پایان نامه بررسی آلودگی‌ های باکتریایی استخر های شنای اراک

پایان نامه جهت دریافت درجه دکترای حرفه‌ای در رشته  پزشکی

چکیده فارسی

مقدمه : با توجه به اهمیت شنا کردن در سلامت جسم و روان و جنبه­ی آب درمانی بیماری‌ها، رعایت بهداشت و استانداردها در استخرهای شنا حائز اهمیت است. استخرهای شنا بعنوان یکی از مراکز تفریحی و از لحاظ ارتباط مستقیم گروه های مختلف انسانی بعنوان یک منبع بالقوه انتشار آلودگی شناخته می‌شوند که در صورت عدم توجه به مسائل بهداشتی میتواند منبع انتقال و شیوع بیماری‌های باکتریایی و قارچی محسوب گردد. در این راستا شناخت انواع آلودگی ها در آب های استخر می تواند در یافتن راهکار های عملی برای بهبود سطح بهداشت و کاهش آلودگی آب و متعاقب آن جلوگیری از عوارض ناشی از آن جلوگیری کند. هدف از مطالعه حاضر،  تعیین میزان آلودگی­های باکتریایی در استخرهای سرپوشیده شهر اراک، می باشد.

روش کار : مطالعه حاضر به روش مقطعی بر روی 6 استخر سرپوشیده فعال شهر اراک از اردیبهشت ماه 1392  لغایت اردیبهشت ماه 1393 در مدت زمان 4 فصل انجام گرفت. با مراجعه به استخر ها، نمونه ها در 2 نوبت (روز 45 و انتهای هر فصل) در ساعت 10 صبح برای تمامی استخر ها گرفته شد. جهت نمونه‌گیری از آب استخرها در هر نوبت، یک نمونه از قسمت عمیق و یک نمونه از قسمت کم عمق و جهت نمونه برداری از تسهیلات جانبی هر استخر شامل پاشویه، دوش، حمام سونا و جکوزی از موکت های استریل در اندازه های 4 در 10 سانتی متر استفاده و بدین منظور از دیوار و کف محل های مربوطه 8 بار نمونه برداری انجام شد. نمونه ها در مدت زمان کمتر از 2 ساعت پس از جمع آوری به آزمایشگاه قارچ‌شناسی، میکروب شناسی و انگل شناسی دانشکده پزشکی منتقل شدند. همزمان با جمع آوری نمونه ها، دما، PH، حرارت و میزان کلر آب استخر ها نیز مورد سنجش قرار گرفتند. در نهایت اطلاعات بدست آمده در نرم افزار آماری SPSS 18 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها : میانگین pH  آب استخرهای اراک36/7، کلر باقی مانده 8/1 میلی گرم در لیتر، دما 5/29 درجه سانتی گراد و کدورت NTU 49/0 بوده که به جز دما ، بقیه پارامتر ها در دامنه استاندارد قرار داشتند. در بین 6 استخر تحت بررسی استخر B با pH 5/7 بیشترین میزان و استخر A با 2/7 کمترین میزان را داشته است. همچنین استخر C با میزان 5/2 میلیگرم در لیتر دارای بیشترین میزان کلر بوده است. استخر A ,B و F با دمای 8/29 بیشترین دما را در بین استخرها داشتند. توزیع فراوانی نوع باکتری در 4 فصل سال در 6 استخر مورد مطالعه نشان داد که، بیشترین فراوانی در نوع کورینه باکتریوم در سه فصل بهار، تابستان و پاییز بود و بعد از آن باکتری استاف اپیدرمایدیس به ترتیب در فصل بهار و تابستان و پاییز بیشترین شیوع را داشته است. توزیع فراوانی درصد آلودگی استخرها بر اساس نوع باکتری، کورینه باکتریوم با 73/32 درصد شایع‌ترین نوع باکتری در استخرهای مورد بررسی بود و به ترتیب استخر B با 7/23 درصد بیشترین آلودگی و استخر A با 9/7 درصد کمترین آلودگی را داشت.

نتیجه گیری : نتایج مطالعه ما نشان داد که، کمیت و کیفیت آلودگی های باکتریایی در استخر های مختلف متفاوت بوده و به نظر می رسد که میزان و نوع آلودگی باکتریایی می تواند با فاکتور های مختلفی مانند PH و دمای آب و همچنین نوع فصول سال مرتبط باشد. با توجه به اهمیت آلودگی آب استخر ها و کمبود مطالعات در منطقه مورد مطالعه، انجام مطالعات آینده با در نظر گرفتن فاکتور های بیشتر مستعد کننده آلودگی در آب استخر ها پیشنهاد می شود.

