پایان نامه راهکارهای جذب سرمایه گذاری های خارجی و موانع آن در توسعه صنعتی از دید سرمایه گذاران و کارکنان منطقه آزاد اروند

پایان نامه کارشناسی ارشد رشته: مدیریت بازرگانی

گرایش: بازاریابی بین الملل 

سال تحصیلی:1391-1390

چکیده :

این تحقیق با هدف بررسی راهکارهای جذب سرمایه گذاری و موانع آن در توسعه صنعتی از دید سرمایه گذاران و کارکنان منطقه آزاد اروند می باشد .در این تحقیق منظور از سرمایه گذاری امکان سرمایه گذاری توسط هر دو گروه سرمایه گذاران داخلی و خارجی می باشد و منظور از موانع جذب سرمایه گذاری هر عاملی است که روند تشکیل و توسعه سرمایه گذاری در منطقه آزاد اروند را تحت تأثیر منفی خود قرار   می دهد .چنانکه پیداست اقدام سرمایه گذاران به سرمایه گذاری در گرو پیدایش وجود زمینه ها و پیش فرضهایی می باشد ،تا زمانی که زمینه های لازم فراهم نگردد ،سرمایه گذاری شکل نمی گیرد .در این مطالعه ،نتایج حاکی از اثر مثبت توسعه و بهبود سیستم های مالی بر افزایش جذب سرمایه گذاری است .شاخص عضویت در سازمان تجارت جهانی نیز مثبت است .متغیر آزاد سازی اقتصادی دارای اثر مثبت می باشد .متغیر قوانین و مقررات دارای ارتباط مستقیم بر جذب سرمایه گذاری می باشد در حالی که تغییرات پی در پی و عدم وضوح قوانین و مقررات اثر منفی دارد .عدم معرفی مناسب مزایای سرمایه گذاری نیز به عنوان یکی دیگر از موانع مطرح شده می باشد .اثر منفی ضعف در تأسیسات زیربنایی و خدماتی مناسب بر جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در تحقیق مشهود است .

در این نوشتار با نگاهی بر عملکرد سرمایه گذاری مستقیم خارجی در مناطق آزاد جهان و با شناسایی الزامات و پیش شرطهای اولیه برای جذبFDI  ،به ارائه راهکارهای لازم به منظور تقویت چارچوب سیاستگذاری ،نهادی و قانونی جذب FDI و رفع موانع مرتبط در منطقه آزاد اروند خواهیم پرداخت .

کلمات کلیدی: سرمایه گذاری ،منطقه آزاد اروند ،توسعه و بهبود سیستم مالی ،سازمان تجارت جهانی ،آزادسازی اقتصادی

فصل اول

کلیات تحقیق

-1 مقدمه :

آنچه که در شرایط فعلی ،در رابطه با مشخصه کلی کشورمان می توان بیان کرد ترکیب جمعیتی جوان کشور است .لذا چنین جامعه ای به برنامه های مدون و دقیقی جهت دستیابی به دروازه های توسعه اقتصادی نیازمند است تا در آینده پاسخگوی نیازمندی های جامعه باشد .رشد جمعیت وهمینطور محدودیت درآمدهای ارزی و وابستگی زیاد به درآمدهای نفتی ما را باید با این واقعیت آشنا سازد که منابع جدیدی را برای توسعه و عمران کشور بیابیم و باید امکانات بالقوه وخفته کشور فعال و بیدار گردد .در این رهگذر پیشرفت دانش وتحولات روزافزون تکنولوژیکی ،خود نیز مزید برعلت بوده تا جهت همسویی با روند توسعه و گسترش ارتباطات با دیگر ملل دنیا ،از این قافله عقب نمانده و فاصله ها را حداقل نماییم .

