پایان نامه بررسی ساخت صرفی واژه های علوم نظامی مصّوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی

فهرست:

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه‌   ..........................................................................................................................................‌ 2

1-2- بیان مسئله   ................................................................................................................................  ‌2

1-3‌-اهمیت تحقیق   ........................................................................................................................... ‌‌ 3

1-4- اهداف تحقیق   ........................................................................................................................... ‌‌ 4

1-5- سؤالات تحقیق   ......................................................................................................................... ‌ ‌4

1-6‌- فرضیه‌های تحقیق   .................................................................................................................. ‌ ‌ 4

1-7- تعریف  کلید واژه‌ها    ..............................................................................................................  ‌‌ 5

1-8‌- روش تحقیق   ............................................................................................................................. ‌‌ 5

1-9‌- ساختار تحقیق   .........................................................................................................................  6

1-10- محدودیت‌های تحقیق   ........................................................................................................  ‌7

فصل دوم: مطالعات نظری

2-1- مقدمه   ......................................................................................................................................   9

2-2‌- مبانی نظری تحقیق .................................................................................................................   9 

‌   2-2-1‌-تاریخچۀ مختصر صرف   ................................................................................................   9

   2-2-2 - واژه چیست؟   ................................................................................................................  13

   2-2-3- تکواژ و انواع آن   ............................................................................................................  15

      2-2-3-1- تکواژهای آزاد و مقید (وابسته)..........................................................................   16

      2-2-3-2‌- تکواژهای دستوری و قاموسی..............................................................................   16

   2-2-4 - وند   ..................................................................................................................................   17

   2-2-5 - تقسیم‌بندی واژه‌های مرکب   ......................................................................................   19

2-2-5-1‌-تقسیم‌بندی مبتنی برشیوۀ ترکیب ......................................................................   19

      2-2-5-2-تقسیم‌بندی معنایی کلمات مرکب  .....................................................................   19

   2-2-6- شفافیت و تیرگی در واژه‌های مرکب   ........................................................................   20

   2-2-7‌-هستۀ نحوی و معنایی در ‌کلمات مرکب  ‌....................................................................   21

   2-2-8- هستۀ نحوی در کلمات برون مرکز   ‌..........................................................................   22

   2-2-9 -هستۀ نحوی در کلمات متوازن   ................................................................................   22

   2-2-10- اهمیت هستۀ معنایی   ..............................................................................................   23

   2-2-11- اسم‌های مرکب   .........................................................................................................   23

2-2-11-1 -تصریف درونی ...................................................................................................   24

      2-2-11-2- هسته‌داری  .......................................................................................................   24

2-2-11-3- ترتیب اجزای جمله ‌.........................................................................................   24

      2-2-11-4 -اسم‌های مرکب از نظر معنی‌شناسی ترکیب  ‌.............‌...............................   24

  2-2-12- ترکیب‌های پیوندی   ..................................................................................................   25

  2-2-13- ترکیب‌ غیر فعلی در زبان فارسی  ............................................................................  26

  2-2-14‌- فرایند اشتقاق   .............................................................................................................  27

  2-2-15- بررسی جنبه‌های مختلف واژه‌سازی  .......................................................................  28

2-2-15-1- ضرورت واژه‌سازی ............................................................................................   28

      2-2-15-2‌- انواع  واژه‌سازی  ..............................................................................................   29

2-2-15-3- فرایندهای واژه‌سازی ‌......................................................................................   30

      2-2-15-4‌-شرایط لازم برای واژه‌سازی ‌.............‌...............................................................   32

     2-2-15-5‌-موانع واژه‌سازی ‌.............‌.....................................................................................   32

  2-2-16- انواع نو‌واژه‌ از نظر منشأ  ...........................................................................................   34

  2-2-17- موانع نهادینه شدن نو‌واژه‌ها‌......................................................................................   34

2-2-17-1- عوامل درون زبانی ‌..........................................................................................   34

      2-2-17-2‌- عوامل برون زبانی ‌.............‌..............................................................................   36

  2-2-18- واژه‌‌گزینی  ...................................................................................................................  36

  2-2-19- زبان علم  ......................................................................................................................  36

  2-2-20- شیوه‌های واژه‌‌گزینی ‌  ...............................................................................................  36

