پایان نامه لذات معنوی

پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد

رشته‌ی علوم حدیث

گرایش نهج البلاغه

چکیده

انسان محور و مدار و انگیزه‌ی عموم فعالیت‌ها و برنامه‌های روزانه‌اش را کسب لذت قرار داده است.

در این نوشتار مختصر ابتدا به تعریف لذات مادی و معنوی پرداخته‌ایم. سپس لذات را در کلام بزرگان دین بررسی کرده و لذات خیالی را برشمرده‌ایم. در بخش دوم لذات معنوی شناختی و رفتاری معرفی شده و برخی راهکارهای دستیابی به این لذات ذکر شده است. پخش پایانی این نوشتار به بررسی عوامل محرومیت آدمی از لذات معنوی اختصاص یافته است. از آن جا که قساوت قلب از مهم ترین عوامل محرومیت از لذات معنوی است، مقدار قابل توجهی از این بخش به بررسی بحث قساوت قلب اختصاص یافته است.

کلید واژه : لذت معنوی، قساوت قلب، ذکر خدا، گریه، توهم لذت

بیان مسئله

یکی از بالاترین عوامل و ریشه های جذب انسان‌ها به دین و رعایت دستورات الهی و احکام دینی و التزام به مبانی اعتقادی دینی، لذت بردن از دین‌ داری است. بسیاری از دین گریزان و حتی دین ستیزان اگر بدانند که چه لذات غیر قابل توصیفی در دین داری واقعی نهفته است به دنبال التزام و عمل به دستورات دین خواهند رفت چرا که ریشه‌ی بسیاری از دین گریزی‌ها و زیر پا گذاشتن فرامین الهی لذتی است که از ترک واجب و انجام حرام می‌برند.

در این نوشتار به بیان اقسام لذات معنوی پرداخته شده راه های کسب و تقویت آن توضیح داده شده است.

اهمیت و ضرورت

دانستن اقسام لذات معنوی واقعی چه لذات شناختی و چه لذات رفتاری آن قدر مهم است که می‌تواند سبب ارتقای ایمان تقوا و معرفت دین داران و اهل معنویت باشد. یعنی ثابت قدم شدن آنان در مسیر بندگی خدا که برای انسان مسئله ای از بندگی خدا مهم‌تر نیست چرا که هدف از آفرینش ما بندگی و عبودیت بوده است: و ما خلقت الجن و الانس الا یعبدون آن کس به دنبال کشیدن طعم شیرین لذات معنوی می‌افتد، مسلماً در مسیر نورانی بندگی خدا قرار خواهد گرفت. اگر دین گریز باشد و خارج از مسیر بندگی، چشیدن طعم لذات معنوی، او را عاشقانه و داوطلبانه به این مسیر خواهد آورد؛ و اگر اهل دین و دیانت باشد مقام و درجه و رتبه‌ی او بالاتر خواهد رفت.

سؤالات تحقیق 

1- آیا هر لذتی که انسان احساس کند لذت معنوی است؟ واقعیت دارد؟ یا لذات معنوی خیالی هم داریم؟

2- چگونه می‌توان لذات معنوی واقعی را از لذات معنوی خیالی باز شناخت؟

3- اقسام لذات معنوی واقعی کدامند؟

فرضیه های تحقیق

1- هر گونه احساس مطلوب آرامش دوست داشتن، علاقه‌مند بودن لذت بردن از آن چه که به امور معنوی و الهی مربوط است می‌تواند جزء لذات معنوی باشد. به شرطی که صاحب شریعت آن را تأیید کرده باشد.

2- الزاماً هر چیزی را که انسان لذت معنوی بپندارد لذت معنوی نیست مانند پیروان ادیان باطل که از عبادت در کلیسا و کنیسه ممکن است لذت هم ببرند یا لذت ریاست باطل و توهم زهد ساختگی.

3- با مراجعه به آیات قرآن کریم و کلمات اهل بیت: می‌توان لذات معنوی واقعی را از لذات معنوی خیالی بازشناسی کرد.