با پیشرفت دنیا و توسعه ارتباطات در شرایط نوین جهانی ،دیگر مرزبندیها و بلوک بندیهای گذشته مفهوم خود را از دست داده و جریان سیال و شناور سرمایه اگر چه هنوز متکی به جنبه های سودآوری و انگیزه های اقتصادی است اما هر روز روند پرشتاب تری را به خود می گیرد .حال با چنین شرایطی چگونه باید مواجه شویم ،آیا باید چشم خود را به روی تحولات بسته و تجربیاتی را که دیگران به دست آورده اند نادیده انگاریم و درصدد آزمایش مجدد آنها براییم و یا اینکه با استفاده از تجربیات گذشته ،نایافته های جدید را بیابیم .مسلم است برای تطبیق با شرایط نوین اقتصادی دنیا به سرمایه گذاریهای اصولی و منطقی نیازمندیم .اگر چه کشور از نظر منابع طبیعی و معدنی به لطف خداوند متعال بسیار غنی و ثروتمند است اما عمده امکانات به صورت بالقوه است که باید با نیروی کار و برنامه ریزی ،توسط متخصصین اهل فن به خوبی شناسایی و به بهره برداری اصولی برسند .یکی از راههای رسیدن به این مقصود جلب و جذب سرمایه های خارجی و استفاده ازامکانات فنی وتکنیکی ناشی از آن است که می تواند این منابع و امکانات اقتصادی را شکوفا نماید .البته جذب چنین سرمایه هایی نیاز به ابزار و امکانات خاصی دارد تا این جریان شناور سرمایه در دنیا به سمت آن سوق یابد.    

ایجاد جاذبه برای حرکت سرمایه به سمت کشور ،نیازمند ابزارهائی است .یکی از آنها که در اغلب کشورهای توسعه یافته و یا در حال توسعه امروزی از آن استفاده شده ،ایجاد مناطق آزاد بوده است .جذابیتهائی که این مناطق می تواند برای خارجیان داشته باشد عبارتند از : نیروی کار  و منابع طبیعی فراوان و ارزان ،قابلیت انتقال اصل سرمایه و سود به داخل و خارج ،تضمین مالکیت و سرمایه گذاری ،حذف تشریفات اداری و گمرکی ،حذف تعرفه های گمرکی و مالیاتی ،امکاناتی از قبیل انبار جهت انتقال مجدد کالا ،امکانات و تسهیلات ارتباطی و مخابراتی و همینطور سهولت دسترسی به خدمات حمل ونقل ،خدمات بانکی و بیمه ای و همچنین دسترسی به بازارهای مصرف و عواملی دیگر که در جای خود به تفصیل بدان خواهیم پرداخت[1] .

در ایران اسلامی ،همزمان با اجرای نخستین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی کشور ،ایجاد مناطق آزاد –تجاری صنعتی در دستور کار دولت قرار گرفت .ایران در منطقه سوق الجیشی خاورمیانه ،در کمترین فاصله از جمهوریهای تازه استقلال یافته شوروی سابق و کشورهای منطقه اکو(سازمان همکاری اقتصادی)قرار دارد و تقریباً در مرکز بازاری با 360 میلیون نفر جمعیت می باشد و این در حالی است که از نظر تقاضا ،بازار داخلی ایران نیز بازاری بزرگ تلقی می شود .از آن گذشته ،جمهوری اسلامی ایران در مرکز جاده ابریشم (مسیر تجارت شرق آسیا به غرب اروپا)و در میانه فاصله خاورمیانه و شمال آفریقا تا آسیای مرکزی و ماوراءقفقاز قرار دارد .لذا سرمایه گذاران در مناطق آزاد تجاری-صنعتی ایران ،از بازاری مطمئن و در دسترس برخورداد می باشند .

با این حال مناطق آزاد تجاری-صنعتی ایرانی با مشکلات مختلفی از جمله تغییر قوانین و مقررات ،کمبود امکانات زیربنایی به لحاظ محدودیت سرمایه گذاری در این امور و ...درگیر هستند.

لذا ضرورت دارد برنامه ریزان و سیاست گذاران اقتصاد کشور هر چه سریعتر برای رفع موانع کاری مناطق آزاد اقدام کنند .قصور در چنین اقداماتی سبب می شود که مناطق آزاد به گذرگاه واردات کالا تبدیل شوند و نه تنها به اهداف اصلی دست پیدا نکنند ،بلکه سیاست های اقتصادی ملی به ویژه در بخش تجارت خارجی را نیز خدشه دار سازند و فعالیتهای غیرقانونی(قاچاق کالا)را رونق دهند که خود می تواند ضربه هولناکی بر پیکره اقتصاد داخلی باشد[2] .

1-2  بیان مسأله اساسی تحقیق :

سرمایه گذاری مستقیم خارجی[3]تأثیرات غیر قابل انکاری بر اقتصاد و شکوفایی علم و تکنولو‍ژی در کنار ایجاد زیر ساخت های توسعه و موقعیت های شغلی در کشور میزبان[4]و یا جذب کننده دارد[5].

