پایان نامه مدیریت و برنامه ریزی توسعه گردشگری در تهران با تاکید بر توریسم آموزشی ( پردیس ها‌ی بین المللی و جذب دانشجویان خارجی)

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد "M.A."

رشته جغرافیا و برنامه ریزی توریسم

چکیده:

اگر چه نظام ­‌ها‌ی آموزش عالی از اوان شکل­گیری جنبه­‌ها‌یی از جهانی شدن را با خود داشته‌اند اما این مفهوم در عصر حاضر ابعاد گسترده­تری پیدا کرده به گونه‌ای که بسیاری از صاحب نظران بازنمود پدیده جهانی شدن در آموزش عالی را بین‌المللی شدن دانشگاه‌ها‌ توصیف کرده‌اند (جاودانی،1388) برخی جهانی شدن و بین‌المللی شدن را مفاهیمی یکسان دانسته‌اند در حالی که نایت (1997) اعتقاد دارد جهانی شدن مفهومی ایدوئولوژیک است و به تاثیر تکنولوژی‌ها‌ی ارتباطی جدید بر اقتصاد، فرهنگ و سیاست اشاره دارد درحالی که بین­المللی شدن یک راهبرد انتخابی است که دولت­‌ها‌ برای مواجهه و بهره­برداری مناسب از فرایند‌ها‌ی جهانی شدن بکار می­گیرند.

یکی از روش‌ها‌یی که کشور‌ها‌ی در حال توسعه می‌توانند برای بهبود کیفیت دانشگاه‌ها‌ به کار ببرند، برقراری ارتباطات بین‌المللی است (آراسته،1385  ) و از مهمترین راه‌ها‌ی برقراری ارتباطات بین‌المللی تقویت سیاست پذیرش دانشجویان خارجی است. طی قرون متمادی، دانشجویان و حتی اساتید جهت توسعه یادگیری و افق‌ها‌ی فرهنگی خود به سایر کشور‌ها‌ سفر کرده‌اند، به همین دلیل برنامه‌ها‌ی تبادل دانشجو و اساتید از محور‌ها‌ و مصادیق عمده بین‌المللی شدن آموزش عالی محسوب می‌گردد (عارفی،) 1384 نیکلسکو و همکاران (2009) برجسته‌ترین شاخص بین‌المللی شدن آموزش عالی را جابجایی دانشجویان بیان کرده‌اند.

در بیانات رهبران انقلاب اسلامی و در سند چشم انداز به صورت مستقیم به الگو بودن در جهان اسلام تاکید شده و از عناصر تعیین کننده موفقیت در این زمینه، بهره ­مندی از آموزش عالی قدرتمند است و برای این منظور باید به سمت تربیت دانشجویان خارجی مخصوصاً از کشور‌ها‌ی منطقه حرکت کرد.

مسئولان سیاسی و دیپلماتیک کشور باید تلاش نمایند تا مردمان سایر کشور‌ها‌ را برای تحصیل در دانشگاه‌ها‌ی کشور ترغیب نمایند به عنوان مثال کشور‌ها‌ی همجوار مانند افغانستان، تاجیکستان و عراق وجهه اشتراک فرهنگی و عقیدتی زیادی با کشور ما دارند و همچنین در بحث آموزش عالی دارای بنیه قوی نمی‌باشند که ما می­توانیم از این فرصت استفاده کرده و دانشجویان مستعد آن‌ها‌ را برای تحصیل به کشور خود ترغیب کنیم همچنین مسئولان فرهنگی کشور باید توجه داشته باشند که زبان انگلیسی به عنوان اصلی­ترین زبان علمی دنیا مطرح است و تسلط بر این زبان، یکی از عوامل موفقیت در زمینه‌ها‌ی علمی است اما استفاده از زبان انگلیسی به معنای کنار گذاشتن زبان ملی نمی­باشد بلکه ما باید ضمن توجه به زبان ملی، زبان انگلیسی را هم در دانشگاه‌ها‌ گسترش داده تا بتوانیم تولیدات علمی خود را به تمام دنیا صادر کنیم.

