فهرست:
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده............................................................................................................... 1
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1) مقدمه........................................................................................................ 3
1-2) بیان مسئله................................................................................................... 4
1-3) اهمیت و ضرورت موضوع................................................................................ 7
1-4) اهداف تحقیق............................................................................................... 8
1-5) فرضیه های تحقیق......................................................................................... 8
1-6) شرح واژه ها و اصطلاحات تحقیق....................................................................... 8
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق
2-1) مقدمه...................................................................................................... 11
2-2) مروری بر تسهیل تجارت............................................................................... 11
2-2-1) تجارت................................................................................................ 11
2-2-2) استراتژی توسعه تجارت............................................................................. 12
2-2-3) تسهیل تجارت........................................................................................ 14
2-2-4) مزایای تسهیل تجارت............................................................................... 17
2-2-5) هزینه های اجرای تسهیل تجارت................................................................... 19
2-2-6) وضعیت ایران در شاخص های تسهیل تجارت................................................... 19
2-2-7) چارچوب استانداردها برای امنیت و تسهیل تجارت جهانی...................................... 23
2-3) عوامل موثر بر تسهیل تجارت........................................................................... 28
2-3-1) تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات (ICT)............................................................ 28
2-3-2) زیرساخت‌های فیزیکی............................................................................... 34
2-3-3) فضای کسب و کار................................................................................... 41
2-3-4) اداری- اجرایی (عملیاتی)........................................................................... 61
2-3-4-1) کنوانسیون‌های بین المللی........................................................................ 62
2-3-4-2) اسناد و رویه‌های ساده اداری.................................................................... 65
2-3-4-3) توسعه منابع انسانی............................................................................... 67
2-4) تکنیک های تصمیم گیری اوزان شاخص ها:.......................................................... 67
2-4-1) روش AHP........................................................................................... 68
2-4-2) الگوریتم AHP........................................................................................ 70
2-5) پیشینه تحقیق............................................................................................. 72
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق
3-1) مقدمه...................................................................................................... 76
3-2) روش تحقیق.............................................................................................. 76
3-3) قلمرو تحقیق:............................................................................................. 77
3-4) شیوه و ابزار جمع آوری اطلاعات:..................................................................... 77
3-5) گام های تحقیق.......................................................................................... 78
3-6) پایایی پرسشنامه.......................................................................................... 78
3-7) روایی پرسشنامه.......................................................................................... 79
3-8) جامعه و نمونه تحقیق.................................................................................... 79
3-9) روش تجزیه و تحلیل اطلاعات........................................................................ 80
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق
4-1) مقدمه...................................................................................................... 82
4-2) آمار توصیفی.............................................................................................. 82
4-2-1) تحلیل خصوصیات جمعیت شناختی پاسخ دهندگان.............................................. 82
4-2-2) آمار توصیفی متغیرهای تحقیق...................................................................... 87
4-3) آمار استنباطی............................................................................................. 88
