پایان نامه بررسی نمایه تغذیه سالم و الگو های غذایی با تجربه پوسیدگی در دانشجویان دانشکده دندانپزشکی مشهد درسال 1391

پایان نامه جهت دریافت درجه دکترای دندانپزشکی

چکیده

مقدمه: نوع رژیم غذایی، از عواملی است که در پوسیدگی دندان ها نقش دارد. مطالعه حاضر با هدف بررسی نمایه تغذیه سالم و الگوهای غذایی به همراه تجربه پوسیدگی در دانشجویان خوابگاهی و غیر خوابگاهی دانشکده دندانپزشکی مشهد درسال 1391 انجام شد.

روش کار: این مطالعه بر روی کلیه دانشجویان سال های چهارم ، پنجم وششم دندانپزشکی دوره عمومی دانشکده دندانپزشکی مشهد که معیارهای ورود مطالعه را دارند انجام شد. دانشجویان به دو گروه خوابگاهی و غیر خوابگاهی تقسیم شده و فرم رضایت نامه و پرسشنامه بسامد غذایی FFQ را به منظور تعیین بررسی الگو هایی غذائی تکمیل نمودند. به منظور ثبت وضعیت تجریه پوسیدگی، دانشجویان مورد معاینه دندانی قرار گرفتند. بر اساس راهنمای شاخص DMFT سازمان جهانی بهداشت، نمره DMFT استخراج گردید. سپس با استفاده از نرم افزار SPSS همبستگی بین DMF (تجربه پوسیدگی دندانی) با اندکس سلامت تغذیه بدست آمد.

نتایج: بررسی انجام شده نشان داد که میانگین تغییرات DMFT در گروه خوابگاهی ها به صورت معنا داری بالاتر بوده است (p<0.001). بر اساس بررسی صورت گرفته، میزان دریافت پروتئین، چربی، کربوهیدرات، فیبر (gr/day) و انرژی (kcal/day) و ویتامین E و فولات و کالیوم (µgr/day) در گروه خوابگاهی ها بالاتر بوده است که اختلاف دو گروه از نظر آماری معنی دار بوده است (p<0.001). دریافت ویتامین A (µgr/day) در گروه خوابگاهی ها بالاتر بوده که البته میزان آن معنی دار نمی باشد(p=0.088). بررسی انجام شده با استفاده از آزمون همبستگی Pearson نشان داد که هیچ یک از شاخص های تغذیه ای بررسی شده با DMFT همبستگی معنی داری نداشته است. مقایسه نمای تغذیه در دو گروه نشان داد که این نما در دو گروه اختلاف معنی داری نداشته است (p=0.787). همچنین نمایه تغذیه با میزان تغییرات DMFT همبستگی معنی داری نداشته است.

نتیجه‌گیری: در بررسی کلی یافته های تحقیق بنظر می رسد دانشجوبان خوابگاهی و غیر خوابگاهی هر دو نیازمند تغییر و اصلاح رژیم غذایی خود می باشند. هم چنین از نظر وضعیت دندانی دانشجویان غیر خوابگاهی در وضعیت بهتری نسبت به بقیه بسر می برند. در مطالعه حاضر بین مصرف هیچ یک از گروه های غذایی با DMFT رابطه معناداری کشف نشد.

کلمات کلیدی:Food frequency Questionnaire ، پرسش نامه بسامد غذایی، Healthy Eating Index، DMFT، Food

(1-1) مقدمه

تغذیه مناسب و سلامت دهان و دندان ارتباط بسیار نزدیکی با یکدیگر دارند. در ارتباط با تغذیه و سلامت دندان ها تنظیم و ارائه الگوی تغذیه ای که علاوه بر تامین نیازهای تغذیه ای افراد، کمترین خاصیت پوسیدگی زایی را دارا باشد حائز اهمیت بسیار است(1).

