پایان نامه جهت اخذ کارشناسی ارشد مدیریت فن آوری اطلاعات
گرایش سیستم های اطلاعاتی
چکیده
کمیته امداد امام خمینی(ره) به عنوان یکی از نهادهای مردمی، در ترسیم خط مشیهای اساسی خود، بر حمایت ، همکاری و مشارکت مردمی تاکید اساسی دارد و بر این مبنا جذب کمک های مردمی را به عنوان ساز و کار هدایتکننده مشارکتهای مردمی به سمت نیازمندترین اقشار جامعه میپندارد. از آنجا که جذب کمک های مردمی و برنامه ریزی در این زمینه، دارای ابعاد پیچیده اقتصادی، اجتماعی و مهمتر از همه اعتقادی و شرعی است و از سوی دیگر فعالیتهایش در یک سازمان متمرکز است، خواه ناخواه با عوامل و احیاناً موانعی روبرو است که میتواند بر این روند تاثیرگذار باشد. این عوامل که بخشی درون سازمانی و بخشی برون سازمانی است، به دلیل آنکه میتواند بر تداوم جذب کمک ها و ارتقاء کارایی و کیفیت آن تاثیرگذار باشد، نیاز به شناخت و بررسی دارد. این پژوهش با درک این ضرورت و با هدف شناخت برخی عوامل برون سازمانی موثر بر جذب و توسعه مشارکت های مردمی و شناخت الگوهای جدید پرداخت کمک ها انجام یافته است و می کوشد تاثیر پارهای متغیرهای برون سازمانی نظیر میزان آشنایی و استقبال مردم از فعالیتهای کمیته امداد با تسهیل استفاده از فناوری های نوین و هزینه های مربوط به پیادهسازی روشهای جدید جمعآوری اعانات بر مشارکت های مردمی را مورد آزمون قرار دهد.
کلید واژه : پرداخت الکترونیکی، روش ANP
فصل اول
کلیات
1-1- مقدمه
بر اساس بررسی های آماری در سالهای اخیر ، کاهش اقبال عمومی در مشارکت مردم در برخی روشهای سنتی کمک به موسسات عام المنفعه را نشان می دهد، از سوی دیگر مشکلات روزافزون اقتصادی تامین مایحتاج نیازمندان جامعه را دوچندان کرده ، به نحویکه عدم کمک به این قشر از جامعه از سوی توانمندان و موسسات عام المنفعه می تواند چالشهای جدی در مسیر زندگی این خانواده ها ، فرزندان آنان و نهایتاً دولت ایجاد کند.
بنابر همین دلایل یافتن راهکارهای جدید جهت جذب هرچه بیشتر کمکهای اقشار توانمند جامعه در تسهیل زندگی نیازمندان اقدامی ضروری است، در این راستا یکی از راهکارهای ممکن ، استفاده از روشهای الکترونیکی ، در دسترس و آسان است.
شناسائی و بکارگیری هریک از این روشها نیازمند بررسی ، تحلیل ، هزینه و..... است ، لذا ضروری است قبل از سرمایه گذاری کلان در ایجاد زیرساخت هر یک از روشها به بررسی و تحلیل میزان استقبال خیرین و حجم کمکهای قابل جمع آوری از طریق آنها پرداخته شود تا از بازدهی مناسب هزینه ها در هر روش اطمینان حاصل گردد.
در این فصل ابتدا به بیان مساله، تشریح ابعاد آن، و ضرورت و اهمیت تحقیق پرداخته میشود. آنگاه سوال و فرضیات تحقیق تشریح شده و متغیرهای تحقیق شناسایی میشود. در ادامه به بیان اهداف تحقیق، چارچوب نظری تحقیق و معرفی متغیرها و همچنین مدل مفهومی، روش تحقیق، روش گردآوری دادهها و اطلاعات، جامعه آماری و نمونه آماری، تعریف قلمروی تحقیق پرداخته و در نهایت واژگان و مفاهیم اختصاصی طرح تعریف میشود.
