فهرست:
فصل اول: مقدّمه و کلیّات
1-1- مقدّمه. 2
2-1- بیان مسئله. 3
3-1- اهمیّت وضرورت انجام پژوهش.... 7
4-1- اهداف پژوهش.... 10
5-1- سؤالات پژوهش.... 10
6-1- فرضیات پژوهش.... 11
7-1- معرفی پروژه بینالمللی منارید. 11
8-1- چارچوب نظری پژوهش.... 13
1-8-1- مفاهیم مشارکت... 13
2-8-1- تاریخچه مشارکت... 14
3-8-1- ارزشیابی مشارکتی روستایی (PRA) 14
1-3-8-1- توانمندسازی.. 15
2-3-8-1- تغییر جهت... 15
3-3-8-1- محلّی کردن.. 15
4-3-8-1- احساس لذت و شادمانی از ارزشیابی.. 15
5-3-8-1- جامعیت... 16
4-8-1- انواع مشارکت... 23
1-4-8-1- مشارکت تحمیل شده 16
2-4-8-1- مشارکت ابزاری.. 16
3-4-8-1- مشارکت توسعهای.. 16
5-8-1- نظریههای مشارکت... 17
1-5-8-1- نظریه مهاتما گاندی.. 17
2-5-8-1- نظریه ژلیوس نیرره 17
3-5-8-1- نظریه عبید الله خان.. 17
4-5-8-1- نظریه ویتز. 18
5-5-8-1- نظریه فریدمن و ویوور 18
6-5-8-1- نظریه کاردل انگیز (شارل فوریه) 18
9-1- مدیریت مشارکتی.. 18
10-1- ضرورت مشارکت در توسعه پایدار روستایی.. 19
11-1- نقش مشارکت مردمی در توسعه پایدار روستایی.. 20
12-1- مشارکت جوامع محلّی در مدیریت پایدار منابع طبیعی و کشاورزی.. 20
13-1- تعاریف واژهها و متغیرها 21
1-13-1- مفهوم توسعه. 21
2-13-1- توسعه اقتصادی.. 21
3-13-1- توسعه اجتماعی.. 22
4-13-1- مفهوم پروژه 22
5-13-1- مسائل زیستمحیطی.. 22
6-13-1- شاخصهای زیستمحیطی.. 22
7-13-1- بیابانزایی.. 23
8-13-1- بیابانزدایی.. 23
9-13-1- مدیریت مشارکتی در منابع طبیعی.. 23
10-13-1- طرحهای مدیریت منابع طبیعی.. 24
11-13-1- مفهوم انسجام سازمانی.. 24
12-13-1- صندوق تسهیلات محیط زیست جهانی (GEF) 24
13-13-1- برنامه عمران سازمان ملل متحد(UNDP) 25
فصل دوم: مروری بر تحقیقات انجام شده
1-2- پژوهشهای انجام گرفته در داخل کشور 27
2-2- پژوهشهای انجام گرفته در خارج از کشور 31
فصل سوم: مواد و روشها
پیش درآمد. 35
1-3- مروری بر جغرافیای منطقه مورد مطالعه. 35
1-1-3- روستای کیخا 37
1-1-1-3- وضعیت اقتصادی روستای کیخا 37
2-1-1-3- وضعیت اجتماعی روستای کیخا 37
2-1-3- روستای بلند. 38
1-2-1-3- وضعیت اقتصادی روستای بلند. 38
2-2-1-3- وضعیت اجتماعی روستای بلند. 38
3-1-3- روستای پودینه. 38
1-3-1-3- وضعیت اقتصادی روستای پودینه. 38
2-3-1-3- وضعیت اجتماعی روستای پودینه. 39
4-1-3- روستای سنچولی.. 39
1-4-1-3- وضعیت اقتصادی روستای سنچولی.. 39
2-4-1-3- وضعیت اجتماعی روستای سنچولی.. 40
2-3- روش تحقیق.. 40
1-2-3- نوع مطالعه و روش اجرا 40
2-2-3- جامعه آماری.. 40
3-2-3- شیوهی نمونهگیری.. 41
4-2-3- ابزار تحقیق و روش تجزیه و تحلیل.. 42
5-2-3- بررسی متغیّرها و شاخصهای مورد پژوهش.... 43
6-2-3- تعیین روایی و پایایی پژوهش.... 45
فصل چهارم: نتایج وبحث
پیش درآمد. 48
1-4- آمارتوصیفی.. 49
1-1-4- جنسیت پاسخگویان ساکن روستاهای پایلوت.. 49
2-1-4- روستای محل سکونت پاسخگویان.. 50