4-3-1) بررسی فرضیه های تحقیق........................................................................... 88
4-3-2) رتبه بندی عوامل شناسایی شده...................................................................... 91
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق
5-1) مقدمه...................................................................................................... 98
5-2) نتایج تحقیق............................................................................................... 98
5-3) بحث و پیشنهادات..................................................................................... 100
5-4) پیشنهادات بمنظور تحقیقات آتی..................................................................... 104
5-5) محدودیت‌های تحقیق................................................................................. 105
منابع و مآخذ................................................................................................... 106
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 1-1) تاثیر انجام تسهیل تجاری بر رشد سرانه تولید ناخالص داخلی.......................... 6
جدول 2-1) تعاریف مختلف از تسهیل تجارت....................................................... 15
جدول 2-2) مزایای تسهیل تجارت برای دولت و تجار.............................................. 17
جدول 2-3) مقایسه وضعیت ایران در شاخص های تجارت فرامرزی با الگوهای برتر............ 22
جدول 2-4) مقایسه وضعیت ایران در شاخص های تجارت فرامرزی با اقتصادهای قابل مقایسه 23
جدول 2-5) محرک های بیرونی و پیامد های آن بر گمرک ها....................................... 39
جدول 2-6) رتبه بندی منطقه ای و جهانی شاخص بهبود فضای کسب و کار کشورهای همسایه ایران 44
جدول 2-7) زیر شاخص های شروع یک کسب و کار کشورهای همسایه ایران در سال های 2004 و 2012 48
جدول 2-8) زیر شاخص های اخذ مجوز کشورهای همسایه ایران در سا لهای 2006 و 2012 50
جدول 2-9) زیرشاخص های حمایت از سرمایه گذاران کشورهای همسایه ایران در سا لهای 2006 و 2012 54
جدول2-10) زیرشاخص های پرداخت مالیات کشورهای همسایه ایران در سا لهای 2006 و 2012 57
جدول2-11) زیر شاخص های تجارت برو ن مرزی کشورهای همسایه ایران در سا لهای 2006 و 2012 61
جدول2-12) شاخص ناسازگاری تصادفی............................................................. 71
جدول 2-13) مقیاس AHP............................................................................ 71
جدول 3-1) درصد آلفای کرونباخ...................................................................... 79
جدول 3-2) عوامل موثر در تسهیل تجارت (پرز و ویلسون 2011 ؛ دووال 2007)............ 80
جدول 4-1) جنسیت پاسخ دهندگان.................................................................... 83
جدول 4-2) سن پاسخ دهندگان......................................................................... 84
جدول 4-3) تحصیلات پاسخ دهندگان................................................................. 85
جدول 4-4) سنوات شغلی پاسخ دهندگان............................................................. 86
جدول 4-5) نتایج توصیفی پاسخ به سوالات........................................................... 87
جدول 4-6) آزمون تی فرضیه اول...................................................................... 88
جدول 4-7) آزمون تی فرضیه دوم...................................................................... 89
جدول 4-8) آزمون تی فرضیه سوم..................................................................... 90
جدول 4-9) آزمون تی فرضیه چهارم................................................................... 91
جدول 4-10) اولویت بندی عوامل اصلی.............................................................. 92
جدول 4-11) اولویت بندی زیرساخت های سخت.................................................. 92
جدول 4-13) اولویت بندی زیرعامل‌های زیرساخت‌های فیزیکی................................... 93
جدول 4-14) اولویت بندی زیرساخت های نرم...................................................... 93
جدول 4-15) اولویت بندی زیرعامل‌های محیط کسب و کار........................................ 94
جدول 4-16) اولویت بندی زیرعامل‌های اداری-اجرایی............................................. 94
جدول 4-17) وزن نهایی زیرعامل‌ها................................................................... 95
جدول 4-18) وزن نهایی عوامل........................................................................ 96
جدول 5-1) نتایج آمار توصیفی شرکت کنندگان....................................................... 99
جدول 5-2) نتایج فرضیه های تحقیق................................................................. 100
جدول 5-3) نتایج اولویت بندی عوامل............................................................... 100
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار 2-1) مقایسه مدت زمان لازم برای واردات و صادرات از سال 2008 تا 2011......... 20
نمودار 2-2) مقایسه هزینه لازم برای واردات و صادرات از سال 2008 تا 2011............... 21
نمودار 2-3) مقایسه اسناد لازم برای واردات و صادرات از سال 2008 تا 2011................ 21
نمودار 2-4) شاخص بهبود فضای کسب و کار کشورهای همسایه ایران در سال های (2012-2006) 43
نمودار 2-5) شاخص شروع یک کسب و کار کشورهای همسایه ایران در سالهای (2012-2004) 45
نمودار2-6) رتبه بندی منطقه ای شاخص شروع یک کسب و کار در سال های 2007 و 2012 46
