پایان نامه بررسی اندیشه های کلامی در دیوان جامی

word 711 KB 31543 243
1393 کارشناسی ارشد ادبیات فارسی
قیمت قبل:۷۶,۷۰۰ تومان
قیمت با تخفیف: ۲۴,۸۵۰ تومان
دانلود فایل
  • بخشی از محتوا
  • وضعیت فهرست و منابع
  • پایان‌نامه

    برای دریافت درجه کارشناسی ارشد

    زبان و ادبیات فارسی

    چکیده

    نورالدّین عبدالرّحمن جامی ( شاعر و عارف بزرگ قرن نهم هجری ) از سرامدان زبان و ادب فارسی است. وی درزمینۀ  زبان و ادب فارسی و عربی دارای تألیفاتی به نظم و نثر است. در زمان جامی مباحث و مسائل کلامی در بین اندیشمندان رواج داشت و به سبب اهمیّت این علم در شناخت دین و دفاع از آراء و عقاید دینی هرکدام از آنان که دارای تألیفاتی بودند به طرق مختلف به بیان این اندیشه­ها می­پرداختند تا باعث رواج و تحکیم عقاید خود در بین مردم شوند. جامی نیز بنا به دلایل مختلف در آثار خود به بیان اندیشه­های کلامی پرداخته است. در این تحقیق آرای کلامی جامی با تکیه ‌بر دیوان وی موردبررسی قرارگرفته است. به دلیل اینکه این اثر وی سه دورۀ زندگی این شاعر یعنی دوران جوانی، میان‌سالی و پیری شاعر را در برمی‌گیرد بهتر می­توان عقاید این شاعر را در باب مسائل کلامی روشن ساخت. طبق بررسی­های صورت گرفته باید گفت که جامی در دیوان خود بیشتر به مباحث توحید و انواع آن، و مباحثی چون جبر و اختیار، قضا و قدر، توکّل، شفاعت، توبه، ذات خدا، جوهر و عرض، نبوّت، امامت و مسائل مربوط به آخرت پرداخته است. جامی در بیشتر اعتقادات خود بر مسلک اشاعره و ماتریدیه است چه این دو مسلک ازنظر اعتقادی بسیار به هم نزدیک­اند. وی در مسائلی چون شفاعت و وعد و وعید دیدگاهی مانند امامیّه و اشاعره دارد. در مسألۀ لطف و عینیّت ذات و صفات دیدگاه جامی چون امامیّه و عرفا است ولی در این مورد نمی­توان به‌طور حتم گفت که جامی نظر امامیّه را پذیرفته است زیرا جامی شاعری است عارف و شاید دیدگاه عرفانی وی در این زمینه غالب بوده است.

     کلمات کلیدی: شعر فارسی، قرن نهم هجری، عبدالرّحمن جامی، دیوان جامی، علم کلام.

    پیشگفتار

    سپاس خدایی را که اوّل و آخِر وجود است، بی آنکه اوّلی بر او پیشی بگیرد یا آخری پس از او باشد؛ خدایی که دست هر چشمی از دامن دیدارش کوتاه است و فهم هر کبوتر توصیفگری از پرواز در آسمان وصفش عاجز؛ خدایی که ید قدرت بی‌منتهایش دریای آفرینش را جاری کرد و به اراده ازلی­اش همۀ خلق را صورت بخشید؛ هر کس را در سایه اراده­اش به راهی راهرو گردانید و آتش عشق خود را در وجودشان برانگیخت. بر هر زنده­ای، جامی معلوم از قسمت و بهره­ای معین از روزی است. نه آنکه را روزی وافر دارد، توان کاستن است و نه آن که را روزی اندک دارد توان افزودن. بر زندگی هر زنده­ای، انجامی معلوم و پایانی معین مقرر فرمود، تا پا به پای ایام به سوی آن قدم بردارد و هر سال که می­گذرد به آن نزدیک‌تر شود؛ و چون پایانی­ترین گام بر زمین نقش بندد و جام زندگی با حسابی معلوم پر گردد، جان او را به سوی آنچه بدان فراخوانده از نعمت ثواب یا نقمت عذاب بازمی‌ستاند، تا بدکاران را به دلیل بدکاریشان به وادی قهر و نکوکاران را به علت نکوکاریشان به وادی رحمت درآورد، و بدین‌سان آینه عدلش را می­نمایاند و نشان عدالت بر خلقت می‌زند.

    نورالدّین عبدالرّحمن جامی شاعر و عارف بزرگ قرن نهم هجری است. داشتن آثار فراوان وی در زمینه‌ی­ ادب فارسی و عربی به این شاعر وجهه­ای برون‌مرزی داده است و  جایگاه بالایی در سراسر ممالک اسلامی  به خود اختصاص داده است. ازآنجایی‌که این شاعر فرهیخته از عارفان و مردان بزرگ زمان خود بود، ازاین‌جهت بررسی آثار و اندیشه­ها وی درخور اهمیّت است و با بررسی آثار وی می­توان به شناخت اعتقادات وی و همچنین  اندیشه­های حاکم بر آن زمان  آگاهی یافت.

    در نخستین گام­ها که به دنبال یافتن موضوع برای پایان‌نامه بودم و از ابتدا قصد داشتم موضوعی را برای پایان‌نامه برگزینم که مرا به شناخت خداوند رهنمون شود باشد ماحصل آموختنم به هدف آفرینش بینجامد با مراجعه به آقای دکتر خدادادی و راهنمایی­های ایشان سرانجام موضوع بررسی اندیشه­های کلامی در دیوان جامی برای بنده در گروه ادبیات فارسی به تصویب رسید.

     

     

    این پایان­نامه شامل پنج فصل است:

     فصل اول شامل مبادی تحقیق، پیشینه­ی تحقیق، سؤالات پژوهشی و روش تحقیق است.

    فصل دوم به بررسی زندگی و احوال جامی پرداخته‌شده است. در این فصل اطلاعاتی چون سالروز تولّد، وفات، تحصیلات جامی، ویژگی­های اخلاقی، سفرهای جامی، ازدواج، فرزندان، محیط جامی، اوضاع سیاسی و بررسی مذهب در این دوران و مذهب جامی، آثار جامی در سه زمینه­ی ادبیّات، علوم عقلی و علوم نقلی و جایگاه ادبی شاعر بیان شده است.

    فصل سوم شامل توضیحاتی در باب علم کلام و معرفی فرقه­های کلامی است. در این فصل علم کلام در لغت و اصطلاح موردبررسی قرارگرفته است. دیدگاه­های مختلف در باب موضوع این علم، همچنین بیان تاریخچه، فواید و اهداف این علم از دیگر موارد مطرح‌شده است. درنهایت  به بررسی فرقه­ها و چگونگی پیدایش و بیان آراء و عقاید آنان به‌طور مختصر پرداخته شده است.