3-1-4- تحصیلات پاسخگویان.. 51
4-1-4- وضعیت شغلی.. 52
5-1-4- سابقه سکونت... 53
6-1-4- زمین زراعی.. 54
7-1-4- اراضی زیر کشت... 55
8-1-4- اراضی زیرکشت به کمک پروژه 56
9-1-4- درآمد کشاورزی.. 57
10-1-4- وضعیت مسکن.. 58
11-1-4- فعالیتهای اقتصادی موردعلاقه. 59
12-1-4- فعالیتهای زیستمحیطی موردعلاقه. 60
2-4- تحلیل استنباطی.. 61
1-2-4- آثار زیستمحیطی پروژه منارید براساس جنسیت... 61
2-2-4- آثار زیستمحیطی پروژه منارید براساس روستا 62
3-2-4- آثار زیستمحیطی پروژه منارید براساس سطح تحصیلات ساکنان.. 63
4-2-4- آثار زیستمحیطی پروژه منارید براساس شغل سرپرست... 64
5-2-4- آثار زیستمحیطی پروژه منارید براساس سابقه سکونت... 65
6-2-4- آثار زیستمحیطی پروژه منارید براساس میزان اراضی.. 66
7-2-4- آثار زیستمحیطی پروژه منارید براساس میزان اراضی زیرکشت... 67
8-2-4- آثار زیستمحیطی پروژه منارید براساس درآمد کشاورزی.. 68
9-2-4- آثار زیستمحیطی پروژه منارید براساس وضعیت مسکن.. 69
3-4- تأثیر اجرای پروژه بر متغیّرهای اقتصادی و اجتماعی.. 70
1-3-4- تأثیر اجرای پروژه بر شاخص اشتغال.. 70
2-3-4- تأثیراجرای پروژه بر شاخص سرمایهگذاری.. 72
3-3-4- تأثیر اجرای پروژه بر شاخص معیشت و درآمد. 73
4-3-4- تأثیر اجرای پروژه بر شاخص سواد و آموزش... 75
5-3-4- تأثیر اجرای پروژه بر شاخص مهاجرت.. 76
6-3-4- تأثیر اجرای پروژه بر شاخص بهداشت و امکانات رفاهی.. 78
7-3-4- تأثیر اجرای پروژه بر شاخص مشارکت... 80
8-3-4- تأثیر اجرای پروژه بر شاخص بیابانزایی.. 83
4-4- آزمونهای همبستگی.. 84
1-4-4- رابطه اشتغال با آثار زیستمحیطی پروژه منارید. 84
2-4-4- رابطه سرمایهگذاری با آثار زیستمحیطی پروژه منارید. 84
3-4-4- رابطه معیشت و درآمد با آثار زیستمحیطی پروژه منارید. 85
4-4-4- رابطه سواد و آموزش با آثار زیستمحیطی پروژه منارید. 86
5-4-4- رابطه مهاجرت با آثار زیست محیطی پروژه منارید. 86
6-4-4- رابطه بهداشت و امکانات رفاهی با آثار زیستمحیطی پروژه منارید. 87
7-4-4- رابطه مشارکت با آثار زیستمحیطی پروژه منارید. 88
5-4- تحلیل رگرسیون عوامل اقتصادی و اجتماعی پروژه منارید بر شاخص بیابانزدایی.. 89
6-4- نتیجهگیری کلی.. 91
7-4- محدویتهای پژوهش.... 92
8-4- پیشنهادات.. 93
منابع و مآخذ. 96
ضمائم. 103
Abstract 110
منبع:
احمدی، ح. جعفریان جلودار، ز.1383. تأثیر عملیات بیابانزدایی در وضعیت اجتماعی و اقتصادی شهرکرمان، نشریه علمی- پژوهشی مرکز تحقیقات بینالمللی همزیستی با کویر دانشگاه تهران، 9(2): 226-207.
احمدی، ح.، ناصری، ح.، مددیزاده، ن و پورحاجی زاده، ا.1391 . نقش مسائل اجتماعی، اقتصادی فرهنگی در توسعه بیابانزایی و راههای مقابله با آن(مطالعه موردی: جنوب استان کرمان). اولین همایش ملی بیابان. 27 و 28 خردادماه 1391. مرکز تحقیقات بین المللی بیابان. پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران.