1-2- بیان مساله
با توجه به گسترش روزافزون مشکلات اقتصادی و معیشتی در کشور و افزایش تعداد خانواده های نیازمند و اقشار ضعیف در جامعه و تغییر الگو و سبک زندگی بویژه در کلانشهرها ، توجه به این دسته از افراد جامعه بیش از پیش مغفول مانده و افراد توانمند نیز به دلالیل مختلف از جمله عدم اطلاع کافی از مشکلات هم وطنان نیازمند، عدم اعتماد کافی نسبت به موسسات عام المنفعه و خیریه ها و عدم دسترسی آسان به راه های کمک به نیازمندان ، مشارکت کمتری در این خصوص دارند ، لذا موسسات عام المنفعه ، علاوه بر اطلاع رسانی درست و شفاف و اعتماد سازی می بایست به ایجاد بسترهای مناسب و در دسترس بمنظور جذب مشارکت هرچه بیشتر توانمندان جامعه ، اهتمام ورزند.
البته مجموعههایی مانند کمیته امداد و بهزیستی از منابع مختلف جهت تامین هزینههای پرداختی به مددجویان و اقشار آسیبپذیر استفاده میکنند ، بخشی از این منابع از محل بودجه دولتی، بخش دیگر از محل درآمدهای اختصاصی نظیر، درآمد شرکتها و کارخانجات تابعه و مابقی از محل کمکهای مردمی تامین میشود، در مورد کمیته امداد از آنجا که براساس برنامه پنجم توسعه قرار است بودجه دولتی سالیانه این نهاد هر سال 10% کاهش یابد، لذا بر این اساس لزوم توجه و تمرکز بر اعانات و کمکهای مردمی دوچندان خواهد بود.
در مقابل طی مشاهدات و بازخوردهای دریافتی از سطح جامعه (تماسها و پیامهای مردم در سامانه اینترنتی، سامانه پیام کوتاه، مراکز پاسخگوئی مشارکتهای مردمی و... ) به دلایل متعدد از قبیل سبک زندگی شهری و عدم دسترسی عده زیادی از شهروندان که مثلاً با وسایط نقلیه شخصی تردّد میکنند و یا مشاهده دستبرد سارقین و افراد معتاد به صندوقهای صدقات در سطح خیابانها و معابر و... اعتماد و اقبال عمومی نسبت به پرداخت کمکها بصورت سنّتی دچار کاهش شده است، از سوی دیگر دسترسی و ضریب نفوذ بالای اینترنت و خدمات الکترونیکی و اطمینان از وصول آنها، رغبت و تمایل افراد را جهت استفاده روشهای نوین در جهت پرداخت صدقات و اعانات بیشتر نموده و لذا ایجاد بستر مناسب ، آسان و در دسترس را طلب مینماید.
درحال حاضر روش های الکترونیکی موجود جهت جذب کمکهای مردمی (صدقات و اعانات) از این قرار است :
جمع آوری کمکهای مردمی از طریق پایانه های فروش (POS).
جمع آوری کمکهای مردمی از طریق سیستمهای خودپرداز (ATM).
جمع آوری کمکهای مردمی از طریق سایت های اینترنتی (شامل سایت کمیته امداد و سایت بانکهایی که با امداد توافق نامه دارند).(Online Payment)
جمع آوری کمک ها از طریق موبایل پرداخت (Mobile Payment).
جمع آوری کمکها از طریق سیستم (USSD).
جمع آوری کمکهای مردمی از دستگاه کارتخوان کارتهای شهروندی (بلیط الکترونیکی مترو، اتوبوس و... ).(Card Reader) یا (RFID)
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق
بر مبنای آنچه در بیان مساله درباره ضرورت تمرکز و اهتمام در جذب کمکهای مردمی آمد ، با پیشرفت تکنولوژی و پدیدار شدن فناوریهای نو ، روشهای مختلفی در این راه بکار گرفته می شود که هر یک از این روشها بر اساس سلایق و امکانات مخاطبین، مورد استفاده گروهی از آنان قرار می گیرند ، لیکن آماده سازی و توسعه بستر و زیرساخت هر یک از این روشها مشمول هزینه های خاص خود می باشد و از طرفی میزان و حجم کمکهای جذب شده در بستر هر روش متفاوت است و می بایست درآمد (کمک) جذب شده از هر روش را با هزینه پیاده سازی و توسعه آن مقایسه نمود و به این ترتیب مقرون به صرفه بودن روشها و پیاده سازی زیرساخت آن را مورد مداقّه قرار داد ، تا با یافتن نقاط اپتیمم از هدر رفتن درآمدها و تحمیل هزینه های اضافی جلوگیری شود.