4- برخی از لذات معنوی واقعی به شناخت و عقیده و باورهای درونی مربوط هستند و بخشی دیگر از لذات معنوی در رفتار و کردار ظاهری و فیزیکی منعکس می‌شوند. قسم اول مانند ایمان و معرفت و محبت به خداوند و قسم دوم مانند ملاقات برادران دینی و لذت نماز

پیشینه‌ی تحقیق

تا آن جا که جستجو شد کتاب مقاله و اثر مستقل درباره‌ی این موضوع نگاشته نشد ه است آری در میان سخنان و کلمات بعضی بزرگان مرحوم مطهری مرحوم نراقی مجلسی اول نمونه‌هایی از لذات معنوی و راه های کسب آن بیان شده است. اما اثر مستقلی نبوده است.

چهارچوب نظری تحقیق

در این پایان نامه ابتدا به تعریف لذات معنوی پرداخته شد سپس لذات معنوی واقعی و عوامل پیدایش و ازدیاد آن‌ها در دو بخش شناختی و رفتاری ارائه می‌گردد با این توضیح که برخی از لذات با اصل انجام عمل حاصل می‌شود و برخی دیگر برای لذت بردن از آن‌ها مقدماتی لازم است.

مفاهیم کلیدی

لذات

هر گونه حالت مطلوب و دل‌پذیر که سبب ایجاد آرامش یا شادی یا فرح قلبی می‌شود لذت می‌باشد. لذت از آن دسته از کلماتی است که گویا فقط چشیدنی است مانند شیرینی که اگر کسی حس ذائقه‌ی خود را از دست بدهد هیچ گاه نمی‌توان مفهوم شیرینی را برای او توضیح داد.

معنویت

اموری که به موارد غیر مادی و فیزیکی و دنیایی مربوط است و ریشه در ادیان الهی و آسمانی دارد.

لذات خیالی

لذاتی که اگر چه برای صاحب آن لذت حس آرامش و شادی و شیرینی به همراه دارد اما از آن جهت که دین خداوند آن را تأیید نمی‌کند و به عنوان عبادت و بندگی نمی‌پذیرد خیالی هستند و واقعی ندارند و می‌توان آن‌ها را توهم لذت نامید.

لذات شناختی

لذاتی که به باور و اعتقاد شناخت و حالت قلبی برمی گردد و علاوه بر اصل وجودشان علل و زمینه های پیدایش هم دارند.

لذات رفتاری

سلسله رفتار و کرداری که در سایه‌ی آن رفتارها و رعایت عوامل پیدایش لذت آن رفتارها به آن‌ها دست پیدا می‌کنیم مانند نماز، نماز الزاماً برای هر نمازگزاری لذت بخش نیست و برای بسیاری از افراد اسقاط تکلیف است اما می‌توان راه‌هایی را پیمود تا همین عمل واجب الهی به بالاترین لذات زندگی تبدیل شود.

کلمات امیرالمؤمنین7

در این نوشتار سعی شده است تا در اغلب مواد از سخنان امیر مؤمنان که به نحوی لذت بخش بودن عملی از اعمال صالح در آن اشاره شده است بیان شود و در بسیاری از موارد از احادیث نورانی سایر ائمه‌ی معصومین:استفاده شده است.

معرفت خدا

احاطه‌ی عقلی به خداوند ممکن نیست اما معرفت فطری و قلبی نه تنها امکان دارد بلکه فطرتاً در همه‌ی ما نهاده شده است. این معرفت اگر در قلب انسان افزایش یابد لذتی زائدالوصف خواهد داشت.

محبت           

دوست داشتن و عشق ورزیدن اگر در مسیر خداوند و اولیای معصومین‌اش قرار گیرد از بالاترین لذات معنوی است.

Abstract

Man has put the center and motivation of all his daily achives and plans acquisition of pleasure.

In this brief written at first we have defiened spiritual and material pleasures. Then we have studied pleasures in the great's words and considered visionary pleasures. In the second part the spiritual cognitive and behavioral pleasures have been introduced and some approaches to achieve these pleasures have been mentioned. The final part of this written has been allocated to studying factors of man's deprivation of spiritual pleasures, since cruelty is the most important factor of deprivation of the spiritual plleasures, most of this part has been allocated 5 study the discussion of cruelty.