یکی از شیوه هایی که برای جلب سرمایه گذاری خارجی و انتقال فن آوری ،مدنظر برنامه ریزان و سیاستگذاران اقتصادی کشورهای روبه رشد قرار گرفت ،تشکیل مناطق آزاد تجاری صنعتی بود.

با توجه به اینکه همزمان با اجرای نخستین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی کشور ،ایجاد مناطق آزاد تجاری– صنعتی در دستور کار دولت قرار گرفت و چنانکه پیداست اقدام سرمایه گذاران به سرمایه گذاری در گرو پیدایش وجود زمینه ها و پیش فرضهایی می باشد ،تا زمانی که زمینه های لازم فراهم نگردد ،سرمایه گذاری شکل نمی گیرد ،لذا کمبود یا عدم وجود تعدادی از عوامل مؤثر در سرمایه گذاری که مورد نظر و مورد علاقه سرمایه گذاران است به عنوان موانع در مسیر جذب سرمایه می باشد[6].

نگارنده رساله در این تحقیق درصدد شناخت مهمترین این محدودیت ها و موانع و ارائه راهکارهای لازم در جهت جذب سرمایه گذاریها بخصوص در منطقه آزاد اروند است .تفاوت های عمده ای از نظر شرایط سرمایه گذاری ،احساس امنیت سرمایه و نیز نوع موانع در این منطقه نسبت به سایر مناطق آزاد تجاری کشور وجود دارد که می توان به شرایط و فضای نا امنی و امنیتی حاکم بر کشور عراق در همسایگی این حوزه ،عدم خروج شهرهای خرمشهر و آبادان از شرایط باقیمانده از جنگ اشاره نمود.

متغیر وابسته : همان متغیر اصلی که به منزله یک مطلب قابل پژوهش جلوه می کند.

متغیر وابسته در این تحقیق ،سرمایه گذاری مستقیم خارجی می باشد.

متغیر مستقل : این متغیربه گونه ای مثبت یا منفی بر متغیر وابسته تأثیرمی گذارد[7].

متغیرهای مستقل در این پژوهش شامل موارد ذیل می باشند :

1- توسعه و بهبود سیستم های مالی(بانک و بیمه خارجی)در این منطقه

2- عضویت در سازمان تجارت جهانی

3- آزاد سازی اقتصادی

4- قوانین و مقررات مناطق آزاد

5- معرفی مناسب مزایای سرمایه گذاری

6- تأسیسات زیر بنایی و خدماتی مناسب

1-3 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق :

در ریشه یابی علل و عوامل عدم رشد و عقب ماندگی کشورها و ردیابی زمینه های مربوط به نابسامانیهای اقتصادی و اجتماعی نظیر بی ثباتی شاخصهای اقتصادی و اجتماعی ،پایین بودن درآمد ناخالص ملی ،تورم ،بیکاری ،وجود فقر عمومی و غیره ،این واقعیت را می توان آشکارا مورد ملاحظه قرار داد ،که کشورهای درگیر بیش از هر چیز از مشکل جذب سرمایه و عدم توان برای تجهیز سرمایه هایشان رنج می برند.

تأسیس مناطق آزاد به منظور جذب سرمایه گذاری یکی از شیوه هایی است که مدنظر برنامه ریزان و سیاست گذاران اقتصادی کشورهای روبه رشد قرار گرفته است.

با توجه به تأثیر فراوانی که سرمایه گذاری در منطقه آزاد تجاری-صنعتی اروند می تواند بر اشتغال ،انتقال تکنولوژی ،ارزآوری و توسعه منابع انسانی و... داشته باشد و با توجه به اینکه در شرایط فعلی حجم عظیمی از بیکاری در این منطقه وجود دارد و توسعه صادرات غیر نفتی و تشویق فعالیتهای مولد مورد توجه قرار گرفته است اهمیت این تحقیق بیش از پیش نمایان می شود .از سوی دیگر عدم حصول موفقیت مورد انتظار سایر مناطق مشابه در کشور ضرورت بررسی علمی این موضوع را نمایان می کند تا از این طریق بتوانیم با شناسایی موانع سرمایه گذاری نسبت به رفع آنها اقدام نموده و راهکارهای لازم جهت جذب سرمایه گذاری بخصوص در این منطقه ارائه گردد.

