پایان نامه تکثیر جمعیت در فقه اسلامی (مبانی و سیاست‌ ها)

فهرست:

فصل اول: کلیات و مفاهیم

گفتار اول: کلیات.. 2

1-تعریف و تبیین موضوع. 2

2-ضرورت و اهمیت موضوع. 3

        3- هدف تحقیق.............................................................................................................3

4-پیشینه تحقیق. 3

5-سؤالات تحقیق. 4

الف: سؤال اصلی.. 4

ب: سؤالات فرعی.. 4

       6-فرضیه تحقیق.............................................................................................................4

      7- امتیاز تحقیق..............................................................................................................4

   8-ساختار تحقیق.................................................................................................................4

9-محدودیت ها و مشکلات تحقیق.........................................................................................5

10-روش تحقیق. 5

11-مفاهیم و اصطلاحات

الف)  مفهوم عزل. 6

ب) مفهوم استیلاد 7

ج) مفهوم اخصاء. 8

فصل دوم: جمعیت شناسی و سیاست های جمعیتی

گفتار اول: جمعیت  شناسی.. 10

1-تعریف جمعیت.. 14

2-نظریات جمعیت شناسی.. 15

2-1)نظریه افزایش جمعیت.. 15

2-2)نظریه کاهش جمعیت.. 18

2-3)نظریه جمعیت ثابت.. 22

2-4)نظریه جمعیت متناسب و مطلوب.. 24

3- بررسی نظریه های جمعیت شناسی از منظر فقه اسلامی   25

4-نظریه جمعیتی مورد نظر در فقه اسلامی.. 26

گفتار دوم: سیاست های جمعیتی.. 30

1-زمینه پیدایش سیاست های جمعیتی.. 31

2-تاریخچه سیاست های جمعیتی.. 32

2-1)سیاست های جمعیتی در گذشته. 32

2-2)سیاست های جمعیتی در عصر جدید. 34

3-اهداف سیاست های جمعیتی.. 36

3-1)ایجاد دگرگونی در اندازه جمعیت.. 39

3-2)ایجاد دگرگونی در ترکیب یا خصوصیات جمعیت.. 40

3-3)ایجاد دگرگونی در توزیع یا پراکندگی جمعیت.. 41

4-انواع سیاست های جمعیتی.. 43

4-1)سیاست های جمعیتی مستقیم و غیر مستقیم.. 43

4-2 سیاست های جمعیتی کمی و کیفی.. 44

4-3)سیاست های جمعیتی خرد و کلان. 45

فصل سوم: مطلوبیت ذاتی سیاست تکثیر جمعیت و حکم و ادله آن در فقه اسلامی

گفتار اول: مطلوبیت ذاتی سیاست تکثیر جمعیت.. 49

1-علل مطلوبیت ذاتی سیاست تکثیر جمعیت.. 52

1-1)مطلوبیت استیلاد و تکثیر ولد. 52

1-2)مطلوبیت افزایش نسل مسلمانان. 54

2-نظرات موافقین سیاست افزایش جمعیت.. 55

2-1)وسعت در امکانات.. 56

2-2)استعماری بودن اندیشه کاهش جمعیت.. 57

2-3)مخالف بودن اندیشه کاهش جمعیت با فلسفه ازدواج در اسلام  59

گفتار دوم: حکم و ادله سیاست تکثیر جمعیت در فقه اسلامی   62

1-حکم اولیه تکثیر جمعیت در فقه اسلامی.. 63

2-ادله تکثیر جمعیت در فقه اسلامی.. 65

2-1)آیات.. 65

2-1-1)آیاتی که کثرت اولاد را نعمت الهی می داند. 65

2-1-2)آیاتی که از کشتن فرزندان به شدت نهی می نماید  66

2-2)روایات.. 67

2-2-1)روایاتی که بر انتخاب زن ولود دلالت می کند. 68

2-2-1-1)روایات شیعه. 68

2-2-1-2)روایات اهل سنت.. 71

2-2-2)روایاتی که به خاطر محبوب بودن آوردن فرزند فراوان، امر به ازدواج می کند  73

2-2-2-1)روایات شیعه. 73

2-2-2-2)روایات اهل سنت.. 75

3-مقیدات و مخصصات حکم تکثیر جمعیت.. 76

3-1)جواز عزل. 77