عادات غذایی در سال های اخیر به شدت تغییر کرده است. برای مثال در جمعیت های غربی میزان مصرف میان وعده هایی با انرژی زیاد و ارزش غذایی کم حدودا دو برابر شده است. همچنین الگوهای مختلفی از مصرف میان وعده ها گزارش گردیده است 3C456E644E6F74653E3C436974653E3C417574686F723E4A6F68616E73736F6E3C2F417574686F723E3C596561723E323031303C2F596561723E3C5265634E756D3E32333C2F5265634E756D3E3C7265636F72643E3C7265632D6E756D6265723E32333C2F7265632D6E756D6265723E3C666F726569676E2D6B6579733E3C6B6579206170703D22454E222064622D69643D22733561746439396572787A3061356572727A33787661646C737835327461777472776439223E32333C2F6B65793E3C2F666F726569676E2D6B6579733E3C7265662D74797065206E616D653D224A6F75726E616C2041727469636C65223E31373C2F7265662D747970653E3C636F6E7472696275746F72733E3C617574686F72733E3C617574686F723E4A6F68616E73736F6E2C20492E3C2F617574686F723E3C617574686F723E486F6C676572736F6E2C20502E204C2E3C2F617574686F723E3C617574686F723E4B72657373696E2C204E2E20522E3C2F617574686F723E3C617574686F723E4E756E6E2C204D2E20452E3C2F617574686F723E3C617574686F723E54616E6E65722C20412E20432E3C2F617574686F723E3C2F617574686F72733E3C2F636F6E7472696275746F72733E3C617574682D616464726573733E4465706172746D656E74206F66204F646F6E746F6C6F67792C20556D656120556E69766572736974792C20556D65612C2053776564656E2E20696E6765676572642E6A6F68616E73736F6E406F646F6E742E756D752E73653C2F617574682D616464726573733E3C7469746C65733E3C7469746C653E536E61636B696E672068616269747320616E642063617269657320696E20796F756E67206368696C6472656E3C2F7469746C653E3C7365636F6E646172792D7469746C653E436172696573205265733C2F7365636F6E646172792D7469746C653E3C2F7469746C65733E3C706572696F646963616C3E3C66756C6C2D7469746C653E436172696573205265733C2F66756C6C2D7469746C653E3C2F706572696F646963616C3E3C70616765733E3432312D33303C2F70616765733E3C766F6C756D653E34343C2F766F6C756D653E3C6E756D6265723E353C2F6E756D6265723E3C65646974696F6E3E323031302F30382F32303C2F65646974696F6E3E3C6B6579776F7264733E3C6B6579776F72643E4166726963616E20416D65726963616E732F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E417369616E20416D65726963616E732F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E4265766572616765732F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E426F73746F6E2F65706964656D696F6C6F67793C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E426F74746C652046656564696E672F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E4272656173742046656564696E672F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E43616E64792F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E4368696C642C205072657363686F6F6C3C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E436F686F727420537475646965733C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E444D4620496E6465783C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E44656E74616C204361726965732F2065706964656D696F6C6F67793C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E44656E74616C20506C617175652F65706964656D696F6C6F67793C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E4469657461727920537563726F73652F61646D696E697374726174696F6E2026616D703B20646F736167653C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E456475636174696F6E616C205374617475733C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E4575726F7065616E20436F6E74696E656E74616C20416E6365737472792047726F75702F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E4661737420466F6F64732F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E46656D616C653C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E466F6F64204861626974733C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E48756D616E733C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E49636520437265616D2F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E496E636F6D652F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E496E66616E743C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E4D616C653C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E4F72616C2048796769656E652F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E506172656E74732F656475636174696F6E3C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E5269736B20466163746F72733C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E536F6369616C20436C6173733C2F6B6579776F72643E3C2F6B6579776F7264733E3C64617465733E3C796561723E323031303C2F796561723E3C2F64617465733E3C6973626E3E313432312D393736582028456C656374726F6E696329262378443B303030382D3635363820284C696E6B696E67293C2F6973626E3E3C616363657373696F6E2D6E756D3E32303732303432323C2F616363657373696F6E2D6E756D3E3C75726C733E3C2F75726C733E3C637573746F6D323E323936393136333C2F637573746F6D323E3C656C656374726F6E69632D7265736F757263652D6E756D3E303030333138353639205B7069695D262378443B31302E313135392F303030333138353639205B646F695D3C2F656C656374726F6E69632D7265736F757263652D6E756D3E3C72656D6F74652D64617461626173652D70726F76696465723E4E6C6D3C2F72656D6F74652D64617461626173652D70726F76696465723E3C6C616E67756167653E656E673C2F6C616E67756167653E3C2F7265636F72643E3C2F436974653E3C2F456E644E6F74653E (2). این رژیم غذایی تغییر یافته با افزایش خطر ابتلا به بیماری های اندمیک مختلف از جمله دیابت تیپ دو، چاقی و پوسیدگی های دندانی مرتبط می باشد 3C456E644E6F74653E3C436974653E3C417574686F723E4A6F68616E73736F6E3C2F417574686F723E3C596561723E323031303C2F596561723E3C5265634E756D3E32333C2F5265634E756D3E3C7265636F72643E3C7265632D6E756D6265723E32333C2F7265632D6E756D6265723E3C666F726569676E2D6B6579733E3C6B6579206170703D22454E222064622D69643D22733561746439396572787A3061356572727A33787661646C737835327461777472776439223E32333C2F6B65793E3C2F666F726569676E2D6B6579733E3C7265662D74797065206E616D653D224A6F75726E616C2041727469636C65223E31373C2F7265662D747970653E3C636F6E7472696275746F72733E3C617574686F72733E3C617574686F723E4A6F68616E73736F6E2C20492E3C2F617574686F723E3C617574686F723E486F6C676572736F6E2C20502E204C2E3C2F617574686F723E3C617574686F723E4B72657373696E2C204E2E20522E3C2F617574686F723E3C617574686F723E4E756E6E2C204D2E20452E3C2F617574686F723E3C617574686F723E54616E6E65722C20412E20432E3C2F617574686F723E3C2F617574686F72733E3C2F636F6E7472696275746F72733E3C617574682D616464726573733E4465706172746D656E74206F66204F646F6E746F6C6F67792C20556D656120556E69766572736974792C20556D65612C2053776564656E2E20696E6765676572642E6A6F68616E73736F6E406F646F6E742E756D752E73653C2F617574682D616464726573733E3C7469746C65733E3C7469746C653E536E61636B696E672068616269747320616E642063617269657320696E20796F756E67206368696C6472656E3C2F7469746C653E3C7365636F6E646172792D7469746C653E436172696573205265733C2F7365636F6E646172792D7469746C653E3C2F7469746C65733E3C706572696F646963616C3E3C66756C6C2D7469746C653E436172696573205265733C2F66756C6C2D7469746C653E3C2F706572696F646963616C3E3C70616765733E3432312D33303C2F70616765733E3C766F6C756D653E34343C2F766F6C756D653E3C6E756D6265723E353C2F6E756D6265723E3C65646974696F6E3E323031302F30382F32303C2F65646974696F6E3E3C6B6579776F7264733E3C6B6579776F72643E4166726963616E20416D65726963616E732F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E417369616E20416D65726963616E732F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E4265766572616765732F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E426F73746F6E2F65706964656D696F6C6F67793C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E426F74746C652046656564696E672F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E4272656173742046656564696E672F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E43616E64792F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E4368696C642C205072657363686F6F6C3C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E436F686F727420537475646965733C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E444D4620496E6465783C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E44656E74616C204361726965732F2065706964656D696F6C6F67793C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E44656E74616C20506C617175652F65706964656D696F6C6F67793C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E4469657461727920537563726F73652F61646D696E697374726174696F6E2026616D703B20646F736167653C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E456475636174696F6E616C205374617475733C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E4575726F7065616E20436F6E74696E656E74616C20416E6365737472792047726F75702F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E4661737420466F6F64732F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E46656D616C653C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E466F6F64204861626974733C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E48756D616E733C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E49636520437265616D2F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E496E636F6D652F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E496E66616E743C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E4D616C653C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E4F72616C2048796769656E652F737461746973746963732026616D703B206E756D65726963616C20646174613C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E506172656E74732F656475636174696F6E3C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E5269736B20466163746F72733C2F6B6579776F72643E3C6B6579776F72643E536F6369616C20436C6173733C2F6B6579776F72643E3C2F6B6579776F7264733E3C64617465733E3C796561723E323031303C2F796561723E3C2F64617465733E3C6973626E3E313432312D393736582028456C656374726F6E696329262378443B303030382D3635363820284C696E6B696E67293C2F6973626E3E3C616363657373696F6E2D6E756D3E32303732303432323C2F616363657373696F6E2D6E756D3E3C75726C733E3C2F75726C733E3C637573746F6D323E323936393136333C2F637573746F6D323E3C656C656374726F6E69632D7265736F757263652D6E756D3E303030333138353639205B7069695D262378443B31302E313135392F303030333138353639205B646F695D3C2F656C656374726F6E69632D7265736F757263652D6E756D3E3C72656D6F74652D64617461626173652D70726F76696465723E4E6C6D3C2F72656D6F74652D64617461626173652D70726F76696465723E3C6C616E67756167653E656E673C2F6C616E67756167653E3C2F7265636F72643E3C2F436974653E3C2F456E644E6F74653E (2).

