پایان نامه بررسی تجزیه ی بیو شیمیایی سنگ های ادراری در بیماران استان قم طی سال های 1386 تا 1389

پایان نامه جهت اخذ درجه دکترای عمومی پزشکی

چکیده

مقدمه:

ابتلا به سنگ های کلیوی از زمان های بسیار قدیم شناخته شده بود به نحوی که در بررسی مومیایی های مصری مربوط به 7000 سال قبل سنگ مثانه دیده شده است . سنگ های ادراری سومین بیماری شایع دستگاه ادراری است و شواهد نشان می دهد که میزان بروز این بیماری در چند دهه ی گذشته به طور مستمر افزایش یافته است.بنابر اهمیت این موضوع مطالعه ای با هدف بررسی تجزیه ی بیوشیمیایی سنگ های ادراری در بیماران استان قم طی سالهای 86 تا 89 صورت گرفت.

مواد و روش ها :

بیمارانی که تحت عمل جراحی سنگ کلیه یا مثانه یا حالب قرار گرفته اند معمولا سنگ آنها برای تعیین بیوشیمیایی به آزمایشگاه ارجاع می شود . در این تحقیق با مراجعه به آزمایشگاه های سطح استان قم (خصوصا آزمایشگاه هایی که load کاری بالایی داشته اند) لیست نتایج  تجزیه سنگ در3 سال اخیر دریافت  و در مطالعه گذشته نگر تعداد 255 نفر از این بیماران مورد بررسی قرار گرفتند.متغیرهای این طرح شامل سن جنس و انواع ترکیبات غالب و مغلوب در ساختار سنگها بوده است.لازم به ذکر است که به دلیل تمرکز این پژوهش بر بزرگسالان و بالغین از همان ابتدای کار افراد زیر 14 سال در مطالعه وارد نشدند.در نهایت اطلاعات حاصل توسط نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

نتایج :

  بر اساس نتایج این مطالعه از بین 255 نمونه مورد بررسی شیوع سنگهای ادراری در مردان حدوداً 5 برابر زنان بوده است.

بیشترین میزان زنان مبتلا به سنگ های کلیوی در گروه سنی بالاتر از 51 سال قرار دارند. این در حالیست که بیشترین مردان درگیر در گروه سنی 41-50 سال قرار داشتند.

در بین ترکیبات شیمیایی غالب و مغلوب در ساختار سنگهای مورد بررسی بیشترین فراوانی به ترتیب از آن کلسیم اگزالات با 3/73% و آپاتیت با 4/42 % بوده است.

همچنین ترکیبات کلسیم اگزالات و اوریک اسید در حالت غالب و مغلوب با متغیر سن ارتباط نشان دادند لکن ترکیب آپاتیت تنها در حالت مغلوب با این متغیر مرتبط بوده است.

از میان ترکیبات مورد بررسی تنها ترکیب سیستین آن هم در حالت غالب با جنسیت ارتباط دارد به طوریکه فراوانی آن در زنان بیشتر است.

بیشترین شیوع سنگ کلیه مربوط به سنگ   های کلسیم اگزالات بوده که باید این نوع سنگ را در بیماران مبتلا به سنگ در استان قم در نظر داشت به خصوص در مورد درمان و توصیه های پیشگیرانه از عود سنگ. اطلاعات بدست آمده از آنالیز شیمیایی سنگها می تواند در طرح ریزی درمان و اصلاح رژیم غذایی جهت جلوگیری از بروز مجدد سنگ کاربرد داشته باشد

کلید واژه : سنگ دستگاه ادراری، کلسیم اگزالات، اسید اوریک، آپاتیت

فصل اول

معرفی پژوهش

مقدمه :

