پایان نامه رابطه بین مدیریت مشارکتی و اعتماد با توجه به رهبری خدمتگزار در ادارات امور مالیاتی استان گیلان

پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد (M.A.)

گرایش : مدیریت منابع انسانی

چکیده

با گسترش پدیده­ی جهانی­سازی، اهمیت اعتماد در روابط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و سازمانی بطور چشمگیری مورد توجه قرار گرفته است بطوری که اکثر صاحب نظران در علوم مختلف به اهمیت نقش اعتماد در سازمان­ها اشاره کرده­اند. هدف این پژوهش سنجش رابطه بین مدیریت مشارکتی و اعتماد با توجه به رهبری خدمتگزار در ادارات امور مالیاتی استان گیلان می باشد.

در این پژوهش اعتماد به رهبر به عنوان متغییر وابسته و رابطه آن با  مدیریت مشارکتی به عنوان متغییر مستقل ورهبری خدمتگزار به عنوان متغییر تعدیلگر مورد بررسی قرار گرفت .جامعه مورد بررسی 844 نفر از کارکنانادارات امور مالیاتی استان گیلان بوده است.روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی و  همچنین روش گردآوری اطلاعات میدانی و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است.از روایی محتوا برای سنجش روایی و برای سنجش پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است 192 نفرنمونه از روش تصادفی انتخاب گردیده اندو فرضیات پژوهش توسط آزمون پیرسون و  رگرسیون مورد تحلیل قرار گرفتند که پس از تجزیه و تحلیل داده شده مشخص گردید بین مدیریت مشارکتی(سطح مشارکت انفرادی ، سطح مشارکت اجتماعی ، مشارکت اقتصادی/استراتژیک) و اعتماد در ادارات امور مالیاتی استان گیلان با توجه به رهبری خدمتگزار ارتباط معناداری وجود دارد.

واژگان کلیدی: مدیریت مشارکتی ، ابعاد مدیریت مشارکتی ، اعتماد ، رهبری خدمتگزار ، کارکنان ادارات امور مالیاتی استان گیلان 

11مقدمه

نیروی انسانی ماهر و کارآمد پر بها ترین و ارزنده ترین ثروت و دارایی هر کشور است.

بسیاری از کشورها با وجود برخورداری از منابع طبیعی سرشار به دلیل عدم استفاده صحیح از نیروی انسانی ، توان استفاده از این مواهب الهی را ندارند و روزگار به سختی و مشقت می گذرانند. دیگر ملت ها به رغم کمبود منابع طبیعی ، در نتیجه داشتن نیروی انسانی کار آزموده و بکارگیری کارایی آن به آسایش و رفاه رسیده اند و با گامهای موفقیت  های اخیر در استفاده بهینه از نیروی انسانی با استفاده از شیوه های مدیریت مشارکتی توجه سازمان ها را بیش از پیش به سرمایه گذاری بر روی نیروی انسانی جلب کرده اند.(رهنورد ، 1387، 2)

طرفداران مشارکت بحث می کنند که با اجازه به کارکنان جهت تاثیر گذاری در تصمیم گیری سازمان ها
می توانند ایده های جدید بدست آوردند و حس بزرگ منشی در کارکنان ایجاد کنند. آن برنامه مشارکتی را برای بهبود کیفیت بهره  وری ، روحیه و انگیزه کارکنان ، افزایش تعهد و...... مناسب می دانند.(رهنورد ، 1379، 8)

این فصل شامل بیان مسئله ، اهمیت و ضرورت تحقیق و چارچوب نظری و اهداف و فرضیات تحقیق و تعریف مفهومی می باشد.

1-2 موضوع تحقیق

رابطه بین مدیریت مشارکتی و اعتماد با توجه به رهبری خدمتگزار در ادارات امور مالیاتی استان گیلان

13  بیان مسأله

با گسترش پدیده­ی جهانی­سازی، اهمیت اعتماد در روابط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و سازمانی بطور چشمگیری مورد توجه قرار گرفته است بطوری که اکثر صاحب نظران در علوم مختلف به اهمیت نقش اعتماد در سازمان­ها اشاره کرده­اند. مطالعات ادبیات سازمانی نیز بر اهمیت اعتماد به عنوان پیش نیاز اثربخشی سازمانی تأکید داشته­اند.(Child-Mollering,2010,70).