 واژگان کلیدی : آلودگی باکتریایی، استخر های شنا، اراک

بیان مسئله

با توجه به اهمیت شنا کردن در سلامت جسم و روان و جنبه آب درمانی بیماریها، رعایت بهداشت و استانداردها در استخرهای شنا حائز اهمیت است. استخرهای شنا به عنوان یکی از مراکز تفریحی و از لحاظ ارتباط مستقیم گروه های مختلف انسانی به عنوان یک منبع بالقوه انتشار آلودگی­ شناخته­می­شوند که در صورت عدم توجه به مسائل بهداشتی می­تواند منبع انتقال و شیوع بیماری‌های باکتریایی و قارچی محسوب گردد(1).

بیماری‌ های باکتریایی و قارچی شایع‌ترین عوامل عفونت زا در انسان هستند و تعداد مبتلایان به درماتوفیتوزیس 10 تا 20 درصد کل جمعیت جهان می‌باشد.

از مسائل مهم مربوط به استخرها، بهداشت محیط و فضای استخرهاست که مهم­ترین آن بهداشت آب است. آب استخرها همواره در معرض آلودگی‌های مدفوعی و عوامل بیماری‌زایی پوست، گلو و بینی است. از خطرات بهداشتی مرتبط به آن می­توان به عفونت­های قارچی پوست(2)، عفونت چشم، گلو و بینی(3) عفونت بخش فوقانی دستگاه تنفسی(4) و عفونت های روده­ای اشاره کرد(5).

از آنجا که سهم اصلی در استفاده از استخرهای شنا نصیب جوانان و نوجوانان می‌گردد و با توجه به شیوع بیماری‌های مختلف قارچی و انگلی در این طیف وسیع از اجتماع، در صورت عدم وجود راهکارهای مناسب برای پایش شرایط محیطی در محدوده استخرهای شنا، چنین مراکزی ممکن است به سرعت تبدیل به منابع اصلی انتقال بیماری‌های مختلف گردند(1).

از آنجایی که انتقال بسیاری از عفونت‌ های روده‌ ای بستگی به مسایل بهداشتی به ویژه بهداشت محیط و وضعیت آب آشامیدنی و استخرهای شنا دارد لذا در جوامع با کیفیت و کمیت پائین آب بهداشتی میزان شیوع و انتشار بیماریهای انگلی روده‌ای بسیار زیاد است. علاوه بر این، قارچ‌ها به راحتی می‌توانند در شرایط مساعد بویژه در استخرها رشد کنند(1).

نظر به پیشرفت روز افزون دانش بشری در کنترل و ریشه کنی بیماریهای قارچی از جمله درماتوفیتوزیس در انسان هنوز آمار و ارقام بدست آمده نشان دهنده آن است که این بیماری یکی از مسایل مهم بهداشتی – درمانی جهان و ایران محسوب می‌گردد. درماتوفیتوزیس‌ها از شایع‌ترین عوامل عفونت‌زا در انسان هستند . هیچ نقطه‌ای از جهان عاری از کچلی نیست. برای ایجاد بیماری قارچی پوست غیر از عوامل بیماری‌زا در محیط زیست عوامل دیگری چون درجه حرارت محیط، رطوبت، سن، شغل، شرایط زندگی و عدم رعایت موازین بهداشتی اهمیت بسزایی دارند(1).

عوامل فیزیکوشیمیایی نظیر pH و کلر باقیمانده در کیفیت آب استخرها مهم هستند. زمانی که کلر آزاد باقیمانده کمتر از 4/0 میلی گرم در لیترو pH بین 9/8-9/6 باشد، فعالیت میکروارگانیسم‌ها در آب استخر افزایش می‌یابد؛ چون با افزایش pH آب استخر درصد کمتری از کلر باقیمانده به صورت اسید هیپوکلروس درمی‌آید و قدرت گندزدایی کلر کاهش می‌یابد. شناگران مبتلا به کچلی پا می‌توانند از طریق زواید کراتین حاوی قارچ استخرهای شنا را آلوده نمایند(1).

بر اساس نتایح تحقیقات، کلر آزاد با غلظت استاندارد قادر به از بین بردن قارچ‌ها و انگل‌ها و باکتریها نمی‌باشد. عوامل قارچی و انگلی و باکتریایی می‌توانند باعث عوارض خطرناکی نظیر عفونت گوش خارجی و انواع کچلی‌ها، واژینیت و اکسیوریازیس و کراتیت آکانتاموبایی و یا مننگوانسفالیت آمیبی در افراد گردند.

جهت دستیابی به سلامت شناگران و پیشگیری از بروز و ابتلای آنان به بیماریهای مزمن و واگیر، اولین گام شناسایی وضعیت آلودگی‌های انگلی و قارچی استخرهاست تا با بهسازی و آموزش بهداشت از انتقال این بیماری‌ها جلوگیری شود.