     در فصل چهارم اشعار جامی در دیوانش از نظرگاه علم کلام موردبررسی قرار گرفته است. در این فصل مباحثی چون توحید ذات، توحید افعالی، توقیفیّت اسمای­الهی، صفات خداوند، حدوث و قدم، جوهر و عرض، رؤیت حق­تعالی، جبر و اختیار، لطف الهی، شفاعت، قضا و قدر، توکّل، توبه، وعد و وعید، نبوّت، امامت و معاد مورد بررسی قرار گرفته است. مباحث مطرح شده با دیدگاه­های نحله­های کلامی مورد سنجش و در نهایت با توجّه به این دیدگاه­ها گرایش کلامی جامی با توجّه به اشعاری که در دیوان سروده است مشخّص شده است. فصل پنجم نتیجه­گیری مباحث را در بر می­گیرد.

    این پژوهش از نوع بنیادی و به روش کتابخانه­ای و با استفاده از شیوه­ی تحلیلی توصیفی انجام شده است. پس از انتخاب موضوع به منظور آشنایی با علم کلام به مطالعۀ کتب کلامی پرداختم. ناگهان خود را با دریایی ژرف و پهناور رویاروی یافتم و به‌خوبی دریافتم که ورود به آن سخت و خروج از آن سخت تراست و اگر راهنمایی­های ارزنده آقای دکتر محمّد خدادادی و صبر و حوصله­ و سعۀ ­صدر آن بزرگوار و همچنین مشاوره­های ارزشمند  آقای دکتر مهدی ملک ثابت که دلسوزانه راه گشای بنده در طی این مسیر بودند،  نبود پیمودن این راه برایم دشوار  چه‌بسا غیرممکن بود. گاه این مباحث آنقدر پیچیده و مشکل می­نمودند که برای ادامه­ی کار دچار تردید می­شدم ولی همیشه با مراجعه به آقای دکتر خدادادی  و استفاده از راهنمایی­های ارزنده ایشان و بیان ساده و روان این مطالب از زبان ایشان باز به ادامه کار راغب می­شدم. در راستای انجام مراحل پایان نامه نه تنها ایشان از نظر علمی راهگشای بنده بودند بلکه به لحاظ اخلاقی در محضر ایشان درس­ها آموختم. گشاده­رویی، صبر و سعه­ی صدر، تواضع، بزرگ منشی که همگی این­ها اندکی است از بسیار. در این مدّت سستی­ها و خطاهایی مرتکب شدم و ایشان در کمال ناباوری من بزرگوارانه از خطایم گذشتند. امیدوارم به سبب این الطاف که در حق بنده کردند مورد لطف الهی قرار گیرند.

    بعد از اتمام پایان­نامه و آشنایی با دیدگاه­های نحله­ها در باب خداوند، نتیجه­ای زیباتر از کلام مولا علی (ع) نیافتم. ایشان در خطبه­ی 49 نهج البلاغه می­فرمایند: «ستایش مخصوص خداوندى است که از اسرار پنهانی ها آگاه است و نشانه‏ هاى واضح‏ و روشن، بر هستى او دلالت مى‏ کنند، هرگز در برابر چشم بینایان آشکار نمى‏­شود، ولى نه‏ چشم کسى که وى را ندیده انکارش تواند کرد و نه قلب کسى که او را نشناخته مشاهده‏ اش‏ تواند نمود. در علو رتبه بر همه پیشى گرفته، پس، از او برتر چیزى نتواند بود و آن چنان نزدیک است که چیزى از او نزدیکتر نیست‏. مرتبه بلندش او را از مخلوقاتش دور نکرده و نزدیکیش با خلق او را با آنها مساوى‏ قرار نداده است. عقول را بر کنه صفات خویش آگاه نساخته اما آنها را از معرفت و شناسائى خود بازنداشته است، هم اوست که گواهى نشانه‏­هاى هستى، دلهاى منکران را بر اقرار به وجودش‏ وا داشته و بسیار برتر است از گفتار آنان که وى را به مخلوقات تشبیه کنند و یا انکارش نمایند».

    درنهایت  از زحمات بی­دریغ پدر و مادر عزیزم که گام‌به‌گام در زندگی یار و مددکارم بوده­اند و از خواهر و برادرانم که وجودشان مایه آرامش و شادی‌بخش وجودم بوده­اند نهایت قدردانی و سپاسگزاری را دارم.

    در اینجا بر خود لازم می­دانم از استاد فرزانه جناب آقای دکتر محمّدرضا نجاریان مدیر محترم گروه زبان و ادبیات فارسی و سایر استادان بزرگوار و فرهیختۀ گروه زبان و ادبیات فارسی، جناب آقای دکتر الهام‌بخش، آقای دکتر پهلوان حسینی، آقای دکتر دهقانی، آقای دکتر پویان، خانم دکتر نصری که از محضر پر فیض تدریسشان ، بهره­ها برده­ام  نهایت سپاس و قدردانی را به عمل‌آورم؛ و نیز از همۀ دوستان به ویژه خانم­ها ناهید عابدینی، سارا کاظمی طباطبایی، فیروزه نصیری، حمیده سادات آرسته، معصومه وطن پرست، فرزانه مردانی و کلیه­ی کسانی که در طول این مدّت یار و پشتیبانم بوده­اند سپاسگزارم.

     

    فصل اول:

     

    مبادی تحقیق

    1-1-تعریف موضوع

    نورالدّین عبدالرّحمن جامی (817-898) از شاعران و نویسندگان بزرگ قرن نهم هجری است. عبدالرّحمن جامی در زبان و ادب فارسی و عربی دارای تألیفات بسیاری به نظم و نثر است و به سبب بهره‌مندی از علم و دانش فراوان در زمینه‌های مختلف در زمان خود، شهرت زیادی داشته است. بنا بر مطالبی که در مورد جامی ذکر کرده‌اند وی را در شمار صوفیان و عارفان زمان خود آورده‌اند. جامی پیرو سلسلۀ نقشبندیه و از شاگردان امام ابی‌حنیفه نعمان بن ثابت فارسی و شارح مکتب فکری ابن عربی است. از عبدالرّحمن جامی آثار بسیاری به نظم و نثر برجا مانده است که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: اعتقاد­نامه، شواهدالنبوه ، لوایح، لوامع فی الشرح الخمریه، اشعه ­اللمعات، نقدالنصوص فی شرح نقش الفصوص، نفحات الانس من حضرات القدس، بهارستان، منشآت، مثنوی هفت‌اورنگ و دیوان اشعار که شامل قصاید، غزلیات و رباعیات اوست.

    علم کلام علمی است که درباره اعتقادات دینی به شیوه استدلال، بحث و گفت‌وگو می‌کند و به‌طور کلّی، کلام علمی است در باب اصول دین و رفع شبهات دینی. ازآنجاکه عرفان و کلام از موضوعات مهم علوم اسلامی هستند و به دلیل نزدیکی علم کلام و عرفان، عرفای بزرگ که صاحب آثاری به نظم و نثر هستند نیز در آثار خود، علاوه بر عرفان به علم کلام هم توجّه داشته‌­اند و مباحث کلامی را در آثار خود بیان نموده‌اند. عبدالرّحمن جامی نیز از این امر مستثنی نبود و در آثار خود ازجمله در دیوان اشعار، اشاراتی در باب علم کلام آورده‌ است.

    در این پژوهش، کوشش می­شود، ابتدا مباحث علم کلام موردمطالعه قرارگیرد، سپس دیوان اشعار جامی بررسی می­شود و ابیاتی که با مباحث علم کلام مانند ذات خدا، صفات خدا، جبر و اختیار، قضا و قدر، رؤیت، نبوّت، خلافت و امامت، معاد و مسائل دیگر کلامی منطبق است، استخراج می­گردد. آنگاه، این ابیات را بر اساس موضوع طبقه­بندی کرده و درنهایت، به تحلیل و بررسی این مفاهیم پرداخته می­شود.

    هدف این پژوهش آن است که ابتدا زندگی، آثار و اندیشه­­های عبدالرّحمن جامی را موردبررسی قرار دهد. هدف دیگر این پژوهش آن است که موضوعات کلامی‌ را که جامی در دیوان خود به‌صورت پراکنده بیان کرده، احصا و موردبررسی قرار دهد. به همین منظور، امّهات اندیشه‌های کلامی جامی که در دیوان او وجود دارند، نقد و بررسی خواهد شد. تعیین مشرب کلامی جامی در دیوانش، واپسین هدف انجام این پژوهش است.

    با انجام این پژوهش، محقّقان و پژوهشگران ادب فارسی برای دانستن آراء و اندیشه­های کلامی جامی، ضمن مراجعه به این اثر به‌راحتی می­توانند به اندیشه­های کلامی جامی دسترسی پیدا کنند و علاوه بر آن، با شرح و تحلیل این عقاید نیز آشنا خواهند شد. با مراجعه به این پژوهش، پژوهشگران عرفان و علمای علم کلام به‌راحتی می­توانند به اندیشه­های طبقه‌بندی‌شده کلامی جامی در دیوان او دست یابند. علاوه بر این، این پژوهش کمک شایان توجهی به شناخت بهتر اندیشه­های جامی و بررسی علمی اندیشه­های او می­نماید.

     

    1-2- پیشینۀ تحقیق

    تاکنون در مورد عبدالرّحمن جامی تحقیقات و مطالعات گسترده‌ای صورت گرفته است. نتیجۀ این تحقیقات و پژوهش‌ها در کتاب‌ها، مقالات و مجلّات نمود یافته است. اطّلاعاتی که از جامی در دست است شامل: معلومات تذکره‌ها، مقدّمه‌هایی که شارحان مختلف بر آثار جامی نوشته‌اند، اطّلاعات دایره ­المعارف­ها، کتاب‌های درسی و مقاله‌های جشن­نامه­ها می‌شود. در دهه‌های گذشته مطالعات منسجمی در مورد جامی صورت گرفته و آثاری در این راستا پدید آمده است؛ امّا اطّلاعاتی که ما از تذکره‌ها ازجمله: تذکرۀ میخانه تألیف فخرالدین قزوینی، آتشکدۀ آذر تألیف لطفی بیگ آذر بیگدلی، تذکره ­­­الشعرا تألیف دولتشاه سمرقندی، مجمع الفصحا و ریاض العارفین رضا قلی­خان هدایت و ... در دست داریم شامل اطّلاعات اندک از عارف جام است؛ اما در این آثار بحثی پیرامون اندیشه‌های کلامی جامی وجود ندارد.

    تاکنون اثری به‌صورت مجزا به پژوهش پیرامون اندیشه‌های کلامی جامی نپرداخته است. باوجوداین، در برخی از آثار به‌صورت پراکنده، اشارات اندکی به برخی از اندیشه‌های کلامی او وجود دارد.

    علی‌اصغر حکمت در کتاب جامی (متضمن تحقیقات در تاریخ احوال و آثار منظوم و منثور خاتم الشعرا نورالدّین عبدالرّحمن جامی) (1320) مطالبی در باب محیط و زندگانی جامی و آثار و عقاید او بیان کرده است. در این کتاب که اوّلین اثر مستقل و مفصّل در باب جامی است، اشاره‌ای کوتاه به مبحث جبر و اختیار از دیدگاه جامی وجود دارد.

    مهدی توحیدی در مقدّمه‌ای که بر نفحات‌الانس من حضرات‌القدس (1336) نگاشته است، در مورد تصوّف و شیوه عرفان، احوال و آثار جامی سخن گفته است، اما بیشتر در باب تاریخ تصوّف سخن گفته است و در این مقدّمه اشاره‌ای به اندیشۀ کلامی جامی نکرده است.

    مرتضی مدرّس گیلانی در مقدمه مثنوی هفت‌اورنگ (1351) در مورد زندگی و شرح‌حال، تصوّف، مذهب و اعتقادات جامی مطالبی بیان داشته است، ولی در این مقدمه، مطلبی در مورد اندیشه‌های کلامی جامی وجود ندارد.

    بدرالدّین یغمائی نیز در مقدّمه کتاب غزلیات مولانا نورالدّین عبدالرّحمن جامی (شاعر عارف قرن نهم) (1368) به معرفی جامی، حیات و زندگی و آثار وی پرداخته است در این اثر نیز اشاره‌ای به اندیشه‌های کلامی وجود ندارد.

    نجیب مایل هروی در کتاب شیخ عبدالرّحمن جامی (1377) دیدگاهی کامل و جامع از عبدالرّحمن ارائه می‌دهد. موارد بررسی‌شده در این کتاب شامل: بسترۀ ادبی، عرفان جامی و ادوار مختلف زندگی این شاعر بزرگ می‌شود. در این کتاب اشاراتی به علم کلام وجود دارد، اما اندیشه‌های کلامی جامی موردبررسی قرار نگرفته است.

    ازجمله کسان دیگری که به‌طور جدّی در مورد جامی تحقیق و پژوهش کرده­اند، اعلا خان افصح زاد است. وی در کتاب نقد و بررسی آثار و شرح احوال جامی (1378) مباحث مفصّلی در باب زندگی و شخصیت جامی، اوضاع اجتماعی، اوضاع علمی، ادبی، هنری، شعر و شاعری در قرن نهم و سبک شعر و شاعری جامی بیان کرده است. ولی افصح زاد نیز در این کتاب، اشاره‌ای به اندیشه‌های کلامی جامی ننموده است.

    در مقدّمه‌ای که هاشم رضی در ابتدای دیوان جامی (بی‌تا) نوشته است، شرح‌حالی از عبدالرّحمن جامی، اوضاع اجتماعی زمان جامی، اوضاع علمی و ادبی، شعر و شاعری در قرن نهم، مذهب و تصوّف و آثار و نوشته‌های جامی بیان کرده است. در این مقدّمه، همچنین اشارات مختصری به برخی از اندیشه‌های کلامی جامی مانند جبر و اختیار وجود دارد.

    حسین صدقی در مقاله‌ای تحت عنوان «اندیشه‌های جامی در مثنوی هفت‌اورنگ» (1380) به برخی از اندیشه‌های کلامی جامی در هفت‌اورنگ، ازجمله: جبر و اختیار، تشبیه و تنزیه اشاره نموده است.

    مهدی محبّتی در مقاله­ای تحت عنوان «جامی» (1384)  اطّلاعاتی مربوط به زندگی جامی، تحصیلات جامی و توضیحاتی مربوط به ادوار مختلف زندگانی نورالدّین و همچنین اطّلاعاتی در مورد زمینه و بستر تاریخی زمان جامی، تصوّف جامی، مذهب و اعتقادات، اشعار و آثار جامی آورده است. در این مقاله، مبحثی در مورد اندیشه­های کلامی جامی وجود ندارد.

    محمّد روشن در مقاله­ای تحت عنوان «جامی» (1386) اطلاعاتی شامل: زندگی­نامۀ جامی، حکومت­های زمان جامی، معرفی آثار جامی به همراه توضیحاتی در مورد این آثار وجود دارد. در این مطالب در مورد اندیشه کلامی جامی بحثی وجود ندارد.

    محدّثه فرخی در پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تحت عنوان بررسی آرای کلامی در مثنوی هفت‌اورنگ (1387) مباحث کلامی جامی را در مثنوی هفت‌اورنگ با محوریت پنج اصل توحید، نبوت، امامت و معاد موردبررسی قرار داده که البته در این پایان‌نامه به مسائل کلامی دیوان نپرداخته است.

    اصغر دادبه در مقاله­ای تحت عنوان «جامی» (1388) بحث مفصلی در مورد شرح احوال عبدالرّحمن جامی، معرفی مراکزی که جامی در آن­ها تحصیل می­کرد، استادان جامی، سفرهای جامی، آثار جامی که در یک تقسیم­بندی موضوعی شامل آثاری که در زمینه­های علوم ادبی، علوم نقلی و علوم عقلی دسته‌بندی‌شده موردبحث و بررسی قرارگرفته است. همچنین مطالبی مربوط به ممدوحان و مدایح جامی، مباحثی در باب صفات جامی و زندگی خصوصی جامی، نیز مطالبی در باب تصوّف و عرفان جامی وجود دارد. در مبحث عرفان و تصوّف اشاره­ای به موضع کلامی جامی شده است. در این مبحث، شناخت مسائل کلامی ضروری دانسته شده و موضع کلامی جامی«اشعری الاصول» نگاشته شده است. ولی در این مبحث فقط مشرب کلامی جامی مشخص شده است و در مورد آرای کلامی جامی مطلبی وجود ندارد.

    در آثار مذکور به‌جز یک مورد که آرای کلامی جامی را در مثنوی هفت‌اورنگ موردبررسی قرار داده‌ است، هیچ بحث مستقلی در باب اندیشه‌های کلامی جامی وجود ندارد و فقط در برخی موارد اشاراتی به موضع کلامی، مذهب و اعتقادات کلامی جامی مثل جبر و اختیار شده است. ازآنجاکه برای شناخت اندیشه‌های یک شاعر و درک درست از شعر وی لازم است که همۀ آثار او از دیدگاه‌های مختلف موردبررسی قرار بگیرد، لذا در پژوهش حاضر، به مباحث کلامی جامی در دیوان اشعار وی می‌پردازیم و به دنبال پر کردن این خلأ پژوهشی هستیم.

     

    1-3- سؤالات پژوهشی

    1-­ زندگی، آثار و اندیشه‌ های جامی چه ویژگی­هایی دارند؟

    2- مهم‌ترین اندیشه­های کلامی در دیوان جامی چیست؟

    3-­ مشرب کلامی جامی در دیوان اشعار او چیست؟

     

    1-4- روش تحقیق

    این پژوهش از نوع بنیادی است که به روش کتابخانه‌ای و با استفاده از شیوۀ تحلیلی – توصیفی انجام می‌گیرد. به این صورت که پس از مطالعۀ مباحث علم کلام، ابیاتی را که در دیوان جامی با این مباحث منطبق است استخراج کرده سپس به طبقه­بندی این مفاهیم خواهیم پرداخت و آنگاه با بررسی آن‌ها بر اساس طرح پایان‌نامه به نگارش فصل‌ها اقدام خواهد شد.

  • فهرست:

    پیشگفتار ‌ز

    فصل اول:  مبادی تحقیق

    1-1-تعریف موضوع. 2

    1-2- پیشینۀ تحقیق.. 3

    1-3- سؤالات پژوهشی.. 6

    1-4- روش تحقیق.. 6

    فصل دوم:  بررسی زندگی و احوال جامی

    2-1- زندگانی جامی.. 8

    2-2- تحصیلات جامی.. 9

    2-3- ویژگی‌های اخلاقی جامی.. 10

    2-4- سفرهای جامی.. 12

    2-5- ازدواج جامی.. 13

    2-6- فرزندان جامی.. 13

    2-7- محیط جامی.. 14

    2-8- اوضاع سیاسی زمان جامی.. 15

    2-9- مذهب در دوران جامی.. 17

    2-10- مذهب و تصوّف جامی.. 18

    2-11- معرفی آثار جامی.. 20

    2-12- سبک‌شناسی جامی.. 30

    2-13- جایگاه ادبی جامی.. 31

    فصل سوم:بررسی علم کلام و معرفی فرقه های کلامی

    3-1- علم کلام. 34

    3-1-1- تعریف علم کلام. 37

    3-1-2- موضوع علم کلام. 39

    3-1-3- تاریخچۀ علم کلام. 41

    3-1-4- فواید و اهداف علم کلام. 43

    3-1-5- کلام و فلسفه. 44

    3-2- مکتب‌های کلامی.. 46

    3-2-1- قَدَریِه. 47

    3-2-2- جَهْمیَه. 48

    3-2-3- مُرْجِئَه. 49

    3-2-4- جَبْریَه. 51

    3-2-5-خَوارِج. 52

    3-2-6- مُعْتَزَلَه. 53

    3-2-7- اَشاعَرَه 55

    3-2-8- ماتُریدیَه. 57

    3-2-9- شیعه. 58

    3-2-9-1- وجه‌تسمیه و تاریخ پیدایش... 59

    3-2-9-2- فرقه های شیعه. 59

    3-2-9-2-1- زیدیّه. 60

    3-2-9-2-2- اسماعیلیّه. 60

    3-2-9-2-3- امامیّه اثنا عشری.. 61

    فصل چهارم:  بررسی اندیشه‌های کلامی در دیوان جامی

    4-1- توحید. 64

    4-1-1- مراحل توحید. 66

    4-1-2- توحید در علم کلام. 69

    4-1-3- توحید در نگاه عرفا 69

    4-1-4- توحید در دیوان جامی.. 70

    4-1-4-1- جامی و توحید در ذات.. 71

    4-1-4-2- جامی و توحید عملی.. 74

    4-1-4-3- جامی و توحید افعالی.. 76

    4-2- جبر و اختیار 79

    4-2-1- دیدگاه متکلّمان در باب جبر و اختیار 81

    4-2-2- دیدگاه جامی در باب جبر و اختیار 82

    4-3- صفات خداوند. 88

    4-3-1- تعریف صفت.. 88

    4-3-2- تقسیم‌بندی صفات.. 89

    4-3-3- صفات الهی از دیدگاه متکلّمان. 89

    4-3-3-1- دیدگاه معتزله. 90

    4-3-3-2- دیدگاه اشاعره 90

    4-3-3-3- دیدگاه ماتریدیان. 90

    4-3-3-4- دیدگاه شیعه امامیه. 91

    4-3-3-5- دیدگاه عرفا 91

    4-3-4- جامی و صفات باری‌تعالی.. 92

    4-3-4-1- صفات ثبوتیه. 94

    4-4- حادث و قدیم. 95

    4-4-1- حادث و  قدیم در لغت و اصطلاح. 96

    4-4-2- جامی و مسألۀ حادث و قدیم. 97

    4-5- صفات سلبیه. 102

    4-5-1- رؤیت.. 103

    4-5-1-1- رؤیت در لغت (کلام) 103

    4-5-1-2- رؤیت در قرآن. 104

    4-5-1-3- اشاعره 105

    4-5-1-4-  معتزله. 106

    4-5-1-5- ماتریدیه. 106

    4-5-1-6- مرجئه. 106

    4-5-1-7- شیعه. 107

    4-5-1-8- رؤیت در دیدگاه عرفا 107

    4-5-1-9- رؤیت از دیدگاه جامی.. 107

    4-6- جوهر و عرض... 111

    4-6-1- جوهر و عرض در لغت.. 111

    4-6-2- جوهر و عرض از دیدگاه فلاسفه. 111

    4-6-3- جوهر و عرض از دیدگاه متکلّمان. 112

    4-6-4-  جوهر و عرض در نگاه عرفا 113

    4-6-5- دیدگاه جامی در باب جوهر و عرض بودن خداوند. 114

    4-7- لطف الهی.. 116

    4-8-  اسم. 119

    4-8-1- دیدگاه متکلّمان در باب توقیفیت اسماء الهی.. 120

    4-8-2- دیدگاه جامی در باب اسماء الهی.. 121

    4-9-  شناخت ذات خدا 123

    4-9-1- راههای شناخت خداوند. 124

    4-9-2- شناخت خدا از دیدگاه متکلّمان. 125

    4-9-3- جامی و شناخت خداوند. 125

    4-10- شفاعت.. 129

    4-10-1- شفاعت در قرآن. 129

    4-10-2- شفاعت از دیدگاه فرق کلامی.. 130

    4-10-3- دیدگاه جامی در باب شفاعت.. 131

    4-11- توکّل. 135

    4-11-1- توکّل در قرآن. 135

    4-11-2- فرق کلامی و مسألۀ توکّل. 136

    4-11-3- نگرش جامی در باب توکّل. 137

    4-12- قضا و قدر 141

    4-12-1- قضا و قدر در قرآن. 141

    4-12-2- قضا و قدر در دیدگاه فرق کلامی.. 142

    4-12-3- دیدگاه جامی در باب قضا و قدر 143

    4-13- توبه. 148

    4-13-1- توبه در دیوان جامی.. 150

    4-14- وعد و وعید. 154

    4-14-1- وعد و وعید در قرآن. 155

    4-14-2- وعد و وعید از دیدگاه فرق کلامی.. 155

    4-14-3- دیدگاه جامی در باب وعد و وعید. 157

    4-15- نبوّت.. 161

    4-15-1- دیدگاه متکلّمان در باب نبوّت.. 163

    4-15-2- جامی و مسألۀ نبوّت.. 164

    4-16- امامت.. 175

    4-17- معاد. 178

    4-17-1- جامی و مسألۀ معاد. 180

    فصل پنجم:  نتیجه گیری

    پیوست.. 200

    منابع و مآخذ. 222

     

    منبع:

     

    قرآن مجید.

    نهج­البلاغه، ترجمه محمد دشتی، چاپ سوم، قم، انتشارات مشرقین، 1379.

    آل یاسین‏، محمّدحسن ، أصول دین، قم، مؤسسه آل یاسین،1413 ه. ق.

    آمدی، سیف الدّین، أبکارالأفکار فی اصول الدّین، قاهره، دارالکتب، 1423ه.ق.

    ابن بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن علی، التوحید، قم، مؤسسۀ نشرالاسلامی، 1398ه.ق.

    ، اسرارالتوحید، ترجمه محمدعلی اردکانی، تهران، انتشارات الاسلامیه، بی تا.

    ، الإعتقادات،چاپ دوم، قم، المؤتمر العالمی للشیخ المفید، 1414ه،ق.

    ابن خلدون، عبدالرّحمن،  مقدمه ابن خلدون، بیروت، دارالکتاب العربی، 1432 ه.ق.

    ابن منظور، محمّد بن مکرّم، لسان العرب، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1408ه.ق.

    احسانبخش، صادق، خوارج و علل پیدایش آنان، رشت، جاوید، 1370.

    اِربِلی، بهاءالدّین،  کشف­الغمه ، ترجمۀ علی بن حسین زواره­ای، چاپ سوم، تهران، انتشارات اسلامیه، 1382.

    اسفراینى، ملا اسماعیل، أنوار العرفان‏، قم‏، دفتر تبلیغات اسلامی،1383.

    اشعری، ابوالحسن مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلیّن، ترجمه محسن مؤیدی، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1363.

    افصح زاد، اعلاخان،  نقد و بررسی آثار و شرح احوال جامی، تهران، دفتر نشر میراث مکتوب، 1378.

    ، مقدمه دیوان جامی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1378.

    ایجی، میرسیّد شریف، شرح المواقف فی علم الکلام، قم، چاپ افست، 1325 ه.ق.

    باقلانی، ابوبکر، اعجازالقرآن، بیروت، دار الکتب العلمیه ، 1421 ه.ق.

    برنجکار، رضا، آشنایی با علوم اسلامی، تهران، انتشارات سمت، 1378.

    بغدادی، ابومنصور، الفرق بین الفرق، به اهتمام محمّدجواد مشکور، چاپ سوم، تهران، انتشارات اشراقی، 1385.

    بغدادی، محمّد (شیخ مفید)، أوائل المقالات فی المذاهب و المختارات‏، قم،  المؤتمر العالمی للشیخ المفید، 1413ه .ق.

    بهار، محمّد تقی، سبک‌شناسی، چاپ نهم، تهران، انتشارات مجید، 1376.