اعتماد برای موفقیت سازمانی، انجام تغییرات مداوم در نقش­ها و تکنولوژی­ها و همچنین طراحی مشاغل و مسئولیت­ها ضروری می­باشد. اعتماد می­تواند اثرات درون فردی و بین فردی ایجاد کند، و روابط درون و برون سازمان را تحت تأثیر قرار دهد.(دانایی­فرد ،رجب زاده و حصیری؛1388،61). اعتماد بین مدیریت و کارکنان بر کیفیت مدیریت تاثیر زیادی خواهد داشت بنابراین افول اعتماد در سازمان­های دولتی، یکی از مسائلی است که باعث ایجاد کارکنانی بی­انگیزه و بی­تفاوت می­شود و اجرای کند برنامه­ها را سبب
می­گردد و در مقابل کارکنان بی اعتماد نسبت به سرپرست و سازمان که بخش کوچکی از اجتماع می باشد هیچ انگیزه ودلخوشی برای اعتماد به اجتماع وجامعه نخواهند داشت. (قلی­پور،پورعزت،حضرتی ،1388،104) و همچنین سطح پایین اعتماد باعث می­شود که کارکنان جریان اطلاعات را در سازمان منحرف کنند و سوءظن و بدگمانی در بین کارکنان رواج یابد و ارتباطات باز و صادقانه در سازمان از بین برود و تصمیمات سازمان کیفیت مطلوبی نداشته باشد(فرهنگ ؛1389). اعتماد، به میزان آسیب­پذیری تمایلات و اشتیاق یک طرف تعامل به اقدامات طرف مقابل بدون در نظرگرفتن توانایی کنترل و نظارتی که فرد بر طرف مقابل دارد، گفته
می­شود. اعتماد شامل سه بُعد اعتماد مبتنی بر شناخت، اعتماد مبتنی بر تاثیر و گرایش به اعتماد است.(Sendjaya-Pekerti,2010,644). وجود اعتماد در سازمان امور مالیاتی مانند سایر سازمان­ها و موسسات مالی و اقتصادی از اهمیت خاصی برخوردار بوده به طوری که تبعات ناشی از فقدان آن باعث بروز رفتارهای خودخواهانه وخودمحور در کارکنان،کاهش مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها(پناهی،1389،103)،عدم تحقق اهداف و استراتژی‌هاشده و به طورکلی تأثیری منفی بر بهره‌وری سازمانی خواهد گذاشت(قربانی و باب­الحوائجی؛1388،3).

«لاولر» بیان می‌کند که تغییرات مستمر در محیط کار، سبک‌های مدیریت مشارکتی و استقرار تیم‌های کاری را ایجاب کرده و ایجاد اعتماد در تیم‌های کاری و مدیریت مشارکتی، ضرورت ایجاد اعتماد در سازمان‌ها را دوچندان ساخته است مدیریت مشارکتی یعنی مشارکت کارکنان درفرآیند تصمیم­گیری،دعوت ازهمه افرادبه تفکرراهبردی و قبول مسئولیت فردی درقبال کیفیت کاروتولید،حمایت وپاداش دادن به رفتارکارکنان که ارباب رجوع را راضی و عملکردسازمان را بهبودمی­بخشند(Macy et al,2009)و شامل سه بعد مشارکت در زمینه اجتماعی و مشارکت انفرادی و مشارکت اقتصادی استراتژیک  میباشد.

ضرورت تاکید بر اعتماد عمومی و اعتماد درون سازمانی، که روز به روز در حال کاهش است و همچنین الزام توزیع قدرت و توانمندسازی در کشورهایی که فراگرد دموکراتیزه شدن را طی می­کنند، وجود رهبری خدمتگزار را ضروری ساخته است ( (Birkenmeier et al,2012بدین منظور در این پژوهش از رهبری خدمتگزار به عنوان تعدیلگر استفاده شده است.گرین لیف[1] رهبری خدمتگزار را چنین تعریف می­‌کند: رهبری خدمتگزار روی خدمت­‌رسانی به دیگران تأکید می‌‌کند و منافع شخصی را فدای منافع دیگران می‌کند تا افراد از درایت و اختیار و سلامت بیشتری برخوردار شوند و خودشان تبدیل به رهبرانی خدمتگزار گردند. رهبری خدمتگزار شامل چهار بُعد خدمت­رسانی، تواضع و فروتنی، قابلیت اعتماد و مهرورزی است. (قلی پور و همکاران،1388، 110).

با توجه به مطالب مطرح شده سوال اصلی تحقیق این است که آیا بین مدیریت مشارکتی و اعتماد در سازمان امور مالیاتی استان گیلان  با توجه به رهبری خدمتگزار رابطه وجود دارد؟

14اهمیت  و ضرورت موضوع تحقیق

در عصری که روابط بین افراد و گروه ها شکننده و به سرعت در حال تغییر است، اعتماد موضوع محوری سازمان ها به منظور مدیریت کارآمد و اثربخش پویایی های محیطی است که رشد و حیات آن ها را تضمین
می نماید. با توجه به ضرورت پاسخگویی سریع به تحولات محیط متلاطم، ایجاد تیم های کاری هماهنگ یکی از وظایف مهم رهبران در سازمان ها می باشد که در واقع به معنی فرایند تزریق تدریجی و تشویق اعتماد در سازمان می باشد.

