فهرست:
فصل اول چارچوب نظری... 1
1-1 مقدمه. 2
1-2 ضرورت انجام تحقیق.. 6
1-3 سوالات پژوهشی.. 7
1-4 فرضیات تحقیق.. 7
1-5 اهداف تحقیق.. 8
1-6 روش تحقیق.. 8
فصل دوم مبانی نظری... 11
2-1 پیشینه پژوهش.... 12
2-1-1 پیشینه پژوهش در خارج از کشور 12
2-1-2پیشینه پژوهش در داخل کشور 17
2-2 ارزیابی اثرات تجمعی محیط زیستی.. 18
2-2-1 تعاریف دیگر راجع به اثرات تجمعی: 20
2-2-2 واژههای کلیدی تعریف شده در رابطه با ارزیابی اثرات تجمعی.. 20
2-3 تاریخچه. 23
2-3-1 دستورالعملها و مفاهیم اولیه ارزیابی اثرات تجمعی.. 24
2-3-1-1 کانادا 1994. 24
2-3-1 -1-1 دستورالعمل فرآیند انجام ارزیابی اثرات تجمعی کانادا 25
2-3-1-2 دستورالعمل اتحادیه امریکا1996. 25
2-3-1-3 دستورالعمل اتحادیه اروپا 1997. 26
2-3-1-4 دستورالعمل استرالیا 1990. 26
2-4 روشهای ارزیابی اثرات تجمعی.. 27
2-4-1 روش Ad Hoc. 27
2-4-2 چکلیستها 28
2-4-3 ماتریسها Matrices 28
2-4-4 مدلسازی، مدلسازی مفهومی با شبکهها و سیستمهای نموداری.. 30
2-4-5 مدلسازی، مدلسازی شبیهسازی کامپیوتری.. 30
2-4-6 تجزیه و تحلیل روند Trends Analysis 30
2-4-7 تجزیه و تحلیل مکانی- نقشهبرداری و رویهمگذاری Spatial Analysis 31
2-4-8 تجزیه و تحلیل سیمای سرزمین Landscape Analysis 31
2-4-9 تجزیه و تحلیل اکوسیستم Ecosystem Analysis 32
2-4-10 تجزیه و تحلیل ظرفیت قابل تحمل Carrying Capacity Analysis 32
2-4-11 روشهای تطبیقی.. 33
2-4-12 شبکهها Networks 33
2-4-13 تجزیه و تحلیل مکانی- سیستم اطلاعات جغرافیاییGIS. 34
2-5 انتخاب روش مناسب CEA.. 35
2-5-1 نکات کلیدی برای انتخاب روشها 35
2-5-2 ویژگیهای روشهای CEA.. 36
2-6 فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) 36
2-6-1 اصول فرایند تحلیل سلسله مراتبی.. 37
2-6-2 مراحل فرایند تحلیل سلسله مراتبی.. 37
2-6-2-1 ساختن سلسله مراتبی.. 38
2-6-2-2 محاسبه وزن.. 38
2-6-3روشهای محاسبه وزن نسبی.. 39
2-6-4 مزایای فرایند تحلیل سلسله مراتبی.. 40
2-7 سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) 41
2-7-1 ارتباط مراحل CEA با GIS. 42
2-7-2 ضرورت استفاده از GIS. 43
2-7-3 کاربرد GIS در CEA.. 44
2-7-4 مزایای بالقوه از لینک کردن GIS با CEA.. 44
2-7-5 محدودیتهای GIS. 45
2-8 روش معکوس فاصله: (Inverse Distance Method) 45
2-9 ماتریس تعامل در CEA.. 46
2-9-1 روش ماتریس چندگانه آرگون.. 46
2-10 ماتریس پاستاکیا (RIAM) 47
2-11 نتیجهگیری از روشهای ارزیابی اثرات تجمعی.. 52
فصل سوم: مواد و روشها 57
1-3 معرفی منطقه مورد مطالعه. 58
3-1-1-منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی.. 58
3-1-2 مشخصات منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی.. 59
3-1-2-1 سایت شماره 1. 61
3-1-2-2- سایت شماره 2. 61
3-1-2-3- سایت شماره 3. 62
3-1-2-4 - سایت شماره 4. 64
3-1-2-5 - سایت شماره 5. 66
3-2 شناسایی منابع آلاینده در منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر. 68
