پایان نامه بررسی اثرات سطوح مختلف کود های شیمیایی و آلی بر عملکرد و مقدار اسانس گیاه دارویی مرزه تابستانه

فهرست:

چکیده 1

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه. 3

1-2- اهداف. 4

1-3- معرّفی تیره نعنائیان. 6

1-3-1- تاریخچه مرزه تابستانه. 7

1-3-2- معرفی جنس و گونه مرزه تابستانه. 7

1-3-3- خصوصیات گیاهشناسی مرزه تابستانه. 8

1-3-4- اکولوژی مرزه تابستانه. 9

1-3-5- رشد و نمو مرزه تابستانه. 9

1-3-6- خواص درمانی مرزه تابستانه. 11

1-3-7- وضعیت تولید و مصرف مرزه تابستانه و اهمیت اقتصادی آن. 12

1-4- تاریخچه گیاهان دارویی. 13

1-4-1- معرفی گیاهان دارویی. 14

1-4-2- اهمیّت کشت و تولید گیاهان دارویی. 15

1-4-3- مشکلات مهم کشت و تولید و مصرف گیاهان دارویی. 17

1-4-4- عوامل محدود کننده کشت و تولید و مصرف گیاهان دارویی. 18

1-4-5- خشک کردن گیاهان دارویی. 19

1-4-6- معرفی اسانسهای گیاهی و روشهای استخراج آن. 20

1-5- معرّفی عناصر غذایی و شیمیایی اصلی خاک.. 24

1-5-1- ازت (اوره) 25

1-5-2- پتاسیم. 26

1-5-3- فسفر 28

1-5-4- کود شیمیایی و اهمیّت و کاربرد آن. 29

1-5-5- کود دامی و اهمیّت و کاربرد آن. 30

1-5-6- کود ورمی کمپوست و اهمیّت و کاربرد آن. 31

1-5-7- کاربرد کودهای شیمیایی بر خصوصیات رشدی گیاهان دارویی. 33

1-5-8- کاربرد کودهای حیوانی بر خصوصیات رشدی گیاهان دارویی. 34

1-5-9- کاربرد کودهای ورمی کمپوست بر خصوصیات رشدی گیاهان دارویی. 35

1-5-10- کاربرد تلفیقی کودهای آلی (ورمی کمپوست و حیوانی) و شیمیایی بر خصوصیات رشدی گیاهان دارویی  36

فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش

فصل سوم: فرایند پژوهش

3-1- معرفی مشخّصات جغرافیایی و اقلیمی منطقه مورد مطالعه. 50

3-2- نوع طرح مورد استفاده در تیمارها 50

3-3- عملیات کاشت  مرزه تابستانه. 51

3-4- عملیات داشت مرزه تابستانه. 51

3-5- عملیات برداشت مرزه تابستانه. 52

3-6- طریقه خشک کردن گیاه مرزه تابستانه. 52

3-7- طریقه استخراج اسانس مرزه تابستانه. 52

3-8- صفات مورد ارزیابی. 53

3-8-1- ارتفاع گیاه در مرحله گلدهی (سانتی متر) 53

3-8-2- تعداد شاخه های فرعی. 53

3-8-3- تعداد گل بر روی هر گیاه 53

3-8-4- وزن تر شاخه و ساقه (گرم) 54

3-8-5- وزن تر گل و برگ (گرم) 54

3-8-6- وزن کل تر گیاه(گرم) 54

3-8-7- وزن خشک شاخه و ساقه (گرم) 54

3-8-8- وزن خشک گل و برگ (گرم) 54

3-8-9- وزن کل خشک گیاه (گرم) 54

3-8-10- مقدار و میزان ترکیبات اسانس گیاه(میلی لیتر) 54

3-9– تجزیه و تحلیل داده ها 54

فصل چهارم: یافته های پژوهش

4-1- صفات مورد ارزیابی. 58

4-1-1- ارتفاع گیاه (سانتیمتر) 59

4-1-2- تعداد شاخه های فرعی (جانبی) گیاه 60

4-1-3- تعداد گل بر روی هر گیاه 61

4-1-4- وزن تر شاخه و ساقه (گرم) 62

4-1-5- وزن تر گل و برگ (گرم) 63

4-1-6- وزن کل تر گیاه (گرم) 64

4-1-7- وزن خشک شاخه و ساقه (گرم) 65

4-1-8- وزن خشک گل و برگ (گرم) گیاه 66

4-1-9- وزن کل خشک گیاه (گرم) 67

4-1-10- مقدار اسانس گیاه (میلی لیتر) 68

4-2- ترکیبات به دست آمده از اسانس گیاه مرزه تابستانه در تیمارهای کودی مختلف.. 69

4-2-1- ارزیابی ترکیبات به دست آمده از اسانس گیاه مرزه تابستانه در تیمار شاهد. 70

4-2-2- ارزیابی ترکیبات به دست آمده از اسانس گیاه مرزه تابستانه در تیمار کود حیوانی. 71

4-2-3- ارزیابی ترکیبات به دست آمده از اسانس گیاه مرزه تابستانه در تیمار کود ورمی کمپوست.. 72

4-2-4- ارزیابی ترکیبات به دست آمده از اسانس گیاه مرزه تابستانه در تیمار چهار - NPK (60،50،50) 73

4-2-5- ارزیابی ترکیبات به دست آمده از اسانس گیاه مرزه تابستانه در تیمار پنج - NPK (80،70،50) 74

4-2-6- ارزیابی ترکیبات به دست آمده از اسانس گیاه مرزه تابستانه در تیمار شش - NPK (60،50،80) 75

4-2-7- ارزیابی ترکیبات به دست آمده از اسانس گیاه مرزه تابستانه در تیمار هفت - NPK (80،70،80) 76

4-2-8- مقایسه مادهalpha – Thujene  در تیمارهای مختلف.. 77

4-2-9- مقایسه ماده Alpha-pinene در تیمارهای مختلف.. 78

4-2-10- مقایسه ماده beta-myrcene در تیمارهای مختلف.. 79

4-2-11- مقایسه ماده alpha-terpinen در تیمارهای مختلف.. 80

4-2-12- مقایسه ماده gamma-terpinene در تیمارهای مختلف.. 81

4-2-13- مقایسه ماده Phenol در تیمارهای مختلف.. 82

4-2-14- مقایسه ماده bicyclogermacrene در تیمارهای مختلف.. 83

4-2-15- مقایسه ماده bete-bisabolene در تیمارهای مختلف.. 84

4-2-16- مقایسه ماده Di – n – octylph thalate در تیمارهای مختلف.. 85

4-2-17- مقایسه ماده 1 , 2 – Benzenedicarboxylicacid در تیمارهای مختلف.. 86

4-2-18- مقایسه ماده  Trance-anethole در تیمارهای مختلف.. 87

4-2-19- مقایسه ماده Benzene در تیمارهای مختلف.. 88

4-3- نتایج همبستگی و بحث بین صفات مورد بررسی. 89

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

بحث و تفسیر 90

نتیجه گیری کلی. 98

پیشنهادات. 99

منابع. 100

پیوست ها و نمودارها 106

چکیده انگلیسی. . 123

منبع:

- آذرتیوند، حسین، زراع چاهوکی، محمد علی، 1387، اصلاح مراتع، انتشارات دانشگاه تهران.

2- اطمینان اقطاعی، اشکان، 1390، شناسایی گیاهان مرتعی، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد بافت.

3- امید بیگی، رضا، 1374، رهیافتهای تولید و فرآوری گیاهان دارویی، انتشارات فکر روز، چاپ اول.

4- امید بیگی، رضا، 1388، تولید و فرآوری گیاهان دارویی، انتشارات استان قدس رضوی – به نشر، جلد اول، چاپ پنجم.