زمانی که افراد در مورد یکدیگر چیزهایی می آموزند، سطح اعتماد تغییر می کند که بدین معنی می باشد که اعتماد باید به عنوان یک پدیده پویا دیده شود نه یک پدیده ایستا، و تکامل آن مبتنی بر ادراکات در مورد ویژگی های شخصی اعتماد شونده می باشد. اگر چه اعتماد سازی در سازمانهای سنتی مهم است ، اما در سازمانهای امروزی با ماهیت مجازی و الکترونیک به لحاظ گسترش ابعاد ناملموس آن از اهمیت بیشتر برخوردار است. زمانی که قوانین ، سیاستها و هنجارها و اعمال سنتی بی ثبات یا نامشخص هستند، افراد به روابط شخصی به منظور راهنمایی متوسل می شوند و کیفیت این روابط عمدتاً توسط سطح اعتماد تعیین
می شود . اعتماد به عنوان دروازه ای برای کسب موفقیت و توسعه پایدار به شمار می رود.

اعتماد باعث تقسیم اطلاعات در سازمان و سهیم شدن همه افراد از اطلاعات سازمانی ، تعهد سازمانی ، تعهد به انجام تصمیم ، رفتار شهروندی سازمانی ، رضایت شغلی ، رضایت مدیریت ، مبادلات رهبر، عضو و توجه به ماندن در سازمان خواهد شد. به طور وسیعی تایید شده است که اعتماد به عنوان یک عامل تسهیل کننده در تعاملات اقتصادی از طریق هموار کردن روابط بین عاملان اعتماد و کاهش هزینه های تعاملات که با کنترل در ارتباط هستند عمل می کند.

با توجه به ضرورت ایجاد تغییر و تحول در نظام اداری کشور در جهت به حداکثر رساندن بهره وری منابع مختلف و بکار گیری بهینه امکانات موجود و نظر به اهمیت و ضرورت نقش  مشارکت کارکنان در کارایی بالا واثر بخشی دستگاههای اداری و افزایش رضایت و توان کارکنان و همچنین تاکید دولت به نهادینه نمودن مشارکت مردمی و شروع آن طریق سازمان ها ی دولتی اهمیت مدیریت مشارکتی نمایان می شود.

و لذا از آنجاییکه مشارکت در تصمیم گیری یکی از ساز و کار های تحول اداری به شمار می رود  مدیریت مشارکتی در صورت واقع شدن در اوضاع و احوال مناسب بی گمان می تواند در قلمرو عملکرد و بهره وری به نتایج دلخواه برسد .

15  چارچوب نظری تحقیق

 در این بخش با ذکر برخی از مطالعاتی که در این زمینه صورت گرفته است به بررسی پیشینه تحقیق پرداخته و سپس متغیرهای مرتبط با پژوهش را معرفی می نماییم.

سندجایا و پکرتی[2] (2010) در تحقیقی تحت عنوان رهبری خدمتگزار به عنوان پیش­بینی­کننده اعتماد در سازمان­ها به موضوعاتی از قبیل رهبری خدمتگزار، اعتماد و رهبری پرداختند، نمونه مورد مطالعه تحقیق شامل 555 نفر از کارکنان دو بخش آموزشی می باشد. برای جمع­آوری داده­ها از پرسشنامه و برای تجزیه و تحلیل آماری از روش همبستگی استفاده شد که یافته­های آن شامل موارد زیر است: رهبری خدمتگزار و مولفه­های آن، اعتماد پیروان به رهبر را پیش­بینی می­کنند.

دانایی فرد و همکارانش (1388) در تحقیقی تحت عنوان ارتقاء اعتماد درون سازمانی در بخش دولتی: بررسی نقش شایستگی مدیریتی مدیران به موضوعاتی از قبیل شایستگی مدیران ، اعتماد درون سازمانی ، خدمات دولتی و بخش دولتی پرداختند، در بین مؤلفه های مختلف تأثیرگذار بر اعتماد درون سازمانی، در این پژوهش شایستگی مدیریتی مدیران به عنوان مؤلفه تأثیرگذار مد نظر قرار گرفته است .در ابتدا مؤلفه­های اعتماد سازمانی و مؤلفه­های شایستگی مدیریتی مدیران مورد بررسی تحلیلی قرار گرفته و سپس اقدام به تدوین معادله ارتباط بین دو مؤلفه شده است. روش پژوهش مبتنی بر تحلیل توصیفی می باشد و نمونه آماری شامل 800 نفر از کارکنان سازمان خدمات عمومی بوشهر بوده است . تحلیل داده ها نشان می­دهد که بین شایستگی مدیریتی مدیران و اعتماد سازمانی در سازمان های دولتی رابطه­ی مثبتی وجود دارد.