3-2)مطلوب نبودن استیلاد از برخی زنان و در برخی شرایط   78

3-3)مطلوب نبودن تکثیر موالید در صورت بازماندن از امور معنوی  80

3-4)سهولت کمی عائله. 81

4-نقد ادله سیاست تکثیر جمعیت.. 83

5-جمع بندی نظرات موجود درباره حکم تکثیر جمعیت.. 85

فصل چهارم: چالشها و آسیب های سیاست تکثیر جمعیت

گفتار اول: چالشهای مقابل سیاست تکثیر جمعیت.. 88

1-تنظیم خانواده و کنترل جمعیت.. 90

1-1)تنظیم خانواده. 90

1-2)کنترل جمعیت.. 90

2-بررسی فقهی روش های تنظیم خانواده و کنترل جمعیت   92

2-1)روش های موقت در پیشگیری از بارداری. 93

2-1-1)پیشگیری از بارداری قبل از انعقاد نطفه. 93

2-1-2)پیشگیری از بارداری بعد از انعقاد نطفه. 94

2-1)روش دائمی(عقیم سازی) در پیشگیری از بارداری. 95

3-حکم فقهی تنظیم خانواده و کنترل جمعیت.. 98

3-1)حکم فقهی تنظیم خانواده از بعد فردی. 98

3-2)حکم فقهی کنترل جمعیت از بعد نوعی.. 99

گفتار دوم: آسیب شناسی سیاست تکثیر جمعیت.. 102

1-آسیب شناسی سیاست تکثیر جمعیت از بُعد اقتصادی  103

تاثیر جمعیت بر توسعه اقتصادی. 104

2-آسیب شناسی سیاست تکثیر جمعیت از بُعد فرهنگی   108

تأثیر جمعیت بر ساختار فرهنگی.. 108

نتیجه گیری. 110

فهرست منابع. 111

منبع:

ابن بابویه، محمد بن علی، الخصال، مصحح: علی اکبر غفاری، چاپ اول، قم، جامعه مدرسین، 1362.

ابن شعبه حرانى، حسن بن على، تحف العقول عن آل الرسول صلى الله علیه و آله، چاپ دوم ، قم، جامعه مدرسین، 1404.

ابن قدامه، عبدالرحمن بن محمد، الشرح الکبیر، چاپ اول، قم، مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، 1386.

ابن قدامه، عبدالله بن احمد، المغنی، چاپ اول، بیروت، دارالکتب العربی، بی تا.

ابن ماجه، محمد بن یزید، سنن المصطفی، تعلیق: محمد فواد عبدالباقی، چاپ اول، بیروت، دار الاحیاء التراث العربی، 1395.

ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، چاپ اول، بیروت، دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع، 1414.

ابوداود، سلیمان بن اشعث، صحیح سنن المصطفی، تصحیح: عبدالحمید افندی حجازی، چاپ اول، قاهره، المطبعه التازیه، 1348.

امانی، مهدی، استقرار هویت، رشد و سیاست جمعیتی ایران، چاپ اول، تهران، انتشارات مرکز تحقیقات، 1355.

امانی، مهدی، روش های تحلیلی جمعیت شناسی، چاپ اول، تهران، بی نا، 1354.

ایازی، محمد علی، اسلام و تنظیم خانواده، چاپ سوم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1376.

بحرانى، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره ، محقق و مصحح: محمدتقی ایروانی سید عبدالرزاق مقرم، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، بی تا.

بخاری، محمدبن اسماعیل، الجامع صحیح ، چاپ اول، قاهره، محمد علی صبیح و اولاده، 1311.

بهنام، جمشید، جمعیت شناسی عمومی، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1348.

بیهقی، احمد بن حسین، السنن الکبری، چاپ اول، حیدر آباد الدکن، المطبعه مجلس دائره المعارف النظامیه، 1344. 

ترابی، علی اکبر و نعمت الله تقوی، فرهنگ جامعه شناسی، چاپ اول، تبریز، وزارت برنامه و بودجه مرکز آمار ایران، 1362.

تقوی، نعمت الله، جمعیت و تنظیم خانواده، چاپ هفتم، تبریز، نشر جامعه پژوه و نشر دانیال، 1380.

تقوی، نعمت الله، مبانی جمعیت شناسی، چاپ اول، تبریز، انتشارات نیما، 1369.