کلمات کلیدی : مدیریت و برنامه­ریزی، توسعه گردشگری، توریسم آموزشی، پردیس­های بین­المللی 

فصل اول

کلیات تحقیق

-1 مقدمه

در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺟﻬﺎﻧﮕﺮدی دو ﻣﻮﺿﻮع در اﺳﻼم ﺷﺎﻳﺎن اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ. اوﻻً ﺳﻴﺮو ﺳﻴﺎﺣﺖ در ﭘﻬﻨﻪ ﮔﻴﺘﻲ و ﻣﺸﺎﻫﺪه آﺛﺎر ﺻﻨﻊ و آﺷﻨﺎ ﺷﺪن ﺑﺎ ﺟﻮاﻣﻊ و ﻣﻠﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ، ﺛﺎﻧﻴﺎً ﺟﻠﺐ ﺟﻬﺎﻧﮕﺮدان ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎی اﺳﻼﻣﻲ، ﺗﺎ از ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺻﻴﻞ و ﺗﻤﺪن دﻳﺮﭘﺎی اﺳﻼﻣﻲ آﺷﻨﺎ ﺷﻮﻧﺪ.

در ﺣﺪﻳﺜﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻛﺮم (ص) ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ (ع) ﭼﻨﻴﻦ می‌فرماید: ﻳﺎ ﻋﻠﻲ، اﻧﺴﺎن ﻋﺎﻗﻞ ﺑﺮای ﺳﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﺴﺎﻓﺮت می‌کند:

ﺑﺮای ﺑﻬﺒﻮد و ﺗﻜﻤﻴﻞ زﻧﺪﮔﻲ

ﺑﺮای ﺗﻬﻴﻪ زاد و ﺗﻮﺷﻪ اﺧﺮوی

ﺑﺮای آﺳﺎﻳﺶ و راﺣﺘﻲ

ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮی اﻣﺮوزه در ردﻳﻒ صنعت‌های ﭘﺮدرآﻣﺪ، ﭘﺎک و ﻛﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ دﻧﻴﺎ ﻗﺮار دارد و از ﻫﺮ 15 ﻧﻔﺮ ﺷﺎﻏﻞ درﺳﻄﺢ دﻧﻴﺎ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻓﻌﺎل ﻣﻲ­ﺑﺎﺷﻨﺪ. از ﻃﺮﻓﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮی دﻧﻴﺎ اﺑﻌﺎد ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﺗﻮرﻳﺴﻢ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ، اﻛﻮﺗﻮرﻳﺴﻢ، ﺗﻮرﻳﺴﻢ درﻣﺎﻧﻲ، ورزﺷﻲ، روﺳﺘﺎﻳﻲ، ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﺮان ﻃﺒﻖ آﻣﺎر ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺟﻬﺎﻧﮕﺮدی دارای رﺗﺒﻪ ﭘﻨﺠﻢ ﺟﺎذﺑﻪ ﻫﺎی ﻃﺒﻴﻌﻲ و رﺗﺒﻪ دﻫﻢ ﺟﺎذﺑﻪ ﻫﺎی ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺟﻮان رو ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش، ﻧﺮخ ﺑﺎﻻی ﺑﻴﻜﺎری، ﻟﺰوم اﻓﺰاﻳﺶ درآﻣﺪ ارزی و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاری ﺧﺎرﺟﻲ، ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ در ﺣﻮزه ﮔﺮدﺷﮕﺮی می‌تواند زﻣﻴﻨﻪ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﺷﺘﻐﺎل ﻛﺎﻣﻞ، اﻓﺰاﻳﺶدرآﻣﺪ ارزی، ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺗﻤﺪن و ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن، ﺗﻌﺎﻣﻞ ﮔﺴﺘﺮده و ﺳﺎزﻧﺪه ﺑﺎ ﻛﺸﻮرﻫﺎی دﻧﻴﺎ، درﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻣﺮزﻫﺎی ﻗﻮﻣﻲ و اﻗﻠﻴﺘﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ. 

ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد آﻣﺎر اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن بین‌المللی ﮔﺮدﺷﮕﺮی (WTO) ﺣﺪود 13% ﻣﺸﺎﻏﻞ در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ وﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﮔﺮدﺷﮕﺮی در ارﺗﺒﺎط ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﻳﻦ رﻗﻢ، ﺟﺎﻳﮕﺎه اوﻟﻴﻦ ﺻﻨﻌﺖ را در زﻣﻴﻨﻪ اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده اﺳﺖ. ﺑﺎ ﻧﻈﺮی ﺑﻪ آﻣﺎر WTO، در ﻣﻴﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ورود ﻫﺮ ﮔﺮدﺷﮕﺮ بین‌المللی ﺷﺶ ﻓﺮﺻﺖ ﺷﻐﻠﻲ اﻳﺠﺎد می‌کند. ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ رﻗﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎور ﻧﻜﺮدﻧﻲ و دور از ذﻫﻦ ﺑﻴﺎﻳﺪ، اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از وزﻳﺮ ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﻣﺎﻟﺰی، ﻫﺮ اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ دو ﻣﻴﻠﻴﻮن و ﭘﺎﻧﺼﺪ ﻫﺰار ﺗﻮﻣﺎن، در ﻣﺎﻟﺰی ﻫﺰﻳﻨﻪ      می‌کند اﻋﺪاد و ارﻗﺎم ذﻛﺮ ﺷﺪه، دﻳﮕﺮ دور از ذﻫﻦ و ﺑﺎور ﻧﻜﺮدﻧﻲ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد.

ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﮔﺮدﺷﮕﺮی روز ﺑﻪ روز ﮔﺴﺘﺮده­ﺗﺮ ﺷﺪه و ﺣﺘﻲ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎدی ﺟﻬﺎن از روﻧﻖ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. ﺳﻔﺮﻫﺎی ﺑﻲ ﺷﻤﺎر اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎی ﺣﻮزه ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس، ﺧﺎور دور و ﻛﺸﻮرﻫﺎی ﻣﺤﺪوده ﻗﻔﻘﺎز، آﺳﻴﺎی ﻣﻴﺎﻧﻪ، ﺗﺮﻛﻴﻪ و.... ﻫﻤﮕﻲ از ﻧﻴﺎز روزاﻓﺰون ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻪ ﺗﻔﺮﻳﺤﺎت و ﮔﺬران اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ در ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﻄﻠﻮب ﺣﻜﺎﻳﺖ دارد.

1-2 بیان مسئله

در شرایط جهانی شدن اقتصاد، فرهنگ و فنآوری، جذب دانشجویان خارجی موجب مشارکت فعال در روند جهانی تولید علم و تسهیل انتقال فن­آوری و غنی شدن فرآیند آموزش می­شود. امروزه عواملی چون ظهور آموزش عالی به مثابه یک کسب و کار و نقش کلیدی دانش آموختگان خارجی در توسعه فرهنگی و اجتماعی کشور‌ها‌ی مبداء و تاثیر تحرک و جابجایی دانشجویان در ارتقاء سرمایه انسانی باعث توجه به مزیت­‌ها‌ی پنهان جذب دانشجویان خارجی شده است. همچنین نقش آموزش چند فرهنگی در غنا بخشیدن به آموزش­‌ها‌ و ارتقای برابری، احترام، پذیرش و فهم متقابل فرهنگ­‌ها‌ اهمیت بین­المللی­سازی آموزش عالی را مضاعف کرده است.

 علیرغم اینکه در دو دهه اخیر تعداد دانشجویان خارجی بیش از 3.2 برابر شده و کشور‌ها‌ی منطقه نیز در یک رقابت جدی برنامه­‌ها‌ی بلند پروازانه‌ای برای جذب دانشجویان خارجی تدارک دیده‌اند، در کشور ما نوعی بی­تصمیمی و خلاء راهبرد کلان ملی در این زمینه مشهود است.

1-3 اهداف تحقیق

از نظر علمی می­خواهیم یک روشی را ایجاد نماییم که با این راهبرد چگونه تهران با قابلیت‌ها‌یی که دارد به یک شهر دانشگاهی تبدیل شود و دانشجویان را از کل جهان جذب نماید.

با توجه به تحقیقاتی که می­خواهیم انجام دهیم می­خواهیم ببینیم که روش‌ها‌ی اجرایی شدن توریسم آموزشی در تهران چیست و چگونه و با چه مدل و با چه فرآیندی تهران می­تواند به قطب آموزشی تبدیل شود و با چه راهکاری گردشگری آموزشی را در تهران فعال نماییم که از تمام ظرفیت‌ها‌ی تهران استفاده نماییم.