قلی پور و همکارانش (1388) در تحقیقی تحت عنوان بررسی تاثیر رهبری خدمتگزار بر اعتماد سازمانی و توانمندسازی در سازمان­های دولتی به موضوعاتی از قبیل رهبری خدمتگزار، اعتماد سازمانی و توانمندسازی پرداختند. این تحقیق اثرات الگوی رهبری خدمتگزار را بر اعتماد و توانمندسازی در سازمان­های دولتی بررسی نموده و رهنمودهایی را برای اثربخشی هر چه بیشتر مدیران دولتی ارائه می­کند. از این رو رابطه متقابل رهبری خدمتگزار با اعتماد سازمانی و توانمند سازی از طریق تحلیل همبستگی مورد بررسی قرار گرفته، نتایج حاصله بر وجود رابطه­ای قوی میان رهبری خدمتگزار، اعتماد سازمانی و توانمندسازی دلالت دارند. همچنین یافته­های تحقیق بیانگر آنند که تفاوت معناداری میان ادراک کارکنان و مدیران از رهبری خدمتگزار وجود دارد.

 و مدل مفهومی تحقیق که برگرفته از پژوهش (Sendjaya-Pekerti,2010)بوده است عبارت است از

اعتماد سازمانی

مشارکت اجتماعی

مدیریت مشارکتی

مشارکت انفرادی

مشارکت اقتصادی /استراتژیک

رهبری خدمتگزار

شکل 1-1.مدل مفهومی تحقیق(Sendjaya-Pekerti,2010)

16 اهداف پژوهش

سنجش میزان مدیریت مشارکتی در ادارات امور مالیاتی استان گیلان.

سنجش میزان اعتماد در ادارات امور مالیاتی استان گیلان.

سنجش میزان رهبری خدمتگزار در ادارات امور مالیاتی استان گیلان.

تعیین رابطه بین مدیریت مشارکتی و اعتماد در ادارات امور مالیاتی استان گیلان با توجه به رهبری خدمتگزار.

17فرضیات تحقیق

بین مدیریت مشارکتی و اعتماد در ادارات امور مالیاتی استان گیلان با توجه به رهبری خدمتگزار  ارتباط معناداری وجود دارد.

بین سطح مشارکت انفرادی و اعتماد در ادارات امور مالیاتی استان گیلان  با توجه به رهبری خدمتگزار ارتباط معناداری وجود دارد.

بین سطح مشارکت اجتماعی واعتماد در ادارات امور مالیاتی استان گیلان با توجه به رهبری خدمتگزار ارتباط معناداری وجود دارد.

بین سطح مشارکت اقتصادی/استراتژیک و اعتماد در ادارات امور مالیاتی استان گیلان  با توجه به رهبری خدمتگزار ارتباط معناداری وجود دارد..

18  تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای پژوهش

181متغیر وابسته

اعتماد

اعتماد، به میزان آسیب­پذیری تمایلات و اشتیاق یک طرف تعامل به اقدامات طرف مقابل بدون در نظرگرفتن توانایی کنترل و نظارتی که فرد بر طرف مقابل دارد، گفته می­شود.

برای سنجش اعتماد از طیف لیکرت و ابزار پرسشنامه یو و کاناواتاناچایی(2002) استفاده شده است و سوالات 29 تا 40 پرسشنامه مربوط به متغییر اعتماد می باشد.

182متغیر مستقل

مدیریت مشارکتی

مدیریت مشارکتی یعنی مشارکت کارکنان در فرایند تصمیم گیری ، دعوت از همه افراد به تفکر راهبردی و قبول مسئولیت فردی در قبال کیفیت کار و تولید ، حکایت و پاداش دادن به رفتار کارکنان که ارباب رجوع را راضی و عملکرد سازمان را بهبود می بخشد.(فیضی و همکاران،1389، 107)

شامل سه بعد مشارکت در زمینه اجتماعی و مشارکت انفرادی و مشارکت اقتصادی استراتژیک  میباشد.

1821 مشارکت در زمینه اجتماعی :

منظور ار مشارکت اجتماعی ، نوع نگرش افراد در خصوص میزان مشارکت در تقسیم کار میان کارکنان ، مشارکت فعالانه در برنامه ریزی فعالیت های کاری و یافتن راهکارهای مؤثر درمشکلات کاری مرتبط میباشد.( شادمان،1387، 6 )این متغییر با طیف لیکرت و ابزار پرسشنامه اندازه گیری خواهد شد.

1822مشارکت انفرادی

نوع نگرش افراد در خصوص میزان مشارکت آن ها در حل و فصل اختلافات کاری ، جابه جایی و ارتقاء از واحد کاری به واحد دیگر و یا پست های بالاتر می باشد..( شادمان،1387، 7 )این متغییر با طیف لیکرت و ابزار پرسشنامه اندازه گیری خواهد شد.