    پژوهشکدۀ تحقیقات اسلامی، فرهنگ شیعه، چاپ دوم، قم، انتشارات زمزم هدایت، 1386.

    تبریزی، شمس­الدّین محمّد، مقالات شمس تبریزی، تصحیح و تعلیق محمّدعلی موّحد، چاپ دوم، تهران، انتشارات خوارزمی، 1377.

    تفتازانی، سعدالدّین،  شرح العقائدالنسفیه ، مکتبه الکلیات الأزهریه ، قاهره، 1407ه.ق.

    ، شرح المقاصد، قم، افست، 1409ه.ق.

    توحیدی پور، مهدی، مقدمه نفحات الأنس من حضرات القدس، تألیف عبدالرّحمن جامی، تهران، کتاب‌فروشی سعدی، 1336.

    جامی، عبدالرّحمن، اربعین جامی(چهل حدیث)، مقدمه و تصحیح کاظم مدیرشانه­چی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، 1363.

    ، اشعه اللمعات، به تصحیح و مقابله حامد ربانی، تهران، انتشارات گنجینه، بی‌تا.

    ، بهارستان و رسائل جامی، مقدمه و تصحیح اعلا خان افصح زاد و همکاران، تهران، نشر میراث مکتوب، 1379.

    ، حلیه حلل یا رساله کبیر، به اهتمام نجیب مایل هروی، مشهد، نوید، 1361.

    جامی، عبدالرّحمن، الدره ­الفاخره فی تحقیق مذاهب الصوفیه و المتکلّمین و الحکماءِالمتقدمین، به کوشش نیکو لاهیر و علی موسوی بهبهانی، تهران، انتشارات مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه مک­گیل، 1358.

    جامی، عبدالرّحمن ، دیوان جامی، مقدمه و تصحیح محمّد روشن، تهران، انتشارات نگاه، 1380.

    ،  سه رساله درتصوّف(شرح رباعیات در وحدت وجود)، بامقدمۀ ایرج افشار، تهران، کتابخانه منوچهری، بی تا.

    ، شرح رباعیات، مقدمه مایل هروی، بی جا، انتشارات انجمن جامی، بی تا.

    ، شواهدالنبوه ، به کوشش حسن امین، قم، طیب، 1379.

    ، الفوائدالضیائیه فی حل مشکلات الکافیه، به کوشش محمدعلی تبریزی، تبریز، بی­تا.

    ، لوایح در عرفان و تصوّف، به کوشش محمدحسین تسبیحی، تهران، چاپ نیلوفر، اسفند 2536(=1356ه،ش).

    ، مثنوی هفت‌اورنگ، تصحیح و مقدمه مرتضی گیلانی، تهران، انتشارات سعدی، 1368.

    جرجانی، ضیاءالدّین، رسائل فارسی جرجانی، تهران، میراث مکتوب، 1375.

    جلالی، لطف­الله ، تاریخ و عقاید ماتریدیه، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1386.

    جوینى‏، عبدالملک، الإرشاد إلى قواطع الأدله فی أول الاعتقاد، بیروت، دار الکتب العلمیه ،1416 ه.ق.

    چیتیک، ویلیام، مقدمه نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص، اثر عبدالرّحمن جامی، پیشگفتار سید جلال الدّین آشتیانی، تهران، انتشارات انجمن فلسفه ایران، 1398 ه.ق.

    حسینى تهرانى‏، سیّد محمّدحسین، معادشناسی، مشهد، نور ملکوت قرآن،1423 ه، ق.

    حقیقت، عبدالرفیع،  تاریخ عرفان و عارفان ایرانی، چاپ 3، تهران، انتشارات کومش، 1375.

    حکمت، علی­اصغر، جامی، تهران، انتشارات توس، 1363.

    حلبی، علی اصغر، تاریخ علم کلام در ایران و جهان اسلام، چاپ دوم، تهران، انتشارات اساطیر، 1376.

    حلی، ابومنصور جمال­الدّین، نهج الحق و کشف الصدق، ترجمۀ علی­رضا کهنسال، مشهد، انتشارات عاشورا، 1379.

    حمزئیان، عظیم،  تطبیق فلسفه و کلام در اثبات اصول دین، سمنان، انتشارات دانشگاه سمنان، 1381.

    حنفى ماتریدى‏، ابوالثناء، التمهید لقواعد التوحید، بیروت، دار الغرب الإسلامی، 1995 م.

    خاتمی، احمد، فرهنگ علم کلام، تهران انتشارات صبا،1370.

    رازی، فخرالدّین، شرح أسماءالحسنی، قاهره، مکتبه الکلیات الأزهریه ، 1406ه،ق.

    ربانی گلپایگانی، علی، درآمدی بر علم کلام، قم، انتشارات دارالفکر، 1378.

    رضی، هاشم، مقدمه دیوان کامل عبدالرّحمن جامی، تهران انتشارات پیروز، بی تا.

    ری شهری، محمّد، مبانی خداشناسی، قم، انتشارات دارالحدیث، 1375.

    زرین­کوب، عبدالحسین، با کاروان حلّه، چاپ سیزدهم، تهران، انتشارات علمی، 1382.

    ، دنباله جستجو در تصوّف ایران، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1362.

    سبحانی، جعفر، راهنمای حقیقت، چاپ پنجم، تهران، نشر مشعر، 1387.

    سجّادی، جعفر ، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران، کتابخانه طهوری، 1370.

    ، فرهنگ معارف اسلامی، چاپ سوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران،1373.

    سعیدی، گل­بابا، فرهنگ جامع اصطلاحات و تعبیرات عرفانی ابن عربی، تهران، انتشارات زوّار، 1387.

    سلطان، منیر، إعجاز القرآن بین المعتزله و الأشاعره، چاپ سوم، اسکندریه، منشاه المعارف‏، 1986 م.

    شبستری، محمود، گلشن راز، به اهتمام کاظم دزفولیان، چاپ دوم، تهران، انتشارات طلایه، 1389.

    شعرانی، ابوالحسن، شرح فارسی تجرید الاعتقاد، تهران، انتشارات الاسلامیه، بی تا.

    شمیسا، سیروس، سبک‌ شناسی نثر، چاپ دوم، تهران، نشر میترا، 1377.

    ، سبک‌شناسی (1) نظم، چاپ 12، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور، 1382.

    شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، توضیح الملل، ترجمه محمدرضا جلالی نائینی، چاپ سوم، بی­جا، انتشارات اقبال، 1362.

    شیخ‌الاسلامی، اسعد، تحقیقی در مسائل کلامی، چاپ دوم، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1363.

    صفا، ذبیح­الله، تاریخ ادبیات در ایران، چاپ سیزدهم، تهران انتشارات فردوس، 1372.

    ، گنج سخن، چاپ دهم، تهران، انتشارات ققنوس، 1374.