5- امید بیگی، رضا، 1388، تولید و فرآوری گیاهان دارویی، انتشارات استان قدس رضوی – به نشر، جلد دوم، چاپ پنجم.

6- بوت، الکساندرا، بنیتس، خوزه، 1391، اهمیت مواد آلی خاک،عسگری، حمید رضا، انتشارات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.

7- حسنی زاده، حسن، 1389، پرورش سبزی در باغ و خانه، انتشارات کیان ایران.

8- حکیمی میبدی، محمد حسین، بمان میرجلیلی، علی، 1384، گیاهان مرتعی در مرتعداری، موسسه انتشارات یزد.

9- جم زاد، زیبا، 1388، آویشن ها و مرزه های ایران، انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، چاپ اول.

10- خواجه پور، محمد رضا، 1380، اصول و مبانی زراعت، مرکز انتشارات جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان، چاپ چهارم.

11- جوری، محمد حسن، مهدوی، محمد، 1389، شناسایی کاربردی گیاهان مرتعی، ناشر آییژ.

12- د- فوت، هنری، 1380، مبانی خاکشناسی، محمودی، شهلا، حکیمیان، مسعود، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ چهارم.

13- دوازده امامی، سعید، مجنون حسینی، ناصر، 1387، زراعت و تولید برخی گیاهان دارویی و ادویه ای، موسسه انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.

14- زرگری، علی، 1376، گیاهان دارویی، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، جلد چهارم، چاپ ششم.

15- ززولی، محمد علی، 1388، اصول فناوری تولید کمپوست، انتشارات خانیران.

16- ساث، تی. وی، 1385، روشهای تولید عوامل کنترل بیولوژیک آفات گیاهی، کودهای زیستی و ورمی کمپوست، واحدی، حسین علی، بهشتی آل آقا، علی، انتشارات دانشگاه رازی کرمانشاه.

17- سماوات، سعید، پاژکی، علیرضا، لادن مقدم، علیرضا، سماوات، سمانه، 1387، اصول کاربردی مواد آلی در کشاورزی، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار.

18- سیلسپور، محسن، ممیزی، محمد رضا، 1385، مدیریت مصرف نیتروژن در محصولات سبزی و صیفی، انتشارات مرز دانش، چاپ اول.

19- سیادت، سید عطا الله، مرادی تلاوت، محمد رضا، 1389، جنبه های کاربردی کشاورزی ارگانیک، انتشارات آموزش و ترویج کشاورزی.

20- صالحی سورمقی، محمد حسین، 1385، گیاهان دارویی و گیاه درمانی، انتشارات دنیای تغذیه.

21- صفایی، لیلی، افیوئی، داود، 1391، گیاه دارویی آویشن زراعت و کاربردها، انتشارات نصوح.

22- فتاحی، محمد، فتاحی، بهمن، 1389، مبانی گیاهان دارویی، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تهران.

23- فون ویک، بن اریک، وینک، مایکل، 1387، مهم ترین گیاهان دارویی جهان، صفایی خرم، مهدی، جعفرنیا، ساسان، خسرو شاهی، سارا، نشر مجتمع آموزش کشاورزی سبز ایران.

24- قاسمی، عبدالله، 1388، گیاهان دارویی و معطر شناخت و بررسی اثرات آن ها، انتشارات دانشگاه آزاد واحد شهرکرد.

25- قاسمی، عبدالله، 1389، گیاهان دارویی و معطر شناخت و بررسی اثرات آن ها، انتشارات دانشگاه آزاد واحد شهرکرد، چاپ دوم.

26- کیانمهر، هرمز دیار، 1387، شناخت گیاهان دارویی، انتشارات آییژ، نوبت اول.

27- لادن مقدم، علیرضا، نعمتی لفمجانی، زهرا، غفوریان، علی، 1391، پرورش گیاهان در مناطق خشک و نیمه خشک، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار.