1822مشارکت اقتصادی استراتژیک

نگرش افراد در خصوص میزان مشارکت آن ها در فعالیت هایی است که جنبه اقتصادی /استراتژیک دارد که در اینجا فعالیت های مانند نفوذ در خریداری ، تجهیزات مورد نیاز ، فرایند های سازمانی  مجدد،شرکت وتنظیم برنامه برنامه های آموزشی ، انتخاب مدیر واحد ، تدوین خط مشی های کاری تخصیص بودجه و طرح ها و برنامه های اینده سازمان مورد نظر می باشد..( شادمان،1387،7)این متغییر با طیف لیکرت و ابزار پرسشنامه اندازه گیری خواهد شد.

19  قلمرو تحقیق

قلمرو موضوعی: رابطه بین مدیریت مشارکتی و اعتماد با توجه به رهبری خدمتگزار از موضوعاتی است که در حوزه مدیریت منابع انسانی و مدیریت رفتار سازمانی علم مدیریت قرار دارد.

قلمرو زمانی: پژوهش حاضر در محدوده زمانی شهریور ماه سال 1392 لغایت بهمن ماه 1392 صورت می‌گیرد.

قلمرو مکانی: محدوده مکانی این تحقیق در ادارات امور مالیاتی استان گیلان است.

فصل دوم

مبانی نظری و

ادبیات تحقیق

بخش اول

21اعتماد

در عصری که روابط بین افراد و گروه ها شکننده و به سرعت در حال تغییر است، اعتماد موضوع محوری سازمان ها به منظور مدیریت کارآمد و اثربخش پویایی های محیطی است که رشد و حیات آن ها را تضمین
می نماید. با توجه به ضرورت پاسخگویی سریع به تحولات محیط متلاطم، ایجاد تیم های کاری هماهنگ یکی از وظایف مهم رهبران در سازمان ها می باشد که در واقع به معنی فرایند تزریق تدریجی و تشویق اعتماد در سازمان می باشد.

اعتماد ابزاری است برای صرفه جویی در قدرت زیرا حضور اعتماد ،نگرانی ، شک و نیاز به مراقبت و کنترل را کاهش می دهد. اعتماد برای موفقیت سازمانی، انجام تغییرات مداوم در نقش­ها و تکنولوژی­ها و همچنین طراحی مشاغل و مسئولیت­ها ضروری می­باشد. اعتماد می­تواند اثرات درون فردی و بین فردی ایجاد کند، و روابط درون و برون سازمان را تحت تأثیر قرار دهد (دانایی­فرد و همکاران،1388،61). ). بنابراین افول اعتماد در سازمان­های دولتی، یکی از مسائلی است که باعث ایجاد کارکنانی بی­انگیزه و بی­تفاوت می­شود و اجرای کند برنامه­ها را سبب می­گردد و همچنین سطح پایین اعتماد باعث می­شود که کارکنان جریان اطلاعات را در سازمان منحرف کنند و سوءظن و بدگمانی در بین کارکنان رواج یابد و ارتباطات باز و صادقانه در سازمان از بین برود و تصمیمات سازمان کیفیت مطلوبی نداشته باشد(قلی­پور و همکاران؛1388،104)

211 تعریف اعتماد

اعتماد یکی از مفاهیم اساسی است که به راحتی توسط هر فرد درک و فهمیده می شود در عین حال تعریف و تشریح آن به طور واضح مشکل است. تعاریف زیادی که از این مفهوم وجود دارد تصدیق کننده این مدعاست.

در زبان فارسی اعتماد مترادف با تکیه کردن ، واگذاشتن کار به کسی ، باور و اعتماد به کارگرفته می شود.

اعتماد عبارت است از انتظار برآورد ه شدن نیازهای شخصی و این که می شود روی دنیا یا منابع بر آورد کننده خارجی حساب کرد . برخی از محققان اعتماد را واگذاری منابع به ، دیگران می دانند ، با این انتظار که آنها به گونه ای عمل خواهند کرد که نتایج منفی به حداقل ممکن کاهش می یابد و دستیابی به اهداف میسر می گردد..

اعتماد، به میزان آسیب­پذیری تمایلات و اشتیاق یک طرف تعامل به اقدامات طرف مقابل بدون در نظرگرفتن توانایی کنترل و نظارتی که فرد بر طرف مقابل دارد، گفته می­شود. اعتماد شامل سه بُعد اعتماد مبتنی بر شناخت، اعتماد مبتنی بر تاثیر و گرایش به اعتماد است(Sendjaya-Pekerti,2010,644).

لایان[3] اعتماد را باوری قوی به اعتبار و صداقت و توان افراد،انتظاری مطمئن و اتکا به ادعا یا اظهار نظر دیگران بدون آزمون آن می داند.(علی پور ،زاهدیو شیانی،1388، 111)

شاو[4]اعتماد را به اعتقاد داشتن به دیگران تعریف می کند ، زیرا برای رسیدن به خواسته های خود وابسته به دیگران هستیم.