شناسایی نقطه نظرات سرمایه گذاران و کارشناسان و بکارگیری آن در جهت پیشرفت سریعتر منطقه و به تبع آن پیشرفت کشور از دیگر مواردی است که اهمیت موضوع مورد بررسی را نشان می دهد.این نوشتار بر آن است که با نگاهی بر موانع جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در منطقه آزاد اروند ،و با شناسایی الزامات و پیش شرطهای اولیه جذب سرمایه گذاری خارجی ،به ارائه راهکارهای لازم برای تشویق و توسعه سرمایه گذاری مستقیم خارجی در منطقه آزاد اروند بپردازد.

1-4 پیشینه تحقیقات داخلی و خارجی :

استون و فیلیپس[8](2007)با انجام تحقیقاتی به این نتیجه رسیدند که قوانین دولتی و بورکراسیهای زیاد مانع از توسعه یافتگی به عنوان موانع اصلی عدم جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی می گردند.

فونگ ،ایزاکا و سی یو[9](2003)در مطالعه ای با عنوان سرمایه گذاری مستقیم ژاپن در چین نسبت به مقایسه سرمایه گذاری ،سرمایه گذاران خارجی ژاپنی و هونگ کنگی در چین پرداختند.این مطالعه بیان می دارد در حالی که شرکتهای ژاپنی به دنبال سرمایه گذاری در مناطق پیشرفته تکنولوژی و اقتصادی هستند شرکتهای هنگ کنگی به دنبال مناطق ویژه اقتصادی و ناحیه آزاد می باشند و بر این اساس در صورتیکه دولت در چین نسبت به تکمیل قوانین ،افزایش سهم بازار منطقه ،کاهش دستمزد ،افزایش کار کیفی اقدام کند شرکتهای هنگ کنگی قادر به سرمایه گذاری در چین خواهند بود.

یاسین[10](2005)با انجام تحقیقاتی به این نتیجه رسید که سرمایه گذاری مستقیم خارجی دارای تأثیر مثبت بر روی اقتصاد کشورهای در حال توسعه می باشد و تجارت آزادتر ،میزان رشد نیروی کار ،میزان مبادلات تجاری دارای تأثیر قابل توجهی بر روی جریان جذب سرمایه گذاری های خارجی هستند.

گاش[11](2002) و هاریز[12](2003)دریافتند که سرمایه گذاری مستقیم خارجی به عنوان منبع مهم سرمایه گذاری در جذب تکنولوژی و مهارتهای پیشرفته مدیریتی برای کشورهای درحال رشد تلقی می گردد و همچنین باعث ایجاد فرصتهای جدید اشتغال ،تمرکز و محوریت سرمایه در داخل کشور ،گشایش فرصتهای بازار برای سرمایه گذاران و کشورهای دریافت کننده سرمایه می باشد و دارای تأثیرات مثبت بر روی بهره وری و پیشرفت اقتصاد کشور می باشد.

هی[13](2008)در مقاله ای به بررسی عوامل موجد سرمایه گذاری در چین می پردازد .در این پژوهش مشخص می گردد که مهمترین عامل موجد جذب سرمایه ،جغرافیای صنعتی محل سرمایه می باشد.

مطالعه فدرک و روم[14](2005)با عنوان تأثیر رشد و عوامل موجد سرمایه گذاری مستقیم خارجی در جنوب آفریقا از سال 1956 تا 2003 نشان می دهد که سرمایه گذاری خارجی به عنوان مکمل سرمایه گذاری داخلی و باعث انتقال تکنولوژی از خارج به داخل می گردد و در صورت وجود شرایطی مثل کاهش ریسک سیاسی ،تسهیل قوانین ،حفظ رشد بازار ،کاهش دستمزدها ،کاهش مالیات شرکتها باعث جلب سرمایه و تأمین یکپارچگی اقتصاد جنوب آفریقا در اقتصاد جهان می گردد.

رودریگز و باستیلو[15](2008)بیان می دارند وضعیت سرمایه گذاری خارجی در اسپانیا رشد قابل توجهی در دهه گذشته یافته که حدود 40% سرمایه گذاری مستقیم خارجی را دربر می گیرد و باعث تأثیر بر اقتصاد کلان کشور می گردد.