3-2-1 آلودگی هوا 68
3-2-2 آلودگی پساب مجتمعها 70
3-3 بررسی وضعیت محیط زیستی اطراف منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر. 70
3-3-1 خورموسی.. 70
3-1-3 اهمیت خوریات... 72
3-1-4 اقلیم.. 74
3-1-4-1 باد. 74
3-1-5 توپوگرافی: 75
3-1-6 زمینشناسی.. 76
3-1-7 محیط بیولوژیکی.. 76
3-1-7-1پوشش گیاهی.. 76
3-1-7-2حیات وحش (فون منطقه) 78
3-5 مطالعات اجتماعی و اقتصادی فرهنگی.. 81
3-5-1 جمعیت... 81
3-5-2 صنعت... 81
3-6 ویژگیهای پارامترهای مورد بررسی.. 82
3-6-1- نیاز شیمیایی به اکسیژن.. 83
3-6-2 اسیدیته. 83
3-6-3 کدورت... 83
3-6-4 کل مواد جامد محلول در آب ( TDS) 83
3-6-5 منوکسیدکربن CO.. 89
3-6-6 اکسیدهای ازت NOx. 89
3-6-7 دیاکسید گوگرد SO2 90
3-6-8 تراز فشار صوت Sound Pressure Level 94
3-7 روش تحقیق.. 99
3-7-1 عملیات میدانی.. 101
3-7-2 ابزارها و نرمافزارها 101
3-7-3 چگونگی جمعآوری و تجزیه و تحلیل دادهها 101
3-7-4 محاسبه شاخص آلودگی.. 104
فصل چهارم: یافتهها 107
4-1 نتایج.. 108
4-1-1 بررسی آلودگی هوا 118
4-1-2 بررسی آلودگی آب... 119
4-1-3 بررسی آلودگی صوت... 121
4-1-4 ماتریسهای تعاملی.. 128
4-1-4-1 ماتریس تعاملی آلایندههای هوا 128
4-1-4-2 ماتریس تعاملی آلایندههای آب... 130
4-1-4-3 ماتریس تعاملی آلایندههای صوت... 133
فصل پنجم بحث و نتیجهگیری... 137
5-1 مقایسه روش سیستم اطلاعات جغرافیایی با ماتریس تعاملی در ارزیابی اثرات تجمعی 138
5-1-1 سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) 138
5-1-2 ماتریس تعاملی.. 139
5-2پاسخ به سوالات پژوهشی.. 140
5-3 بحث... 143
5-4 برنامههای مدیریت محیطزیستی.. 146
5-4-1 برنامه کنترل کیفیت و کمیت آب... 146
5-4-2 برنامه کنترل کیفیت هوا و صدا 146
5-4-3 تنظیم برنامه کنترل و پایش محیطزیستی.. 147
5-4-4 برنامههای کنترل شاخصهای اقتصادی- اجتماعی- فرهنگی.. 147
5-4- 5 ارائه گزارش نتایج.. 148
5-4-6 مراقبت و پایش طرحهای مدیریت... 148
5-4-7 بررسی و مراقبت در طرح مدیریت بازسازی منطقه. 148
5-4-8 مراقبت و بررسی در طرح مدیریت آلایندهها 149
5-4-9 اطلاعرسانی و آموزش.... 149
5-5 راهکارهای فنی و مدیریتی کاهش و کنترل آلایندهها سازگار با محیطزیست... 150
5-6 محدودیتهای تحقیق.. 151
5-7 پیشنهادات... 151
منابع.. 153
پیوست ها 162
منبع:
1. ارزیابی اثرات زیستمحیطی منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی ماهشهر بررسی اثرات ناشی از پروژه موردنظر بر محیطزیست منطقه مجری : سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی بندر امام خمینی مشاور: ایمن آراء .جلد پنجم1379
2. استان، آرنوف، 1993.سیستمهای اطلاعات جغرافیایی، ترجمه سازمان نقشهبرداری کشور، 1375، انتشارات سازمان نقشهبرداری کشور، 310 صفحه.
3. پوروخشوری، ز. 1378. حساسیتهای زیستمحیطی در اشکال زمینشناسی سواحل جنوبی ایران، فصلنامه محیطزیست، شماره 29.