تمنا، سعید، مبانی جمعیت‌شناسی، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور، 1389.

جهانفر، محمد، تاریخ نظریه های جمعیتی، چاپ اول، تهران، دانشکده علوم اجتماعی و تعاون، 1354.

حاکم نیشابوری، محمدبن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، چاپ اول، بیروت، دارالمعرفه ، بی تا.

حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، تحقیق: گروه پژوهش موسسه آل البیت، چاپ اول، قم، موسسه آل البیت، 1409.

حسینی طهرانی، سید محمد حسین، کاهش جمعیت ضربه ای سهمگین بر پیکر مسلمین، چاپ دوم، مشهد، موسسه ترجمه و نشر دوره علوم و معارف اسلامی، 1425.

حسینی، حاتم، درآمدی بر جمعیت‌شناسی اقتصادی- اجتماعی و تنظیم خانواده، چاپ سوم، همدان، نشر دانشگاه بوعلی سینا، 1386.

حکیمی، محمدرضا، الحیاه ، چاپ اول، قم، انتشارات دلیلنا، 1380.

حلم سرشت، پریوش، جمعیت و تنظیم خانواده، چاپ اول، تهران، انتشارات جهر، 1388.

حلّى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، تبصره المتعلمین فی أحکام الدین، محقق و مصحح: محمد هادی یوسفی غروی، چاپ اول، تهران، مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، 1411.

حلّى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، تذکره الفقهاء، محقق و مصحح: گروه پژوهش مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ اول، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1414.

خطیب شربینی، محمد بن احمد، مغنی المحتاج الی معرفه معانی الالفاظ المنهاج، چاپ اول، قم، مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، 1386.

خمینی، سید حسن، مبانی فقهی تنظیم خانواده، چاپ اول، تهران، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، 1382.

راسخ، شاپور، نقدی بر جامعه‌شناسی، راهنمای کتاب سال ششم شماره 1و 2، سال 1342.

سوی، آلفرد، مالتوس و دو مارکس، گرسنگی و جنگ، چاپ اول، ابراهیم صدقیانی، تهران، امیرکبیر، 1357.

شاطبی، ابراهیم بن موسی،  الموافقات فی اصول الاحکام، تحقیق: محمد محی‌الدین عبدالحمید، چاپ اول، قاهره، مکتبه و مطبعه محمدعلی صبیح و اولاده، ۱۳۴۷.

شمس الدین سرخسی، محمد بن احمد، المبسوط، چاپ اول، بیروت، دارالمعرفه، 1409.

طباطبایی، محمد حسین، المیزان، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، چاپ پنجم، قم، جامعه مدرسین حوزه های علمیه قم، 1364.

طلعتی، محمد هادی، رشد جمعیت، تنظیم خانواده و سقط جنین، چاپ اول، قم، بوستان کتاب، 1383.

طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، الخلاف، محقق و مصحح: علی خراسانی و دیگران، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1407.

عاملی، سید جواد بن محمد حسینی، مفتاح‌الکرامه فی شرح قواعد العلامه، محقق و مصحح: محمدباقر خالصی، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۹.

عاملی، شیخ زین الدین، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه ، مصحح: حسن قاروبی، چاپ ششم، قم، انتشارات دارالتفسیر، 1426.

عاملى کرکى، على بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، محقق و مصحح: گروه پژوهش مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ دوم، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1414.

فیض کاشانى، محمد محسن ابن شاه مرتضى، مفاتیح الشرائع، چاپ اول، قم، انتشارات کتابخانه آیه الله مرعشى نجفى، بی تا.

فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول، چاپ هفدهم، قم، دارالفکر، 1369.

القادری، عبدالله بن احمد، الاسلام و ضرورات الحیاه ، چاپ اول، جده، دارالمجتمع، 1410.

قرطبی، ابن رشد، بدایه المجتهد و نهایه المقتصد، چاپ اول، قم، مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، 1386.

قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، چاپ اول، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1389.

کاظمی پور، شهلا، مبانی جمعیت شناسی، چاپ اول، تهران، مرکز مطالعات و پژوهش های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه، 1383.

کتابی، احمد، نظریات جمعیت شناسی، چاپ اول، تهران، اقبال، 1363.

کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: پژوهشگران مرکز تحقیقات دارالحدیث، چاپ اول، تهران، دارالحدیث للطباعه و النشر، 1429.

