. اخبار مربوطه به تقسیم سود و تغییرات سود تقسیمی نسبت به سال­های گذشته برای سهامداران اهمیت بسزایی دارد. به‌طوری‌که دراین‌ارتباط تئوری­ها و دیدگاه­های زیادی مطرح‌شده است. به عبارتی تغییر خطی مشی تقسیم سود شرکت به سهامداران و سرمایه­گذاران پیام می‌دهد که وضعیت مالی شرکت چگونه است. (سعیدی، علی، کیهان، 1388)

1-1     بیان مسئله

از بدو خلقت تاکنون، بشر همواره درصدد این بوده است که (با توجه به محدودیت­های خاص زمان و مکان خود) از منابع در دسترس حداکثر استفاده را بنماید. از هزاران سال پیش که نخستین تمدن­ها در بین‌النهرین شکل گرفت تا قرن 18 میلادی که ریاضیات به کمک بشر شتافت و امروزه که ربات­های هوشمند جای انسان را در کارهای سخت و خشن گرفته­اند. همواره تلاش بر این بوده تا حداکثر بهره­وری از منابع، حاصل شود؛ بنابراین بهره­وری عمری به قدرت طول تاریخ دارد.

 با توجه به تعاریف مختلف بهره­وری از دیدگاه‌های مختلف و به یک اعتبار، بهره­وری را می‌توان به دو نوع تقسیم کرد:

 الف: بهره­وری جزئی.

 ب: بهره­وری کل

بهره­وری جزئی یک نهاده عبارت از نسبت ستاده به مقدار آن نهاده است و بهره­وری کل نسبت ستاده به مجموع نهاده­های به‌کاررفته در تولید است. بهره­وری جزئی به دودسته بهره­وری سرمایه و بهره­وری نیروی کار تقسیم می­شود. بهره­وری جزئی نیروی کار شاخص اندازه­گیری میزان محصول تولیدشده‌ی هر واحد از نیروی کار به‌طور متوسط است؛ به‌عبارت‌دیگر بهره­وری نیروی کار می­تواند تقریب خوبی برای بهره­وری کل عوامل تولید نیز باشد؛ اما باید توجه کرد که بهره­وری نیروی کار به اندازه­گیری تغییرات تکنولوژی، سرمایه­­گذاری، ظرفیت تولید، تخصص و مهارت افراد و مدیریت نمی­پردازد. (زراء نژاد، منصور، قنادی، بهروز،1384).

سیاست تقسیم سود هم یکی از بحث‌برانگیزترین مباحث مالی است. الگوهای نظری متضاد که گاها فاقد پشتوانه قوی تجربی هستند، به دنبال توضیح سیاست­های تقسیم سود شرکت می­باشند. (frankfurter & wood 2002)

تقسیم سود از دو جنبه بسیار مهم، قابل‌بحث است. ازیک‌طرف عاملی اثرگذار بر سرمایه­گذاری­های پیش روی شرکت­هاست. تقسیم سود موجب کاهش منابع داخلی و افزایش نیاز به منابع مالی خارجی می­شود. از طرف دیگر بسیاری از سهامداران شرکت خواهان تقسیم سود نقدی هستند. ازاین‌رو مدیران باهدف حداکثر کردن ثروت همواره باید بین علایق مختلف آنان و فرصت­های سود­آور سرمایه­گذاری تعادل برقرار کنند. (مهرانی و تالانه، 1377)

در ادبیات اقتصادی، بهره­وری کل به مقدار محصول به‌دست‌آمده از مقدار خاصی از نهاده­ها گفته می­شود. اهمیت موضوع موردمطالعه در این است که بهره­وری یکی از دو منبع اساسی دستیابی به درآمد بیشتر است. منبع دیگر در این رابطه، پس­انداز است که امکان به‌کارگیری نهاده­های بیشتر را فراهم می­کند. (مجاوریان، مجتبی، 1382)

 به نظر می­رسد طی سه دهه گذشته، بررسی اثر سرمایه انسانی بر رشد بهره­وری نیروی کار در اقتصاد ایران بر الگوی سیاست­گذاری کشور در جهت ارتقای سرمایه انسانی باید به‌عنوان یکی از استراتژی­های محوری رشد بهره­وری و درنهایت رشد اقتصادی مورد ملاحظه قرار گیرد. بررسی بهره­وری نیروی کار طی برنامه­های توسعه کشور حکایت از پایین بودن رشد آن دارد. ارزیابی و برآورد عوامل مؤثر بر بهره­وری نیروی کار با استفاده از مدل ARDL نشان می‌دهد که عوامل مهمی مانند انباشت R&D خارجی، سرمایه انسانی در قالب تعداد شاغلان با تحصیلات عالی، انباشت سرمایه فیزیکی و سرمایه­گذاری در فناوری اطلاعات و ارتباطات ازجمله عوامل مهمی هستند که روند رشد بهره­وری نیروی کار را در طول سال­های موردمطالعه توضیح می­دهند همچنین انباشت R&D داخلی و متوسط سال­های تحقیق، اثری منفی بر بهره­وری نیروی کار داشته­اند.