  2-2-21- روش‌های معادل‌یابی  ................................................................................................  37

  2-2-22- ضوابط واژه‌‌گزینی........................................................................................................  37

2-3- مبانی عملی تحقیق   ..........................................................................................................   39

   2-3-1- مقدمه   ........................................................................................................................   39

   2-3-2- تاریخچۀ مختصری از صرف در ایران   ..................................................................   39

   2-3-3‌- مطالعات پژوهشگران ایرانی   ..................................................................................  ‌ 39

2-3-3-1- پژوهش‌های سنتی   ‌........................................................................................   39

      2-3-3-2‌- پژوهش‌های نوین غیر تحلیلی ‌.............‌..........................................................   40

      2-3-3-3- پژوهش‌های نوین ‌‌تحلیلی ‌.............‌..................................................................   40

   2-3-4 مطالعات پژوهشگران غیر‌ایرانی   ............................................................................... ‌ ‌ 54

فصل سوم: روش‌شناسی تحقیق

3-1‌- مقدمه   ...................................................................................................................................   59

3-2‌- روش تحقیق   ........................................................................................................................   59

3-3‌- حجم نمونه‌ها و روش اندازه‌گیری ......................................................................................   59

3-4- ابزار جمع آوری داده‌ها   ......................................................................................................   59

3-5‌- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها   .............................................................................................   60

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها

4-1- مقدمه   ....................................................................................................................................  ‌ 62

4-2 - تجزیه و تحلیل داده‌ها   ......................................................................................................‌   ‌62

   4-2-1- جمع‌بندی مطالب  ........................................................................................................  62

   4-2-2-  اسامی مشتق- مرکب   ..............................................................................................   64

   4-2-3‌- اسامی مرکب   ...............................................................................................................   66

   4-2-4- ‌ اسامی مشتق   .............................................................................................................   70

   4-2-5 –گروه‌های اسمی   .........................................................................................................   72

   4-2-6 –اسامی بسیط   ..............................................................................................................   83

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات

5-1‌- مقدمه   ...................................................................................................................................   85

5-2- خلاصۀ تحقیق   ....................................................................................................................   85

5-3-  پاسخ به پرسش‌های تحقیق   ..........................................................................................   87  

5-4- پیشنهادات   ..........................................................................................................................   90

‌فهرست منابع   ................................................................................................................................   91

واژه‌نامۀ فارسی-  انگلیسی  ..........................................................................................................   96

اصطلاحات انگلیسی- فارسی   ....................................................................................................   134

منبع:

منابع فارسی‌:

ارغوانی، مریم‌‌(١٣٨٨). بررسی صرفی و معنایی واژه‌های مصوب فرهنگستان و انطباق آن با قواعد متعارف   واژه‌‌‌‌‌‌سازی در زبان‌فارسی، ‌پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.

افراشی، آزیتا ‌‌(1378). شفافیت و تیرگی ‌معنایی،  نشریۀ ادبیات و زبان،‌ ش9-12،‌‌‌67-72.

المعلی، هاله (١368).  تأملی بر واژه‌سازی و معادل‌گزینی علمی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

اوحدی، سیمین‌(١٣٥٧).‌ نگرشی به واژه‌های نو‌، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تهران.

اوگرادی، ویلیام و دیگران(1380). درآمدی بر زبان‌شناسی معاصر، ترجمۀ علی درزی، تهران: سمت.

بیات، کاوه‌(١٣۷٠). « فرهنگستان و تغییر اسامی جغرافیایی در ایران»،  مجلۀ نشر دانش، ش۶٣‌، ‌‌12-26.

پویانفر، فضل‌الله‌‌(١٣۷٨).‌ بررسی فرایندهای ساختواژه در گویش مازندرانی، پایان‌نامۀ کارشناسی ‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.

پیر شفیعی، سرور‌(1361). فرایندهای واژه‌سازی در زبان فارسی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران‌.

تاجیک‌، پونه‌‌(1388). ‌بررسی فراوانی واژه‌های مصوب فرهنگستان در حوزه زیست‌شناسی در کتاب درسی  زیست شناسی دورۀ پیش دانشگاهی، ‌رسالۀ دکتری‌، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

حق‌شناس، علی‌محمد‌(١٣80). « واژه‌شناسی درون‌متن، یک علاج قطعی»، مجلۀ نشر دانش، ش 1، ‌27-31.