احمدی،ح.، خراسانی، ن.، کرمی، م و آذرکار، س م. 1383. برآورد فرسایش با دید زیستگاههای بیابانی خراسان(منطقه سرخس). مجله بیابان، جلد9، شماره 1، صص 15-24
ازکیا، م و حسنی راد، ک. 1388. نقش اعتماد اجتماعی در مشارکت مردم در طرح های توسعه روستایی، پژوهش نامه علوم اجتماعی، 3(3): 7-27.
افشاری، ا و صاحبزاده، ب. 1393. نقش دانش بومی در توسعه پایدار پروژه بینالمللی منارید در سایت هامونشهر – سیستان (مطالعه موردی: روستا کیخا). سومین همایش ملی توسعه پایدار در مناطق خشک و نیمه خشک. 25 اردیبهشت ماه 1393. ابرکوه.
افشاری، م. 1391. بررسی اثرات سیاسی- اقتصادی بحران آبی رودخانه مرزی هیرمند در منطقه سیستان. پایاننامه کارشناسی ارشد گروه روابط بینالملل. دانشکده ادبیات دانشگاه شهرضا. تعداد صفحات 207.
اکبری، م و صادقی شاهرخت،ط. 1391. بررسی اثرات ناشی از بیابانزایی بر مسائل اقتصادی- اجتماعی مناطق روستایی (مطالعه موردی: شهرستان سرخس، استان خراسان رضوی)، اولین کنفرانس ملی راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار در بخشهای کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست. 16 و 17 اردی بهشت1391. تهران.
آجیلی،. ع،. بهتاش، م ج، و دانایی، م. 1386. عوامل غیراقتصادی موثر بر رضایت مجریان از مشارکت در طرح های بیابانزدایی در استان خوزستان، علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره3، شماره 1، 117 - 127.
آل ابراهیم، ع و احمدی ندوشن، م . 1391. توسعه پایدار در اکوسیستم های بیابانی، اولین همایش ملی توسعه پایدار در مناطق خشک و نیمه خشک، 27 و 28 اردیبهشت ماه1391. دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابرکوه.
باقری فهرجی، ر. جعفریان، و. و ملکشاهی، م. 1391. چالشهای مدیریت یکپارچه منابع طبیعی در پروژه بینالمللی منارید در سایت بهاباد، اولین کنفرانس ملی راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار در بخشهای کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست. 16 و 17 اردی بهشت1391. تهران.
بررسی وضع موجود شاخصهای اقتصادی- اجتماعی پروژه منارید. 1391. اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان س و ب. دفتر پروژه بینالمللی منارید.
پاپلی یزدی، م. ح و ابراهیمی،م. ا. 1384. نظریههای توسعه روستایی، تهران: سمت.
پیرزادیان، ا. عادلی، ا و کیادلیری، ه. 1388. بررسی جایگاه جوامع محلی در اجرای طرح صیانت و توسعه جنگلهای زاگرس. سومین همایش ملی جنگل. 20 و 21 اردیبهشت 1388. تهران.
پیرمرادی، ا،ح و میرزایی، ا. 1389. تحلیل عوامل موثر بر مشارکت کشاورزان در طرحهای مقابله با بیابانزایی( منطقه طراز ناهید استان مرکزی). اولین همایش ملی مقابله با بیابان زایی و توسعه پایدار تالاب های کویری ایران.26 و 27 خردادماه 1389. اراک، سازمان جنگلها و مراتع کشور.
خسروی، م. 1391. بررسی تأثیر ماندگاری شاغلین اداری بر توسعه اجتماعی- اقتصادی روستاهای بخش شیب آب زابل، پایاننامه کارشناسی ارشد گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشکده علوم ادبیات دانشگاه زابل. تعداد صفحات 195.
دهمرده قلعه نو،. م ر، شهریاری،. ع ر و خطیبی،. ر. 1388. بررسی نقش عوامل اقتصادی و اجتماعی بر میزان مشارکت بهرهبرداران در احیاء منابع طبیعی منطقه هامون سیستان، مجموعه مقالات اولین همایش ملی اصلاح الگوی مصرف با محوریت منابع طبیعی، کشاورزی و دامپزشکی، 12- 14 اسفندماه 1388، دانشگاه زابل.
رستمی،. ح. 3138. تعاون و سرمایه اجتماعی، انتشارات فرهنگ دهخدا، (به سفارش) وزارت تعاون، چاپ اول.
رضوانی، م ر. 1381. مقدمهای بر برنامهریزی توسعه روستایی در ایران، تهران، قومس.
رضویان، م،ت و محمدزاده، س. 1388. ارزیابی اثرات رویکرد توسعه خدمات روستایی در ثبات نیروی انسانی( مراکز حوزههای روستایی ناحیه سیستان). اولین کنفرانس ملی مسکن و توسعه کالبدی روستا. 8 و 9 مهرماه 1388. زاهدان، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
صبحی مقدم، م.1392. بررسی اثرات یادگیری مشارکتی در جوامع روستایی، سمینار کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده کشاورزی.
سلطانیه، م. 1383. گرمایش جهانی کنوانسیون تغییرات آب و هوا و تعهدات بینالمللی، انتشارات تابش، تهران.
سلیمزاده قولنجی،ح و عاشری، ا. 1391. بررسی استفاده از دانش بومی در بیابانزدایی با تأکید بر محیط زیست و توسعه پایدار کشاورزی، اولین همایش ملی توسعه پایدار کشاورزی و محیط زیست سالم. 8 اسفندماه1391. همدان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان.
سند پروژه بین المللی منارید،1390. وزارت جهاد کشاورزی، سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور. دفتر پروژه بینالمللی منارید. زاهدان.
سواری، م. اسلامی، م و شعبانعلی فمی، ح. 1391. تحلیلی بر مفهوم مشارکت و نقش آن در بیابان زدایی. اولین همایش ملی بیابان. 27 و 28 خردادماه 1391. مرکز تحقیقات بین المللی بیابان پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران.
سیداخلاقی، ج . انصاری، ن. و یوسف کلافی، س. 1391 . بررسی عوامل اجتماعی- اقتصادی موثر بر تخریب منابع طبیعی استان اردبیل از دیدگاه بهره برداران و کارشناسان. مجله تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 9(1): صفحه133 -139.
عبدینژاد، غ ح. 1386. بیابان و بیابانزدایی در ایران. سیاستها، برنامه و عملکرد. فصلنامه جنگل و مرتع، شماره 74. صص 61-57.
غنیان،.م، خانی،.ف، قدیری معصوم،.م. 1387. نقش زنان روستایی در بهرهبرداری، حفاظت و احیاء عرصههای طبیعی بیابانی (مطالعه موردی: استان خوزستان). پژوهشنامه زنان. دورهی 6، شماره 1، بهار 1387، 119-135.
فیروزنیا، ق. 1383 . عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر بیابان زایی، فصلنامه جنگل و مرتع، بهار، (62) 42: صفحه 30-37.
قاسمی آْریان، ع و ابراهیم نژادی، ع. 1390. عوامل موثر بر بیابانزایی و راههای مقابله با آن (مطالعه موردی: شهرستان سرخس). دومین همایش ملی مقابله با بیابانزایی و توسعه پایدار تالابهای کویر ایران.
کرمی، ح و عفتی، م. 1392. ارزیابی آثار اقتصادی – اجتماعی طرح طوبی در استان لرستان. فصلنامه روستا و توسعه ، سال 16، شماره2، تابستان 1392، ص 111-132.
کریمی زارچی،م و دلاوریپور ا. 1391. فرهنگ، زیربنای برنامهریزی برای توسعهی پایدار ( بررسی موردی پروژه بین المللی منارید). اولین همایش ملی توسعه پایدار در مناطق خشک و نیمه خشک، 27 و 28 اردیبهشت ماه1391. دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابرکوه.
گزارش 1 پیشرفت پروژه تقویت و انسجام سازمانی به منظور مدیریت یکپارچه منابع طبیعی.1392. سیستان و بلوچستان. زاهدان: مؤسسه توسعه یاران مهر.
گزارش 2 پیشرفت پروژه تقویت و انسجام سازمانی به منظور مدیریت یکپارچه منابع طبیعی.1392. سیستان و بلوچستان. زاهدان: مؤسسه توسعه یاران مهر.
مختاری، د و صالح، ا. 1386. تحلیل ابعاد اقتصادی و اجتماعی خشکسالی و آثار آن بر خانوارهای روستایی در منطقه سیستان، ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران. 8 و 9 آبانماه 1386. مشهد ، انجمن اقتصاد کشاورزی ایران، دانشگاه فردوسی مشهد.