نمودار 2-7) شاخص اخذ مجوزهای کشورهای همسایه ایران در سال های (2012- 2007).. 49
نمودار 2-8) رتبه بندی منطقه ای شاخص اخذ مجوز در سال های 2007 و2012............... 49
نمودار 2-9) شاخص حمایت از سرمایه گذاران کشورهای همسایه ایران در سا لهای (2012 – 2007) 52
نمودار 2-10) رتبه بندی منطقه ای شاخص حمایت از سرمایه گذاران در سا لهای 2007 و 2012 52
نمودار2 -11) شاخص پرداخت مالیات کشورهای همسایه ایران در سا لهای (2012 – 2007) 55
نمودار 2-12) رتبه بندی منطقه ای شاخص پرداخت مالیات در سال های 2007 و 2012..... 55
نمودار 2-13) شاخص تجارت برون مرزی کشورهای همسایه ایران در سا لهای (2012 – 2007) 58
نمودار2-14) رتبه بندی منطقه ای شاخص تجارت برون مرزی در سا لهای 2007 و 2012... 59
نمودار 3-1) گام های تحقیق............................................................................ 78
نمودار 4-1) نمودار دایره ای جنسیت پاسخ دهندگان................................................. 83
نمودار 4-2) نمودار دایره ای سن پاسخ دهندگان...................................................... 84
نمودار 4-3) نمودار دایره ای تحصیلات پاسخ دهندگان.............................................. 85
نمودار 4-4) نمودار دایره ای سنوات شغلی پاسخ دهندگان........................................... 86
فهرست اشکال
عنوان صفحه
شکل 2-1) استراتژی توسعه تجاری..................................................................... 13
شکل 2-2) مدل خرید- انتقال- پرداخت............................................................... 16
شکل 2-3) ارتباطات توسعه ای فناوری اطلاعات و ارتباطات....................................... 29
شکل 2-4) مجاری تاثیرگذاری ICT بر فضای کسب و کار........................................... 30
شکل 2-5) ارتباط بین استقرار گمرک الکترونیک و شاخص‌های تجارت فرامرزی (مراد حاصل و همکاران، 1385) 32
شکل 2-6) کارایی فرودگاه ها و بنادر برخی کشورهای آسیایی..................................... 35
شکل 2-7) عملکرد لجستیکی. 2007................................................................. 36
شکل 2-8) نقش گمرک ها در ارتقاء صادرات رقابتی................................................ 38
شکل 2-9) گمرک های مدرن : نظارت خوب......................................................... 40
شکل 2-10) اصول سیستم تیر(منبع: محمدی، 1385)............................................... 64
شکل 2-11) اسناد و زمان مورد نیاز برای صادرات و واردات در مناطق مختلف دنیا............. 66
شکل 2-12) نمونه ی یک درخت سلسله مراتبی...................................................... 69
منبع:
منابع و مآخذ
اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران (1391). بررسی عوامل موثر بر سنجش و بهبود فضای کسب و کار در ایران. http://www. iccim. org
اشرفی، یکتا و فاطمه فهیمی فر (1390). بررسی شاخص‌های بهبود فضای کسب و کار با تاکید بر جایگاه ایران. ماهنامه بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی، شماره 11، 42-7.
بشیری، بهزاد (1385). استراتژی فناوری اطلاعات و ارتباطات و توسعه اقتصادی. ماهنامه تدبیر، سال هفدهم، شماره 172.
ساعی، عبدالرضا و عیسی نخعی (1385). نقش گمرک الکترونیکی در افزایش بهره‌وری زنجیره تامین بین المللی با استفاده از مکانیزم‌های اشتراک گذاری اطلاعات. دومین کنفرانس لجستیک و زنجیره تامین.
کرمی، میترا. جایگاه گمرک الکترونیکی در تسهیل تجاری. نشریه الکترونیکی مجلس و پژوهش. 1390، سال 18، شماره 66، صص 31-62.
محمدی، اسماعیل (1385). حمل و نقل بین المللی کالا تحت پوشش دفترچه تیر (کنوانسیون تیر 1975) روش کاربردی، نشر کبریا، چاپ اول.
مراد حاصل، نیلوفر؛ امیر حسین مزینی؛ سید حسین پاریاب. اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر فضای کسب و کار و تسهیل تجاری (1387). فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، شماره 14، صفحات 39-63.
مومنی. منصور، (1387)، مباحث نوین تحقیق در عملیات، تهران: نشر دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
میدری، احمد و اصلان قودجانی (1387). سنجش و بهبود محیط کسب و کار. سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی شعبه واحد تهران، چاپ اول.
نهاوندیان، محمد (1390). کنوانسیون حمل و نقل بین المللی جاده ای تحت رویه کارنه تیر (1975). ماهنامه اتاق بازرگانی، شماره 5، ص 15.
Choucri, N. , Maugis, V. , Madnick, S. , Siegel, M. , & Gillet, S. (2003). Global e Readiness - for what? Massachusetts Institute of Technology (MIT). Retrieved from http://ebusiness. mit. edu.
Dee, P. , Findlay, and R. Pomfret (2008). Trade Facilitation: What, why, how, where and when? in D. H. Brooks and J. Menon, eds. Infrastructure and Trade in Asia. Cheltenham, United Kingdom: Edward Elgar.
Dennis, A. (2006). The Impact of Regional Trade Agreements and Trade Facilitation in the Middle East North Africa Region. World Bank Policy Research Working Paper 3837, The World Bank, DC. Washington.
Djankov, S. et al. (2006). Trading on Time. World Bank Policy Research Working Paper. No. 3909. www. doingbusiness. org/documents/ trading_on_time_full_report. pdf
Doing Business Report (2011). Publication of the World and the International Finance Corporation.
Duval, Yann (2007) Trade Facilitation beyond the Doha Round of Negotiations, Asia-Pacific Research and Training Network on Trade Working Paper Series, No. 50.
Economic Commission for Europe (2002). Trade Facilitation: An Introduction to the Basic Concepts and Benefits (ECE/TRADE/289).