حیرانی، اسدالله‌(1388). «ساختمان واژه»، نشریۀ رشد آموزش زبان و ادب فارسی‌، ‌ش‌90،‌‌50-52.

خباز، مجید‌(1386). «جایگاه هسته در کلمات غیر فعلی فارسی»، مجلۀ دستور، ویژه‌نامۀ فرهنگستان، ج‌‌3، ‌155-166، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.

رفیعی‌، عادل‌(1387).‌ نگاهی به عملکرد پسوندهای اشتقاقی درزبان فارسی، رسالۀ دکتری، دانشگاه علامۀ طباطبایی.

روبینز، آر. اچ‌(1370). تاریخ مختصر زبان شناسی، ترجمۀ علی‌محمد حق‌شناس، تهران: نشرمرکز.

روستایی، محسن‌(١٣٧٣).«‌واژگان نظامی مصوب فرهنگستان ایران»، نشریۀ تاریخ‌‌، ش١٦،‌‌ 36-45.

---------- (١٣٧٦).«واژگان پزشکی مصوب فرهنگستان ایران»، مجلۀ گنجینۀ اسناد،‌ ش27و28،53-73.

---------- (١٣٧٧).«واژگان علمی مصوب فرهنگستان ایران»، مجلۀ گنجینۀ اسناد‌، ش31و32،76-89.

زرنیخی، ابوالفضل‌(1382). «واژه‌سازی، زبان علم و توسعۀ علمی»‌، مجموعه مقالات دومین هم اندیشی

واژه‌گزینی و    اصطلاح‌شناسی، تهران‌: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.

زریاب خوئی، عباس‌(١٣۶٣). «‌نظریاتی دربارۀ لغات علمی و فرهنگی»، مجلۀ نشر دانش، ش۲۶، ‌٣-۶.

------------- ‌‌‌(1380). «ترکیب و اشتقاق دو ابزار واژه‌سازی»، مجموعه مقالات نخستین هم اندیشی مسائل واژه‌گزینی و اصطلاح شناسی، تهران: ‌ فرهنگستان زبان و ادب فارسی.

زمردیان‌، رضا‌(1382). «‌فرایندهای واژه‌سازی»، مجموعه مقالات دومین هم‌اندیشی واژه‌گزینی و اصطلاح شناسی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. 

سبزواری‌، مهدی‌(1391). « تبیین و تحلیل رابطه‌های معنایی در اسامی مرکب برون‌ مرکز فارسی معیار»، پژوهش نامۀ انتقادی فنون و برنامه‌های علوم انسانی‌، ش1، ‌45-62.

سمیعی‌گیلانی، احمد‌(١٣79). « ترکیب و اشتقاق دو راه اصلی واژه‌سازی»، مجلۀ نشر دانش، ش‌3، ‌13-16.

شریف، بابک‌‌(١٣٨۶). بررسی انتقادی واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، پایان‌نامۀ ‌کارشناسی ‌ارشد، دانشگاه تهران.

شقاقی، ویدا (‌١٣٨۶). مبانی صرف، تهران: ‌‌سمت‌.

صادقی، علی ‌اشرف‌‌(1372). «‌شیوه‌ها و امکانات واژه‌سازی در زبان فارسی معاصر(1)»، مجلۀ نشر دانش، ش 64، 12-14.

--------------‌ ‌(1372). «‌‌شیوه‌ها و امکانات واژه‌سازی در زبان فارسی معاصر(2) »،مجلۀ نشر دانش، ش 65، 6- 12.

--------------‌ (1372). «‌‌شیوه‌ها‌ و امکانات واژه‌سازی در زبان فارسی معاصر(3)»، مجلۀ نشر دانش، ش67، ‌23-‌28.

--------------‌ (1372). «‌شیوه‌ها و امکانات واژه‌سازی در زبان فارسی معاصر(4)»، مجلۀ نشر دانش، ش‌‌69‌ ،‌21-25.