4. حسینی خالدی، ط. 1371. جانورشناسی عمومی، جلد سوم، انتشارات دانشگاه تهران، 407ص.
5. حقیقی، ن. 1380. ارزیابی اثرات زیستمحیطی احداث منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی ماهشهر، مرکز تحقیقات و تحصیلات تکمیلی منطقه 6 دانشگاه آزاد اهواز.
6. دانهکار، ا. 1377. منطق حساس دریایی، فصلنامه محیطزیست، شماره 24.
7. دوستشناس، ب. 1387. طبقهبندی زیستگاههای اکوسیستم ساحلی خورموسی با استفاده از شاخصهای بیوتوپ بستر و نظام امتیازدهی بهمنظور تعیین سلامت زیستی منطقه در سامانه GIS، دانشکده علوم و فنون دریایی و اقیانوسی، گروه زیست دریا.
8. رافعینژاد، ا. 1386. بیدقتی صنایع پتروشیمی در مورد تخلیه جیوه به خلیجفارس. http://www.farsnews.com.
9. رسولی، س.، مخدوم، م.، یدالهی، ع. ا. (1384). ارزیابی آثار توسعه شهرکهای صنعتی بر محیطزیست با رویکرد CEA (مطالعه موردی: شهرک صنعتی آمل). پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده محیطزیست، گروه برنامهریزی و مدیریت محیطزیست.
10. سعیدی، م.، کرباسی، ع.، سهراب، ت.، صمدی، ر. 1384. مدیریت زیستمحیطی نیروگاهها. ناشر: وزارت نیرو- سازمان بهرهوری انرژی ایران.
11. سواری، احمد و همکاران، 1372. بررسی مقدماتی هیدروبیولوژیک خورهای استان خوزستان، سازمان محیطزیست استان خوزستان.
12. صمدیار، س. 1384. مدلسازی انتقال آلایندهها از گیاهان پتروشیمی در خلیجفارس. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی.
13. قدسیپور، حسن، 1384. فرایند تحلیل سلسله مراتبیAHP مرکز نشر دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
14. ماهینی، ع. ر.، غلامعلی فرد، م. (1387). ارزیابی اثرات تجمعی از طریق شبیهسازی پویایی شهری با استفاده از مدل SLEUTH در محیط GIS. نشریه علمی محیط و توسعه، سال دوم، شماره 3.
15. ماهینی، ع.ر. 1384. ارزیابی اثرات تجمعی، مفاهیم و بعضی از روش های آن. مقاله کنفرانس ارزیابی زیست محیطی. تهران.
16. مروتی، ح. 1389. طرح بررسی منابع آلاینده آبهای خورموسی و تاثیر بر آبزیان و کفزیان بااستفاده از شاخصهای زیستی. اداره کل محیطزیست استان خوزستان.
17. مستجابی، ا. 1387. تجزیه و تحلیل اثرات زیستمحیطی صنایع پتروشیمی.http://www.npc-rt.ir.
18. مظاهرینژاد، م. ف. 1380. شناخت کانونی و همبستگی فلزات سنگین در رسوبات خوریات موسی و عوامل موثر بر جذب و دفع آنها. رساله دکتری تخصصی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات.
19. منوری، س.م. 1380. دستورالعمل ارزیابی اثرات محیطزیستی برای گیاهان پتروشیمی.
20. نبوی، س.ب. 1388. مطالعه میکروبنتوزهای خور ماهشهر با تمرکز بر نقش آنها در تغذیه آبزیان. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی.
21. نورعلیشاهی، م. آبام، م. اصلانی، ف. علیا، آ. صابر، س. (طرحهای شرکت ملی صنایع پتروشیمی) ، روابط عمومی شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، 1387.
22. وهابزاده، ع.، 1372. مبانی محیطزیست، چاپ اول، جهاد دانشگاهی مشهد. 135ص.
منابع لاتین
23. Abaza, H. 1995. A new role for environmental assessment. Dur Planet, 7(1): 25- 27.
24. Abraham,D.M. 1998. Cumulative Effects Assessment in the Moose River Basin - Background Literature Review Prepared for: Environmental Information Partnership (EIP) Ministry of Natural Resources Northeast Region ESSA Technologies Ltd., Richmond Hill, Ontario. 62 pp.
25.Asko Ijäs, Markku T. Kuitunen, Kimmo Jalava.,(2010), “Developing the RIAM Method (Rapid Impact Assessment Matrix) in the Context of Impact Significance Assessment”, Environmental impact assessment review 30, pp 82–89.
26. Canter, LW., Atkinson,SF. 2011. Assessing the cumulative effects of projects using geographic information systems. Environmental Impact Assessment Review. 31: 457-464.
27. Canter, L. W. and Atkinson, S. F. (2011). Multiple uses of indicators and indices in cumulative effects assessment and management. Environmental Impact Assessment Review, 31: 491-501.
28. Canter, L.W., “Cumulative Effects Assessment”, Ch. 18 in Handbook of Environmental Impact Assessment, Volume 1, Environmental Impac Assessment: Process, Methods, and Potential, Petts, J., editor, 1999, BlackwellScience, Ltd., Oxford, England, pp. 405-440.
29. Canter, L.W. (1996). Environmental Impact Assessment. Newyork: M.C. Grow-Hill.
30. Cocklin, C., Parker, S., and J. Hay. 1992. Notes on Cumulative Environmental Change I: Concepts and Issues. Journal of Environmental Management 35: 31 – 49.
31. Cooper, L. M. (2011). CEA in policies and plans: UK case studies. Environmental Impact Assessment Review, 31: 465-480.
32. Council on Environmental Quality (CEQ). 1997. Considering Cumulative Effects Under the National Environmental Policy Act. Council on Environmental Quality, Executive Office of the President. 64 pp. + appendices.
33. Council on Environmental Quality. Considering Cumulative Effects Under the National Environmental Policy Act; Executive Office of the President, Washington, D.C; 1997. p. 49–57.
34. Dargin, J. (2007).Country Analysis Brief: the Persian Gulf, Energy Information Administration. Harvard University - Dubai Initiative.Available through: http://www.eia.doe.gov/emeu/cabs/Persian_ Gulf/Background.html.
35. Dickert, T.G. and Tuttle, A.E. 1985. Cumulative Impact Assessment in Environmental Planning – A Coastal Wetland Watershed Example. Environmental Impact Assessment Review 5: 37 – 64.
36. Drouin, C. and LeBlanc. P.1994. The Canadian Environmental Assessment Act and Cumulative Environmental Effects. In: Kennedy, A.J., editor. Cumulative Effects Assessment in Canada: From Concept to Practice. Papers from the 15th Symposium held by the Alberta Society of Professional Biologists, Calgary, Alberta. pp. 25 – 36.
37. Duinker, 1994, Overview Of Cumulative Effects Assessment, Mekong River Commission For Sustainable Development.
38. Duinker P, Greig L. The impotence of cumulative effects assessment in Canada: ailments. and ideas for redeployment. Environ Manage 2006;37(2):153–61.
39. Everitt, R.R. Bernard, D.P, and Vlachos, E.C. 1987. Critique of Methods for Assessing Cumulative Impacts. Prepared for Pacific Gas and Electric Company. Prepared by ESSA Environmental and Social Systems Analysts Ltd., Vancouver, B.C. 36 pp. + appendix.
40. Lee, L., Gosselink, J. and 1989. Cumulative impact assessment in bottomland hardwood forests. Wetlands 9: 93-174.
41. Håkanson, L., & Blenckner, T. (2008). A review on operational bioindicators for sustainable coastal management--Criteria, motives and relationships. Ocean &Coastal Management.Vol.51(1), pp.43-72.
42. Hegmann, G. and Yarranton, G. A. (2011). Alchemy to reason: Effective use of Cumulative Effects Assessment in resource management. Environmental Impact Assessment Review, 31: 484-490.
43. Hegmann, G. Cocklin, C. Creasey, R. Dupuis, S. Kennedy, A. Kingsley, L. et al. Cumulative effects assessment practitioners guide. AXYS Environmental Consulting Ltd. and the CEA Working Group for the Canadian Environmental Assessment Agency, Hull, Quebec, Canada; 1999. p. 33–4.
44. Holling, C.S., editor. 1978. Adaptive Environmental Assessment and Management. John Wiley & Sons, New York. 377 pp.
45. Irving, J.S. and Bain. M.B. 1989. Assessing Cumulative Impact on Fish and Wildlife in the Salmon River Basin, Idaho. In: The Scientific Challenges of NEPA: Future Directions Based on 20 Years of Experience. Ninth Oak Ridge National Laboratory, Life Sciences Symposium, Knoxville, Tennessee, October 24-27, 1989.