چارلتون می گوید که رهبران به کارکنان اعتماد می کنند تا کارها انجام داده شود و رهبران باید گفتارشان همسان با کردارشان.

نیوتن  اعتماد را این باور  در فرد تعریف می کند که دیگران ، در بدترین شرایط ، آگاهانه و عامدانه آسیبی به او نمی رساند ، و در بهترین شرایط به نفع او عمل می کنند.

بعضی از نویسندگان بیان می کنند که اعتماد از نگرش عمومی افراد و میل به دیگران منشاء می گیرد روتر[5] مفهوم اعتماد بین فردی  را به عنوان یک انتظار، که یک فرد از فرد دیگر دارد عنوان می کند و آن را معادل قولی که یک فرد از فرد دیگر می گیرد می داند که بر آن اساس  به آن فرد اعتماد می کند . واتر بیان می کند که بعضی چیزها مانند یک رفتار شخصی است که فرد در یک موقعیت آزاد انجام می دهد و گاهی آن را انجام نمی دهد.

بسیاری از محققان معتقدند اعتماد به طور کلی اطمینان و خوش بینی نسبت به وقوع حوادث و یا اطمینان داشتن به دیگران بدون دلایل اجباری است.(نادی و همکاران،1390،2)

 در واقع اعتماد باور به این امر است که دیگران همان کاری را انجام می دهند که ما از آن ها انتظار داریم ، بدون اینکه آن ها تحت نظارت باشد(Lewis,2007)

اعتماد به طور کلی پذیرفتن دیگران در ارتباط با مصالح فرد است . انتظار به رفتار مفید داشتن از دیگران یا دست کم مضر نبودن کنش آنها برای مصالح و منافع اعتماد کنند.(علی پور و همکاران ،1388، 111)

وجود اعتماد در سازمان امور مالیاتی مانند سایر سازمان­ها و موسسات مالی و اقتصادی از اهمیت خاصی برخوردار بوده به طوری که تبعات ناشی از فقدان آن باعث بروز رفتارهای خودخواهانه و خودمحور در کارکنان،کاهش مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها(پناهی؛1389،103)،عدم تحقق اهداف و استراتژی‌ها شده و به طورکلی تأثیری منفی بر بهره‌وری سازمانی خواهد گذاشت(قربانی و باب­الحوائجی؛1391،3).

212فرایند اعتماد

برای فرایند اعتماد سه مرحله بیان شده است:

اعتماد به عنوان یک عقیده

اعتماد به عنوان یک تصمیم

اعتماد به عنوان یک عمل

مرحله اول:

اولین مرحله از اعتماد مجموعه ای از عقاید و باور های ذهنی و یکپارچه درباره شریک دیگر است به طوری که فرد می تواند تصور کند که عمل شریک او نتایج مثبتی برای او به دنبال خواهد داشت

مرحله دوم:تصمیم به اعتماد کردن به دیگری است . این مرحله ای است که باور به قابلیت اعتماد دیگری به خوبی آشکار می گردد. در شرایطی واقعی اعتماد دو انتظار وجود دارد یکی انتظار وجود رفتار قابل اعتماد و دیگری تمایل به عمل کردن بر مبنای آن

مرحله سوم :

در این مرحله نیز اعتماد به عنوان یک عمل بروز می کند یعنی فرد قصد انجام اعمالی می کند که بر اساس اعتماد شکل گرفته است.(خنیفر و مقیمی، 1388،6)

شکل (2-1) چارچوب یکپارچه ای برای فرایند اعتماد درون سازمان نشان می دهد:

ستاده

پیش زمینه اعتماد کننده نسبت به اعتماد

خصیصه ها و انگیزه ها و تواناییها و رفتار های اعتماد کننده

کیفیت و ماهیت روابط بین فردد معتمد و کسی که به او اعتماد می کند

محدودیت های موقعیتی ، سازمانی/نهادی

ملاحظات مربوط به هر ناحیه

پردازش

وارده

قصد انجام اعمالی که بر اساس اعتماد شکل می گیرند :

رفتارهای معطوف به خطر و نگرش های داوطلبانه و فراتر از نقش

اعتماد به عنوان یک تصمیم :

تمایل به در منعرض خطر قرار دادن خود

اعتماد به عنوان یک باور:

داشتن انتظارات مثبت و مطمئن

نتایج حاصل از این رابطه چه خواهد بود.

شکل (2-1) فرایند اعتماد(حنیفرو مقیمی ،1388،7)

213پویایی ایجاد اعتماد

تعریف متنوع در این باب نشان می دهد که اعتماد پدیده ای پویاست که کنش متقابل و عامل های مختلفی است که می توانند در ساخت طرحی از اعتماد موثر باشند.