-------------- ‌‌(1372). «‌شیوه‌ها و امکانات واژه‌سازی در زبان فارسی معاصر(5)»، مجلۀ نشر دانش، ش‌70، ‌39-45.

--------------‌ (1372). «‌شیوه‌ها و امکانات واژه‌سازی در زبان فارسی معاصر(6)»، مجلۀ نشر دانش،‌ ش‌71،‌ 15-19.

--------------- (1372). «‌شیوه‌ها و امکانات واژه‌سازی در زبان فارسی معاصر(7)»، مجلۀ نشر دانش،

ش‌73،‌‌ ‌19-23.

---------------- (1372). «‌شیوه‌ها و امکانات واژه‌سازی در زبان فارسی معاصر(8)»، مجلۀ نشر دانش، ش74، 22-29.

---------------- (1372). «‌شیوه‌ها و امکانات واژه‌سازی در زبان فارسی معاصر(9)»، مجلۀ نشر دانش، ش 75، ص9-‌15.

---------------- (‌1372). «‌شیوه‌ها و امکانات واژه‌سازی در زبان فارسی معاصر(10)»، مجلۀ نشر دانش،  ش 76، 23-25.

---------------- (‌1372). «‌شیوه‌ها و امکانات واژه‌سازی در زبان فارسی معاصر(11)»، مجلۀ نشر دانش،  ش 77، 21-25.

---------------- (1372)‌.‌ «شیوه‌ها و امکانات واژه‌سازی در زبان فارسی معاصر(12)»، مجلۀ نشر دانش، ش 79-80‌، 12-15.

---------------- (1383). «کلمات ساخته شده با ستاک فعل»، مجلۀ دستور، ویژه‌نامۀ فرهنگستان،‌ ج‌ 1، ش‌1‌، 5-12‌، تهران:‌ فرهنگستان زبان و ادب فارسی.

طباطبایی، علاءالدین (١٣٧٦).  فعل بسیط فارسی و واژه‌سازی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

--------------- (١٣٨٢). اسم و صفت مرکب در زبان فارسی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

--------------- (1386). «صرف در زبان فارسی». مجلۀ بخارا. ش‌63، ‌212-242‌.

-------------- (1386).‌ «ترکیب در زبان فارسی»، مجلۀ دستور، ویژه‌نامۀ فرهنگستان، ش35،‌ ‌186-196، تهران:‌ فرهنگستان زبان و ادب فارسی.‌

-------------- (1391). «مقایسۀ رده‌شناختی اسم مرکب در فارسی و انگلیسی»‌، نشریۀ پژو‌هش‌های             ‌‌ زبان شناسی تطبیقی‌، ش 1، 3-11.

عباسی، آزیتا‌(1388).‌ «‌‌یادداشتی بر مقالۀ‌ بررسی الگوهای واژه‌سازی در دفتر اول فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب ‌فارسی»، مجلۀ زبان‌شناسی، ش 2‌، 119-123.

عبدی‌مقدم، رضا‌(1388). ‌واژه‌های علمی در دو زبان عربی و انگلیسی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.

عقیلی، مهدی‌(1388).‌ شفافیت و مقبولیت نو واژگان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.

غیاثی، داود‌‌ و امیرحسین ابوالحسنی‌‌‌(‌1382).‌‌ «واژه‌گزینی نظامی در گذشته تا‌کنون»، مجموعه مقالات

دومین هم اندیشی واژه‌گزینی و اصطلاح شناسی، تهران‌:‌ فرهنگستان زبان و ادب فارسی.

قطره‌، فریبا‌(1385). تصریف در زبان فارسی‌، رسالۀ دکتری رشتۀ زبان‌شناسی‌ همگانی دانشگاه علامۀ طباطبایی.

کافی، علی‌( ١٣۶٨). « بررسی واژه‌های ریاضی فرهنگستان اول»، مجلۀ نشر دانش، ش٥٥‌، 29-33.

-------- (١٣٧١). « بررسی واژه‌های فرهنگستان اول»، مجلۀ نشر دانش، ش۶۹‌،‌ 33-41.

کلباسی، ایران‌‌(١٣٧١)‌. ساخت اشتقاقی واژه در فارسی امروز، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی. گروه واژه‌گزینی‌(1388). اصول و ضوابط واژه گزینی، تهران: نشر آثار.