Felipe, J. , & Kumar, U. (2010). The role of trade facilitation in central Asia: Agravity model. Levy Economics Institute Working Paper No. 628.
Iwanow, T. & Kirkpatrick. C. (2009). Trade facilitation and manufactured exports: Is Africa different? World Development, 37(6), 1039–1050.
Leonidou, L. C. (2004). An analysis of the barriers hindering small business export development. Journal of Small Business Management, 42(3), 279–302.
Pomfret, Richard and Patricia Sourdin (2010). Trade Facilitation and the Measurement of Trade Costs, Journal of International Commerce, Economics and Policy, 1(1), 145 -63.
Portugal-Perez, Alberto & John S. Wilson (2012). Export Performance and Trade Facilitation Reform: Hard and Soft Infrastructure, World Development, Vol. 40, No. 7, pp. 1295–1307.
Shepherd, B. (2010). Geographical diversification of developing country exports. World Development, 38(9), 1217–1228.
Shepherd, Ben & John S. Wilson (2009). Trade facilitation in ASEAN member countries: Measuring progress and assessing priorities, Journal of Asian Economics, 20 367–383.
Shujie, Zhang and Zhao Shilu (2009) The Implication of Customs Modernization on Export Competitiveness in China In: Impact of Trade Facilitation on Export Competitiveness: a Regional Perspective. ESCAP Group Publishion.
Tung, R. L. and Chung, H. F. L. (2010). Diaspora and trade facilitation: The case of ethnic Chinese in Australia. Asia Pacific Journal of Management, Vol. 27 (3), pp. 371-392.
United Nation. (2008). Trade facilitation beyond the multilateral trade negotiations: Regional practices, customs valuation and other emerging issues. A study by the Asia-Pacific Research and Training Network on Trade. United Nations Publication.
United Nations Center for Trade and Development (UNCTAD) (1994). Saving one hundred billion dollars annually by the year 2000. Fact Sheet # 5. United Nations International Symposium on Trade Efficiency. 17–21 October. Columbus, Ohio.
United Nations Centre for Trade Facilitation and Electronic Business (UN/CEFACT) (2005). Recommendation and Guidelines on Establishing a Single Window, Recommendation No. 33, New York and Geneva.
(UN/ESCAP) (2009). Designing and implementing trade facilitation in Asia and the Pacific. United Nations, Asian Development Bank. Philippines.
(UN/ESCAP) (2009). Impact of Trade Facilitation on Export Competitiveness: A Regional Perspective, United Nations, New York.
United Nations Economic Commission for Europe (2003). The Single Window Concept, Geneva.
Wakelin, O. , & Shadrach, B. (2001). Impact assessment of appropriate and innovative technologies in enterprise development. Retrieved from http://www. enterpriseimpact. www. org. uk/pdf/ICTs. pdf.
Wille, P. , & Redden, J. (2006). A comparative analysis of trade facilitation selected regional and bilateral trade agreement. Asia-Pacific Research and Training Network on Trade Working Paper Series, 17.
Wilson, John S. ; Catherin L. Mann and Tsunehiro Otsuki (2003). Trade Facilitation and Economic Development: Measuring the Impact, World Bank Policy Research Working Paper 2988.
World Bank Doing Business (2010). Reforming through difficult times. http://www. doingbusiness. org/reports/global-reports/doing-business-2010.
World Customs Organization (WCO) (2005). Customs Capacity Building Diagnostic Framework. http://wcoomdpublications. org/ capacity- building/ the-customs-capacity-building-diagnostic framework. html? store=english& from _store = French.
World Customs Organization (WCO) (2008). Strategic Plan 2006/2007/ 2008/2009 and Customs in the 21st Century: Enhancing Growth and Development through Trade Facilitation and Border Security (WCO, 2008).
WTO Document G/TBT/W/173/Add. 1. 2002. A policy Framework for the facilitation of trade in the fields of standardization and conformity assessment: a toolbox of instruments. 19 April.
Zakiy, C. (2009). Towards an explicit modeling of trade facilitation in CGE models: Evidence from Egypt, Paris School of Economics Working Paper, Preliminary version.
Zakiy, C. (2010 a). Towards an explicit modeling of trade facilitation in CGE models: Evidence from Egypt, MPRA Paper, 23353.
Zakiy, C. (2010 b). A global assessment of the trade facilitation effects: The case of mirage model, Paris School of Economics Working Paper, Preliminary version.
http://www. irica. gov. ir (گمرک جمهوری اسلامی ایران)
http://www. itsr. ir (موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی)