فهرست:
فصل اول- کلیات .................................................................................................................................... 12
مقدمه..................................................................................................................................... 12
طرح مسئله و تعریف آن ....................................................................................................... 14
ضرورت و اهمیت موضوع پژوهش ..................................................................................... 18
3-1
3-2
اهداف پژوهش ..................................................................................................................... 20
روش شناسی پژوهش ........................................................................................................... 21
5-1 سوالات و سوال اصلی پژوهش ................................................................................... 21
5-2 متغیرها ......................................................................................................................... 21
5-3 کاربران پژوهش ........................................................................................................... 21
5-4 روش پژوهش و تکنیک جمعآوری دادهها .................................................................. 21
5-5 تکنیک جمع آوری داده ها .......................................................................................... 21
5-6 ابزار جمع آوری داده ها .............................................................................................. 22
5-7 جامعه آماری ................................................................................................................ 22
5-8 شیوه ی تجزیه و تحلیل دادهها .................................................................................... 22
فصل دوم-ادبیات تحقیق ......................................................................................................................... 23
پیشینه تحقیق .............................................................................................................................. 23
1-1
1-2
تحقیقات داخلی .................................................................................................... 29
مفاهیم نظری .............................................................................................................................. 30
مفاهیم نظری مرتبط با عملیات روانی ........................................................................ 30
2-1-1 عملیات روانی ............................................................................................... 30
2-1-1-1 اهداف مورد نظر در عملیات‌روانی ................................................... 30
تقسیم بندی عملیات‌روانی ............................................................ 30
2-1-1-3 تعریف کاربردی ............................................................................... 32
2-1-2 جنگ روانی .................................................................................................. 33
2-1-2-1 رابطه جنگ روانی و عملیات روانی ................................................. 34
2-1-2-2 شیوه‌های جنگ روانی ...................................................................... 34
2-1-2-3 عوامل مؤثر بر موفقیت جنگ روانی ................................................ 34
2-1-2-4 اقسام جنگ روانی ............................................................................ 34
2-1-2-5 اهداف جنگ روانی .......................................................................... 35
تعریف کاربردی ........................................................................... 35
تبلیغات ....................................................................................................... 36
2-1-3-1 عناصر تشکیل دهنده تبلیغات ......................................................... 36
2-1-3-2 انواع تبلیغات .................................................................................. 37
2-1-3-3 تبلیغ از منظر اسلام ........................................................................ 37
تعریف کاربردی .......................................................................... 38
افکار عمومی .............................................................................................. 38
2-1-4-1 تفاوت افکار عمومی و احساس جمعی ......................................... 39
2-1-4-2 ویژگی های افکار عمومی .............................................................. 39
2-1-4-3 اقسام افکار عمومی ........................................................................ 39
2-1-4-4 منشأ افکار عمومی .......................................................................... 40
2-1-4-5 افکار عمومی در جنگ روانی ......................................................... 40
تعریف کاربردی .......................................................................... 41
مدیریت ادراک ............................................................................................ 41
2-1-5-1 مفهوم شناسی مدیریت ادراک ........................................................ 43
2-1-5-2 روشهای مدیریت ادراک ................................................................. 43
2-1-5-3 تکنیک ها ....................................................................................... 44
تعریف کاربردی .......................................................................... 44
شایعه .......................................................................................................... 45
2-1-6-1 تعاریف شایعه ................................................................................ 56
2-1-6-2 تعریف کاربردی ............................................................................. 47
مفاهیم نظری مرتبط با دستگاه اموی .......................................................................... 48
فشار اجتماعی ............................................................................................... 48
2-2-1-1 فشار اجتماعی بر افکار عمومی ...................................................... 49
تعریف کاربردی .......................................................................... 49
2-2-2 نفوذ اجتماعی ................................................................................................... 49
2-2-2-1 پیامدهای رفتاری نفوذ اجتماعی ..................................................... 51
2-2-2-2 تعریف کاربردی ............................................................................. 52
مبانی نظری ................................................................................................................................. 53نظریه ناهماهنگی شناختی ..................................................................................... 53
مفهوم هماهنگی شناختی ................................................................................. 53
نظریه های مربوط به ناهماهنگی شناختی ........................................................ 53
نظریه تعادل ................................................................................. 54
نظریه تقارن .................................................................................. 54
نظریه همخوانی ............................................................................ 54
نظریه ناهماهنگی شناختی ............................................................ 55
3-1-2-4-1 چگونگی پیشرفت تئوری نظریه ............................ 56
تحقیقات مربوط به ناهماهنگی شناختی ........................................................ 57
چارچوب نظری .................................................................................................... 59
3-2-1 توصیف واژههای کلیدی نظریه ....................................................................... 59
تشریح کاربردی نظریه ناهماهنگی شناختی فستینگر ...................................... 61
موقعیت های بروز ناهماهنگی .................................................. 62
روابط متقابل در درون ساخت شناختی .................................... 64
جایگاه نظریه ناهماهنگی شناختی در عملیات روانی دستگاه اموی (مدل نظری) 65
فصل سوم- بنی امیه در بستر تاریخ ......................................................................................................... 69
مقدمه ................................................................................................................................... 69
زمینه های قدرت بنی امیه .................................................................................................... 72
2-1 جریان سقیفه ................................................................................................................ 72
2-2 خلافت عثمان، خون رگهای بنی امیه .......................................................................... 74
پیراهن خونین عثمان، دروغ بزرگ بنی امیه ......................................................................... 76
3-1 تثبیت حزب اموی ....................................................................................................... 76
جنگ جمل .......................................................................................................................... 79
4-1 نامه به طلحه بن عبیداللَّه ............................................................................................ 80
4-2 نامه به زبیر بن عوام ..................................................................................................... 80
4-3 نامه به مروان بن حکم ................................................................................................. 81
4-4 نامه به سعید بن عاص ................................................................................................. 81
4-5 نامه به عبداللَّه بن عامر بن کریز .................................................................................. 81
4-6 نامه به ولید بن عقبه .................................................................................................... 82
4-7 نامه به یعلی بن منیه ..................................................................................................... 82
4-8 بازتاب نامهنگاریهای معاویه ...................................................................................... 82
جنگ صفَّین و حکمیت ....................................................................................................... 84
5-1 شهادت عمار و فئه باغیه ............................................................................................. 85
5-2 قرآن های بر نیزه ........................................................................................................ 87
5-3 حکمیت و خوارج ....................................................................................................... 89
صلح طلبی معاویه، توطئه ای برای القای مشروعیت ........................................................... 90
ولیعهدی یزید و مقدمات معاویه بر این امرشوم .................................................................. 94
7-1 اقدامات تبلیغی و فرهنگی معاویه برای ولیعهدی یزید .............................................. 94
مرگ معاویه و خلافت یزید ................................................................................................ 97
پرافتخارترین فصل تاریخ اسلام ........................................................................................... 98
9-1 اقدام یزید در مکّه ........................................................................................................ 98
-2 کوفیان و امتحان بزرگ ................................................................................................ 99
9-3 تغییر اوضاع اجتماعى کوفه ....................................................................................... 100
9-4 بسیج عمومى برای جنگ .......................................................................................... 101
9-5 رسانه های تبلیغاتی اموی پس از واقعه عاشورا ......................................................... 102
پایان بنی امیه .............................................................................................................. 105
10-1 مروان بن حکم ........................................................................................................ 105
10-2 ولیدبن عقبه بن ابی معیط ........................................................................................ 106
فصل چهارم – جایگاه شیوه های رفتاری امویان در مولفه های عملیات روانی .................................... 107
مقدمه ................................................................................................................................. 107
فضای اجتماعی قلمرو حکومتی بنی امیه ......................................................................... 108
2-1 نهاد اطلاع رسانی در زمان بنی امیه ........................................................................... 108
2-2 سلطه تبلیغاتی بنی امیه بر اذهان عمومی ................................................................... 108
2-3 عملیات روانی معاویه برای تامین نیروی انسانی ....................................................... 109
2-4 عملیات روانی بنی امیه در قلمرو حکومتی ............................................................... 112
3- سطوح عملیات روانی بنی امیه ........................................................................................... 117
3-1 فرایند تغییر نگرش، با ارسال پیام های القایی ............................................................ 117
3-2 فرایند تغییر نگرش، با ارسال پیام های اقناعی ........................................................... 117
3-3 فرایند تغییر نگرش، پس از فریب رفتاری ................................................................. 118
3-4 فرایند تغییر نگرش، پس از اجبار رفتاری .................................................................. 118
4- تکنیک های تبلیغاتی و عملیات روانی بنی امیه .................................................................. 120
4-1 سانسور خبری ........................................................................................................... 120
4-2 شیعه ستیزی .............................................................................................................. 120
4-3 جعل حدیث و روایت ............................................................................................... 120
4-4 احیاى عروبت ........................................................................................................... 125
4-5 سد آگاهی مردم ........................................................................................................ 126