زمانی که افراد در مورد یکدیگر چیزهایی می آموزند، سطح اعتماد تغییر می کند که بدین معنی می باشد که اعتماد باید به عنوان یک پدیده پویا دیده شود نه یک پدیده ایستا، و تکامل آن مبتنی بر ادراکات در مورد ویژگی های شخصی اعتماد شونده می باشد. اعتماد یک مفهوم چند بعدی است که در برگیرنده اعتماد بین شخصی، اعتماد دوگانه،اعتماد سازمانی، اعتماد سیاسی، اعتماد اجتماعی (عمومی)  اعتماد در محل کار. اگر کارکنان به مدیران اعتماد داشته باشند، این اعتقاد در آنها شکل می گیرد که سازمان کار درست را برای کارکنان انجام خواهد داد. در آن صورت، کارکنان احساس یگانگی، عضویت و شناسایی با سازمان خواهند داشت. در ضمن اگر در سازمان اعتماد وجود داشته باشد، کارمند احساس می کند که شغل او برای موفقیت سازمان حیاتی است. علاوه بر این کارکنان اضطراب کمتری می توان  داشته و اثر مثبت بیشتری بر سازمان خواهند داشت.ایجاد محیطی که دارای اعتماد سازمانی است تاثیر مثبت زیادی برای سازمان ها دارد . برعکس ، هزینه های بی اعتمادی به علت عدم تمایل کارکنان به همکاری و مشارکت ، خطر پذیری به خاطر رفتار های نا مناسب ، کیفیت پایین کار و نیاز به کنترل می تواند سنگین باشد. (نادی و قهرمانی،1390،2)

اعتماد معمولاً به صورت یک متغییر ایستا مورد مطالعه قرار گرفته شده است و این زمانی رخ می دهد که از روش های تحقیقی تجربی یا روش های تحقیقی میل بخشی به طور وسیعی استفاده می شود . بعضی به اعتماد به عنوان یک پدیده حساس و زورگویانه نگاه می کنند که به آسانی نابود می شود و بعضی بر این باورند که اعتماد در طول زمان شکل می گیرد و برخی دیگر استدلال می کنند که ممکن است اعتماد خیلی سریع شکل بگیرد. این استدلال نشان می دهد که اعتماد باید به عنوان یک ساختار پویا مطالعه و مشاهده شود به علاوه نظریه اعتماد طول زمان بهبود می یابد.

آسانترین نمونه اعتماد سازی از طریق تعامل مستمر با افرادی است که در مدتی طولانی با آنها تعامل وجود داشته است. این اعتماد را اعتماد تجربی[6] یا اعتماد مبتنی بر مبنای تجربه طولانی می نامند. البته نکته ای که باید به آن توجه داشت ، این است که اعتماد سازی فعالیتی زمانبر است، ولی از بین بردن جبران ناپذیر اعتماد در لحظه ای اتفاق می افتد.

رفتار سازمانی اخیراً اعتماد را به عنوان یک موضوع اصلی مورد بررسی قرار داده است . اگر چه اعتماد سازی در سازمانهای سنتی مهم است ، اما در سازمانهای امروزی با ماهیت مجازی و الکترونیک به لحاظ گسترش ابعاد ناملموس آن از اهمیت بیشتر برخوردار است. زمانی که قوانین ، سیاستها و هنجارها و اعمال سنتی بی ثبات یا نامشخص هستند، افراد به روابط شخصی به منظور راهنمایی متوسل می شوند و کیفیت این روابط عمدتاً توسط سطح اعتماد تعیین می شود . اعتماد به عنوان دروازه ای برای کسب موفقیت و توسعه پایدار به شمار می رود.

اعتماد باعث تقسیم اطلاعات در سازمان و سهیم شدن همه افراد از اطلاعات سازمانی ، تعهد سازمانی ، تعهد به انجام تصمیم ، رفتار شهروندی سازمانی ، رضایت شغلی ، رضایت مدیریت ، مبادلات رهبر، عضو و توجه به ماندن در سازمان خواهد شد. به طور وسیعی تایید شده است که اعتماد به عنوان یک عامل تسهیل کننده در تعاملات اقتصادی از طریق هموار کردن روابط بین عاملان اعتماد و کاهش هزینه های تعاملات که با کنترل در ارتباط هستند عمل می کند.