ضرورت تحقیق به خاطر این است که ما باید منابع درآمد را در تهران افزایش دهیم و هر چه درآمد‌ها‌ی یک شهر افزایش پیدا کند توسعه شهری و خدمات شهری بهتر می‌گردد و وجود گردشگران می­تواند اقتصاد شهر را پویا نماید.

1-4 سؤالات تحقیق

این مطالعه درجستجوی پاسخ به پرسش‌ها‌ی زیر است:

آیا دانشگاه‌ها‌ و مراکز آموزشی در تهران می‌توانند بستر را برای توسعه گردشگری در تهران فراهم نمایند؟ (طراحی سایت‌ها‌ی دانشگاهی در دانشگاه‌ها‌ی مادر)

آیا زیر ساخت‌ها‌ی لازم برای توسعه گردشگری آموزشی در تهران وجود دارد؟

1-5 روش تحقیق

تحقیق حاضرمتکی به مطالعه اسنادی وآماری است.

1-5-1 فرضیات تحقیق

به نظر می­رسد که تهران با توجه به قابلیت­‌ها‌ و توانمندی­‌ها‌ در خصوص جغرافیای انسانی و طبیعی می­تواند با ایجاد شهر‌ها‌ی دانشگاهی زمینه را برای جذب گردشگران آموزشی از کشور‌ها‌ی همجوار و در مرحله بعد  کشور‌ها‌ی جها‌ن فراهم نماید.

برای ایجاد شهر‌ها‌ی دانشگاهی مانند مالزی و دوبی ما نیازمند زیرساخت­‌ها‌ی اساسی برای توسعه گردشگری هستیم که در حال حاضر در شرایط فعلی وجود ندارد که باید طی یک برنامه بلند مدت فراهم گردد.

با توجه به تحقیقات اولیه و مطالعات انجام شده در خصوص گردشگری آموزشی در جهان، به دو عامل بستگی دارد قابلیت­‌ها‌ و زیر ساخت­‌ها‌یی که همه کشور‌ها‌ی صاحب نام در این خصوص تدارک دیده‌اند. به عنوان مثال مالزی طی 35 سال برنامه­ریزی و مدیریت واحد و یکپارچه توانسته است به یک قطب علمی گردشگری تبدیل شود. هند نیز توانسته در برخی از شهر‌ها‌ی خود طی یک برنامه 40 ساله چنین امکاناتی را فراهم سازد.

فصل دوم

ادبیات و تاریخچه گردشگری

2-1 ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮔﺮدﺷﮕﺮی

ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺧﺼﻠﺖ ﺑﻴﻦ رﺷﺘﻪای ﺧﻮد ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻧﮕﺮش­ﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوت را دارا ﻣﻲ­ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺳﺒﺐ اراﺋﻪ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﺑﺴﻴﺎری از آن ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ. در ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺗﻮرﻳﺴﺖ ﻳﺎ ﮔﺮدﺷﮕﺮ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﺳﻮی ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ و اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ.

واژه ﺗﻮرﻳﺴﻢ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮتﻫﺎﻳﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺒﺪأ و ﻣﻘﺼﺪ ﺑﺎ اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎی اﺳﺘﺮاﺣﺘﻲ، ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ، ﺗﻔﺮﺟﻲ، ورزﺷﻲ، دﻳﺪاری، ﺗﺠﺎری، ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻳﺎ ﮔﺬران اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد و در آن ﺷﺨﺺ ﺗﻮرﻳﺴﺖ در ﻣﻘﺼﺪ اﺷﺘﻐﺎل و اﻗﺎﻣﺖ داﺋﻢ ﻧﺪارد. در ﺗﻌﺎرﻳﻒ اوﻟﻴﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﺑﻌﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﮔﺮدﻳﺪه و ﮔﺮدﺷﮕﺮان ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻓﺎﺻﻠﻪای ﻛﻪ از ﻣﺤﻞﻣﺴﻜﻮﻧﻲ داﺷﺘﻨﺪ، طبقه‌بندی ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ، ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای ﻛﻪ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻣﻠﻲ ﮔﺮدﺷﮕﺮی آﻣﺮﻳﻜﺎ (1973) در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮔﺮدﺷﮕﺮی داﺧﻠﻲ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﻨﺠﺎه ﻣﺎﻳﻞ را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﻔﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺰ ﺳﻔﺮ ﺑﺮای ﻛﺎر می‌شد (ﮔﺎردﻧﺮ 5:1996). 

ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻓﺎﺻﻠﻪای ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﺧﻄﺎ و اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت، ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﻛﻤﻴﺘﻲ اﻗﺘﺼﺎدی و آﻣﺎری را ﺑﺮای ﭘﺪﻳﺪه ﮔﺮدﺷﮕﺮی آﻣﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ، ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل واﻗﻊ ﮔﺮدﻳﺪ. در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻓﺎﺻﻠﻪای ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮی را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﺪ، آﻧﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﺟﻨﺒﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ داﺷﺘﻨﺪ و ﻋﺮﺿﻪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺛﺮات ﻧﺎﺷﻲ از ﮔﺮدﺷﮕﺮی را ﻧﺎدﻳﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ، از اﻳﻦ رو ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﺑﻪ ﺗﻌﺎرﻳﻒ دﻳﮕﺮی اﺣﺘﻴﺎج ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ. ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﺒﻨﺎ ﺗﻌﺎرﻳﻒ دﻳﮕﺮی اراﺋﻪ می‌گردد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ در اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ، ﮔﺮدﺷﮕﺮی را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ، در ﺑﻌﺪ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﮔﺮدﺷﮕﺮی زﻣﺎﻧﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﮔﺬران اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ ﻳﺎ ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻏﻴﺐ ﺷﺒﺎﻧﻪ از ﻣﻜﺎن ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ ﻋﺎدی اﺳﺖ ﺗﻌﺮﻳﻒ می‌شود.280:1999 (اﺳﻜﻴﻨﺮ)

از ﺑﻌﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﻓﺼﻞ ﺑﻴﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﻋﺎدی ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺑﻮﻣﻲ و زﻧﺪﮔﻲ ﻏﻴﺮﻋﺎدی ﮔﺮدﺷﮕﺮان را درﺑﺮ می‌گیرد (ﺑﺎرﻧﺎرد، 552:1996). اﻳﻦ دو ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻣﺎﺑﻴﻦ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﮔﺮدﺷﮕﺮی اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از آیتم‌های ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﻣﻲﺑﺎشند.

ﺑﻌﻀﻲ از ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻧﻴﺰ ﺳﻌﻲ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻫﻢ ﭘﻮﺷﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ را در ﺗﻮﺻﻴﻒ ﮔﺮدﺷﮕﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﻴﺮﻧﺪ، ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای ﻛﻪ ﻛﻮﻟﺘﻤﻦ در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺧﻮد ﺑﻌﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ و جنبه‌های اﻗﺘﺼﺎدی را ﻣﺪﻧﻈﺮ دارد. او ﮔﺮدﺷﮕﺮی را ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﻛﻪ از ﻧﻘﻄﻪای ﺷﺮوع و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد و در ﻃﻮل ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺑﺮ اﺳﺎس ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺳﻔﺮ ﺧﺎص از ﻣﻜﺎنﻫﺎ و ﺟﺎﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪد دﻳﺪار ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﺒﺎﻟﻎ زﻳﺎدی ارز ﻛﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮان ﻋﺎﻳﺪ ﻛﺸﻮر ﻣﻴﺰﺑﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ، ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻤﻮده است.

ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺗﻼﺷﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻌﺪ ﺗﺠﺮﺑﻪ و اﻧﺘﺨﺎب آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ و از روی اﺧﺘﻴﺎر، ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ داوطلبانه و ﻣﻮﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮی از ﭼﺸﻢاﻧﺪازﻫﺎی ﺗﺎزه و ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﺟﺪﻳﺪ در ﻳﻚ ﺳﻔﺮ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮد، ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﭼﺎرﭼﻮب ﻳﻚ ﻧﮕﺮش ﻛﻞ ﻧﮕﺮ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ، ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﺗﻮﺻﻴﻒ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﺑﻌﺎد اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﺑﻴﻦ رﺷﺘﻪای را ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ. ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﺧﺎرج از ﻧﮕﺮش ﻛﻞﻧﮕﺮ، ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻌﻲ در ﺗﻮﺻﻴﻒ ﮔﺮدﺷﮕﺮ ﻛﻴﺴﺖ؟ داﺷﺘﻪاﺳﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی ﻣﺴﺎﻓﺮان ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ اﻣﺎ ﺑﺎ رﺷﺪ ﻧﮕﺮشﻫﺎی ﻛﻞ ﻧﮕﺮ در وﻫﻠﻪ اول ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی ﻣﺴﺎﻓﺮان ﻧﻴﺰ جلوه‌ای ﻋﻤﻠﻲ ﻳﺎﻓﺖ.

ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪی ﻣﺴﺎﻓﺮتﻫﺎ ﻧﮕﺮش ﻛﻞ ﻧﮕﺮ در ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ، ﻫﻤﻪ اﺟﺰای ﮔﺮدﺷﮕﺮی، ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎ و ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎﻳﺶ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻫﻢ و ﺷﻴﻮهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار داده ﻳﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد و اﺷﻜﺎل و ﻋﻮاﻣﻞﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﮔﺮدﺷﮕﺮی در اﻳﻦ ﭼﺎرﭼﻮب اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد: ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﻣﺠﻤﻮع ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎ و ارﺗﺒﺎطﻫﺎی ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﻨﺶ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﻴﺎن گردشگران، ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ، دوﻟﺖ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﻴﺰﺑﺎن، داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎی ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎی ﻏﻴﺮدوﻟﺘﻲ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺟﺬب، ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ، ﭘﺬﻳﺮاﻳﻲ و ﻛﻨﺘﺮل اﻳﻦ ﮔﺮدﺷﮕﺮان و دﻳﮕﺮ ﺑﺎزدﻳﺪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.

از دﻳﮕﺮ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻓﻨﻲ اﺷﺎره ﻛﺮد ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﻲ ﮔﺮدﺷﮕﺮی (WTO)  اراﺋﻪ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ. اﻳﻦ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪن در روﻳﻜﺮد ﺑﻪ ﻣﻜﺎن ﺑﺎزدﻳﺪ، ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪی را ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﮔﺮدﺷﮕﺮی در اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺠﺎم داد‌ه­ا‌ﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ:

ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎی اﻓﺮادی ﻛﻪ ﺑﺮای اﺳﺘﺮاﺣﺖ، ﻛﺎر و دﻳﮕﺮ دﻻﻳﻞ ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﻣﺤﻴﻂ ﺳﻜﻮﻧﺖ ﻣﻌﻤﻮل ﺧﻮﻳﺶ ﺳﻔﺮ ﻛﺮده و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺮای ﻳﻚ ﺳﺎل ﻣﺘﻮاﻟﻲ در آﻧﺠﺎ اﻗﺎﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.

ﮔﺮدﺷﮕﺮی داﺧﻠﻲ (ﻳﺎ ﺑﻮﻣﻲ): اﺷﺨﺎص ﻣﻘﻴﻢ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻛﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺮای ﻣﺪت 12 ﻣﺎه ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻲ در ﻛﺸﻮر ﺧﻮدﺷﺎن ﻛﻪ ﺧﺎرج از ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻌﻤﻮل زﻧﺪﮔﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ، ﺳﻔﺮ ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﺪف اﺻﻠﻲ آﻧﻬﺎ از اﻳﻦ ﺳﻔﺮ اﻧﺠﺎم ﻛﺎری ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم آن درﻳﺎﻓﺖ ﻣﺰد از ﻣﺤﻞ ﻣﻮرد ﺑﺎزدﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ.

ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﺧﺎرﺟﻲ (ﻳﺎ بین‌المللی): اﻓﺮادی ﻛﻪ ﺑﺮای ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﺪت 12 ﻣﺎه ﺑﻪ ﻛﺸﻮری ﻛﻪ ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ ﻣﻌﻤﻮل آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ و ﺧﺎرج از ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻌﻤﻮل زﻧﺪﮔﻴﺸﺎن ﻗﺮار دارد، ﺳﻔﺮ ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﺪف اﺻﻠﻲ آﻧﻬﺎ از اﻳﻦ ﺑﺎزدﻳﺪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم­اش درﻳﺎﻓﺖ ﻣﺰد از ﻛﺸﻮر ﻣﻮرد ﺑﺎزدﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ. 

ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﮔﺮدﺷﮕﺮی را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮد و در ﺑﺮرﺳﻲ آن از اﻳﻦ ﺗﻌﺎرﻳﻒ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد وﻟﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﻳﻦ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﻣﺪﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﻛﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﺻﺮﻓﺎً ﻳﻚ ﭘﺪﻳﺪه ﻳﻚ ﺑﻌﺪی ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﺧﻄﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺤﺚ ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﻠﻜﻪ در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه اﺑﻌﺎد ﺑﺴﻴﺎری در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎی ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻫﻤﭽﻮن اﺑﻌﺎد اﻗﺘﺼﺎدی، اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻧﻈﻴﺮ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻮاﻣﻞ دﻳﮕﺮی ﻫﻤﭽﻮن ﻃﻮل ﻣﺪت اﻗﺎﻣﺖ، وﺳﻴﻠﻪ ﺳﻔﺮ، ﻣﻘﺎﺻﺪ، ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﻧﻈﻴﺮ اﻳﻨﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد.

 توسعه علمی یک حرکت چند وجهی است که در ظرف محیط بین­المللی رخ می­دهد. پدیده جهانی شدن اقتصاد و فرهنگ از سویی و موضوع جهان وطن بودن علم و فنآوری ازسوی دیگر، روند رو به رشد فعالیت­‌ها‌ی بین­المللی را افزایش داده است. حرکت آزاد و بدون محدودیت سرمایه، اطلاعات و ایده در سطح جهان که تحرک و جابجایی دانشجویان و پژوهشگران و نوآوران بخشی از آن است بن مایه تشکیل سرمایه انسانی در یک چارچوب و استاندارد جهانی است.

برخی از مزایای بین­المللی شدن آموزش عالی عبارتند از: ارتقای هویت ملی و ابزار معرفی فرهنگ ملی، رشد پیوند‌ها‌ی اقتصادی، رشد رقابت اقتصادی، معرفی علم بعنوان منبع اقتصادی، گسترش امنیت ملی و ارتقای تفاهم ودرک متقابل بین­المللی.

  امروزه کشور‌ها‌ با ارتقاء سطح همکاری‌ها‌ و تبادلات بین­المللی علمی نه تنها‌ مشروعیت جانبی و منزلت کسب می­کنند بلکه به نوسازی اقتصاد و کارآمدی فناوری خود مدد می­رسانند. تحرک دانشجویان در سطح جغرافیای جهان زمینه­‌ها‌ی تسهیل انتقال فناوری، همچنین ظهور نوآوری‌ها‌ی رادیکال را فراهم نموده است. بازار علم و نظام عرضه و تقاضای آموزش عالی را نیرومند ساخته و تراکم و انباشت مناسبی از نیاز‌ها‌ و کالا‌ها‌ی جدید فرهنگی و نرم افزاری را سامان داده است. این تراکم که همراه با تنوع و غنای فرهنگی است،  موتور محرک توسعه علمی است.

2-2 تاریخچه گردشگری

پدیده گردشگری ریشه در حرکت و جابه جایی دارد و تحرک بخش لاینفک زندگی انسان‌ها‌ست. از این رو می­توان گفت که تاریخ صنعت گردشگری شاید به قدمت فعالیت‌ها‌ی نوع بشر است و فقط اشکال و اهداف آن متفاوت بوده است.(حیدری،1389: 11) گردشگری پدیده‌ای است کهن که از دیر زمان در جوامع انسانی وجود داشته‌است و به تدریج در طی مراحل تاریخی مختلف، به موضع فنی، اقتصادی و اجتماعی کنونی خود رسیده است.( رضوانی، 1385: 27) گردشگری بر بنیاد عامل اساسی سفر و جابجایی قرار دارد. در نتیجه دگرگونی­‌ها‌ی آن تابع تغییرات مختلفی از قبیل دگرگونی­‌ها‌ی ناشی از انگیزه سفر و وسیله حمل و نقل می‌باشد. سفر در سرشت انسان است، آدمی چنان آفریده شده و چنان هستی گرفته است که باید به سفر برود.

ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﺟﻬﺎﻧﮕﺮدی پدیده‌ای ﻧﻮ در ﺗﺎرﻳﺦ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺸﺮ اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ در ﺗﺎرﻳﺦ زﻧﺪﮔﻲﺟﻤﻌﻲ رﻳﺸﻪ دارد و از دورهﻫﺎی ﻛﻬﻦ، ﺻﻮرتﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺎﻧﮕﺮدی و ﮔﺮدﺷﮕﺮی وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. از ﮔﺬﺷﺘﻪﻫﺎی دور ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﺮﻳﺪ، ﮔﺸﺖ و ﮔﺬار، ﺑﺎزدﻳﺪ از اﻣﺎﻛﻦ ﺗﺎرﻳﺨﻲ و ﺷﻬﺮﻫﺎی ﺑﺰرگ ﺑﺎ اﺑﺘﺪاﻳﻲﺗﺮﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﻔﺮ می­رفتند، آﻧﺎن اﻏﻠﺐ در ﻗﺎﻟﺐ ﻛﺎروان و ﺑﻪ ﻃﻮر دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﻲ ﺳﻔﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ. ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﺳﻮﻣﺮﻳﺎن را اوﻟﻴﻦ ﻗﻮﻣﻲ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺳﻔﺮﻫﺎی ﺗﺠﺎری ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ، در ﻣﺼﺮ ﺣﺪود ﭘﻨﺞ ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺳﻔﺮﻫﺎی درﻳﺎﻳﻲ آﻏﺎز ﺷﺪ.

ﻟﻐﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮی (tourism) از ﻛﻠﻤﻪ tour ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﮔﺸﺘﻦ اﺧﺬ ﺷﺪه ﻛﻪ رﻳﺸﻪ در ﻟﻐﺖ ﻻﺗﻴﻦturns  ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی دورزدن، رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻴﻦ ﻣﺒﺪأ و ﻣﻘﺼﺪ دارد ﻛﻪ از ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﺑﻪ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻲ و ﻓﺮاﻧﺴﻪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ راه ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ.

Abstract-1

   Although higher education systems had got the qualification of globalization, but today they have  enormous dimensions so that some pundits have described the feedback of globalization as internationalization of the universities. (Javdani 1388).Some believe globalization and internationalization are the same, while (knight, 1997) believes globalization has an ideological concept and it refers to the effect of the new corresponding technologies on economy, culture and polities, whereas internationalization is an elective strategy which the governments apply it for facing and suitable utilizing  of the globalization processes.

     One of the methods which can be used for improvement of the quality of the universities in the developing countries, is establishing international relations. (Araste,1385) and one of the most important ways for establishing  international relations is reinforcements of the policy of admission foreign students. During several centuries, students and even professors have traveled to the other countries for developing their knowledge and their cultural horizons, so the programs of dispatching and receipting students and professors is the main aim of the internationalization of the higher educations. (Arefi 1384)

(nichlso and others 2009) have considered relocation of the students as the most important characteristic of the internationalization of the higher education.

   In the Islamic revolution leaders' speech and in the country panorama, directly emphasized on being as a pattern in Islamic world and for achieving this aim one should use powerful higher education and for this purpose we should proceed to train foreign students especially those who belong to the nearby countries.

Diplomatic  and politic responsibilities of the country should try to encourage the people of the other countries to study in Iranian universities. Countries as: Afghanistan, Tajikistan, and Iraq has many cultural and ideological atonement with us as well as they are not powerful enough in the category of higher education, hence we can use this opportunity and encourage their talent students for studying in our country.

    Our cultural authorities should pay to this important issue that English language is as the most effective scientific language of the world and authorization on it can be considered as one of the factors of successfulness in scientific fields. Of course we should attend using English doesn’t mean to lay our national language away but as we look after our national language, we should develop to learn English in universities, so that we can import our scientific products to all over the world.

Keywords : Management and planning, tourism development , training tourism, international campuses