4-6 شایعه و تشنج آفرینی ................................................................................................ 126
4-7 اسطوره سازی .......................................................................................................... 128
4-8 سست کردن اعتقادات مذهبی ................................................................................... 128
4-9 احیاى جریان هاى اعتقادى انحرافى ........................................................................ 130
4-10 استفاده از جبر گرایی برای القای مشروعیت ........................................................... 132
4-11 مقدس نمایی و وجه دینی بخشیدن به حکومت اموی ............................................ 133
4-12 مصادره مفاهیم ........................................................................................................ 135
4-13 تبلیغات روانی جهت بسط سلطنت امویان .............................................................. 136
4-14 استفاده تبلیغی از شخصیت های موثر .................................................................... 137
4-15 ارسال پارازیت ........................................................................................................ 138
4-16 تحریف تاریخ ......................................................................................................... 138
4-17 استفاده از شعار های رنگین .................................................................................... 141
4-18 جعل وقایع و تاثیر بر نسل ها ................................................................................. 142
فصل پنجم –نتیجه گیری و پیشنهادات .................................................................................................. 144
نتیجه گیری ....................................................................................................................... 144
پیشنهادات ......................................................................................................................... 149
2-1 روش های مقابله با عملیات روانی براساس مبانی نظری پژوهش ............................ 149
منبع:
منابع
قرآن کریم
نهج البلاغه
آبرکراسبی، نیکلاس، استفن هبل و برایان. اس. ترنر (1367). فرهنگ جامعه‌شناسی، حسن پویان، تهران: چاپخش
آذربایجانی، مسعود و دیگران (1385).روانشناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سازمان سمت، چاپ دوم
ابن ابى الحدید (1387 ه ق). شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، مصر: دارالاحیإ الکتب العربى
إبن أبى شیبه ، عبداللَّه بن محمّد الکوفى (1409 ق). المصَّنف، بیروت: دارالفکر
ابن اعثم کوفی(۱۳۷۲).الفتوح، ترجمه محمد بن احمد مستوفی هروی، تهران: انتشارت و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ اول
إبن قیس هلالى، سلیم (1420ق). کتاب سلیم بن قیس، تحقیق محمد باقر انصارى، قم
احمدی، اکبر (تاریخ مشاهده1390). سیاست بازان اموی، وبلاگ نطق
http،//notgh88.persianblog.ir/post/2
- ارفعی، مرتضی (تاریخ مشاهده اسفند 1390) تبلیغ از منظر اسلام، قم: پایگاه اطلاع رسانی حوزه علمیه
http،//www.hawzah.net/fa/MagArt.html?MagazineArticleID=29384&Ma
ارنسون، الیوت (1370). روانشناسی اجتماعی، حسین شکرکن، تهران: رشد
استرایکر، شلدون و دیگران (1376). مبانی روانشناسی اجتماعی جلد 3، جواد طهوریان، مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی، چاپ اول
افروز، غلامعلی(1376). مبانی روانشناسی شایعه، مجله اطلاع رسانی و کتابداری «روابط عمومی»، شماره 9
امینی نجفی، عبدالحسین(1372). الغدیر جلد 11، تهران: دارالکتاب الاسلامیه
ایروانی، محمود و باقریان، فاطمه(1383).شناخت اجتماعی، روانشناسی اجتماعی، تهران: ساوالان
ایلخانی‌پور، علی و عبداللهی، امید(1383). درآمدی برجنگ رسانه‌ای، بی جا: چاپ اول
بدار، ل. دزیل، ژ. لامارش، ل. (۱۳۸۱). روانشناسی اجتماعی، ترجمه حمزه گنجی، تهران: نشر ساوالان، چاپ دوم
بدار، لوک و همکاران ( 1386). روانشناسی اجتماعی، حمزه گنجی، تهران: ساوالان
بلاذری، احمدبن یحیی(1974م). الانساب الاشراف، بیروت:موسسه علمی مطبوعات
بیرو، آلن(1380). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه دکتر باقر ساروخانی، تهران: کیهان، چاپ چهارم
ترابی، علی اکبر(1381). جامعه شناسی تبلیغات، تهران: انتشارات فروزش، چاپ اول
جعفریان، رسول (1374) تاریخ خلفا، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، چاپ اول
جونیو. و. ئوکی (1365). تعریفی از افکار عمومی، از کتاب صدای مردم، ترجمه محمود عنایت، انتشارات کتاب‌سرا
حاجی حسین نژاد، غلامرضا (تاریخ مشاهده اسفند 1390). شایعه و کارکردهای آن در عملیات روانی(1)، سایت راسخون
http،//rasekhoon.net/article/show-7157.aspx
حسینی، حسین (1383). اصول و مبانی عملیات روانی، تهران: دانشگاه امام حسین(ع)
حیدری، مجید (1389). عشق، قم: زائر ، چاپ اول
خامنه ای، سیّد علی(1354). صلح امام حسن(ع)، شیخ راضی آل یاسین، تهران: آسیا، چاپ اول
خاوری خراسانی،عبدالرسول (1354). وقایع بعد از رحلت رسول اکرم، تهران: آسیا
داقرتی، ویلیام (1377). جنگ روانی ،مجموعه مقالات تبلیغات و جنگ روانی، ترجمه حسین حسینی، دانشگاه امام حسین(ع)، تهران: پژوهشکده علوم دفاعی
داود فیرحى،(بی تا). قدرت، دانش و مشروعیت سیاسى، پایان نامه دکترى، دانشکده حقوق و علوم سیاسى دانشگاه تهران