از سوی دیگر از آنجا که محقق قبلاً در این زمینه ها تجارب و سوابق اجرائی و مدیریتی داشته و این مسائل را بطور ملموسی درک و راهکارهائی را ارائه نموده، اقدام به پیشنهاد طرح تحقیق علمی در این باره کرده است، تا بتواند در راستای ارتقای سطح خدمات از طریق جذب مشارکت های مردمی گامی بردارد.
1-4- سئوالات تحقیق
پرسش اصلی تحقیق حاضر به صورت زیر میباشد:
استفاده از زیرساختهای روشهای الکترونیکی چه تاثیری در افزایش مشارکت وکمکهای مردمی دارد؟
آیا روشهای الکترونیکی جمعآوری کمکها مورد استقبال مردم قرار خواهد گرفت؟
اولویت مردم برای کمکهای عام المنفعه از طریق کدامیک از روشهای الکترونیکی است؟
1-5- اهداف تحقیق
این تحقیق بصورت مشخص در کمیته امداد امام خمینی(ره) مورد بررسی و انجام قرار خواهد گرفت و هدف کاربردی آن یافتن زیرساختهایی بهینه روشهای جذب کمکها و افزایش گروه حامیان و کاهش هزینه های مربوط به جمع آوری کمکهای مردمی است.
شناسائی میزان توفیق روشهای الکترونیکی در جمعآوری کمکهای مردمی.
شناسائی میزان استقبال از روشهای الکترونیکی جمعآوری کمکهای مردمی
شناسائی زیرساختهای روشهای الکترونیکی جمعآوری کمکهای مردمی
مقایسه زیرساخت روشهای الکترونیکی جمعآوری کمکهای مردمی و یافتن موارد مناسب از بین آنها.
هدف آرمانی این تحقیق کمک به مدیریت و توسعه مشارکتهای مردمی در موسسات عام المنفعه از جمله کمیته امداد امام خمینی (ره) است که از طریق یافتن زیرساخت های مناسبتر روشهای نوین الکترونیکی انجام میشود.
1-6- چارچوب نظری تحقیق
چارچوب نظری به روابط بین متغییرهایی مانند متغییرهای مستقل[1]، وابسته[2]، مداخلهگر[3] و تبدیلگر[4] که تصور میشود در دگرگونی شرایط مورد بررسی نقش دارند، میپردازند. ایجاد چنین چارچوب نظری در برقراری و ساختار فرضیهها، آزمون آنها و همچنین تکمیل درک پژوهشگر (مسئله تحقیق) کمک میکنند. به طور کلی چارچوب نظری پایهای است که تمام تحقیق بر روی آن تکیه میکند. یک شبکه منطقی، توسعهیافته، توصیف شده و کامل بین متغیرهایی است که از طریق فرآیندهایی مانند مصاحبه، مشاهده و بررسی ادبیات موضوع و پیشینه تحقیق مشخص شدهاند این متغیرها با مسأله تحقیق در ارتباط هستند. (خاکی،1384، ص 30)
چارچوب نظری مبنایی است که فرد پژوهشگر براساس آن دربارهی روابط بین عواملی که در ایجاد مساله مهم تشخیص داده شدهاند نظریهپردازی میکند. این نظریه میتواند ضرورتاً سخن پژوهشگر نباشد و گاهی به طور منطقی از نتایج تحقیقات قبلی پیرامون مساله نشأت میگیرد. ترکیب باورهای منطقی فرد پژوهشگر و تحقیقات مرتبط منتشر شده با مسأله تحقیق در ایجاد مبنایی برای بررسی موضوع تحقیق نقش محوری دارد.
براساس برخی تعریف‌ها، چارچوب نظری عبارت است از، «شیوه خاصی از نگریستن به زندگی انسان که طی آن، فرض‌های خاصی دربارۀ ماهیت واقعیت اجتماعی (روابط اجتماعی) عرضه میشود». برخی گفته‌اند : «طرح نظری مسئله تحقیق، نگرش یا چشم‌انداز نظری است که تصمیم گرفته میشود برای بررسی مسئله‌ای که در پرسش آغازی سؤال اصلی تحقیق طرح شده است، پذیرفته شود». اندیشمند دیگری چارچوب نظری تحقیق را این گونه معرفی کرده است :
«عینکی برای نگریستن و تفسیر کردن حوادث در جهان اجتماعی».