 پوسیدگی دندانی بیماری عفونی مزمنی است که مشخصه آن دمینرالیزاسیون بافت دندانی می باشد. کاهش PH پلاک در اثر تخمیر کربوهیدرات های رژیم غذایی توسط باکتری ها، آغاز کننده روند پوسیدگی می باشند. بنابراین رژیم های غذایی مختلف خاصیت های متفاوتی بر روی سلامت دهان و دندان دارند. غذاهای حاوی شکر خاصیت پوسیدگی زایی داشته در حالی که غذاهای حاوی پروتئین و چربی خاصیت متوقف کنندگی بر روند پوسیدگی دارند. بنابراین آنالیز رژیم غذایی و بررسی همبستگی آن با سلامت دندانی حائز اهمیت است. با استفاده از پرسشنامه بسامد غذایی می توان الگوی غذایی افراد را تعیین کرده و ارتباط بین بیماری ها و الگوهای غذایی را سنجید(3).

بنابراین در این مطالعه پرسشنامه بسامد غذایی انتخاب گردید زیرا در جمعیت های بزرگ، استفاده از آن آسان و نسبتاً ارزان بوده و نشان دهنده رژیم معمول فرد در طی یک دوره زمانی طولانی می باشد. در این مطالعه گروه هدف دانشجویان خوابگاهی بودند تا اطلاعات پایه ای در مورد رژیم غذایی که توسط دانشگاه برای دانشجویان فراهم می شود بدست آید.

همانگونه که در بالا ذکر گردید با توجه به نقش دانشگاه در تعیین رژیم غذایی دانشجویان دندانپزشکی که ساکن خوابگاه هستند ، نتایج به دست آمده از این مطالعه می‌تواند وضعیت کنونی تغذیه دانشجویان خوابگاهی را مشخص کرده و چنانچه لازم باشد برای پیشنهاد اصلاحات تغذیه ای ر‍ژیم غذایی دانشجویان خوابگاهی مورد استفاده قرار گیرد.

هدف از این مطالعه تعیین نمایه تغذیه سالم و الگوهای غذایی  با تجربه پوسیدگی در دانشجویان خوابگاهی و غیر خوابگاهی دانشکده دندانپزشکی مشهد درسال 1391 بود.

(1-2) کلیات:

تغذیه مناسب و سلامت دهان و دندان ، ارتباط بسیار نزدیکی با یکدیگر دارند. در ارتباط با تغذیه و سلامت دندان ها تنظیم و ارائه الگوی تغذیه ای که علاوه بر تامین نیازهای تغذیه ای در افراد، کمترین خاصیت پوسیدگی زایی را دارا باشد حائز اهمیت بسیار است(1). جهت ارائه الگوی غذایی مناسب ابتدا باید الگوی غذایی افراد را ارزیابی کرد.

با استفاده از پرسشنامه بسامد غذایی[1] می توان الگوی غذایی افراد را تعیین کرده و ارتباط بین بیماری ها و الگوهای غذایی را سنجید(3).

تغذیه[2]:

تغذیه روندی بیولوژیکی بوده و به انرژی و مواد غذایی بدست آمده از مصرف غذا توسط سلول ها گفته میشود(4).

(1-2-1) رژیم غذایی[3]:

غذا یا نوشیدنی که به طور منظم توسط یک انسان یا حیوان استفاده می شود(5).