--------------------------------------------- (1392). هزار واژۀ علوم نظامی، تهران: نشر آثار.

گنجی، محمود‌(1385). ساختمان واژه در زبان فارسی، رساله دکتری زبان شناسی همگانی، دانشگاه تهران.

گندمی، نسرین‌‌(١٣٨٠). ‌بررسی واژه‌های عمومی مصوب فرهنگستان زبان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد‌، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.

محمدی، عبدالرضا و محمدرضا ایروانی،‌ (١٣٨٨). «واژه‌سازی و واژه‌گزینی در زبان و ادبیات فارسی‌- فارسی باستان و فارسی میانه»، ‌نشریۀ مدیریت نظامی، ‌ش‌٣٥،‌‌ 145-180.

مدرسی‌، یحیی و دیگران‌‌(١٣٨٠). ‌فرهنگ اصطلاحات دورۀ قاجاریه قشون و نظمیه، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

معصومی‌همدانی، حسین‌(1382). «واژه‌گزینی و استقلال زبان فارسی»، مجموعه مقالات دومین هم اندیشی واژه گزینی و اصطلاح شناسی، تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی.

مهریار، لیلا‌(١٣٨٢). ‌بررسی میزان کاربرد واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان در برنامه‌های سیمای جمهوری اسلامی ایران، پایان‌نامۀ کارشناسی ‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی‌، واحد تهران مرکزی.

نجفی، ابوالحسنی (١٣۶۶). « آیا زبان فارسی در خطر است؟»، مجلۀ نشر دانش‌،  ش۲،‌ ٥-١١.

هاشمی‌بینا‌تاج، زرین‌(1380‌). بررسی روش‌های واژ‌ه‌سازی علمی در زبان فارسی‌، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ ‌ارشد،  دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.

‌‌‌‌هاشمی‌‌میناباد، حسن‌ و مریم شمسی‌(1386).‌ «‌‌بررسی الگوهای‌ واژه‌سازی فرهنگ‌ واژه‌های مصوب فرهنگستان ‌زبان و ادب ‌فارسی»،  مجلۀ زبان شناسی‌، ش‌1‌، 109-117. 

منابع لاتین‌:

Aronof,M.(1970).‌Word formation in Generative Grammar. Cambridge ‌Mass:‌ MIT Press.

‌Aronoff٫M. and K.‌Fundeman.(2005), What is Morphology. Ca‌mbrige Mass :‌ MIT Press.

Asher.R.R.E. (1994). The Encyclopedia of Language and Linguistics. (ed.) Oxford: Pergamon Press Ltd.

‌Bauer٫L‌.(1988) . Introducting Linguistics Morphology Edinburgh٫ University press.

-----------‌.(2009). Typology of  Compounds. The oxford Handbook of compounding‌. Edited by Lieber & Stekauer‌. Oxford University Press. 

‌Booij‌, G.(2004)‌. “The Borderline between De‌rivation and Compounding”. Volume IV. Language: The Socio-cultural Context. Cambridge University press.

Chomsky.N (1965) Aspects Of the Theory Of Syntax. Cambridge‌ Mass: MIT Press.

Crystal, David .(1988) ,Dictionary Of Linguistics  and Phonetics,  Basil Black well, Ltd.

ِDressler. Wolfgang U. (1988). Language death. In Linguistics. The Cambridge Survey.

‌Haspelmath,M.(2002), Understanding Morphology, London: Arnold.

‌Hudson, G. (2000).  Essential introductory linguistics. Michigan state university.

‌Katamba, F. ‌(1993). Morphology. London: M‌ac Millan press Ltd.

--------------‌. (1994).  English Words. London: Routledge.

‌Matthews, P.H.(1974). Morphology. Cambridge: Cambridge University Press.

-------------------‌.(1991).‌Morphology‌.‌‌ 2th‌ed. Cambridge: Cambrige University Press.

Radford,‌‌Andrew‌(1989).‌Transformational‌ Grammar. Cambridge:‌Cambridge  University 

 Press.

‌Spencer٫A.(1991). ‌Morphological Theory. Basil Black well, Ltd.

‌Yule, G. (2006). The Study Of  Language, Cambridge: U.P.