مطالعات دیسبورد و ویکارد[16](2009)نشان می دهد که سرمایه گذاری مستقیم خارجی با کیفیت ارتباطات کشورها دارای رابطه است .به طوری که میزان سرمایه گذاری در بین کشورهایی که دارای ارتباطات مناسی با سایر کشورها هستند بیشترین میزان را خواهد داشت تا بین کشورهای همسایه .همچنین سرمایه گذاری مستقیم خارجی و موقعیت مطلوب داخلی یک کشور مکمل هم هستند .بنابراین سرمایه گذاری مستقیم خارجی باید به عنوان یک مکانیزم مورد توجه دولتها باشد تا از این طریق موجبات سلب مالکیت سرمایه گذاری در آینده فراهم نیاید.

لای و فیلر[17](2006)درمطالعه ای با عنوان نقش نظارت دولت و انتخاب نوع سرمایه گذاری دریافتند که سرمایه گذاری مستقیم و غیر مستقیم نیاز به مکانیزم های متفاوت نظارتی دارند تا بتوانند از سرمایه گذار حمایت کنند .در این تحقیق که به بررسی 5 متغیر سیاست ،قانون ،اعتماد اجتماعی ،آزادی و استاندارد حسابداری می پردازد بیان می دارد در زمانیکه نقش نظارتی دولت افزایش می یابد سرمایه گذاری مستقیم کاهش و در زمانیکه نقش آن محدودتر است سرمایه گذاری مستقیم خارجی شکل گسترده ای می یابد.

نتیجه بررسیهای وفاداری(1379)در خصوص نقش مناطق آزاد تجاری – صنعتی در توسعه صادرات غیر نفتی ایران نشان می دهد که کشور ما از ایجاد مناطق آزاد تجاری – صنعتی بهره لازم را کسب نکرده است و دلیل عدم موفقیت این مناطق عدم سرمایه گذاری دولت در بخش امکانات و تأسیسات زیربنایی ،فراهم نبودن شرایط مناسب برای سرمایه گذاری و جذب سرمایه های خارجی، فقدان سیاستهای کلان اقتصادی و ارزی متناسب با مناطق آزاد و فقدان نیروی کار ارزان و همچنین عدم ثبات سیاسی و اقتصادی و تضمین سرمایه در مناطق آزاد را می توان از موانع اصلی جذب سرمایه خارجی به حساب آورد.

پرتوی شفق(1382)در پژوهشی با عنوان راهکارهای جذب سرمایه گذاری خارجی در ایران به بررسی سیستماتیک شاخص های اقتصادی و سیاسی ایران طی دهه اخیر و به موازات آن بررسی تعاملات ایران در سطح جهان، چالشهای نوسازی ایران پرداخته و ضمن شناسایی موانع سرمایه گذاری خارجی کشور راهکارهای موثر در جذب سرمایه خارجی کشور ارائه نموده است. نتیجه کلی به دلیل وجود پتانسیل فراوان اقتصادی ایران، در صورت اصلاح ساختار سیاسی و اقتصادی کشور وفراهم نمودن بستر رشد درون زاد، و برقراری شناخت و تعامل صحیح در نظام بین الملل، ایران توانایی بالفعل جذب سرمایه گذاری خارجی را داراست.

کلاسنز[18](1993)در تحقیق خود، ضمن بررسی اشکال مختلف تجهیز منابع مالی، به این نتیجه رسید که FDI[19]، یکی از مناسبترین روشهای تأمین مالی برای کشورهای در حال توسعه است که به اندازه بازار و تجربیات گذشته شرکتها بستگی دارد .تحقیقات دیگری، نظیر مطالعات بارنزتین و همکاران[20] (1998)، لنسینک و مورسی[21](1999)و سالتروفور[22](2001)تأثیرFDI بر رشد اقتصادی را تأیید کردند و میزان اثرگذاری این متغیر را بسیار بیشتر و مؤثرتر از اثر سایر عوامل، خصوصاً سرمایه انسانی و عوامل تکنولوژیک، ارزیابی کردند.