در این بررسی به دنبال جواب دادن به این سئوال هستیم که «بهترین روش جهت جذب کمکهای مردمی» کدام است.
1-6-1- متغیرهای تحقیق
متغیر به ویژگی یا صفت یا عاملی اطلاق میشود که بین افراد جامعه مشترک بوده و میتواند مقادیر کمی و ارزشها متفاوتی داشته باشد. متغیرها ، عامل یا عواملی هستند که مورد اندازهگیری یا سنجش قرار میگیرند. بعبارت دیگر متغیر مشخصه یک فرد، چیز، پدیده مورد نظراست که : قابل اندازهگیری بوده و میتواند مقادیر مختلفی بپذیرد. متغیرهای تحقیق براساس نقشی که در پژوهش به عهده دارند به دو دسته مستقل و وابسته تقسیم می‌شوند، که در ذیل به تشریح هر یک از آنها پرداخته شده است.
1-6-2- متغیر مستقل (X)
متغیر مستقل[5]، متغیری است که روی متغیر وابسته به صورت مثبت یا منفی تاثیر میگذارد. (سکاران، 1381،70). متغیر مستقل، متغیر پیش فرض است، به این معنی که این متغیر مقدمه و متغیر وابسته نتیجه آن است و متغیر وابسته براساس تغییرات آن اندازهگیری و تعیین میشود. به این متغیر، متغیر محرک یا درون داد گفته میشود و متغیری است که توسط پژوهشگر اندازهگیری، دستکاری یا انتخاب میگردد تا تاثیر یا رابطه آن با متغیر دیگر اندازهگیری شود. به عنوان مثالی ساده در این زمینه میتوان تحقیقی با موضوع بررسی میزان ارتباط نوشیدن چای با ابتلا به سرطان معده را در نظر گرفت. در این تحقیق متغیر مستقل نوشیدن چای و متغیر وابسته سرطان معده میباشد.
در تحقیق آزمایشی، متغیر مستقل توسط محقق دستکاری میشود تا تاثیرات آن بر تغییرات متغیر وابسته مشخص شود. در یک تحقیق غیر آزمایشی متغیر مستقل توسط محقق دستکاری نمیشود، ولی متغیری است که از پیش وجود دارد و فرض شده است که بر متغیر وابسته تاثیر دارد.
عوامل موثر بر روشهای الکترونیکی جمعآوری کمکهای مردمی برای پرداخت اعانه، شامل «زیرساختهای فناوری اطلاعات»، «استقبال مردم» و «هزینههای پیادهسازی روشهای جدید پرداخت»، بعنوان متغیر مستقل معرفی میگردند.
زیرساختهای فناوری اطلاعات شامل اینترنت، موبایل و... میباشد.
استقبال مردم شامل استقبال از ابزارهای جدید و سنتی میباشد.
هزینههای پیادهسازی روشهای جدید پرداخت شامل دستگاههای خودپرداز، پایانه فروش، موبایل و... میباشد.
1-6-3- متغیر وابسته (Y)
متغیر وابسته[6]، متغیری است که تغیرات آن تحت تاثیر متغیر مستقل قرار میگیرد. (بازرگان و دیگران، 1387،44). متغیر وابسته در اختیار محقق نیست و محقق نمیتواند در آن دخل و تصرف یا دستکاری کند. متغیر وابسته، متغیر پاسخ، برونداد یا ملاک است و عبارت است از وجه یا جنبهای از رفتار یک ارگانیسم که تحریک شده است. متغیر وابسته، متغیری است که مشاهده یا اندازهگیری میشود تا تاثیر متغیر مستقل بر آن معلوم و مشخص شود. در تحقیق آزمایشی، متغیر وابسته به متغیری اطلاق میشود که در اثر اجراء، حذف یا تغییر متغیر مستقل، آشکار، پنهان یا تغییر میکند. متغیر وابسته برعکس متغیر مستقل در اختیار محقّق نیست و او نمیتواند در آن تصرّف و یا دستکاری به عمل آورد.
با توجه به اهداف تحقیق « یافتن بهینهترین روش جهت جذب کمکهای مردمی» به عنوان متغیّر وابسته انتخاب شدهاست.