    ضیاء نور، فضل الله،  وحدت وجود، مقدمه دکتر محمّدباقر کتابی، تهران، انتشارات زوّار، 1369.

    طارمی ، حسن، دایره المعارف جهان نوین اسلام، تهران، نشر کنگره، 1381.

    طباطبایی، محمّدحسین، الرسائل التوحیدیه ، بیروت، مؤسسه النعمان، 1419ه.ق.

    ، تفسیر المیزان، چاپ ششم، تهران، مرکز نشر فرهنگی رجاء، 1376.

    طوسی، نصیرالدّین، اساس الاقتباس، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1367.

    طیب، عبدالحسین، کلم الطیب در تقریر عقاید اسلام، چاپ چهارم، تهران، کتابفروشی اسلام، 1363.

    عفیفی، ابوالعلا، شرحی بر فصوص الحکم، ترجمه دکتر نصرالله حکمت، تهران، انتشارات الهام، 1380.

    فاضل، محمود، معتزله، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1362.

    فشارکی، محمّد، عروض سیفی و قافیه جامی، به تصحیح ایپ بلاخمان، تهران انتشارات دانشگاه تهران، 1372.

    فضائی، یوسف، تحقیق در تاریخ و فلسفۀ مذاهب اهل سنت و فرقه اسماعیلیه، تهران، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، 1354.

    قرشی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه ، 1353.

    کاشانی، عزّالدّین محمود، مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، مقدمه و تصحیح عفت کرباسی، تهران انتشارات زوّار، 1382.

    الکلینی الرازی، ابوجعفرمحمّد، الاصول من الکافی، چاپ پنجم، تهران، دارالکتب الاسلامیّه ، 1363.

    لاهیجی، فیّاض، گوهر مراد، تهران، نشرسایه،1383.

    ماتریدى‏، ابو منصور، التوحید، بیروت، دار الکتب العلمیه ، 1427 ه.ق.

    مازندرانی، الملاصالح، شرح أصول کافی، با تعلیقات محقق شعرانى و تصحیح على اکبر غفارى‏، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1388ه،ق.

    مایل هروی، نجیب، شیخ عبدالّرحمن جامی، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،1377.

    مبلّغ، محمّد اسماعیل، جامی و ابن عربی، تهران، انتشارات انجمن جامی، 1343.

    مجلسی، محمّد باقر، بحارالانوار، چاپ چهارم، تهران، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، 1362.

    محمّدی، علی، شرح کشف­المراد، چاپ چهارم، قم، انتشارات دارالفکر، 1378.

    مروارید، حسنعلی، تنبیهات حول المبدأ و المعاد، چاپ دوم، مشهد آستان قدس رضوی،1418 ه، ق.

    مشکور، محمّدجواد، تاریخ شیعه و فرقه­های اسلام، چاپ ششم، تهران، انتشارات اشراقی، 1379.

    ، فرهنگ فرق اسلامى، چاپ دوم، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، 1372.

    مصاحب،  غلامحسین، دایره ‌المعارف فارسی، تهران، انتشارات فرانکلین، 1356.

    مصطفوی، حسن و فاضل مقداد، توضیح و تکمیل شرح باب حادی عشر تألیف علامه حلّی، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1370.

    مطهری، مرتضی، آشنایی با علوم اسلامی، قم، انتشارات صدرا، 1358.

    ، نبوّت، تهران، انتشارات صدرا، 1373.

    معروف الحسنی، هاشم، شیعه در برابر معتزله و اشاعره، ترجمه سید محمدصادق عارف، مشهد، بنیاد پژوهش های اسلامی، آستان قدس رضوی، 1371.

    مفتی، حمید، قاموس البحرین، تهران، میراث مکتوب، 1374.

    مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، چاپ 17، تهران، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، 1376.

    موریسن، جرج، تاریخ ادبیات ایران از آغاز تا امروز، تهران، انتشارات گستره، 1380.

    مولوی، جلال­الدّین محمّد، مثنوی معنوی، به کوشش مهدی آذریزدی، چاپ هشتم، تهران، انتشارات پژوهش، 1384.

    نعمانی، شبلی، تاریخ علم کلام، ترجمه سیّدمحمّد تقی فخرداعی، تهران، انتشارات اساطیر، 1386.

    نیشابوری، عطار، الهی نامه، تصحیح و مقدمه محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، انتشارات علمی، 1387.

    ولی کرمانی، نعمت­الله، رسائل، به کوشش جواد نور بخش کرمانی، تهران، چاپخانه فردوسی، 1342.

    هدایت، رضا قلی خان، تذکره ریاض العارفین، به کوشش مهر علی گرگانی، بی­جا، انتشارات کتاب‌فروشی محمودی، بی­تا.

    همایی، جلال الدّین، مقدمه مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه اثر عز الدّین محمود کاشانی، چاپ دوم، انتشارات کتابخانه سنایی، بی­تا.

    همدانی، قاضی عبدالجبّار، شرح اصول خمسه، بیروت، دارإحیاءالتراث العربی، 1422ه.ق.

    یوسفی، غلامحسین، چشمه روشن، چاپ نهم، تهران، انتشارات علمی، 1379.

     

    مقالات

    دادبه، اصغر، «جامی»، مندرج  در دایره ­المعارف بزرگ اسلامی، به کوشش کاظم موسوی بجنوردی، چاپ دوم، تهران، مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، 1392، ج17، صص496-514.

    و علی رفیعی، «توکّل»، مندرج در دایره ‌المعارف تشیّع، ج5، 1375، زیر نظر احمد صدر حاج سیدجوادی و همکاران، تهران نشر سعید محبّی، صص153-155.

    زنجانی، محمّدکریم، «رؤیت» مندرج در دایره المعارف تشیّع، به کوشش احمد صدر حاج سید جوادی، تهران، نشر شهید سعید محبی، 1379، ج 8، صص 407-409.

    سیّد عرب، حسن، «کلام»، مندرج در دایره ‌المعارف تشیّع، زیر نظر احمد حاج سید جوادی و همکاران، تهران، انتشارات حکمت، 1390، ج 14، صص142-144.

    مجتهد شبستری، محمّد، «توحید در علم کلام»، مندرج در دایره المعارف بزرگ اسلامی،، به کوشش کاظم موسوی بجنوردی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1387، ج 16، صص316-323.

    محمّدزاده، مرضیه، «کلام»، مندرج در دایره المعارف تشیّع، زیر نظر احمد حاج سید جوادی و همکاران، تهران، انتشارات حکمت،1390، ج 14 صص144-149.

    موحد، صمد، «جوهر»، مندرج در: دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج 18، به کوشش کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، 1389، صص 739-746.

     

    پایان نامه

    فرخی، محدثه، بررسی آرای کلامی در مثنوی هفت ‌اورنگ، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی ناصر نیکو بخت، دانشگاه تربیت مدرّس، 1387.