Abstract:

This article aims to investigate Investment Absorption Solutions and its obstacles in the Industrial development of Arvand Free Zone. By investment, this paper means the possibility of Investment by both domestic and foreign Investors, and by Investment Absorption Solutions, it means every factor that has a negative effect on the process of investment developing in Arvand Free Zone.  As it's obvious, intention of investment by the investors requires some fields and defaults, and until the needed fields are not provided, there will be no investment. In this research, results show the positive effect of developing and improving the financial systems on the Investment Absorption. The index of membership in the World Trade Organization (WTO) also has a positive effect. The economic liberalization variable has a positive effect too. The variable of rules and regulations is in direct relationship with Investment Absorption. While the continues changes and non-clearness of rules and regulations has a negative impact. The non-appropriate presentation of the investment advantages is also another obstacle. The negative effect of feebleness in the suitable infrastructural and service installations on the foreign direct Investment Absorption is apparent in this study.

In this paper, we'll take a look at the function of foreign direct investment in global free zones, identify the initial necessities and pre-conditions on the FDI absorption, provide required solutions in order to strengthen the policy-making, organizational, and legal FDI absorption framework, and remove the related obstacles in Arvand Free Zone.

Key words:

Investment, Arvand Free Zone, Financial Systems development and improvement, World Trade Organization, Economic Liberalization.

Thesis Advisor :Ph.D Abdol Karim Geyem

Consulting Advisor :Ph.D Hossein Mohammadi

By:Neda Fazli

 منابع و ماخذ

منابع فارسی :

1- آذر ،ع ؛مؤمنی ،م .1385.آمار و کاربرد آن در مدیریت.جلد دوم ،چاپ دهم ،تهران: انتشارات سمت.

2-آشنایی با مناطق آزاد بنگلادش. 1373 .مجله مناطق آزاد ، سال چهارم ، 21- 38

3-آشنایی با مناطق تجاری آزاد . 1367 .موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.

4-آمریکا 65 سال پس از تخمین  آزاد شهر. 1378.مجله مناطق آزاد ،شماره 97 .

5-اسماعیلیان ،م .1385 .راهنمای جامع spss14 ،چاپ اول ،تهران :مؤسسه فرهنگی هنری دیباگران.

6-باتاچاریا ؛جانسون .1369 .مفاهیم و روشهای آماری.ترجمه شهر آشوب ؛ میکائیلی ،تهران:مرکز نشر دانشگاهی

7-بررسی شرایط سرمایه گذاری. 1371.اقتصاد و موانع  تکنولوژی و اهداف مناطق آزاد چین ،مجله مناطق آزاد ، شماره 17 .

8-پی نود ،ر .1373 .مدیریت مالی.ترجمه ع جهانخانی ؛ع پارسائیان ،تهران: انتشارات سمت.

9-پیش فرضها و زمینه های جذب سرمایه های خارجی. 1375. مجله مناطق آزاد ،سال ششم.  

10-تجربه جهانی مناطق آزاد تجاری . 1385.مجله ماهنامه بررسهای بازرگانی ، 113:18

11-ترکیه گام گذاری به اقتصاد بازار با بهره گیری از تجربه مناطق آزاد. 1375 .مجله مناطق آزاد،سال هفتم ، 105:68

12-تصویب نامه  شماره 5 ،733 / ت 37 ،19 ه مورخ 19/10/76  هیئت وزیران . 1377.مجموعه قوانین و مقررات  مناطق آزاد تجاری  و صنعتی و مناطق ویژه  اقتصادی موسسه فرهنگی  شریف  چاپ سوم.

13-جبل علی در جست و جوی سرمایه های شرق دور. 1376. مجله مناطق آزاد ،شماره 61

14-جعفرپور نصیر محله ،ن .1375 .بررسی موانع سرمایه گذاری داخلی در منطقه ویژه اقتصادی ،پایان نامه کارشناسی ارشد ،دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.

15-جمالی ،م .1376.منطقه آزاد چابهار و نقش آن در توسعه صادراتی کشور ،پایان نامه کارشناسی ارشد ،دانشکده علوم اداری و مدیریت بازرگانی دانشگاه تهران.

16-جهانخانی ،ع .1373. مدیریت سرمایه گذاری ،انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.

17-حمیدی ،ا .1368.آمار و احتمال ، تهران : انتشارات عمیدی

18-دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد در برابر چالشهای اقتصاد جهانی .1375.مجله مناطق آزاد ،سال ششم

19-درگاهی ،ح.1385.عوامل موثر بر توسعه سرمایه گذاری مستقیم خارجی:درس هایی برای اقتصاد ایران ،فصلنامه علمی و پژوهشی شریف، شماره سی و ششم.

