پایان نامه بررسی تأثیر استقرار سیستم متمرکز حقوق و مزایا بر مراحل بودجه کشور

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد

(( M.A

مدیریت دولتی گرایش مالی

زمستان

1390

چکیده

تحقیق حاضر با هدف « بررسی تفاوت معنی داری در مراحل بودجه کشور قبل و بعد از استقرار سیستم متمرکز حقوق و مزایا» نگارش یافته است . به منظور دستیابی به هدف فوق از 4 فرضیه استفاده شده است . که فرضیه اصلی آن «تفاوت معنی داری در مراحل بودجه کشور قبل و بعد از استقرار سیستم متمرکز حقوق و مزایا وجود دارد » می باشد. چهارچوب نظری تحقیق از مدل چهار مرحله ای بودجه استفاده شده است . روش تحقیق انتخاب شده از نوع پیمایشی و موردی بوده که در زمره روش‏های توصیفی است. ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته بوده که آلفای کل آن برابر8/90 به دست آمده است. جامعه آماری تحقیق 120 نفر می باشد که شامل مدیران امور مالی و ذیحسابان وزارت امور اقتصادی و دارایی در دستگاههای مستقر مرکز (استان تهران) بوده است که نمونه­ای به تعداد 92 نفر با استفاده از فرمول کوکران از آن به­دست آمده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون تی زوجی استفاده شده است و با توجه به اینکه sig همه فرضیات کمتر از 05/0 می باشد تمام فرضیات تأیید شده است یعنی تفاوت معنی داری در مراحل بودجه کشور بعد از استقرار سیستم متمرکز حقوق و مزایا وجود داشته و مثبت ارزیابی شده است . در مجموع اکثریت پاسخگویان (7/96 درصد ) میزان متغیر مراحل بودجه کشور بعد از اجرای طرح استقرار سیستم متمرکز حقوق و مزایا را متوسط به بالا ارزیابی کرده اند. مهمترین پیشنهادها در تحقیق حاضر شامل: « 1- استفاده از آمار مربوط به میزان و نوع استخدام مستخدمین دولت در سایر بخشهای مرتبط همچون نظام هماهنگ خدمات کشوری 2- استفاده از شفافیت بوجود آمده در راستای اجرای سیستم متمرکز حقوق و مزایا در کاهش هرچه بیشتر چانه زنیهای مرسوم دستگاههای اجرایی3- ایجاد راهکارهای بهبود روشهای پرداخت اعتبارات حقوق و مزایا به دستگاههای اجرایی در جهت کاهش هر چه بیشتر تشریفات زائد اداری» می باشد .

کلید واژه ها : بودجه ، حقوق ،‌ دستمزد ، مراحل بودجه، پیشنهاد بودجه، اجرای بودجه، نظارت بر بودجه.

فصل اول

کلیات تحقیق

مقدمه

کار و به معنای اخص آن شغل ، مظهر زنده بودن، زنده ماندن و زندگی انسانی انسان است. برای داشتن زندگی انفرادی و اجتماعی بهتر، باید کار کرد. کار تنها وسیله ای است که جایگاه انسان را در پهنه هستی انسانی تر کرده و سنگر وی را برای تسخیر طبیعت و پیروزی بر ناملایمات آن هر روز نسبت به گذشته مستحکم تر می کند.(حسینی؛ 1380: 59)

در حقوق اداری، مفهوم مستخدم عمومی یک مفهوم گسترده است که گروههای مختلفی را که در خدمت اشخاص حقوقی عمومی اند و برای آنها کار می کنند در بر می گیرد؛ مانند مستخدمین دولت، مستخدمین موسسات دولتی و بانکها و شرکتهای دولتی، مستخدمین شوراهای روستا، شهر، شهرستان، استان و موسسات تابعه آنها و نیز مستخدمین نظامهای صنفی مانند مستخدمین کانون وکلای دادگستری و اتاق اصناف و حتی ماموران به خدمات عمومی و مستخدمینی که در خدمت قوه قضائیه و قوه مقننه و موسسات وابسته به آنها هستند.