    منصوری، مهدی، تحلیل و بررسی مفاهیم عرفانی در طبقات­الصوفیّه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی مهدی ملک ثابت، دانشگاه یزد، 1393.


موضوع پایان نامه بررسی اندیشه های کلامی در دیوان جامی, نمونه پایان نامه بررسی اندیشه های کلامی در دیوان جامی, جستجوی پایان نامه بررسی اندیشه های کلامی در دیوان جامی, فایل Word پایان نامه بررسی اندیشه های کلامی در دیوان جامی, دانلود پایان نامه بررسی اندیشه های کلامی در دیوان جامی, فایل PDF پایان نامه بررسی اندیشه های کلامی در دیوان جامی, تحقیق در مورد پایان نامه بررسی اندیشه های کلامی در دیوان جامی, مقاله در مورد پایان نامه بررسی اندیشه های کلامی در دیوان جامی, پروژه در مورد پایان نامه بررسی اندیشه های کلامی در دیوان جامی, پروپوزال در مورد پایان نامه بررسی اندیشه های کلامی در دیوان جامی, تز دکترا در مورد پایان نامه بررسی اندیشه های کلامی در دیوان جامی, تحقیقات دانشجویی درباره پایان نامه بررسی اندیشه های کلامی در دیوان جامی, مقالات دانشجویی درباره پایان نامه بررسی اندیشه های کلامی در دیوان جامی, پروژه درباره پایان نامه بررسی اندیشه های کلامی در دیوان جامی, گزارش سمینار در مورد پایان نامه بررسی اندیشه های کلامی در دیوان جامی, پروژه دانشجویی در مورد پایان نامه بررسی اندیشه های کلامی در دیوان جامی, تحقیق دانش آموزی در مورد پایان نامه بررسی اندیشه های کلامی در دیوان جامی, مقاله دانش آموزی در مورد پایان نامه بررسی اندیشه های کلامی در دیوان جامی, رساله دکترا در مورد پایان نامه بررسی اندیشه های کلامی در دیوان جامی

پایان نامه برای دریافت درجۀ کارشناسی ارشد رشته: زبان و ادبیات فارسی چکیده: موسیقی ترکیب اصوات به صورت گوش نواز است . قدمت موسیقی ایران با پیدایش نژاد آریایی گره خورده است کلمات دلنشین و آهنگین به تدریج صورت شعر و ترانه پیدا کرده و به ابداع نغمه و موسیقی منجر شده است. موسیقی و ادبیات به عنوان دو فصل جدا نشدنی از دیرباز مورد توجه خاص قرار گرفته اند با نگاهی به ادبیات کلاسیک ایران ...

چکيده رساله کتاب گلستان سعدي و بهارستان جامي ، باغي است رنگارنگ و تن پوش آن زيبايي هاي لفظي و معنوي است ، که بر قامت اين دو کتاب ، برازنده دوخته شده است . در اين رساله سعي بر اين است که اين دو کتا

پایان نامه : جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی چکیده در پایان نامه ی پیش رو ،عشق و وابسته های آن در دیوان صائب تبریزی شاعر نام آور سبک هندی ، مورد بررسی قرار گرفته است . بدین سبب ابتدا ابیاتی که واژه ی عشق به طور مستقیم در آن موجود بوده است ، از دیوان شاعر استخراج شد .سپس مفاهیم عشق که در برخی ابیات یافت شد، جمع آوری گردید .سپس بعد از طبقه بندی به استنباط آنها ...

پایان نامه جهت اخذ کارشناسی ارشدM.A. رشته : زبان وادبیات فارسی چکیده در آثار بسیاری از شعرا ، عناصری چون «آب وآتش» و«نور وظلمت» ، نسبت به سایر پدیده ها کاربرد گسترده تری دارند. در فرهنگ عامه و علوم مختلف نیز، « آب و آتش »دو عنصری هستند که هرگز در کنار هم نمی توانند وجود داشته باشند و وجود یکی قطعاً علت نابودی دیگری خواهد بود. بنابراین دو چیز متضاد، دو فراهم نیامدنی و یا دو امری ...

پيشينه­ي تحقيق: با نگاهي کوتاه به تاريخچه­ي فرهنگ نويسي در زبان فارسي، مي­بينيم که تا روزگار معاصر، فرهنگ­ها جنبه‌ي عام داشته؛ يعني به يک مقوله يا صنف، دسته و رشته­ي خاصّي

پايان نامه کارشناسي ارشد تاريخ و فلسفه آموزش و پرورش(گرايش تعليم و تربيت اسلامي) خرداد 1394 چکيده       در جامعه کنوني مباحث پيرامون دين و اعتقاد و عدم اعتقاد به دين

پایان‌نامه کارشناسی ارشد در رشته ی زبان و ادبیات فارسی چکیده قرآن، حدیث و ادبیات ارتباط نزدیکی با هم دارند. از نیمه قرن سوم هجری که سرودن شعر پارسی آغاز شد، کم کم و به مرور زمان، اندیشه های دینی و قرآن و حدیث بر شعر نیز تأثیر گذاشت به طوری که در قرن های بعد، کسانی چون سنایی، شعرشان آمیخته با قرآن و عرفان بود. از رهروان سبک سنایی، می توان از جمال­الدین اصفهانی نام برد. هرچند که ...

پایان نامه تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشدچکیده رساله حاضر، پژوهشی پیرامون شناخت سوررئالیسم، نه به عنوان یک سبک هنری، بلکه به لحاظ اندیشه و دیدگاه فلسفی، هنری و ورود این اندیشه به حوزه‌ی عکاسی و کاربرد سوررئالیستی آن در گرافیک معاصر می‌باشد. به همین خاطر بخش عمده‌ای از رساله‌ به بررسی و تبیین فلسفه‌ی اغراق و نقش آن در عکاسی و کاربرد آن در گرافیک اختصاص یافته است. از این جنبش هنری، ...

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد «M.A» رشته زبان و ادبیات فارسی چکیده آنچه در این مقال آمده و پیش روی شما فرهیختگان گرامی قرار دارد گوشه ای از عرفان ناب اسلامی است که اهل طریقت و بصیرت آن را در هفت شهر عشق و یا هفت اقلیم در ادبیات کُهن یافته و بر آن پرداخته اند. هر چند شرح و بیان وادی پر سوز و گداز عشق و بخصوص تامل و تفحصّ در احوال عارفان واصل و دل در گرو عشق نهاده ...

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد زبان و ادبیّات فارسی«M.A.» چکیده شاه نعمت الله ولی که به شاه ولی در بین شاعران و اهل ادب معروف است از عرفای بزرگ و شاعران قرن هشتم و اوایل قرن نهم هجری است. وی قطب سلسله ی نعمت اللهی ست و به کثرت آثار بویژه آثار منثور معروف است. اشعار او بیشتر در قالب غزل سروده شده است و در به کار بردن اصطلاحات و ترکیبات عرفانی و بویژه انواع صور خیالی از ...

ثبت سفارش