28- محمدی، مهدی، 1385، خاک شناسی کشاورزی، مرکز نشر سپهر.

29- مشیری، محمد، 1360، سبزیکاری، انتشارات اشراقی.

30- معاونی، پیام، 1388، گیاهان دارویی، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس، جلد اول.

31- معاونی، پیام، 1388، گیاهان دارویی، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس، جلد دوم.

32- مومنی، تاج خانم، شاهرخی، نوبهار، 1377، اسانس های گیاهی و اثرات درمانی آنها، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

33- میرحیدر، حسین، 1374، معارف گیاهی، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی، جلد اول، چاپ دوم.

34- والاس، جی، 1386، اصول کشاورزی زیستی، کوچکی، علیرضا، غلامی، احمد، مهدوی دامغانی، عبدالمجید، تبریزی، لیلا، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

35- یزدانی، داراب، شهنازی، سحر، سیفی، حامد، 1383، کاشت، داشت و برداشت گیاهان دارویی، انتشارات پژوهشکده گیاهان دارویی، جلد اول.

36- احمدی، شهلا و همکاران، 1388، مقایسه ترکیبهای موجود در اسانس مرزه بختیاری، در مراحل قبل از گلدهی و گلدهی کامل در رویشگاه و مرزعه، فصلنامه علمی – پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 25، شماره 2، صفحه 169-159.

37- اسکندری، مهدی، 1392، بررسی پارامترهای رشد و تغییرات درصد اسانس گیاه دارویی مرزه بختیاری تحت تاثیر 28-هموبراسینولید و تنش خشکی، فصلنامه علمی – پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 29، شماره 1، صفحه 186-176.

38- اکبری نیا، احمد، 1392، واکنش گیاه دارویی مرزه سهندی، به نیتروژن و تراکم کاشت، فصلنامه علمی – پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 29، شماره 2، صفحه 268-261.

39- اکبری نیا، احمد و همکاران، 1388، شناسایی ترکیب های معطر گیاه دارویی مرزه سهندی کشت شده در قزوین، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، سال سیزدهم، شماره 2، صفحه 60-63.

40- تجلی، علی اکبر و همکاران، 1391، بررسی تاثیر مراحل فنولوژیک بر روی درصد و ترکیبات شیمیایی اسانس گیاه مرتعی ، فصلنامه علمی – پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی لرستان، دوره چهاردهم، شماره 2، صفحه 51-57.

41- حسن زاده اول و همکاران، 1389، اثر تراکم بر خصوصیات زراعی و عملکرد مرزه و شبدر ایرانی ، در کشت مخلوط، نشریه پژوهشهای زراعی ایران، جلد 8، شماره 6، صفحه 929-920.

42- داداش پور، مهدی و همکاران، 1389، کلاتینگ یون فروس، رادیکال زدایی نیتریک اکساید و سمیت سلولی اسانس مرزه سهند، دانشور پزشکی دو ماهنامه علمی – پژوهشی دانشگاه شاهد، سال هیجدهم، شماره 91، صفحه 29-36.

43- داداش پور و همکاران، 1391، خواص ضد میکروبی، آنتی اکسیدانی، رادیکال زدایی سوپر اکساید آنیونی و ضد تیروسینازی اسانس های مرزه سهندی و مرزه زراعی ، فصلنامه علمی – پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 28، شماره 4، صفحه 627-616.

44- رضوانی مقدم، پرویز و همکاران، 1392، بررسی اثر کودهای بیولوژیک و آلی بر برخی صفات کمی و مقدار اسانس گیاه دارویی مرزه، نشریه بوم شناسی کشاورزی، جلد 5، شماره 2، صفحه 112-105.