شناخت عوامل مؤثر بر بهره­وری نیروی کار و اطلاع از میزان تأثیرگذاری آن‌ها بسیار اهمیت دارد. ازاین‌رو تحقیق بهره­وری نیروی کار چه در سطح اقتصاد ملی و چه در سطح بخش­های مختلف لازم و مفید است. ازنظر اقتصاددانان بهره­وری در توسعه دارای اهمیت زیادی است. توسعه­ی همه‌جانبه بدون استفاده­ی بهینه از هریک از عوامل تولید امکان­پذیر نیست. یکی از عوامل تولید، سرمایه است. انسان که وسیله­ی اصلی توسعه همه‌جانبه است می­تواند با استفاده از عوامل سرمایه و پیشرفت تکنولوژی سرمایه­ی مورداستفاده از راه افزایش بهره­وری سرمایه، مسیر ساده­تر و سریع­تری را برای رسیدن به توسعه طی کند. (زراء، منصور، انصاری، الهه، 1386).

ازجمله دغدغه­های اصلی سازمان­های امروزی بهره­وری نیروی انسانی می­باشد. ازجمله عوامل مؤثر در افزایش ارزش سهام یک شرکت افزایش بهره­وری نیروی انسانی است. شناسایی عوامل مؤثر بر بهره­وری نیروی انسانی نقش تعیین‌کننده‌ای در مزیت رقابتی خواهد داشت.

بنابراین، عدم بهره­وری در بنگاه­های دولتی منجر شده است تا درصد قابل‌توجهی از این شرکت­ها با فقدان روبرو شوند. به‌عنوان‌مثال، در سال 2009، 19 درصد از بنگاه­های دولتی هیچ سودی در برنداشتند (نهاوندی و نیکزاد، 2012). مضاف اینکه، بخشی از بنگاه­های دولتی در بورس اوراق بهادار تهران معرفی‌شده‌اند.

سودآوری به‌عنوان هدف اصلی هر شرکت در به دست آوردن موفقیت و عمومیت بیشتر، در منظور درآمد و هزینه، تعریف‌شده است. علاوه بر این، کاربران اطلاعات آماری آن را به‌عنوان معیاری برای ارزیابی عملکرد شرکت می­دانند. با توجه به نظریه اقتصاد خرد، شرکت برای مجموعه­ای از نهادها، مثل سرمایه و نیروی کار را برای تولید خروجی استخدام می­کند؛ بنابراین، به‌سادگی می­توان گفت که بهره­وری به‌صورت نسبت خروجی به ورودی تعریف می­شود. شولتز و بیلی (1990) اعلام کردند که نرخ سود همزمان با کاهش نرخ رشد بهره­وری، کاهش می­یابد. استفاده مؤثر از منابع بهره­وری می­تواند منجر به تولید و عملکرد بالا در شرکت گردد؛ به‌عبارت‌دیگر، اگر یک شرکت بهره­وری را افزایش دهد، می­تواند هزینه­ی خروجی­ها، محصولات یا سرویس­های خود را کاهش دهد و بدین‌وسیله باعث افزایش سود گردد. میلر (1984) اشاره می­کند که برای کنترل و نظارت بر بهبود تولید در درازمدت، بهره­وری از سود­رسانی مناسب­تر است. چراکه سوددهی با ایجاد تغییرات در تورم، بالا بردن یا پایین آوردن هزینه­ی ورودی و خروجی تغییر دارند، درحالی‌که این عناصر تاثیری بر روی بهره­وری ندارند... همگام با این استدلال، بتازی و همکاران (2008، ص 711)، استدلال می­کنند که "بهره­وری است که تولید را امکان­سازی می­کند، خواه نشات گرفته از توانایی­های فنی باشد، برنامه­های برتر مدیریتی، ویژگی­های سازمانی بهبود­یافته، توانایی نوآورانه (و یا تقلیدی) و یا ظرفیت­های ارائه‌شده­ی تلفیقی تعریف‌شده­ی گسترده در شرکت، منابع اساسی رقابت تفاضلی شرکت­ها باشد و شرکت را در سطح بالقوه­ی کاملا متفاوتی از سودآوری قرار می‌دهد ". با توجه به پژوهش­های پیشین که نقش بهره­وری را در عملکرد شرکت بررسی نموده­اند، در این پژوهش سعی بر آن است تا رابطه بهره­وری را بر تقسیم سود نمایان سازد و نشان دهد.