مطیعی لنگرودی، س ح،. 1382. برنامهریزی روستایی با تاکید بر ایران. مشهد: جهاد دانشگاهی مشهد.
مطیعی لنگرودی، س ح،. 3811. جغرافیای اقتصادی ایران (کشاورزی). مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی.
منصوری، ه و کهنسال،م. ر. 1386. تعیین الگوی بهینه کشت زراعی بر اساس دو دیدگاه اقتصادی و زیستمحیطی، ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران. 8 و 9 آبانماه 1386. مشهد ، انجمن اقتصاد کشاورزی ایران، دانشگاه فردوسی مشهد.
میربد، م. 1382 .بررسی نقش سازمانهای غیردولتی در ترویج منابع طبیعی (پایاننامه کارشناسی ارشد) دانشگاه آزاد اسلامی، واحدعلوم و تحقیقات.
میررجبی،ح. یخکشی، ع. عمادیان، ف و فلاح، ا. 1385. نقش مدیریت در بهبود اقتصادی- اجتماعی روستائیان مناطق جنگلی. فصلنامه جنگل و مرتع، شماره 71. صص 33-26.
نوابخش، م و ارجمند سیاه پوش، ا. 1388. مبانی توسعه پایدار شهری. چاپ اول، تهران: جامع شناسان. 87-89.
ویسی،ه. مجدالدین، ا و رشیدپور،ل .1382. نقش تشکلهای غیر دولتی در حفاظت محیط زیست. اولین کنفرانس ملی راهکارهای گسترش فرهنگ حفاظت از محیط زیست، مجموعه مقالات کنفرانس راهکارهای گسترش فرهنگ حفاظت از محیط زیست، تهران:، فرهنگستان علوم ایران.
Atmis, E., Dasdemir, I., Lise, W. and Yidiran, O. 2007. Analysis Factors affecting womens participation in non-desertification in Turkey, Journal of Ecological Economic, 60: 787-796.
Amirnejad, H. & H. Rafiee. 2010. A study on the effect of Socio-economic factors on User’s participation in range management projects. Journal of Rangeland, 3( 4): 710-722.
Darner, R. 2009. Self-Determination Theory as a Guide to Fostering Environmental Motivation, The Journal of Environmental Education, 40(2), 39-49.
Dolisca, F., 2006. Factors influencing farmer’s participation in desert management programs : A case study from Haiti, Journal of desert ecology and management, 236: 324-331.
Goldsmith. P., Gunjab. K and Ndarishikanye .B. 2004. Rural Urban migration and agriculture productivity : the case of sengal. Agricultural Economics, 31: 33-45.
Heydari, G., H. Barani, G. Khoshfar, J. Ghorbani, M. Aghili, & M. Mahboobi. 2009. The role of social wealth on participation in performing pasteurizing projects based on the points of views of their applicants (case study of Balade pastures North of Iran (pasture magazine, 3(1):121-137.
Huange. M, Robert. D and Simons,A. 2002. Rural Labour Market : the case of china, Journal of Agricultural Economic, 123: 117-127.
Khatoonabadi, S.A., A.M. Amini & A. Mirzaali. 2001. The herd keeper participationpreventing factors in restoration pastures of Aghghala in Golestan province. J. of Agriculture science and Technology and Natural resources, 1(5): 39-54. (In Persion)
Long. H, Heilig. G, Xiuban, H and Lic, M. 2007. Socio-economic development and Land use change: Analysis of rural housing land trasition in the transect of the yangtse river, china. Land use policy: 141-153.
Logo .P.B .2000.Dialectics for the promotion of community desert in Africa from the top and from the grassroots: actual situation and prospects, proceedings of the international workshop on community desert in Africa, Gambia.
Mojaradi, G. & M. Hosseini. 1996. The analysis of factors effective in accepting coinages related to the project of controlling cattle parasitic disease in Bognourd. The summary of the first scientific articles of expansion natural resources of cattle and aquaculture issues. Tehran: The ministry of Jahad Sazandegi. (In Persion)
Saheb Zadeh. B and Nobaya, A.2011. Participation and Community Development: Department of Social and Development Sciences, Faculty of Human Ecology, University Putra Malaysia, 43400UPM, Serdang, Selangor, Malaysia.
Ugorlo, H. 2010. ‘New Ecology and the Social Sciences: What Prospects forFruitful Engagement?’, Annual Review of Anthropology, 28, 479–507.
Venkataraman, B. 2009. Education for Sustainable Development, Environment, 51(2), 8-10.