46. Johnson, D., Lalonde, K., Mceachern, M., Kenney, J., Mendoza, G., Buffin, A. and Rich, k. (2011). Improving cumulative effects assessment in Alberta: Regional strategic assessment. Environmental Impact Assessment Review, 31: 481-483.
47. Johnston CA. Cumulative impacts to wetlands. Wetlands 1994;14:49–55.
48. Johnston, C.A., Detenbeck, N.E. Bonde, J.P., and Niemi, G.J. 1988. Geographic information systems for cumulative impact assessment. Photogrammetric Engineering and Remote Sensing 54: 1609 -1615.
49. Lane, P.A. Wallace, R.R. Johnson, R.L., and Bernard, D.1988. Reference Guide, Feasibility Study, and Overview of Institutions Interested in Cumulative Effects Assessment. Volume 1. Reference Guide to Cumulative Effects Assessment in Canada. Prepared for the Canadian Environmental Assessment Research Council
50. Lei, M., Qi-yan, F., Lai, Z., Ping, L. and Qing-jun, M. (2009). Environmental cumulative effects of coal underground mining. Procedia Earth and Planetary Science, 1: 1280-1284.
51. Leopold, L.B., Clarke, F.E. Hanshaw, B.B., and Balsley, J.R. 1971. A Procedure for Evaluating Environmental Impact. Geological Survey Circular No. 645. Washington D.C., United States Geological Survey.
52. Macdonald, L. 2000. Evaluating and Managing Cumulative Effects: Process and Constraints. Department of Earth Resources. Colorado State university. Fort Collins, Colorado 80523- 1482, USA.
53. Marcus, N. (2004). An overview of the impacts of eutrophication and chemical pollutants on copepods of the coastal zone. Zoological Studies.Vol. 43(2), pp.211-217.
54.M.K. Mondal, , Rashmi, B.V. Dasgupta., (2010), “ EIA of Municipal Solid Waste Disposal Site in Varanasi Using RIAM Analysis”, Resources, Conservation and Recycling 54, pp 541–546.
55. Mojtahid, M., Jorissen, F., and Pearson, T.H. 2008. Comparison of benthic foraminiferal and macrofaunal responses to organic pollution in the Firth of Clyde (Scotland). Marine pollution Bulletin 56: 42-76.
56. Muller B, Johnson L, Wycoff J, Nuszdorfer F, Beckham B. “Area Wide Cumulative Effects Analysis Using GIS”, 86th Annual Meeting of the Transportation Research Board, January. D.C.: Washington; 2007.
57. Nicole, E. 2011. Advancing Cumulative Effects Assessment Methodology For River Systems. A thesis submitted to the college of Graduate Studies and Research in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Science in the Department of Geography and Planning University of Saskatchewan Saskatoon.
58. Nybakken, J, 1993, marin biology, harper Collins, college, publishers, 420p.
59. Odum, W.E. 1982. Environmental degradation and the tyranny of small decisions. Bioscience 33: 728 – 729.
60. Patin, S. (1999). Environmental impact of the offshore oil and gas industry.EcoMonitor Publishing, East Northport, NY(USA).p.448.
61. Price, A.R.G., Downing, N., Fowler, S.W., Hardy, J.T., Tissier, M. Le, Mathews, C.P., McGlade, J.M., Medley, P.A.H. , Oregioni, B., Readman, J.W., Roberts ,C.M. & Wrathall,T.J. (1994). The 1991 Gulf War: Environmental Assessments of Iucn and Collaborators.IUCN in collaboration with WWF, IAEA, and IOC.Gland, switzerland. pp.48.
62. Price, A.R.G., (1993). The Gulf: Human impacts and management initiatives. Marine pollution bulletin, Vol. 27 (1993), pp.17–27.
63. Rajesh, S. and K.L. Edwin (2006). Toxic impact assessment of a manufacturing process: illustrative application to the automotive paint process, International Journal of Environmental Studies, 453- 461
64. Rooney, P. (2009). Factors that influence the petrochemical industry in the Middle East, http://www.mees.com.
65. Saeedi. M, Li. L. Y, Salmanzadeh. M