کوفی، محمد بن محمد اشعث، الجعفریات (الأشعثیات)، چاپ اول، تهران، مکتبه النینوى الحدیثه ، بى تا.

لهسایی زاده، عبدالعلی فیندلی، برنامه ریزی مهاجرت های داخلی، چاپ اول، شیراز، انتشارات نوید، 1372.

مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار الجامعه لدرر الاخبار الائمه الاطهار، چاپ اول، بیروت، موسسه الطبع و النشر، 1410.

محدث نورى، میرزا حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، محقق و مصحح: گروه پژوهش مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ اول، بیروت - لبنان، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1408.

مشکینی، علی، اصطلاحات الاصول، چاپ دوم، قم، چاپ حکمت، 1348.

مظفر، محمد رضا، اصول فقه، ترجمه و شرح: علی محمدی، چاپ نهم، قم، دارالفکر، 1369.

معزی، اسدالله، مبانی جمعیت شناسی، چاپ اول، تهران، موسسه انتشارات آوای نور، 1371.

مفید، محمّد بن محمد بن نعمان عکبرى، المقنعه ، چاپ اول، قم، کنگره جهانى هزاره شیخ مفید،1413.

موسوی خمینی، روح الله، استفتائات حضرت امام خمینی، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1381.

مومن قمی، محمد، کلمات سدیده فی مسائل جدیده ، چاپ اول، قم، موسسه نشر اسلامی، 1415.

میرزایی، سید محمد، جمعیت شناسی عمومی، چاپ اول، تهران، دانشگاه شهید بهشتی، 1381.

نجفی، محمدحسن‌، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، محقق و مصحح: عباس قوچانی و علی آخوندی، چاپ هفتم، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1404.

نووی، محی الدین، المجموع فی شرح المهذب، چاپ اول، بی جا، دارالفکر، بی تا.

نیشابوری، مسلم بن حجاج، الجامع الصحیح، چاپ اول، قاهره، موسسه الطباعه لدرر التحریر، 1334.

نیک خلق، علی اکبر، مبانی جمعیت شناسی، چاپ اول، تهران، بهینه، 1379.

مقالات و پایان نامه:

ابوزهره، محمد، "تنظیم النسل"، نشریه الازهر، سال37، محرم 1385، جزء 1، صص 68 – 75.

تدین، محمدرضا، "اسلام و مسئله تنظیم خانواده"، کلک، ش 57، آذر سال 1373، صص 154-145.

جعفر پور، جمشید و بردیده، ملاحت، "تنظیم خانواده از دیدگاه فقه امامیه"، نشریه نامه الهیات، ش 10، بهار 1389، صص 48 -29.

جهاندوست، مسعود، "کنترل جمعیت در جوامع اسلامی از منظر فقه امامیه"، بلاغ مبین، ش32و33، زمستان 91، صص110-87.

خرازی، سید محسن، "کنترل جمعیت و عقیم سازی"، فقه اهل بیت، سال 6، شماره 21، صص 41 – 69.

خلجی، حسن رضا، "بررسی تطبیقی مبانی فقهی مسئله تنظیم خانواده"، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، 1377.

الشربینی، عبدالرحمن، "نحن و تنظیم النسل"، منبر الاسلام، سال22، رمضان 1384، ش 9، ص178-180.

طاهری، حبیب الله، "تحدید نسل از دیدگاه فقه و حقوق اسلامی"، مجله مجتمع آموزش عالی قم، ش12، سال4، صص 132-103.

عبدالرحمن البسام، عبدالله، "تنظیم النسل و تحدیده"، مجمع الفقه الاسلامی، ش 5، جزء 1، 1409.

علیئی، محمد ولی، "تاثیر آموزه ها و فتاوای شیعی در رشد و کنترل جمعیت"، فصلنامه شیعه شناسی، زمستان1384، ش12، سال 3، صص 143-174.

کریمی، زینب، "تنظیم خانواده و مبانی مشروعیت آن از دیدگاه علمای امامیه"، مباحث بانوان شیعه، پائیز و زمستان1386، ش14و13، صص 302-277.

مدکور، محمد سلام،"تنظیم النسل من وجهه نظر الشریعه "، القانون والاقتصاد، سال 35، 1965، ش 4، صص 996-973.

نوری همدانی