دوچ، مورتون و کروس، روبرت م (1374). نظریه‌ها در روانشناسی اجتماعی، مرتضی کتبی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
دیویس فیلیپ (1365). صدای مردم، ترجمه محمود عنایت، تهران: انتشارات کتاب‌سرا
رفیعی،علی(بی تا). تاریخ زندگانى امام حسین، پژوهشکده تحقیقات اسلامى، قم: انتشارات زمزم هدایت
-
-
سایت دانشنامهٔآزاد ویکی‌پدیا (تاریخ مشاهده اسفند 1390)
/kdjcvnb?lang=fga&state=tspage&pn
سورین، و. تانکارد، ج (۱۳۸۱). نظریه های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، تهران: دانشگاه تهران، چاپ اول
شارون، جوئل(1379). ده پرسش از دیدگاه جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نی، چاپ اول
الشاوى، على (1383). با کاروان حسینى، جلد 1، پژوهشکده تحقیقات اسلامى، قم: انتشارات زمزم هدایت
شایان مهر، علیرضا (1377). دائره المعارف تطبیقی علوم اجتماعی، تهران: کیهان
شریعتی، محمدتقی (1351). خلافت و ولایت از نظر قران و سنت، تهران: حسینیه ارشاد
شریف کاشانی، ملاّ حبیب الله (1389 ه ق). تذکره الشهداء، بی جا: چاپ اول
شفیعی (تاریخ مشاهده اسفند 1390) مدیریت ادراک، سایت عملیات روانی
http//www.arnet.ir/?lang=fa&state=spage&pn=history
شهرستانى (1364). الملل و النحل، تحقیق محمد فتح الله بن بدران، قم: چاپ افست
شهید مطهری (1367). حماسه حسینی، تهران: صدرا
شیرازی، محمد(1376). عملیات روانی و تبلیغات [مفاهیم و کاربردها]، تهران: انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
صلاح، نصر(1381). جنگ روانی، محمود حقیقت کاشانی، تهران: سروش، چاپ دوم
طبرى، محمد بن جریر (1372). تاریخ الامم و الملوک، تحقیق گروهى از علماء، بیروت: موسسه الأعلمى
عادلی، پیشرو (تاریخ مشاهده اسفند 1390) روانشناسی اجتماعی و عملیات روانی، وبلاگ پیشرو
http،//pishroobang.blogf.com/post/31?>sdch-{N
العقاد،عباس محمود (بی تا). معاویه بن ابی سفیان، بی جا: دارالرشاد الحدیثه
علوی،محمد بن عقیل (1412ه ق). النصایح الکفایه لمن یتولی معاویه، قم: دارالثقافه للطباعه
غفاری، محسن (۱۳۷۴). سیره امام حسین(ع)، تهران: پیام آزادی، چاپ اول
فرانزوی، استفن(1381). روانشناسی اجتماعی، مهرداد فیروزبخت و دیگران، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، چاپ اول
فستینگر، ل. و ارونسون، ا (۱۳۷۷).پیدایش و کاهش ناهماهنگی در بافت های اجتماعی در روان شناسی اجتماعی، متون اساسی انگلیسی و امریکایی، ترجمه پرویز سرندی، تبریز: دانشگاه تبریز
کاوش، رضا (1383). ارتباطات ،اطلاع رسانی و تبلیغات در زمان امویان، مرکز تعلیمات اسلامی واشنگتن
کرچ، د. کراچ فیلد، ر. س. بلاکی، ا. اس (۱۳۴۷). فرد در اجتماع، ترجمه محمود صناعی، تهران: کتابفروشی زوار
کریمی، یوسف (1384). روان شناسی اجتماعی(نظریه‌ها، مفاهیم، کاربردها)، تهران: ارسباران
کوئن، بروس (بی تا). مبانی جامعه‌شناسی، غلامعباس توسلی و رضا فاضل، تهران: سمت، چاپ سوم،
کریستنس، ریو. ام و رابرت او. مک ویلیامز (1365). صدای مردم، محمود عنایت، تهران: کتاب سرا
کریمی، یوسف ( 1378). روانشناسی اجتماعی نظریه‌ها، مفاهیم و کاربردها، تهران: ارسباران، چاپ ششم
کوئن، بروس(1375). درامدی به جامعه شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: توتیا، چاپ دوم
- گلی زواره، غلامرضا(تاریخ مشاهده اسفند 1390) تبلیغات مسموم و تحریفات امویان، سایت حوزه علمیه قم
http،//www.hawzah.net/fa/MagArt.html?MagazineArticleID=29384&MagazineNumberID=3836)
گودرزی، مرتضی(1387). تاریخ خلفا، قم: نشر میثاق سخن، چاپ اول
لازار، ژودیت (1380). افکار عمومی، مرتضی کتبی، تهران: نشر نی
متفکر، حسین(1386). جنگ روانی، دفتر عقل پژوهشکده تحقیقات اسلامی سپاه، قم
محبی نیا، (تاریخ مشاهده1390) تئوری ناهماهنگی شناختی، وبلاگ آستانه سخن
http//mohebbiniahosein.blogfa/arch/post/16
-
مرادی، حجت ا.. ،(1389). عملیات روانی و رسانه، تهران: نشر ساقی
المسعودی،ابو الحسن علی بن الحسین (1973م). مروج الذهب و معادن الجوهر، بیروت: دار الاندلس
معصومی، احمد (1371). مجله سیاست دفاعی، تهران: پژوهشکده علوم دفاعی استراتژیک دانشگاه امام‌حسین(ع)
نوری، جعفر(1978م) الصراع بین الامویین و مبادی الاسلام، قاهره، مطبوعات النجاح
- نیکرو، حمید (تاریخ مشاهده اسفند 1390) تاریخچه عملیات روانی، سایت عملیات روانی
http،//www.arnet.ir/fd?#dfv%dfv/>6{Per3
وثوقی، منصور ونیک خلق، علی‌اکبر(1371). مبانی جامعه شناسی، تهران: خردمند، چاپ پنجم
ولهاوزن،جولیوس (1958). تاریخ الدوله العربیه، (ترجمه به عربی) دکتر محمد عبدالهادی ابوریده، قاهره: لجنه التالیف و الترجمه
یعقوب، احمد حسین (بی تا). نظریه عدالت صحابه، لندن: موسسه الفجر
ساروخانی، باقر (1376). درآمدی بر دائره المعارف علوم اجتماعی جلد دوم، تهران: کیهان، چاپ اول
http،//ketaab.iecmd.org/IMAM_HOSSEIN/barresi_taarikh_ashura_aayati_peyneveshthaa.html#link59
http،//pishro63.persianblog.ir/post/22
http،//www.amaliateravani.com
-
MA Lineberger، Psychological Warfare، washington combat forces press.1954
- Mollet M. and Weir () The Effectiveness of Advertising in Persuading Women to Consider the Military as a Career Option School of Journalism and Broadcasting Oklahoma State University
Lee S. and Shen F. () Party affiliation political ad perceptions and political
involvement Evidence from the Presidential campaign College of Communications The Penn State University