ابتلا به سنگ های کلیوی از زمان های بسیار قدیم شناخته شده بود (1و2) به نحوی که در بررسی مومیایی های مصری مربوط به 7000 سال قبل سنگ مثانه دیده شده است (3). سنگ های ادراری سومین بیماری شایع دستگاه ادراری است و شواهد نشان می دهد که میزان بروز این بیماری در چند دهه ی گذشته به طور مستمر افزایش یافته است. (4) در کشورهایی که روی کمربند آفریقایی – آسیایی سنگ (که از مصر و سودان به سمت شرق خاور میانه، هند، پاکستان، تایلند، اندونزی و فیلیپین کشیده شده است) واقع شده یا در مناطق گرم و نیمه گرم قرار دارند، شیوع سنگ های ادراری به میزان نسبتا بالایی گزارش شده است. (5) در تحقیقی که در سال 2005 در ایران انجام گرفت میزان شیوع این بیماری 5.7% گزارش شد. (6) در تشکیل سنگ عوامل متعددی نظیر زمینه ی متابولیک، مشکلات ساختاری و عفونت را بیشتر از سایر موارد دخیل می دانند. تغذیه، ارث، سن، جنس و شرایط اقلیمی نیز در این مورد نقش دارند. (7) مطالعات اپیدمیولوژیک نشان می دهد متوسط شیوع سنگ های کلیوی در افراد مذکر بین 7 تا 15 درصد و در افراد مونث تنها بین 3 تا 6 در صد است. (8و9و10) تخمین زده می شود که حدود 12% افراد در خلال زندگی خود دچار سنگ ادراری می شوند و حداکثر بروز سنگ های ادراری در گروه سنی 50 – 30 ساله دیده می شود. (11) مطالعات نشان می دهد که 8 تا 15 درصد از مردم امریکا در طول زندگیشان به سنگ کلیه مبتلا می شوند. مطالعات در مردان سفیدپوست نشان می دهد که در سن هفتاد سالگی از هر هشت نفر یک نفر به این بیماری مبتلا می باشند.(12)گذشته از درد بسیار شدیدی که برخی از بیماران تحمل می کنندعوارض بسیار ناگواری از جمله نارسایی کلیه ها نیز برای این بیماران محتمل است.(13)

به نظر می رسد که بهترین راه برای کنترل این بیماری و عوارض ناشی از آن به خصوص در کشورهای در حال توسعه پیشگیری از رشد سنگ یا شکل گیری  سنگ جدید باشد.(14)ترکیبات زیادی در ساختار سنگها شناخته شده است که از این میان سنگهای کلسیمی 85-80 درصد آنها را تشکیل میدهند.(15)

اهداف پژوهش :

الف ) اهدف اصلی طرح :

تعیین شیوع انواع بیوشیمیایی سنگ  های ادراری در بیماران استان قم طی سالهای 89-86

ب ) اهداف فرعی طرح :

تعیین شیوع انواع بیوشیمیایی سنگ  های ادراری بر اساس جنس در بیماران استان قم طی سال های 89-86

تعیین شیوع انواع بیوشیمیایی سنگ  های ادراری بر اساس سن در بیماران استان قم طی سال­های 89-86

تعیین ارتباط بین نوع بیوشیمیایی سنگ های ادراری و سن در بیماران استان قم طی سال­های 89-86

تعیین ارتباط بین نوع بیوشیمیایی سنگ های ادراری و جنس در بیماران استان قم طی سال­های 89-86

سوالات پژوهش یا فرضیه ها :

شیوع انواع بیوشیمیایی سنگ  های ادراری در بیماران استان قم طی سالهای 89-86 چقدر است؟

شیوع انواع بیوشیمیایی سنگ  های ادراری بر اساس جنس در بیماران استان قم طی سال­های 89-86 چقدر است؟

شیوع انواع بیوشیمیایی سنگ  های ادراری بر اساس سن در بیماران استان قم طی سال­های 89-86 چقدر است؟

 بین نوع بیوشیمیایی سنگ های ادراری و سن در بیماران استان قم طی سال­های 89-86 ارتباط وجود دارد.

بین نوع بیوشیمیایی سنگ های ادراری و جنس در بیماران استان قم طی سال­های 89-86 ارتباط وجود دارد.

محدودیت های پژوهش :

همکاری نکردن برخی آزمایشگاه ها

نداشتن اطلاعات معتبر نتایج آنالیز سنگ در برخی از آزمایشگاه ها

واژه ها و اصطلاحات :

سنگ ادراری : تجمعات چندکریستالی هستندکه از مقادیر متفاوتی کریستالوئید و ماتریکس ارگانیک تشکیل شده اند که در دستگاه ادراری رسوب می کنند.