مسئله و مشکل اصلی در این پژوهش وجود عدم تناقض بین رابطه بهره­وری نیروی انسانی و سرمایه بر تقسیم سود در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران است.یکی از مشکلات اساسی در بازار سرمایه ایران رابطه بهره­وری و سودآوری با تقسیم سود در ارتباط با سهام شرکت‌های همتراز است.

با توجه به وجود اختلاف فاحش قیمت­های سهام شرکت‌های همتراز پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران کارایی بازار نیز تحت تأثیر قرارگرفته شده است، از موارد دیگر که کارایی شرکت­ها را در سطوح مختلف تحت تأثیر قرار می‌دهد، قدرت و نفوذ سرمایه­گذاری در شرکت­ها می­باشد که بررسی نوسانات درصد قدرت نفوذ سرمایه­گذاران نهادی می­تواند به‌عنوان راهکاری اساسی در ارتباط با از بین بردن شکاف­های موجود بین این متغیرها باشد.

ابهام موجود در این پژوهش وجود رابطه بین متغیرهای بهره­وری و تقسیم سود با کارایی بازار می­باشد، به این صورت که محقق به دنبال یافتن این سؤال است که آیا بین این متغیرها رابطه­ای وجود داشته و در صورت وجود رابطه آیا این روابط به‌صورت مستقیم است یا معکوس؟

اهمیت و ضرورت تحقیق

1- شروع استفاده از کلمه­ی بهره­وری در فرهنگ­های اقتصادی مربوط به دو قرن پیش است . در بسیاری ازنقاط جهان به کشورهای صنعتی بهره­وری به‌عنوان یک طرز فکر و فرهنگ و تفکر پیشبرد و بهبود آنچه که وجود دارد، تلقی می­شود. (رضایی، اردشیر، 1384) سازمان بین المللی کار بهره­وری را این گونه تعریف می­کند. بهره­وری عبارت است ازنسبت ستاده به یکی ازعوامل تولید (زمین، سرمایه، نیروی کار و مدیریت) معیارهای بهره­وری را می­توان به‌صورت معیارهای کل و جزء از یکدیگر متمایز کرد. معیارهای بهره­وری جزء از تقسیم کل برون داد سازمان بر یکی از عوامل تولید مانند مواد، نیروی کار، انرژی و سرمایه، به دست می­آید. عنصر اساسی در هر گونه تلاش برای بهره­وری نیروی انسانی است. ( نصر پور، محمد، 1382) درتاریخچه بهره­وری، ابتدا توجه کمی به بهره­وری نیروی انسانی شده است. بیشتر پیشرفت­ها در زمینه­ای از بهره­وری بود که آن را بهره­وری سرمایه می­خواندند. (سید جوادین، سید رضا و محمدرضا، عطاردی، 1384)

2-امروزه رقابت در عرصه تولید و تجارت جهانی به واسطه کمرنگ شدن مرزهای اقتصادی ابعاد دیگری یافته و کوشش در جهت بهبود و ارتقای بهره­وری پایه اصلی این رقابت را تشکیل می‌دهد. گرچه بهبود و ارتقای بهره­وری براساس اصل عقلانیت اقتصادی همواره باید مورد تأکید و توجه قرار گیرد. لیکن بهبود بهره­وری مستلزم به فعل درآوردن توان بالقوه است. ازاین‌رو حرکت، به یک ابزار محرک نیاز دارد که مناسب ترین محرک "رقابت" در صحنه داخلی و بازارهای خارجی است. ارتقاء بهره­وری سبب پیشرفت و توسعه­یافتگی می­شود و اکثر کشورهای توسعه­یافته و درحال‌توسعه به‌منظور اشاعه نگرش به مقوله بهره­وری و تعمیم به‌کارگیری فنون و روش­های ارتقاء آن سرمایه­گذاری­های زیادی انجام داده­اند.( ولی زاده زنوز، پروین، 1384)

1 . clark

2 . steiner & goldner

Abstract:

In this study, the relationship between dividend policy, we examined the efficiency of equity interest. The purpose of the research, applied research. In terms of the type of research design to rely on historical data, the events and the way the inductive inference is correlational.

This study consisted of a main hypothesis and sub-hypothesis is. Community research studies listed companies in Tehran Stock Exchange for a period of five years (years 1392-1388) is. Finally given the limitations of the research data the 94 participants were collected using simple random sampling Morgan , 75 companies were chosen .

In order to document the results of statistical analysis and presentation of the final solution achieved by way of using SPSS software and attempt to analyze Eviews questions and hypotheses have been.

Research hypotheses using multiple linear regression, both univariate and multivariate analyzes are F and t tests. Hypothesis test results indicate that:

1. Between dividend policy and capital productivity, there is no significant relationship.

2. Between dividend policy and there is significant correlation between labor productivity.

3. Between dividend policy and productivity, there is a significant relationship.

Key Term: Dividend policy, capital productivity, labor productivity, firm size