45- زارع، شهرام و همکاران، 1392، تغییرات اسانس و برخی ویژگی های کمی گیاه مرزه ، تحت تاثیر مقادیر مختلف کود نیتروژن و کمپوست زباله شهری، نشریه پژوهشهای زراعی ایران، جلد 11، شماره 1، صفحه 199-191.

46- سفیدکن، فاطمه و همکاران، 1386، بررسی اثرات ضد میکروبی اسانس دو گونه مرزه در دو مرحله برداشت، فصلنامه علمی – پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 23، شماره 2، صفحه 182-174.

47- سفیدکن، فاطمه و همکاران، 1383، اسانس به عنوان منبعی غنی از کارواکرول، فصلنامه پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 20، شماره 4، صفحه 425-439.

48- عبادی، محمد تقی و همکاران، 1389، روی بررسی تاثیر روشهای مختلف خشک کردن (طبیعی، آون و میکروویو) بر زمان خشک کردن، درصد و اجزای اسانس گیاه دارویی مرزه، فصلنامه علمی – پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 26، شماره 4، صفحه 489-477.

49- کیهانی، عادله و همکاران، 1393، بررسی اثر روشهای مختلف خشک کردن و اسانس گیری بر کمیت و کیفیت اسانس مرزه سهندی، دو ماهنامه علمی – پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 30، شماره 2، صفحه 249-239.

50- مجد، احمد و همکاران، 1387، بررسی تغییرات کمی و کیفی ترکیبات سازنده اسانس گونه دارویی مرزه خوزستانی در طول تکوین گیاه و خواص ضد میکروبی اسانس آن در شرایط in vitro مجله علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی، جلد 18، شماره 1/70، صفحه 51-60.

51- محمدپور، مهران و همکاران، 1392، تاثیر تاریخ کاشت و تراکم بر خصوصیات مورفولوژیک و عملکرد مرزه تابستانه، فصلنامه علمی – پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 29، شماره 3، صفحه 634-621.

52- مکی زاده تفنی و همکاران، 1391، اثر کاربرد منابع مختلف نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه مرزه ، فصلنامه علمی – پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 28، شماره 2، صفحه 341-330.

53- مومیوند، حسین و همکاران، 1392، تاثیر کاربرد نیتروژن و کربنات کلسیم بر تجمع نیترات و عملکرد گیاه دارویی مرزه تابستانه، نشریه تولید گیاهان زراعی، جلد ششم، شماره سوم، صفحه 124-109.

54- Akbarinia, A., Sefikon, F. and Razaz Hashemi, S.R., 2009. Essential oil components of cultivated and wild accessions of Satureja sahendica Bornm. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 25(3): 376-385.

55- Alizadeh Sahzabi, A., Sharifi Ashorabadi, E., Shiranirad, A.H. and Abaszadeh, B., 2007. The effects of different methods and levels of using nitrogen on some quality and quantity characteristics of Satureja hortensis L. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 23(3): 416-431.

56-  A. Ugur, N. Sarac and M.E. Dunj, Antimicrobial activity and chemical composition of the essential oil of Satureja thymbra L. from Mugia (ruri

57- A. Alizadeh, M. Khoshkhui, K. Javidnia, O. Firuzi, E. Tafazoli and A. Khalighi, Effects of fertilizer on yield, essential oil composition, total phenolic content and antioxidant activity in Satureja hortensis L. (Lamiaceae) cultivated in Iran. J. t\/led. Plants Res., 4, 33-40 (2010).

58- Akbari, G., S. A. M. Modarres Sanavy and S. Yousefzadeh. 2007. Effect of auxin and salt stress (NaCl) on seed germination of wheat cultivars (Triticum aestivum L.). Pak. J. Bio. Sci. 10(15): 2557- 2561.

59- Babalar, M., H. Mumivand, J. Hadian, and S. M. Fakhr Tabatabaei. 2010. Effects of nitrogen and calcium carbonate on growth, rosmarinic acid content and yield of Satureja hortensis L. Journal of Agricultural Science,2(3):92-98.