20- اثرات اقتصادی اجتماعی شرکت های چند ملیتی در مناطق پردازش صادرات . 1369 .ترجمه م رفعتی ،تهران: موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.

21-رفعتی ،م .1386 .آشنایی با مناطق آزاد .تهران: انتشارات موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.

22-سازمان عمران کیش. 1381.عملکرد و دستاوردها و برنامه های توسعه سازمان منطقه آزاد کیش.

23-سرمایه گذاری خارجی یک گام و چندین هدف.1374.مجله مناطق آزاد  ، سال پنجم .

24-سکاران،ا.1388.روشهای تحقیق در مدیریت. ترجمه م صائبی؛م شیرازی ، چاپ ششم،تهران: مؤسسه عالی

25-سیستم یک روزنه .1373.مجله مناطق آزاد ، سال پنجم ،62،47

26-شاکری ،ع ؛سلیمی،ف.1385.عوامل مؤثر بر جذب سرمایه گذاری در منطقه آزاد چابهار و الویت بندی آنها با استفاده از تکنیک ریاضیAHP ،پژوهشنامه اقتصادی.

27-عادلی ،س.1365.اقتصاد بین الملل و بازرگانی ایران.تهران:جهاد دانشگاهی

28-عباسی ،م.1379. بررسی موانع سرمایه گذاری در منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان ،پایان نامه کارشناسی ارشد ،دانشکده علوم اداری و مدیریت بازرگانی دانشگاه تهران.

29-علمی، م.1370. ویژگی های مناطق آزا د ترکیه ،مجله مناطق آزاد ،شماره 2.

30-عمادزاده ،م ؛عبا زاده ،م ؛ برجی دولت آباد ،ا .موانع حقوقی جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی ،جمله سیاسی اقتصادی شماره 243-244 .

31-فاضل ،ح.1371.نقش مناطق آزاد در جلب سرمایه های خارجی ،پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشکده علوم اداری و مدیریت بازرگانی دانشگاه تهران.

32-قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری- صنعتی. 1377 .مجموعه قوانین  و مقررات  مناطق آزاد  تجاری صنعتی  و مناطق  ویژه اقتصادی ،موسسه فرهنگی شریف ،چاپ سوم، ماده 1 .

33-کاشانی ،م ،تقوی،م.1368. قدیری،اقتصاد خرد. چاپ چهارم ،تهران: انتشارات فروردین.

34-کریمی ،و.1376. بررسی موانع جذب سرمایه گذاری در منطقه آزاد کیش ،پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشکده علوم اداری و مدیریت بازرگانی دانشگاه تهران.

35-گلنام ،آ.1387.طراحی چارچوبی به منظور بررسی و تحلیل عوامل مؤثر در جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی ،دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.

36-ماده آئین نامه اجرایی تبصره(20) قانون برنامه اول توسعه اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی کشور

37-ماهنامه بررسیها بازرگانی.1374.شماره 99

38-ماهنامه مناطق آزاد . 1376.شماره74

39-ماهنامه مناطق آزاد . 1376.شماره 79

40-ماهنامه مناطق آزاد . 1377.شماره 83

41-مجموعه قوانین. 1368.انتشارات روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

42-مجموعه قوانین. 1371.انتشارات روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

43-مجموعه مقررات مناطق آزاد تجاری.1383.صنعتی جمهوری اسلامی ایران.چاپ پنجم ،تهران:نشر عیلام .

44-محمدی الموتی ،م .1374.مناطق آزاد و اثرات اقتصادی و بازرگانی آن .تهران: موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.

45-مناطق آزاد و توسعه صادرات. 1378.مجله تازه های اقتصادی ،شماره76 .

46-مناطق آزاد و توسعه صادرات. 1379.مجله تازه های اقتصادی ، شماره76 .

47-مناطق آزاد. 1369.ماهنامه مناطق آزاد ،شماره اول.

48-مناطق آزاد. 1375.دروازه ورود چین به بازار جهان ،مجله ماهنامه بررسیهای بازرگانی ،113:34.

49-مناطق آزاد. 1374 .مجله مناطق آزاد ، سال پنجم ،49:51 .

50-مناطق آزاد تجاری و صنعتی. 1369.موسسه مطالعات وپژهشهای بازرگانی.

51-مناطق آزاد کشور کره نقطه های آغاز  برای توسعه. 1375.مجله مناطق آزاد ،سال ششم.