به علت اهمیت موضوع بهداشت استخرهای شنا، بررسی های متعددی در شهر های مختلف جهان(8-6) و هم چنین ایران از جمله بندر عباس، ساری،  ارومیه ،شیراز و زنجان صورت گرفته است(12-9).

و به علت تراکم استفاده کنندگان از استخرهای فعال شهر اراک ، این تحقیق با هدف تعیین میزان آلودگی­های باکتریایی در استخرهای سرپوشیده این شهر صورت می گیرد تا بتوان راهکاری برای بهداشت بهتر و کاهش آلودگی در استخرها یافت.

1-2- کلیات

1-2-1- بیماریهای منتشره توسط آب استخر

در استخرهای شنا امکان انتقال مستقیم و یا غیرمستقیم عفونت‌های چشم، گوش، دستگاه تنفسی، پوست و سایر بیماری‌‌ها از فرد شناگر به دیگر افراد وجود دارد به‌ویژه اگر آب، فاقد یک گندزدای فعال نظیر کلر آزاد قابل استفاده باشد(2)

داده‌ها و اطلاعات اندکی در خصوص بیماری‌ اکتسابی از استخرهای شنا وجود دارد. عفونت‌های پوستی ناشی ازمایکوباکتریوم مارینوم(Mycobacterum marinum)  منجر به پیدایش گرانولوما (granuloma) به‌دنبال شنا در استخرهای عمومی گزارش شده است (2).

دیگر عفونت‌های باکتریائی، ویروسی مشتمل بر کونژنکتیویت و تب نیز به شنا در استخرهای عمومی که معیار و ضوابط بهداشتی در آنها به خوبی اعمال نمی‌شود، نسبت داده شده است(2)

بیماری ژیاردیازیس (Giardia Iambia) در اثر بلعیدن احتمالی آب استخری که به‌وسیله دفع مدفوع از کودک ناقل، آلوده شده بود، گزارش شده است (استخر، دارای صافی شنی تند بود که هر ۶ ساعت یکبار تجدید می‌شده ولی فاقد کلر باقیمانده است) شیوع و همه‌گیری ژیاردیازیس در یک استخر شنای عمومی در سال ۱۹۸۵ در آتلانتا گزارش شده است(3).

حادثه دیگر، آلوده شدن آب استخر شنا به مدفوع و شیوع cryptosporidiosis و ابتلا ۴۴ نفر در ۵ گروه مجزا می‌باشد. در آن نمونه، گرچه میزان کلر باقیمانده در آب حدود ۲ میلی‌گرم در لیتر بوده، ولی یکی از صافی‌های دیاتومه‌ای از کار افتاده بوده است(3).

تعمیر و بازسازی دستگاه صافی موجب گردید که شیوع بیماری مهار شده و تحت کنترل درآید. از آنجا که اووسیست‌‌های کریپتوسپوریدیوم (cryptosporidium oocysts) در مقابل گندزدائی معمول که با کلر انجام می‌گیرد، از خود مقاومت نشان می‌دهند، لذا دستگاه صافی بایستی قادر به حذف ائوسیست، یعنی اندازه مؤثر آن ۴ تا ۶ میکرومتر باشد. آب استخرهای شنا نه تنها دریافت کننده مواد دفعی بدن نظیر موکوس بینی، بزاق، دهان، عرق می‌باشد، بلکه چنانچه رفتن به دستشوئی و عمل دوش گرفتن با آب گرم و صابون زدن در جایگاه ویژه در محوطه استخر و قبل از ورود به آب صورت نگیرد، آثار مواد دفعی مدفوعی، ادرار و پوست مرده و آلودگی‌های محل کار یا خیابان که بر روی پوست بدن نشسته‌اند، همچنین مایع‌های دستشوی بدن، روغن‌ها، کرم‌ها، و دیگر آلاینده‌ها نیز به آب وارد می‌شوند و بهداشت آب و سلامت شناگران را به مخاطره خواهند انداخت(3).

به ‌علاوه، استخرهای غیر سرپوشیده از گرد و خاک ناشی از وزش طوفان‌ها، گرده‌های گل گیاهان و دیگر آلودگی‌های هوا در امان نیستند و همه این موارد، بر ضرورت توجه ویژه به عملیات صافی، گندزدائی و راهبر مناسب و استفاده از توالت و بهره‌گیری از دوش آب گرم و صابون قبل از ورود به آب استخر، تأکید دارند و از لزوم حفظ سلامت افراد و رعایت وضع ظاهر بهداشتی و مطبوع حکایت دارند(4).

استخر شنا محل بسیار مناسبی برای انتقال بیماریهای پوستی و عفونی می باشد و این بیماریها شناخته شده و هیچگونه شکی در انتقال این گونه بیماریها توسط شناگران در این آب ها نمی باشد چرا که در یک مدت محدودی تعداد زیادی افراد همزمان از آن شناگاه استفاده می کنند و استفاده از استخرهای شنا همیشه با مسائل و خطرات بهداشتی همراه بوده است . چنانچه اگر آب استخرها در موقع تهیه هم سالم باشند ورود مقدار کمی باکتریهای پاتوژن توسط شناگران احتمال بزرگتر خطر عفونت را دارد . لذا امراضی که بوسیله آب آلوده استخرها امکان انتقال به شناگران دیگر را پیدا می کنند عبارتند از :

1- بیماریهای دستگاه هاضمه : بیماریهای دستگاه هاضمه مانند حصبه ، اسهال ، وبا و شبه حصبه می باشد . میکروبهای مولد بیماریهای دستگاه گوارش قدرت بیشتری برای زنده ماندن در آب استخر را دارند لذا بزرگترین خطر موقعی بوجود می آید که بیماریهای عفونی روده ای بین مردم وجود داشته باشد و امکان آلوده شدن افراد سالم وقتی بیشتر می شود که استخر شلوغ باشد.

2- بیماریهای چشم و گوش و حلق و بینی ، بعضی از باکتریهای خطرناکی که در دستگاه تنفس تولید بیماری خطرناکی می کنند ضعیف هستند و چون آب محیط مناسبی برای زندگی آنها نیست زود از بین می روند مع الوصف بیماریهای مربوط به گلودرد چرکی ،‌ ورم ملتحمه از متداولترین امراض بین شناگران می باشد. لذا عدم توجه به درجه حرارت آب استخر و محیط اطراف آن و عدم وجود کلر آزاد در آب استخر شرایط را برای رشد و تکثیر اینگونه باکتریها و نهایتاً این بیماری فراهم می سازد.

3- بیماریهای جلدی و پوستی : بیماری هایی که بیش از سایر امراض در استخرهای شنا و شناگاه ها وجود داشته و شناگران را تهدید می نماید عفونت های پوستی و بیماریهای قارچی مانند کچلی ، زرد زخم ، خارش در انگشتان پای شناگران می باشد.

4-  بیماریهای انگلی : یکی از مهمترین بیماری انگلی بیماریهای خونی مانند شیستوزمازیس است. در مناطق گرمسیر چنانچه استخر با آب رودخانه ای پر شود که عامل این بیماری در آن وجود داشته باشد می تواند افراد سالمی را که در چنین آبهایی شنا می کنند آلوده نماید (4).

Abstract

Title: Bacterial contamination of swimming pools Arak

Supervisor: Dr. Hussein Sarmadian., specialist in infectious diseases, Associate professor

                    Dr.Reza Ghasemi Khah loving PhD in Parasitology,Assistant Professor

Advisors: Dr. Ghaznavids E, Bacteriology PhD, Assistant Professor

Writing and Research: Salman Rostami

Introduction:

Given the importance of swimming in physical and mental health and treatment of water, and hygiene standards in the swimming pool is important. Leisure centers and swimming pools as one of the direct connection of different human groups known as a potential source of emissions if you do not pay attention to health issues that can be considered as a source of transmission of bacterial and fungal diseases. This study aimed to determine the level of bacterial contamination in indoor pools are in the city to make way for better health and reduce pollution in pools be found.

Method:

After obtaining permission from the health departments of a cross-sectional study on six city indoor pool From May 1392 to May 1393 In Chapter 4, "chapter 2 samples on day 15 and day 45 second sample chapter" at 10 am on a constant basis for all pools was performed. The sampling of water samples from the deep end of a swimming pool and a sample of the shallow part And to take samples from each pool side facilities include sponge, shower, sauna and jacuzzi sterile carpet in sizes from 4 to 10 cm using And to this end of the wall and floor areas were sampled eight times. Cultures were examined daily If colony growth, positive fungal contamination, then the fungus colonies were identified by subculturing Teased mount and slide.

Results:

The findings of this study showed that the mean pH pools Arak 36/7, chlorine residual of 8.1 milligrams per liter, the temperature was 29.5 ° C and turbidity NTU 49/0 except that the temperature in the range of the parameter were standard. The patients were between 6 swimming pool A and pool B with pH 5/7 to 2/7 the maximum rate is lowest. Also Pool C with a rate of 2.5 ppm chlorine levels are highest. Pool A, B and F to 29.8 ° had the highest temperature in the pools.

Conclusion:

The results showed that the bacterium Staphylococcus epidermidis bacteria Corynebacterium lowest to the highest level was And fungal infection in susceptible hosts Pools can under certain circumstances in dealing with infections and diseases alarm on allergy and asthma are considered.

Key words:

Bacterial infection, swimming pools, Arak