تجزیه بیوشیمیایی سنگ : روشی برای پی بردن به مواد تشکیل دهنده ی سنگ

فصل دوم

دانستنیهای موجود در پژوهش

بخش اول

چهارچوب پنداشتی :

سنگهای ادراری سومین بیماری شایع دستگاه ادراری هستند و تنها عفونتهای ادراری و حالات پاتولوژیک پروستات شیوع بیشتری از آن دارند این سنگها هم در انسان و هم در حیوانات شایع هستند. لغات و اصطلاحات مربوط به بیماریهای سنگهای ادراری از منابع گونا گونی اتخاذ شده اند. برای مثال سنگهای استراویت که از منیزیوم آمونیوم فسفات هگزاهیدرات تشکیل شده اند، به احترام  H.C.G von struve  (1851-1772) که یک طبیعی دان روسی است به این اسم خوانده می شوند. قبل از زمان این دانشمند، سنگهای مذکور راگوانیت می نامیدند، چون منیزیوم آمونیوم فسفات به وضوح در batdropping  وجود دارد. سنگ کلسیم اگزا لات دی هیدرات غالبأ ود لیت خوانده می شود، چون این سنگ به وفور در بستر دریای ودل در قطب جنوب یافت می شود. تاریخچه اصطلاحات مربوط به بیماری سنگ ادراری، مانند چگونگی تکامل تکنیکهای مداخله ای برای درمان آنها پیچیده است. سنگهای ادراری از زمان پیدایش اولین تمدنها مزاحم انسان بوده اند. در مورد اتیولوژی سنگها هنوز نکات قابل تامل زیادی وجود دارد. اگر محتوای ادرار هر دوکلیه شبیه به هم است و در شرایطی که هیح مدرکی دال بر انسداد وجود ندارد، چرا اکثر سنگها به صورت یک طرفه بروز می کنند؟ چرا سنگهای کوچک در مرا حل اولیه تشکیل خود بدون ایجاد مشکل خاصی از طریق حالب دفع نمی شوند؟ چرا در بعضی افراد یک سنگ بزرگ و در بعضی دیگر سنگهای متعدد کوچکی به وجود می آید؟ حدثیات فراوانی در مورد این سوا لات و سوال های دیگر مطرح شده است.

پیشرفت روشهای جراحی درمان سنگهای ادراری درک ما را از اتیولوژی آنها افزایش داده است. ذهن ما نیز مانند متخصصین داخلی، متوجه یافتن تشخیصهای صحیح و درمانهای کارآمد است. ارزیابی متابولیک دقیق در جهت درمان طبی مناسب و تغییر شیوه زندگی برای کاهش عود بیماری سنگهای ادراری نیز برای ما اهمیت زیادی دارد. بدون چنین پیگیری ها و مداخلات طبی، میزان عود سنگها طی 5 سال به 50%  خواهد رسید. میزان عود سنگهای اسید اوریکی ممکن است از این هم بیشتر باشد. پزشکان تلاش می کنند تا درک بهتری از روند این بیماری چندعلتی پیدا کنند، به این امید که روشهای پیشگیری کارآمدتری را ابداع نمایند.

Abstract

Introduction

Suffering from renal stone disease had been recognized very long time ago even when examining Egyptian mummies of 7000 years ago urinary bladder stone was observed. Urinary stone are third widespread urinary system disease and there is evidence that have continuously increased over last decades. Due to importance of this subject a study aiming at examination of urinary stones biochemical analysis was conducted in Qom during 1386 through 1389.

Material and Methods :

The stones of patients who have undergone urinary stone or bladder or urethra operation usually are referred to laboratories for biochemical determination. Having referred to laboratories in Qom province in this research. stone analysis result list over last three years  was received and 255 patients were examined in a retrospective study. The variants of this study included age, sex and different kinds of dominant or recessive compositions in stone structures. It is worthy to note that since this research focus on adults, persons under 14 years old  was excluded. Finally the information was analyzed by SPSS statistical software program.

Results :

Based on results of this study, from 255 cases , prevalence of urinary stones is five times more among men compared with women. Among  women suffering from urinary stone disease, the majority are over 51 years old, while majority of male patients are between 41 to 50. Among dominant and recessive chemical compositions in the structure of the examined stones, oxalate calcium with 73.3% and apatite with 42.4% had the most abundance. Also in dominant and recessive state, the oxalate calcium and uric acid compositions showed relevance to age while apatite composition showed this relevance just in recessive mode. Among the compositions studied, only cystine composition in dominant mode was related to sex, so that it is more frequent among women.

Of all kinds of renal stones, oxalate calcium stones are the most prevalent which should be taken into consideration about patients suffering from renal stone disease in Qom especially when treatment or prevention advice about recurrence of disease are conducted. The information taken from chemical analysis of stones can help in treatment planning and diet reform to prevent stone disease recurring.

Keywords: urinary stone, oxalate calcium, uric acid, apatite