به نظر کلمن در هر رابطه مبتنی بر اعتماد دست کم دو جزء وجود دارد « اعتماد کننده و اعتماد شونده و فرض بر این است که در منش هر دو جزء هدفمند بوده و به دنبال ارضای نیاز های خود هستند . طرف اعتمادکننده باید تصمیم بگیرد که با دیگری وارد معامله و کنش شود یا نه(یعنی خطر را بپذیرد یا نه ) و طرف اعتماد شونده نیز باید بین حفظ اعتماد و یا شکستن آن ، انتخاب کند. بنا براین یک رابطه مبتنی بر اعتماد یک عمل دو جانبه است و بر مبنای اصل به بیش از  اندازه رساندن فایده در شرایط مخاطره قرار دارد»

فوکایاما با نوعی رویکر اقتصادی به مسئله اعتماد می پردازد و مبنای نظری و کانون تمرکز او بر حفظ
« سرمایه اجتماعی به عنوان مجموعه معینی از هنجارها و ارزش ها و ارزش های غیر رسمی است و اعضای گروهی که با یکدیگر همکاری و همیاری دارند ، در آن سهیم هستند.»

امیر کافی(1375) در تحقیق تحت عنوان اعتماد و عوامل مؤثر بر آن با روش پیمایش در سه منطقه تهران ، با

وارد کردن متغییر هایی چون روابط اجتماعی ، سرمایه اجتماعی و امنیت و تعهد درونی ، مقبولیت اجتماعی و سنجیدن ابعاد اعتماد، نشان داده است که میزان اعتماد پاسخگویان درحد متوسط به بالا بوده است و همچنین نشان داده شده است میزان اعتماد در بین مردان بیشتر اززنان بوده و سطح تحصیلات افراد با متغییر رابطه معکوس داشته است.

رایرز و همکاران(2001) در تحقیقی دیگر درباره اعتماد  نشان دادند که بین متغییر های بررسی شده با اعتماد رابطه مستقیمی وجود دارد.

214مفاهیم مشابه با اعتماد:

یکی از مشکلات و تنگنا های موجود ، یکسان تلقی نمودن کلمه اعتماد با دیگر مفاهیم مشابه است. چند مفهوم وجود دارد که با اعتماد معادل و همسان تلقی شده است . از جمله :

همکاری:گامبتا برای نشان دادن تفاوت اعتماد و همکاری می گوید اعتماد کردن یک فرد به این معناست که «احتمال دارد آن فرد عملی را انجام دهد که منجر به کاهش مقررات و افزایش سود آوری برای ما شود از این رو ارزیابی روش های همکاری با او به اندازه کافی برای ما جالب و مفید فایده است .» گرچه اعتماد می تواند منجر به رفتار همکارانه شود اما الزاماًضرورتی برای رخ دادن همکاری نیست زیرا در همکاری قرار دادن یک بخش در یک ریسک ضروری نیست در سازمان ها یک کارمند بایستی با افراد همکاری کند حتی اگر به آنها اعتماد نداشته باشد.

اطمینان: اومان «اظهار می کند که بین دو مفهوم اطمینان و اعتماد تمایز وجود دارد او بیان می کند گرچه این دو مفهوم به انتظاراتی اشاره دارد که ممکن است به نا امیدی و یأس هدایت شود به این علت که «اعتماد شناخت و تعهد قبلی از سوی مقابل و میزان پذیرش ریسک موجود اشاره دارد» که با اطمینان متفاوت است.

قابلیت پیش بینی : وجود ارتباط قابلیت پیش بینی و اعتماد کاملاًواضح است . این دو مفهوم ابزاری برای کاهش عدم اطمینان به شمار می آیند ، اما در بعضی متون یکسان در نظر گرفته شده اند مثلاً«گاباور» بر اساس تعریفی که از اعتماد می کند در واقع آن را با قابلیت پیش بینی یکسان در نظر
 می گیرد او اعتماد را محدوده ای که فرد را در قالب رفتار مطلوب و عملکرد های خوب پیش بینی می کند » تعریف کرده است. اعتماد برای معنی دار شدن باید فراتر از قابلیت پیش بینی حرکت کند.
( قربانی و باب الحوائجی ، 1391،4)

[1]Greenleaf

[2] Sendjaya-Pekerti

[3]Lyon, Ferqus

[4]shaw

1.Rotter

[6]Trust experimental

Abstract

With expand of globalization, the importance of trust in social, economic, political and organizational relationship is considered dramatically. As most of experts in various sciences; are cited to importance of trust in organization. The aim of this research is to investigate the relationship between collaborative management and trust according to servant leadership of  tax office employees of Guilan.

 In this research trust to leader is considered as dependent variable and its. relationship with collaborative management as independent variable are investigated. Studied population 844 onse tax office employees of GuilanResearch method is correlation and also data collecting method of research is field and data collecting tool is questionnaire. For validity test is used validity and for measureing stability was used alpha Chronbach coefficient. Samples include from 192 prson who are selected with random method. Hypotheses were analyzed with Pearson and regression test that after data analysis it is determined that there is meaningful relationship between collaborative management (individual participation, social participation, economic/strategic participation) and trust in state tax agencies according to servant leadership.

Key words: collaborative management, collaborative management dimension, trust, servant leadership, employees of tax office employees of Guilan