یکی از بخشهایی که طی دهه های اخیر سهم قابل توجهی را در عرضه فرصتهای شغلی بر عهده داشته است بخش دولتی بوده است. اما بخش دولتی در ایران علی رغم سهم در خور توجه در اشتغالزایی صرفا" به ایجاد اشتغال توجه کرده است. و کمتر به کارآیی و افزایش بهره وری کار توجه دارد. همین امر موجب بوجود آمدن ماهیت خاصی از اشتغال شده است که عمدتا" از ویژگیهای ساختاری اقتصاد کشور ناشی شده است. اشتغال بخش عظیم نیروی کار کشور در  بخشهای اقتصادی و در بخش دولتی کمتر با توجیه اقتصادی و بیشتر با توجیه اجتماعی و سیاسی همراه می باشد.(پژوهی، 1378: 23) و لذا بخش قابل توجهی از رقم بودجه عمومی کشور در هرسال به مقوله پرداخت حقوق کارکنان دولت تعلق      می یابد که چگونگی تصمیم گیری و اجرا در این خصوص می تواند نقش موثر و قابل ملاحظه ای در مدیریت کلان اقتصاد کشور داشته باشد.

1-1- بیان مسئله

    پرداخت حقوق کارکنان دولت بموجب قانون بودجه سال 86 و به استناد جزء 1 بند (و) تبصره 19، به منظور ایجاد هماهنگی و پرداخت به موقع حقوق و مزایای مستمر کارکنان رسمی و پیمانی شاغل در کلیه وزارتخانه ها و موسسات دولتی به استثناء وزارت اطلاعات و نیروهای مسلح و... به صورت متمرکز و توسط خزانه داری وزارت امور اقتصادی و دارایی انجام می گیرد. قبل از اجرای این قانون کلیه اعتبارات هزینه ای دستگاههای دولتی به صورت یکجا و نامشخص بوسیله خزانه در اختیار آنها قرار می گرفت که این نحوه پرداخت مشکلات بسیاری را همانند: نبود شفافیت و عدم ایجاد شفاف سازی در نظام مالی دولت، سوء استفاده های مالی، یک پارچه نبودن نظام مالی، نبود نظارت و کنترل بیشتر و شفاف تر قوه مقننه و قوه مجریه و پرداخت غیر مستقیم کسورات بیمه و بازنشستگی و مالیات و زمان بر بودن آنها را در پی داشت .

بحث پرداخت حقوق کارکنان دولت از طریق وزارت امور اقتصاد و دارایی به بحث تخصیص اعتبارات از معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهورشرح وظایف ادارهکل خزانه وزارت امور اقتصاد و دارایی مرتبط است. چون خزانه مجموعه نظام نقدینگی بخش دولتی کشور است و از سویی اقدام اخیر خود یک اقدام اجرایی است، لذا مسئولان اقتصادی صلاح دیدند که این کار از یک دستگاه به دستگاه اجرایی دیگر منتقل شود.از طرف دیگر وصول درآمدها و هزینه نمودن آنها می بایستی بر اساس قوانین و مقررات مالی کشور باشد به این معنا که منبع وصول درآمدها و محل هزینه نمودن آنها می بایستی به صراحت در قانون مشخص گردیده تا دولت بتواند برای انجام امور خود برنامه ریزی داشته و با مشکلات تأمین مالی مواجه نگردد. برای جلوگیری از هر گونه سوء استفاده از منابع مالی دولت کلیه در آمدهای که بعنوان درآمدهای دولتی وصول می گردند می بایستی در خزانه متمرکز گردیده و بر اساس قانون به دستگاههای دولتی پرداخت گردد.(قلیچ خانی؛ 1389)