52-مناطق آزاد و توسعه در هندوستان.1370.مجله مناطق آزاد ،سال اول ، 3:33 .

53-مجله مناطق آزاد .1376.

54-نامه اتاق بازرگانی .1374.شماره4.

55-نامه ی وزارت امور خارجه.1375.اداره دوم خلیج فارس، شماره 2632/312 به دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد

منابع غیر فارسی :

56-   http://www.mnftz.com/what/1999/9/15 p.1.

57-  www.aftabir.com/business/market/frees-zones/history.

58-Bajo – Rubio,Oscar-montero – Munoz, maria(2001)'Foreign Direct investment and Trude:Acausality Analysis".Open Economics Review , vol;12, Issue.3.

59- Bornsztein,E.Gregorio,J.De.Lee,j-w,(1998)”How does Forign Direct Investment Affect Economic Growth?”Journal of International Economics,vol.45,(1998):135-115.

60- Carkovic,M.,Levine,R. (2000).”Does Foreign Direct Investment Accelerate Economic Growth?”.,University of Minnesota,Working paper.

61- Classens,S. (1993).”Alternative From of External Finance”,World Bank Research Observation.pp.1-42.

62- Debordes,R,Vicard,V. (2009).”Foreign Direct Investment and Bilateral Investment Treaties : An International Political Persepective”Journal of Comparative Economic 37(2009)372-386

63- Economic and social Effects of Muitination Enterprises in Export Processing Zone . 1988.Genva:ilo , UNCTC.

64- Fedderke,J.W,Rom,A.T.(2005).Growth Impact and Determinants of Foreign Direct Investment in to South Africa,1956-2003”Journal of Economic Modelling 23(2006)738-760.

65- Fung,K.C,Iizaka,Hitomi,Siu,Alan.(2003)."Japanese direct investment in china", china Economic reviev 14(2003)304-315.

66- Guasch,L.(2002).”The Experience of Latin America with Performance based Contracts”,world Bank,Latin America and the Carbbean region unit,washigton DC.

67- Harris,C.(2003)."Private Participation in Infrastucture in Developing Countries : Tends,Impacts, and Policy Lessons", World bank working paper 5, washington DC.

68- He,C .(2008).”Foreign Manufacturing Investment in China : The Role of Indusstrial Agglomeration and Industrial Linkages”,China & World Economy 82-99,Vol.16,NO.1,2008.

69- ILO. Econo,ic and social effects of matinational entrpices in export processing Zones (GENEVA: ILO,1988).

70-       Investment analysis and  management. 1998 .Charles p .Jones.

71- Lensink,R.,AND Morrissey,o.(1999).”Forign Direct Investment:Flows Volatility and Growth in Developing Countries.http/www.ub.Rug.

72- Li,sh,Filer,L (2004)”The effects of governance envirment on the choice of investment mode and the strategic implication”Journal of World Business 42 (2007)80-98

73- Moers ,L "How important are institutions for growth in transition Countries?"(1999)

74- OECD,investing Processing Zones.(pavis:OECD,1984)

75- Riesenfeld. , S.A(1985)Foreign Investment,In Ency Clopedia of public International law , vol . 8

76- Pfaffer mayr , M (1994)"foreigan Direct Invest ment and Exports:ATime series Approch" , Applied Economics , vol26, Issue.4

77- Rodriguez,C,Bustillo,R (2008)”Modelling Foreign Real Estate Investment : The Spanish Case”,Real Estate Finan Econ (2010)41:354-367

78- Stoian,C,Filippaios,F (2008)"Dunning's elecic paradgm : a holistic,yet context specific framework for analysing the determinants of outward FDI Evidence from investment Greek investment".International Business review 17(2008)349-367

79- Slater,J.and Ford,J.(2001)”FDI,Regional Economic Integration and Endogenous Growth,Some Evidence From Southeast Asia”,Pacific Economic Reviev,VOL.6,NO.3,PP.399-383

80- United Nations Industrid Development Organization (UNIDO)

81- www.arvandFreezone .ir/index.php?option=com-content&view=article&id

82- World trade organization(1996b)" Annual Report" vol.1 , Trade and Foreign Direct InvestmentT,wto , Geneva

83- Yasin,M (2005),Offical Development Assistance and Foreign Direct Investment Flows to Sub-saharan Africa",African Development bank 2005