(1-2-2) گروه های غذایی:

غذاهایی که ما مورد استفاده قرار می دهیم، دارای 6 دسته مواد مغذی می باشند: کربوهیدرات ، پروتئین، چربی، آب، ویتامین و عناصر معدنی. به رژیم غذایی که کلیه نیاز های فرد را در شرایط فیزیولوژیک تامین کند، رژیم غذایی متعادل می گویند، که مهمترین اصل در آن، تنوع ماده غذایی و کافی بودن آن است. برای ایجاد تنوع باید از گروههای چهار گانه مواد غذایی به شرح زیر استفاده نمود(6):

< > لبنیات (شیر ، ماست ، پنیر)                پروتئین و کلسیم غلات (نان ، و سیب زمینی)                کربو هیدرات گوشت ، تخم مرغ ، جبوبات و ماهی         پروتئین و آهنسبزی ها ، میوه ها، ویتامین ها (به غیر از B12) و فیبرها نحوه و میزان مصرف این 4 گروه با استفاده از هرم غذایی مشخص می شود که در آن نان، غلات، برنج و ماکارونی 11-6 سهم، میوه ها 3 سهم، سبزی ها 4 سهم، گوشت، مرغ و ماهی، حبوبات و تخم مرغ 3-2 سهم، شیر و ماست و پنیر 3-2 قسمت از کل مصرف غذایی روزانه را تشکیل می دهند و چربی، روغن و شیرینی تا آنجا که امکان دارد، نباید مصرف شود(6).

همانطور که ذکر گردید رژیم غذایی متعادل ، رژیمی است که با آن دریافت روزانه ی هر 4 گروه غذایی به میزان کافی و لازم تامین شود(6).

به طور کلی میزان توصیه شده برای مصرف کربوهیدرات در رژیم غذایی متعادل 60-55 درصد، برای چربی، 30 – 20 درصد و برای پروتئین حدود 15-10 درصد کل کالری مصرفی است. ضمناً میزان توصیه شده برای قندساده حدود 15 درصد می باشد(6).

کربوهیدرات ها

کربو هیدرات ها به سه گروه تقسیم می شوند که شامل مونوساکارید و دی ساکارید (قند های با جذب سریع) و پلی ساکارید ها می باشند. پلی ساکارید ها خود به دو گروه قابل هضم مانند نشاسته و غیر قابل هضم (فیبرهای غذایی) تقسیم می شوند. در گروه کربوهیدرات ها قندهای معمولی (عمدتاً شکر و قند) از جایگاه ویژه ای برخوردارند. زیرا مصرف زیاد آنها سبب پوسیدگی دندان ها، آترواسکلروز (به علت جذب سریع و ایجاد چربی های سنگین اشباع) و پیری زودرس می گردد(6).

[

ABSTRACT

Introduction:

Dietary factors play an important role in tooth decay. This study aimed evaluates Healthy eating index and food patterns with experience of dental caries in students of Mashhad Dental School, 2013.

Methods:

The study included all students in fourth, fifth, Six year of Mashhad Dental School that have the study inclusion criteria. Residential and non-residential students were divided into two groups. Students filled a consent form and FFQ food frequency questionnaire in order to determine patterns of food consumption. DMFT scores were recorded using the World Health Organization guidlines. Results were analyzes by Using SPSS software.

Results:

The Study showed that the mean DMFT was significantly higher in the dorms students (p <0.001). The amount of protein, fat, carbohydrates, fiber (gr/day), energy (kcal/day), vitamin E, folate and Kalium (μgr/day) that received is significantly  greater in dorm students (p <0.001). Received vitamin A (μgr/day) was higher in the dorms, but the test was not showed significant difference between the two groups (p=0.088). Pearson's correlation test showed that none of the nutritional parameters studied, were not significantly associated with DMFT. Comparison of the nutritional index of the two groups showed no significant difference between the two groups (p=0.787). The nutritional index is not significantly correlated with DMFT.

Conclusion:

Research findings show that all students need to change their ditery regimen. Also, residential students have better dental condition than others. In the present study, there was not found significant relationship between none of food groups with DMFT.

Key words: FFQ, DMFT, HEI, Food Pattern