 از سوی دیگر تنظیم بودجه همیشه یک سال به طول می انجامد در حالی که برنامه ریزی استراتژیک که نیازمند ژرف نگری بیشتری است زمان طولانی تری می برد(اغلب بین سه تا پنج سال). و اگر چه تنظیم بودجه(بودجه یابی) برای برآورد و سنجش عملکرد دستگاه اجرایی ضروری است و یک ابزار مدیریتی سودمند به شمار می آید، لکن برنامه ریزی استراتژیک نیز از این نظر برای سازمان سودآور است که درک روشنی از مدیریت ارائه می دهد، تشریک مساعی به وجود می آورد، استانداردهای اجرایی را  تعیین می کند و مهارتهای مدیریتی را ترویج می دهد.  برنامه ریزی استراتژیک ایستا نیست بلکه پویاست و فرایند برنامه ریزی بسیار مهمتر از تولید نهایی یا گزارشها و مدارک تهیه شده استراتژیک است. برنامه ریزی استراتژیک بر تمام سازمان و وظایف و فعالیتهایی که در آن صورت می گیرداشراف داشته و فقط منحصر و محدود به عملیات مالی نمی شود. اجزا تشکیل دهنده یک طرح استراتژیک عبارتند از: بودجه شرکت، رسالت و اهداف کلی آن، استراتژیهای تفصیلی بازرگانی آن و فشارهای استراتژیک آن، اهداف قسمتی و اداری و طرحهای تفصیلی تحقق که شامل برنامه های اقدامی، مسئولیتهای کلیدی، طرحهای احتیاطی، احتمالی و تخصیص منابع مالی هستند.(کریمزاده رغبتی؛ 1379: 65)

بنابراین طراحی و تدوین درست و صحیح تا حدود زیادی امکان مدیریت مناسب را برای دولت فراهم می سازد لذا محقق در این پژوهش در صدد این موضوع می باشد که  استقرار نظام متمرکز پرداخت حقوق و مزایای کارکنان دولت تا چه اندازه بر شاخصهای مراحل بودجه کشور تاثیر داشته است.

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق

وظایف دولت و نقش آن در فعالیتهای اقتصادی در ادوار مختلف تاریخ یکسان نبوده و بر حسب تحولاتی که در زندگی اقتصادی و اجتماعی جوامع روی داده، حدود وظایف دولتها تغییر کرده است. مسئله حدود وظایف دولت و نقش آن در فعالیتهای اقتصادی از آنجا مهم است که هر قدر دولتها در برابر جامعه وظایف بیشتری را عهده دار گردند و به ویژه در امور اقتصادی مداخله بیشتری کنند، به همان نسبت مالیه عمومی و بودجه اهمیت بیشتری پیدا کرده و دامنه قوانین مالی وسیع تر می گردد.(فرج وند؛ 1380: 17)

تکیه بر روی دولت به هنگام بحث راجع به بودجه به چند دلیل موجه است:

از نظر تاریخی دولت نخستین واحد یا شخصیتی است که تن به نظم بودجه ای داده است.

بودجه دولت از لحاظ حجم بزرگترین بودجه های تنظیمی است و بدین لحاظ مسائلی که در آن مطرح می شود بیشتر و گاهی پیچیده تر از سایر بودجه هاست.

محدودیت دولت به هنگام اجرای بودجه معمولا" بیشتر از افراد و مؤسسات است و اجرای بودجه تابع مقررات دقیق تری است.(فرج وند؛ 1380: 17)

با توجه به اینکه دولت دارای پیکره بسیار گسترده می باشد و حجم عظیمی از نیروی انسانی را دربر می گیرد و در نتیجه اعتبارات جاری دولت صرف پرداخت حقوق و مزایای کارکنان می گردد، بنابراین یکی از مهمترین مسائل دولت در نظام مالی را تشکیل می دهد. همچنین با بررسی  بودجه سال 1390 نیز در می یابیم که در سال 1390 مبلغ 146.846.438.000.000 ریال برای پرداخت حقوق پیش بینی شده است که این رقم بیش از 16درصد کل بودجه عمومی کشور را شامل می شود.

1-3- چارچوب نظری پژوهش

چارچوب نظری پایه‏ای است که تمام تحقیق بر روی آن بنا می‏شود. در چارچوب نظری، متغیرهای مهم و مؤثری که در ارتباط با مسئله تحقیق دخیل­اند شناسایی و ارتباط بین آنها به صورت منطقی توصیف می‏شود، طوری که به عنوان راهنمایی برای تبیین و تشریح مسئله تحقیق عمل کند.

در این بخش، محقق از میان دیدگاه‏ها و نظریه‏های مطرح شده، یک یا چند نظریه را انتخاب و براساس آنها مسئله تحقیق خود را تبیین می‏کند و روابط بین عوامل و متغیرهایی را که در ایجاد مسئله تحقیق نقش دارند، شناسایی و در قالب مدل تحلیلی ارائه می‏دهد.

مراحل بودجه بندی فرآیندی مستمر است که ارکان و عناصر آن در بیشتر کشورها تقریبا" با یکدیگر شباهت دارند. این وجه تشابه مراحل اساسی بودجه ، از تهیه و تنظیم تا اجرای آن است. روشهایی که در این مراحل اعمال می گردد از لحاظ هدف یکی است. لیکن کیفیت بکار بستن آنها ممکن است کم و بیش تفاوت کند.

درتحقیق حاضر به منظور کاوش مراحل بودجه از مدل چهار مرحله آقای فرج وند استفاده شد؛ چرا که مدل مذکور، مراحل بودجه را بهتر از  سایر مدل ها پوشش می دهد. ولی از آنجا که مرحله تصویب بودجه در تحقیق ما موثر نمی باشد از فرضیات تحقیق حذف شده است .

Abstract    
 

The aim ofthis study, Survey respondents consider the average difference about

 Civil budget process before and after the establishment of a centralized system has been written pay and benefits.To achieve the above four  assumptions have been used.

 The main hypothesis that is "significant differences in the budget process before and after the establishment ofacentralized system, there are right sand benefits".

 Theoretical framework of this model has been used by four.

 Survey and case study method was selected in Zmrh descriptive methods. Researcher tool was a questionnaire made the whole equal to 90/8 alpha is obtained. Statistical study population is 120 people, taht including the Ministry of Economic Affairs and Finance Managers and Accountingin center was extrapolation devices. Paired t-test was used for data analysis in that mean information and considering all the significant assumptions is less than 0/05 .All hypotheses are confirmed. Between the respondents considered the impact of the budget process after the establishment of a centralized system of salary and advantages there is a difference.And is assertive Overall, in total the majority of respondents (7/96 percent) of the budget process varies after project to establish a centralized system of  rights and benefits have to evaluate.The most important recommendations in this study include the following : 1-The use of statistics about the amount and method

 Of administration employees employed in other related sectors such as The coordinate system of civil service 2-apply transparency created in order to implement a centralized system of rights and advantages in reducing the more traditional bargaining executive agencies 3- Develop strategies to improve wages and benefits, payment of credit to executive agencies in order to further reduce administrative red tape

 Key words: budgets, salaries, wages, the budget, proposed budget, budget execution, monitoring the budget.

ج) فهرست منابع فارسی

احمدی، شبنم، (1387)، "بوروکراسی و عوامل آن"، راهکار مدیریت

بابایی، حسن؛ (1379)؛ بودجه ریزی دولتی در ایران از نظریه تا سیاست؛شرکت چاپ و نشر بازرگانی؛ چاپ دوم ، اردیبهشت 1381

ببی، ارل.(1381 ). روش های تحقیق در علوم اجتماعی. جلد اول.(ترجمه رضا فاضل). تهران: انتشارات سمت.

پژوهی، محمد صادق؛ (1378)؛ نقش دولت، بخش خصوصی و سرمایه گذاری در اشتغال زایی؛ تدبیر؛ شماره 96؛ مهر 1378، ص 22-23

پژویان، جمشید؛ (1373)؛ مالیه عمومی و تعیین خط مشی دولتها؛ انتشارات دانشگاه پیام نور؛ چاپ چهاردهم 1384

حافظ نیا، محمد رضا.  (1384). مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی .  تهران: انتشارات سمت

حسینی، اعظم السادات؛ (1380)، عوامل موثر در تقویت وجدان کاری، تدبیر؛ شماره 115؛ شهریور 1380، ص 59-61

خاکی، غلامرضا. (1384). شیوه نامه تدوین طرح و نقد تحقیق. تهران: انتشارات بازتاب.

خاکی، غلامرضا. (1386). روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی. تهران: انتشارات بازتاب.

دواس، دی . ای. (1381 ).  پیمایش در تحقیقات اجتماعی.(ترجمه هوشنگ نایبی). تهران: نشر نی .

رضائیان، علی، (1385)، "مبانی سازمان و مدیریت"، انتشارات سمت، چاپ هشتم

رفیع پور ، فرامرز.( 1382).  تکنیک های خاص تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: انتشار شرکت سهامی انتشار.

ساروخانی، باقر.  (1382).  روشهای تحقیق در علوم اجتماعی- روشهای کمی: فنون و ابزار پیشرفتهی پژوهش. تهران : نشر نی

سرمد،زهره ؛  بازرگان، عباس و  حجازی، الهه.  (1386). روش های تحقیق در علوم رفتاری . تهران: انتشارات آگه

سعادت، اسفندیار؛ (1375)؛مدیریت منابع انسانی؛ سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت)؛ تابستان 1385

شبیری نژاد، علی اکبر؛(1375)؛ گسترۀ مالی و ساختار بودجه ای ایران؛ نشر نی، تهران، چاپ اول 1375

طباطبائی موتمنی – منوچهر ؛ (1373 ) ؛حقوق اداری؛  سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت)- چاپ چهارم تابستان1377

عزیزی، غلامرضا؛(1383)؛ فراگرد تنظیم و کنترل بودجه دولتی؛ انتشارت شهر آشوب؛ چاپ اول 1383

فرج وند- اسفندیار؛ (1380)؛ فراگرد تنظیم تا کنترل بودجه؛انتشارات گلباد؛ تبریز

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

قانون بودجه سال 1390

قانون محاسبات عمومی مصوب سال 1366

قلیچ خانی، نجمه؛(1388)؛ .......؛ دانشگاه آزاد اسلامی – واحد قزوین پایان نامه کارشناسی ارشد. 1388

کرلینجر ، فرد ، ان. ( 1377). مبانی پژوهش در علوم رفتاری. ( ترجمه حسن پاشا شریفی و جعفر نجفی زاده). تهران: انتشارات آوای نور.

کریمزاده رغبتی، اکبر؛ (1379)؛ کار به عنوان تجربه زندگی ؛ تدبیر، شماره 123 ؛ تیر 1381، ص 69-71

کریمزاده رغبتی، اکبر؛ (1379)؛ هماهنگ سازی بودجه های سالانه با طرحهای استراتژیک؛ تدبیر، شماره 107 ؛ آبان 1379، ص 65-67

میر سپاسی، ناصر؛ (1380)؛ مدیریت استراتژیک منابع انسانی و روابط کار؛ انتشارات میر؛ چاپ نوزدهم 1380

میزگرد بودجه سال 81 و استراتژی بنگاه؛ تدبیر؛ شماره 125؛ شهریور 1381، ص 14-21

هومن، حیدر علی. (1385).  استنباط آماری در پژوهش رفتاری.  تهران :انتشارات سمت

هیوز، آون؛ مدیریت دولتی نوین؛ ترجمه سید مهدی الوانی، سهراب خلیلی شورینی و غلامرضا معمارزاده طهران(1378)؛ چاپ هشتم 1386

د) فهرست منابع انگلیسی

Von Hagen- jurgen& Harden-Ian. (1996). Budget Processes and Commitment to Fiscal Discipline. www.ssrn.com

Garrett-Elizabeth  & Vermeule-Adrian.(2006). Transparency in the U.S  Budget Process. USC Center in law, Econimics and Organization, Research Paper No . CO 6-2.  www.ssrn.com

Alesina-Alberto& Perotti- Roberto. (1999). Budget Deficits and Budget Institutions. www.ssrn.com

.

          Garrett-Elizabeth& Vermeule- Adrian.(2006). Transparency in the budget process. UNIVERSITY OF SOUTHERN CALIFORNIA. USC Center in law, Economics and Organization Research Paper NO. CO 6-2

E.Hermalin-Benjamin& S.Weisbach-Michael.(2007). Transparency and Corporate Governance. www.ssrn.com