60-  D. Vidic, M. Maksimovic, S. Cavar and M.E. Solic, Comparison of essential oil- 60

profiles of Satureja montana L. and endemic S. visianii Silic. J. Essent. Oil Bear. Plants, 12, 273-281 (2009).

61-  F Sefidkon, K. Abbasi and G. Bakhshi-Khaniki, Influence of drying and extraction methods on yield and chemical composition of the essential oil of Satureja hortensis. Food Chem., 99,19-23 (2006).

62- F Sefidkon, K. Abbasi, Z. Jamzad and S. Ahmadi, The effect of distillation methods and stage of plant growth on the essential oil content and composition of Satureja reehingeri Jamzad. Food Chem.. 100,1054-1058 (2007).

63- F Sefidkon and A. Akbari-nia, Essential oil content and composition of Satureja sahendiea Bornm. at different stages of plant growth. J. Essent. Oil Res., 21,112-114 (2009).

64-  J. Glamoclija, M. Sokovic, J. Vukojevic, I. Milenkovic and L.J.L.D. van Griensven, Chemical composition and antifungal activities of essential oils of Satureja thymbra L. and Salvia pomífera ssp. ealyeina (Sm.) Hayek. J. Essent. Oil Res., 18,115-117 (2006).

65-  K.P Savidkin, N.R. Menkovic, G.M. Zdunic, S.R. Tasic, M.S. Ristic, T.R. Stevic and P. Dajic-Stevanovic, Chemical composition and antimicrobial activity of the essential oils of Micromeria thymifolia (Scop.) Fritsch., M. dalmática Benth., and Satureja cuneifolia Ten. and its secretory elements. J. Essent. Oil Res., 22, 91-96 (2010).

66-  K. Tolossa, K. Asres, FK. El-Fiky, A.N.B. Singab and F Bucar. Composition of the essential oils of Saturejaabyssiniea ssp. abyssiniea and Satureja paradoxa: Their antimicrobial and radical scavenging activities. J. Essent Oil Res., 19, 295-300 (2007).

67- LTommasi.C. Negro.L OeBellisandA. Miceli, Essential oil variability of Satureja cuneifolia Ten. growing wild in Southem Puglia (Italy). J. Essent. Oil Res., 20, 295-302 (2008).  

68- Makizadeh, M., Chaichi, S., Nasrollazadeh, S. and Khavazi, K., 2012, Effect of different types of nitrogen fertilizers on quantitative and qualitative characteristics of Satureja hortensis L. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 28(2):330-341.

M.J. Jordán, P. Sánchez-Gómez, J.F Jiménez, M. Ouilez and J.A.- 69

Sotomayor, Chemical composition and antiradical activity of the essential oil from Satureja intrieata, S. obovata and their hybrid Satureja x delpozoi. Wai. Prod. Comm., 5, 629-634  2010).

69- Mumivand, H., M. Babalar, J. Hadian, and M. Fakhr Tabatbaei. 2011. Plant growth and essential content and composition of Saturejahortensis L. cv. Saturn in response to calcium carbonate and nitrogen application rates.Journal of Medicinal Plants research. 5(10):1859-1866.

70- Novak, J., Bahoo, L., Mitteregger, U. and Franz, C., 2006. Composition of individual essential oil glands of savory (Satureja hortensis L., Lamiaceae) from Syria. Flavour and Fragrance Journal, 21(4): 731-734.

71- Sohrabi, A., Ashurabadi, A., and Shiranirad, A. 2007. Effect of different nitrogen levels and Different methods of nitrogen application on some quality and quantity characteristics of Savory (Satureja hortensis L.). J. of Medicinal and Aroma Plants Res. 37: 416-431.

72- Ziombra, M. and Frazczak, B. 2008. Effect of sowing and harvest date on yielding in summer savory (Satureja hortensis L.) herbage. Nauka Przyroda Technologie, 2(1): 1-5.